Aγία Βαρβάρα και η πικροδάφνη των πενταγράμμων...

 

Καλό μεσημέρι με τη Βαρβάρα των θρύλων και της παράδοσης...

Η παράδοση θέλει την Αγία Βαρβάρα πολύ όμορφη κοπέλα, που από μικρή είχε ασπαστεί το χριστιανισμό. Ο πατέρας της ήθελε να την παντρέψει μ' έναν ειδωλολάτρη. Η αγία παρακάλεσε το Θεό, να βγάλει την "ευλογιά", να την ασχημίσει. Ο Θεός την άκουσε, και μαζί, τής έδωσε το χάρισμα να θεραπεύει την ευλογιά.

Ωστόσο η λαογραφία συνδέει την Αγία Βαρβάρα και με την πικροδάφνη...

Η Βαρβάρα, ζητώντας να γίνει άσχημη, επειδή δεν θέλει να χαθεί ολότελα η ομορφιά της, λέει στα δάση και τα βουνά:

"Πάρτε, όρη, τα κάλλη μου, και δάση τα μαλλιά μου,
κι εσείς, αγριοπικροφύλλαδα, πάρτε την ομορφιά μου."

Κι από τότε, που λέτε, η πικροδάφνη πήρε την ομορφιά της και ανθίζει μ' όμορφα λουλούδια!

Θρησκευτικές και λαϊκές παραδόσεις παντρεύονται και ερμηνεύουν θαυμαστά την ύπαρξη της δηλητηριώδους ουσίας , της νηριίνης στα φύλλα της πικροδάφνης, γι'αυτο εξάλλου το φυτό δεν τρώγεται από τα ζώα. Με φύλλα πικροδάφνης φράζονται οι φωλιές των ποντικών, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να βγουν από την παγιδευμένη φωλιά τα τρώνε και ψοφούν.

Αλλά θα αναρωτηθεί κανείς γιατί ένα τόσο όμορφο φυτό κρύβει τόσο δηλητήριο μέσα του….

(φωτό της καλής και ταλαντούχου φίλης:
Μ. Μητσώνη
Την ευχαριστώ για την άδεια δημοσίευσης)

Υπάρχει λοιπόν κι ένας άλλος μύθος που αναφέρει πως η πικροδάφνη ήταν αδερφή της λυγαριάς -ίσως λόγω της κοινής προτίμησής τους στο νερό- όταν η λυγαριά με τα μωβ άνθη κατηγόρησε την πικροδάφνη για το έντονο χρώμα των λουλουδιών της, παρά το πένθος για τον θάνατο του αδελφού τους, εκείνη απολογήθηκε λέγοντας ότι τα άνθη είναι έντονα αλλά η καρδιά της θλιμμένη και πικρή.

Λόγω της ομορφιάς της πικροδάφνης με τα ροζουλιά άνθη της, σε πολλες περιοχές την αποκαλούν: "ροδοδάφνη".

Ο γάλλος, Déodat de Sévérac, ένας συνθέτης ευγενικής καταγωγής, μαθητής των Vincent d'Indy, Σαμπριέ και βοηθός του  Αλμπένιθ  είναι γνωστός για τα λήντερ του -συνήθως σε ποίηση Βερλαίν και Μπωντλαίρ-, καθώς και για τη χορωδιακή του μουσική, με ξεχωριστές τις συνθέσεις πάνω σε κειμενα στην Οξιτανική και τα Καταλανικά, επίσης.

Για τους δασκάλους και φίλους του, Chabrier, Albeniz κα Bordes, έγραψε και αφιέρωσε την πιανιστική σύνθεση: "Sous les Lauriers Roses - Κάτω από τις ροδοδάφνες". 

Σύνθεση των αρχών του 20ου αι (1919)που αναδύει ευγένεια και νοσταλγική τρυφερότητα για τις απογευματινές βόλτες στις ακτές της Καταλονίας, που κατά μήκος τους φύονται θάμνη με ροδοδαφνες κι ομορφαίνουν με τα άνθη τους τους περιπάτους ντόπιων και επισκεπτών, γι'αυτό και η σύνθεση έχει τον υπότιτλο: "Απόγευμα στην Καταλανική ακτή"...

Mελωδίες ανάλαφρες, παραπέμπουν στην αγάπη του συνθέτη για τον λαμπρό ήλιο, αναμεμειγμένη με  απαλό αεράκι... Τοπία γλυκά, με ευωδιές και χρώματα, που στο πιάνο μεταφράζονται υπέροχα, με τις λεπτές πινελιές και ποιητικές γεύσεις μιας διαφανης γραφής, απλής δομικά, που όμως αγγίζει την καρδιά του ακροατή...

Στον τύπο της φαντασίας οι συνθέσεις, παραπέμπουν σε νοσταλγικές εικόνες μιας πλανόδιας μπάντας στο δρόμο με τις ροδοδάφνες να εκτελεί ένα ρυθμικό μαρς... στο στροβιλισμό ενός βαλς... στο όνειρο των Ναιάδων που λικνίζονται όλο χάρη στην επιφανεια της θάλασσας... στους λουόμενους που απολαμβάνουν μια γλυκιά βαρκαρόλα ή τους ντόπιους, που πιασμένοι χέρι-χέρι ευθυμούν κι εκτονώνονται στο ρυθμό μιας παραδοσιακής "σαρντάνα"...

Déodat de Séverac - Sous les lauriers roses:

Φυσικά την ομορφιά της πικροδάφνης μέσα στην παράδοση την τιμά το ήθος της Αγίας Βαρβάρας και δεν ξεχνάμε και το υπέροχο ηπειρώτικο δημοτικό μας τραγούδι, από τα ωραιότερα της πατρίδας μας: "Στης πικροδάφνης τον ανθό", που διατηρεί την αυθεντικότητά του ως τις μέρες μας. 

 Το τραγούδι προέρχεται από την περιοχή του Πωγωνίου. Έχει ερωτικό λυρικό χαρακτήρα και χορεύεται σε αργό συρτό σε 4σημο ρυθμό.

Προτείνω να το ακούσουμε σε μια πολύ ιδιαίτερη εκτέλεση από την αξέχαστη Αρλέτα: