ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ, λάτρης του φλάουτου και της "Ύψιστης" μουσικής

 

"Η μουσική είναι η εξοχότερη, η πιο ζωντανή από όλες τις τέχνες

Η Μουσική είναι η απάντηση στο μυστήριο της ζωής. 

Η πιο βαθιά από όλες τις τέχνες, εκφράζει τις βαθύτερες σκέψεις της ζωής.

Είναι η μελωδία, της οποίας το κείμενο είναι ο κόσμος". 

(Αρθούρος Σοπενχάουερ)

Ο γεννημένος στο Ντάντσιχ, σαν σήμερα, 22 Φεβρουαρίου 1788, μέγας γερμανός φιλόσοφος στράφηκε στη Μουσική, πιστεύοντας ότι είναι το μέσο με το οποίο μπορεί κανείς να βιώσει και να μεταφέρει  τη "βούληση", δηλαδή τις ασυνείδητες δυνάμεις που τον κυβερνούν.  

Για τον Σοπενχάουερ η μουσική ήταν το καταφύγιο απέναντι στην τραχύτητα του κόσμου.

Με τις ιδέες του επέδρασε σε αρκετούς συνθέτες, ιδίως στον Βάγκνερ και τα μουσικοδράματά του.
Η θέση του Σοπενχάουερ ότι η "άρνηση της βούλησης για ζωή είναι η μοναδική και οριστική λύτρωση" βρήκε την καλλιτεχνική του ολοκλήρωση στον Βαγνερικό "Τριστάνο", το ανυπέρβλητο αριστούργημα του ώριμου ρομαντισμού. 

Συγχρόνως όμως αυτό το μουσικό δράμα αποτελεί κατάφαση της βούλησης, γιατί ο Τριστάνος γνωρίζει μόνο την Ιζόλδη και εκείνη μόνο τον Τριστάνο. Έτσι ο Βάγκνερ έχει δίκιο όταν συμπεραίνει ότι "η άρνηση της βούλησης για ζωή οδηγεί στη μέγιστη ενέργεια της ίδιας της βούλησης". Από την εσωτερική άρνηση του κόσμου γεννιέται η βεβαίωση της λύτρωσης.


Η προσωπική αφορμή για το: "Τριστάνος και Ιζόλδη", όπως γνωρίζουμε, ήταν το πάθος του Βάγκνερ για τη Ματθίλδη Βέζεντονκ, τη σύζυγο του προστάτη και φίλου του.
Το φιλοσοφικό -όμως-  υπόβαθρο το βρήκε ο Βάγκνερ στο έργο του Άρθουρ Σοπενχάουερ, "Die Welt als Wille und Vorstellung-Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση", αναμφίβολα, ενός από τα μεγαλύτερα κλασικά έργα της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, με μεγάλη επιρροή σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης διανόησης.

Η διαφορά είναι πως ο Βάγκνερ αντικατέστησε την άποψη του Σοπενχάουερ για την άρνηση της ζωής, με τη δυνατότητα να ξεπεραστεί η μοναξιά του ατόμου μέσω του έρωτα.

Richard Wagner: "Tristan und Isolde", Prelude /  Furtwangler:

Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Σοπενχάουερ, ο φιλόσοφος αποτελούσε την ιδεολογική συνέχεια του Καντ, ενώ θεωρούσε τον εαυτό του λάτρη του "θείου", όπως αποκαλούσε τον Πλάτωνα.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι παρότι η θέση του Σοπενχάουερ βρίσκει έκφραση στις Βαγκνερικές όπερες, ωστόσο ο φιλόσοφος δεν έτρεφε θαυμασμό για το είδος της όπερας. Αντίθετα, λάτρευε την οργανική μουσική.
Από όπερες, μια μικρή παραχώρηση έκανε στα έργα σκηνικής μουσικής του Μότσαρτ και κυρίως του Ροσίνι.

Ο ίδιος επειδή γνώριζε να εκτελεί φλάουτο, ευχαριστιόταν να ασχολείται καθημερινά 2-3 ώρες παίζοντας, μετά το μεσημεριανό γεύμα.

Στη συλλογή του, ο Σοπενχάουερ κατείχε παρτιτούρες μεταγραφών  όλων των οπερών του Ροσίνι, ανάμεσά τους και της ουβερτούρας από τον "Κουρέα της Σεβίλλης", που θα την ακούσουμε σε μεταγραφή για φλάουτο, καθώς το ξύλινο πνευστό ήταν εκείνο που περισσότερο απ' όλα απολάμβανε ο μέγας φιλόσοφος που τιμάμε σήμερα.

Rossini: "The Barber of Seville, Overture", arr. for flute

"Τριστάνος και Ιζόλδη":Ρ.Βάγκνερ-Μτφ. Αλ. Ίσαρης, εκδ. Ίκαρος
musical-pages