O Magnum Mysterium...Ω, Μέγα Μυστήριον και θαυμαστή Ιερότητα...

 

"O Magnum Mysterium-The Nativity", Giotto

Μυστήριο ξένον, λέγει ο Υμνωδός, τη Γέννηση του Χριστού, το  νά γεννηθεί σαν άνθρωπος, όχι κανένας προφήτης, όχι κανένας άγγελος, αλλα ο ίδιος ο Θεός! 

Ο άνθρωπος, θα μπορούσε να φθάσει σε μία τέτοια πίστη; [...]

Γι᾿ αυτό ο Χριστός γεννήθηκε ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους, ανάμεσα σε απονήρευτους τσοπάνηδες, μέσα σε μία σπηλιά, μέσα στο παχνί, που τρώγανε τα βόδια.[...]

Είναι ολότελα ακατανόητο, για το πνεύμα μας, το ότι κατέβηκε ο Θεος ανάμεσά μας σαν άνθρωπος συνηθισμένος κα μάλιστα σαν ο φτωχότερος από τους φτωχούς. 

Αυτή τη μακροθυμία μονάχα άγιες ψυχές είναι σε θέση να τη νοιώσουνε αληθινά, 

και να κλάψουνε από κατάνυξη.

Μυστήριον Ξένον, το Μέγα Μυστήριον!"

(Φ.Κόντογλου: "Ἡ Γέννηση του Χριστού, το Μέγα Μυστήριον")

"O Magnum Mysterium-The Nativity", Giotto

"Μυστήριον ξένον, ορώ και παράδοξον!...", ψάλλει ο υμνωδός της Ανατολικής Εκκλησίας που στη Δύση αντιστοιχεί στον μεσαιωνικό ύμνο:

"O magnum mysterium"

"Ω, Μέγα Μυστήριο

και θαυμαστή Ιερότητα!

που τα ζώα το Νεογέννητο Κύριο 

αντίκρυσαν στη φάτνη!

Ω, Ευλογημένη  Παναγία 

που η μήτρα της αξιώθηκε

 να φέρει στον κόσμο

τον Κύριο Χριστό μας!"

Ο Μεσαιωνικός ύμνος γράφτηκε για τον εορτασμό των Χριστουγέννων με σκοπό να εκφράσει τη χαρά και το δέος που αισθάνθηκαν οι βοσκοί καθώς αντίκρισαν το Χριστό βρέφος μέσα στην ταπεινή φάτνη...
Ύμνος που αναδεικνύει το μυστήριο και την κατάνυξη της σκηνής...
Μουσική και λέξεις, συνδράμουν την ψυχή για προσευχή, ικανοποιούν την ανάγκη της για επικοινωνία με το  θείο...


1. "O magnum mysterium" τιτλοφορείται και ένα μοτέτο σε 6 μέρη του Παλεστρίνα, το οποίο βασίζεται στον μεσαιωνικό ύμνο και πρόκειται για ένα απλό a capella πολυφωνικό έργο χωρίς ιδιαίτερα μελίσματα. Ο συνθέτης το συνέθεσε ως απάντηση σε αιτήματα  πως η θρησκευτική μουσική πρέπει να μην είναι σύνθετη και  πολύπλοκη.

Palestrina: "O Magnum Mysterium"

2. Γνωστός και ως "Ισπανός Παλεστρίνα", -αφού μάλλον υπήρξε μαθητής του-  ονομάζεται ο Τομάς Λουίς ντε Βικτόρια.Η μουσική του βασίζεται σε απλές μελωδικές γραμμές, με προτίμηση στην ομοφωνική γραφή και απηχεί θρησκευτικό μυστικισμό, ενώ θεωρείται περισσότερο συγκινησιακή από του Παλεστρίνα.

T. L. de Victoria: "O Magnum Mysterium"

3. Ο Βενετός Giovanni Gabrieli , από τους βασικότερους εκπροσώπους της Βενετσιάνικης Σχολής, μαθήτευσε δίπλα στο θείο του Andrea Gabrieli, στον Καθεδρικό του Αγίου Μάρκου πριν ταξιδέψει στο Μόναχο για να διδαχτεί από τον Ορλάντο ντι Λάσσο. 

Επιστρέφοντας στη Βενετία, διορίστηκε οργανίστας στον Άγιο Μάρκο και καπελμάιστερ, παίρνοντας τη θέση του θείου του. Το 1587 εκδίδεται η πρώτη συλλογή του με μοτέτα, τα οποία αφιέρωσε στον "άνθρωπο, τον λίγο κατώτερο από Άγιο", όπως αποκαλούσαν τον Αντρέα. Στη συλλογή αυτή περιλαμβάνεται και το ευλαβικότατο "O magnum mysterium" για δύο τετράφωνες χορωδίες. Η αίσθηση της ηρεμίας και της αγαλλίασης κυριαρχεί, ενώ ψυχική ευδαιμονία κατακλύζει τον ακροατή όταν ακούγεται το καταληκτικό "Αλληλούια".

 Giovanni Gabrieli: "O Magnum Mysterium":

4. Ο Φρανσίς Πουλένκ όπως και οι υπόλοιποι της Ομάδας των Έξι, απoμακρύνονται από το γερμανικό τυπικό και τον γαλλικό ιμπρεσιονισμό και στις συνθέσεις τους  χρησιμοποιούν ένα απλό στυλ και ύφος. Στα θρησκευτικά του έργα , ο Πουλένκ αντιπαραβάλει αυστηρές, υφές με πλούσιες, αισθησιακές αρμονίες, όπως στα "Quatre Motets pour le temps de Noël".
Ολοκληρώθηκαν το 1952, και ο Πουλένκ τα εμπνεύστηκε από τέσσερις σκηνές από την ιστορία της Γέννησης.
Το πρώτο τιτλοφορείται "O magnum mysterium",  και αποτυπώνει  το δέος και το μυστήριο της γέννησης, ενώ συγχρόνως με απέριττη μουσική ευλάβεια εγκωμιάζεται η  Θεοτόκος.

Francis Poulenc: «O Magnum Mysterium»

Ω, Μέγα, θαυμαστό, συγκινητικό και θεοφιλέστατο Μυστήριο της Χριστού Γέννησης!

Επέλεξα τα εικαστικά: "O Magnum Mysterium-The Nativity" του Giotto, του ζωγράφου που το όνομά του είναι συνδεδεμένο με τη μυστηριακή αυτή σκηνή...
Oι μορφές του έχουν μάζα και βάρος..., έχουν έκφραση και "χειρονομία"...
Γιατί με τα πινέλα, τα σχήματα και τη φόρμα του σμίγει το πρόσκαιρο με το αιώνιο, το ανθρώπινο με το θείο, το γήινο με το ουράνιο, και διηγείται το "Μέγα Μυστήριο" της Γέννησης με έναν τρόπο που εξακολουθεί να συγκλονίζει, πιστούς και μη...