Μαντάμ ντε Πομπαντούρ: μια Μαρκησία με πολλές χάρες!

 

"Madame de Pompadour", Φρανσουά Μπουσέ

Ήταν  ένα χειμωνιάτικο πρωινό της 29ης Δεκεμβρίου του 1721 όταν γεννήθηκε η Ζαν-Αντουανέτ Πουασόν, κατά κόσμον Μαρκησία ντε Πομπαντούρ, ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄.

Εκτός από φυσικές χάρες διέθετε και οξύτατο πνεύμα.
Άριστα μορφωμένη, ιδιαίτερα πάνω σε θέατρο, χορό και μουσική, αναδείχθηκε σημαντική προστάτιδα των τεχνών και των γραμμάτων στη Γαλλία της εποχής.

Σπουδαία φυσιογνωμία, μια γυναίκα που εκτός απο το απερίγραπτο κάλλος της, καθήλωνε και με το θαυμαστό πνεύμα της! Αγαπούσε να ακούει μουσική και κυρίως να τραγουδά η ίδια άριες και καντάτες. Είχε σπουδάσει τραγούδι με τον "μεγαλύτερο τραγουδιστή της Ευρώπης στην εποχή του", όπως χαρακτήριζαν τον γάλλο τενόρο και τσελίστα Pierre Jélyotte, ο οποίος όταν αποσύρθηκε από τις σκηνές έγινε μέλος της ιδιωτικής ορχήστρας της Μαντάμ Πομπαντούρ.
Η Μαρκησία ιδιαίτερα προτιμούσε τα έργα του Jean-Philippe Rameau, αλλά και των Joseph Bodin de Boismortier, François Colin de Blamont και Pierre de la Garde...

Η ευφυής ερωμένη του βασιλιά χρησιμοποίησε την θέση της για να προωθήσει συγγραφείς και καλλιτέχνες.
Ιδιαίτερα τους Ρουσώ, Μοντεσκιέ, Ντιντερό, Ντρουέ και Μπουσέ.

Η πλειοψηφία των πορτρέτων της έγιναν από τον Φρανσουά Μπουσέ, τον οποίο είχε ορίσει ως  προσωπικό της ζωγράφο. Της έστελνε τα έργα που δούλευε  στις Βερσαλλίες, έτσι ώστε να διαλέξει πώς να απεικονιστεί!

Η γνωριμία της "μικρής βασίλισσας" με το Λουδοβίκο έγινε σ' έναν αποκριάτικο χορό με αφορμή το γάμο του γιου του βασιλιά.
Εκεί της δόθηκε η ευκαιρία να τραβήξει την προσοχή του  και από τότε ο βασιλιάς μαγεμένος από τα φυσικά της κάλλη αποφάσισε να την κάνει επίσημη  μαιτρέσα του, θέση που κράτησε ως τον θάνατο της, το 1764.

"Madame de Pompadour", Φρανσουά Μπουσέ

Ο  γάλλος Déodat de Séverac, ένας συνθέτης ευγενικής καταγωγής, μαθητής του  Vincent d'Indy και βοηθός του  Albéniz  είναι γνωστός για τα λήντερ του -συνήθως σε ποίηση Βερλαίν και Μπωντλαίρ-, καθώς και για τη χορωδιακή του μουσική.
Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζει μια πιανιστική σύνθεση εμπνευσμένη από την μαρκησία των Βερσαλλιών, ντε Πομπαντούρ.
Σύνθεση των αρχών του 20ου αι (1907), που αναδύει ευγένεια και νοσταλγική τρυφερότητα, με διάθεση γαλλικού ιμπρεσιονισμού, καθώς θυμίζει Ντεμπισί και Σατί...
Και η αλήθεια είναι πως και οι δυο μαζί με τον Chausson ήταν συνθέτες που θαύμαζε ο de Séverac και διδάχτηκε από το έργο τους.

Στο πιάνο ο Aldo Ciccolini, μια κορυφαία φυσιογνωμία του πιάνου με εξαιρετικές ερμηνείες, ιδιαίτερα σε έργα Γάλλων δημιουργών!
Απαράμιλλη εκφραστικότητα, που η ακοή συλλαμβάνει, παρότι απουσιάζει η  live εικόνα του!Ευτυχώς οι ερμηνείες του μάς συντρόφεψαν μέχρι τα βαθιά του γεράματα!

 Déodat de Séverac: "Stances à Madame de Pompadour":

"Madame de Pompadour", Φρανσουά Μπουσέ

Aπό τους πίνακες του Μπουσέ που μου αρέσουν πολύ είναι αυτός που βλέπετε δίπλα...
Η Μαρκησία απεικονίζεται σε κοντινό μπούστο στο μπουντουάρ της, όπου χρωματικά κυριαρχεί το ρομαντικό ροδί, τονίζοντας τη ροκοκό διάθεση της δημιουργίας, αλλά και τη γοητεία, την ευγένεια, την ευαισθησία, τη γλυκύτητα, το ρομαντισμό.
Ροζ τα ταφταδένια μανίκια και το κορσάζ, ροζ η βελούδινη κορδέλα της εσάρπας που δένει στον κατάλευκο λαιμό της...
Με παραστατικότητα περισσή -σχεδόν αντιλαμβάνεσαι την υφή της λεπτοδουλεμένης δαντέλας-  ο Μπουσέ αποτυπώνει κάθε λεπτομέρεια της εμφάνισής της.
Ροζέ πινελιά και στο καμέο!
Ο Μπουσέ σαν αριστοτέχνης γλυπτογράφος χαράζει την ανάγλυφη προσωπογραφία του εραστή της, Λουδοβίκου και την τοποθετεί πάνω σε ροζ βελούδο...
Ένα ιδιαίτερο κόσμημα στον καρπό, που αναδεικνύει αισθητικά την έτσι κι αλλιώς εκθαμβωτική γυναίκα!
Ροδαλά και τα μάγουλα, ενισχυμένα με την πούδρα, που το βουρτσάκι της κρατά ακόμη λίγη από τη ροζ σκόνη...
Ένα απαλό ροδί στα μικροκαμωμένα χείλη αστράφτει την αθωότητα-κάλυμμα ενός πολύ ισχυρού και πανέξυπνου θηλυκού...Τελικά, μήπως το ροζ συνδέεται με τον ερωτισμό και την αποπλάνηση;

Αρκετά όμως με τις εκφραστικές ανησυχίες που εγείρει ο πίνακας...Ας επιστρέψουμε στα της μουσικής έμπνευσης....


Το περιστατικό γνωριμίας της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ με το Λουδοβίκο εμπνέει το 1922 το Leo Fall, που συνθέτει την ομώνυμη δίπρακτη οπερέτα του, που το κοινό υποδέχτηκε θερμά, γι'αυτό παρουσιάστηκε στη γαλλική, γερμανική και αγγλική γλώσσα.

Η Friederike ή Fritzi Massary( 1882 – 1969), κορυφαία "ντίβα" της γενιάς της στην οπερέτα, ήταν η πρώτη που υποδύθηκε το ρόλο, χαριτωμένα και με το απαιτούμενο σκέρτσο!Ερμηνεία, που κάποιοι χαρακτήρισαν "ηλεκτρικό σπινθήρα"!

Tην απολαμβάνουμε στην "Άρια της Μαρκησίας":