Σφαγή των Νηπίων, όταν η ζωή τους μάδησε σαν τα τριαντάφυλλα...

 

Cornelis van Haarlem:  "Massacre of the Innocents", Rijksmuseum

"Τότε ο Ηρώδης, επειδή είδε ότι εμπαίχτηκε από τους μάγους, θύμωσε πολύ και απέστειλε και σκότωσε όλα τα αρσενικά παιδιά που ήταν στη Βηθλεέμ και σε όλα τα όριά της, όσα ήταν από δύο ετών και κάτω, σύμφωνα με το χρόνο που εξακρίβωσε από τους μάγους. 

Τότε εκπληρώθηκε αυτό που ειπώθηκε μέσω του Ιερεμία του προφήτη, όταν έλεγε: 

Φωνή στη Ραμά ακούστηκε, κλάμα και οδυρμός πολύς. Η Ραχήλ είναι που κλαίει τα τέκνα της, και δεν ήθελε να παρηγορηθεί, γιατί δεν υπάρχουν".

(ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ κατά ΜΑΤΘΑΙΟΝ, Κεφ.2:16-18, "Η Σφαγή των Νηπίων")

Η Δυτική Εκκλησία, σήμερα 28 Δεκέμβρη τιμά τη μνήμη των "δεκτών θυμάτων, ως νεόδρεπτα ρόδα, αγνών νηπίων...", όπως αναφέρονται στο σχετικό απολυτίκιο και περιγράφονται στο παραπάνω Βιβλικό απόσπασμα...

Το ιστορικό γεγονός της Σφαγής των Νηπίων εκτυλίχθηκε  στη Βηθλεέμ, σύμφωνα με τις Γραφές, λίγο μετά τη γέννηση του Χριστού.
Με διαταγή του διανοητικά ανισόρροπου βασιλιά της Ιουδαίας Ηρώδη του Μεγάλου  θανατώθηκαν όλα τα νήπια έως δύο ετών, στην προσπάθειά του να ανακαλύψει και να εξαφανίσει από προσώπου γης τον Ιησού, που σύμφωνα με προφητεία θα αμφισβητούσε την εξουσία του.

Cornelis van Haarlem:  "Massacre of the Innocents",
Frans Hals Museum

Στον Κορνέλις φαν Χάαρλεμ, το ζωγράφο της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής και βασικό εκπρόσωπο του μανιερισμού ζητήθηκε το 1590 να φιλοτεχνήσει ένα έργο που θα απεικόνιζε το Βιβλικό επεισόδιο της Σφαγής των Νηπίων.

Ο ζωγράφος, όταν ήταν παιδί είχε ζήσει κάτι αντίστοιχο στη γενέτειρά του κατά την πολιορκία της από τους Ισπανούς. Μια φρικτή εμπειρία που χαράκτηκε στην παιδική του μνήμη και ανασύρθηκε προκειμένου να αναπαραστήσει με πρωτόγνωρη ρεαλιστικότητα την φρίκη του ανθρώπινου μίσους και εκδικητικότητας. Σοκαριστικές οι σκηνές... Γυμνοί Ρωμαίοι στρατιώτες κυριαρχημένοι από βάρβαρα, αχαλίνωτα ένστικτα θανατώνουν με πρωτοφανή λύσσα τα δίχρονα παιδιά. Νεκρά σώματα κείτονται τριγύρω, ενώ οι οργισμένες μητέρες ανεξέλεγκτα αλαφιασμένες στρέφονται εναντίον των φονιάδων των βρεφών τους.
Ο καλλιτέχνης αποτυπώνει μαεστρικά μια εικόνα, όπου επικρατεί χάος, σύγχυση και αναταραχή. Ο αποτροπιασμός δε, αποτυπώνεται στο βλέμμα, αλλά και στα στόματα που ουρλιάζουν, με τη δράση να εκτυλίσσεται με  καταιγιστικούς ρυθμούς. 

(O καλλιτέχνης φιλοτέχνησε δύο έργα πάνω στο θέμα)

Ένας από τους εκπροσώπους της μουσικής τέχνης, που εμπνεύστηκε από το επεισόδιο είναι και ο Johann Michael Haydn, νεότερος αδελφός του Joseph και επίσης σημαντικός συνθέτης. Συνέθεσε την ομώνυμη "Λειτουργία", αλλά και τους "Εσπερινούς για την Ημέρα της Σφαγής των Νηπίων".

Aξίζει να θυμίσουμε πως όταν τα αδέρφια, Μίχαελ και Γιόζεφ ήσαν χορωδοί στη Χορωδία Αγοριών του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης, ο Μίχαελ θαυμαζόταν περισσότερο από τον Γιόζεφ για τη λαμπρότητα της φωνής και το μουσικό του αισθητήριο. Τα δυο αδέρφια ήταν πολύ αγαπημένα και ο Γιόζεφ θεωρούσε τη μουσική του βενιαμίν αδελφού του ωραιότερη και ανώτερη από τη δική του, ιδιαίτερα δε τον θαύμαζε για τα θρησκευτικά έργα του.

Ο  Μίχαελ διετέλεσε Kapellmeister στο  Σάλτσμπουργκ, θέση που κράτησε για μισό αιώνα περίπου. Εκεί γνωρίστηκε και με τον Μότσαρτ, ο οποίος είχε σε μεγάλη εκτίμηση το έργο του.

Οι "Vespers for the Holy Innocents Day" γράφτηκαν για τις λειτουργικές ανάγκες του  Καθεδρικού ναού του Σάλτσμπουργκ για την Ημέρα του εορτασμού των Αθώων Νηπίων που ο  χριστιανικός κόσμος, θεωρεί ως τους πρώτους Μάρτυρες της πίστης.
Το θρησκευτικό έργο, παρότι παραμελημένο σήμερα, αποτελεί χορωδιακό αριστούργημα του Μ. Χάυντν. Aκολουθεί το τυπικό των Εσπερινών της Δυτικής Εκκλησίας, όπου υμνείται η Ημέρα της γιορτής με Ψαλμούς, Αντίφωνα, Magnificat και Ευχαριστήριους Ύμνους.

Από τους "Εσπερινούς για τη Σφαγή των Νηπίων" θα ακούσουμε τον Δοξαστικό ύμνο: "Salvete flores martyrum":

"Δόξα στους Αθώους Μάρτυρες
που στον ανθό της ηλικίας τους
διώκτες του Χριστού έκοψαν 
το νήμα της ζωής τους
όπως ο ανεμοστρόβιλος 
μαδά τα τριαντάφυλλα..."

Michael Haydn: "Vespers for the Holy Innocents Day - Salvete flores martyrum":

  Τα Αθώα Νήπια τιμά και η Ανατολική Εκκλησία κάθε χρόνο στις 29 Δεκεμβρίου.

Άλλα σχετικά για την Ημέρα, άρθρα μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.