(O συνθέτης, R. Strauss, με τη σύζυγο και το γιο τους)
Σίγουρα, όλοι και όλες θα γνωρίζετε την έκφραση "Μαμά-κουκουβάγια"!
Μια φράση, που χρησιμοποιείται για να τονίσει εκείνες τις μαμάδες, που θαυμάζουν απεριόριστα τα καμάρια τους, λες και μόνο τα δικά τους είναι τα εξυπνότερα, ομορφότερα, γλυκύτερα και ότι άλλο θετικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό, σε υπερθετικό βαθμό!
"Μαμά-κουκουβάγια" ήταν και η γνωστή υψίφωνος Pauline de Ahna, γυναίκα του Ρίχαρντ Στράους, που περηφανευόταν και καυχιόταν για το αγγελικό πρόσωπο του μονάκριβου γιου του ζευγαριού, Φραντς.
Ετσι, δύο χρόνια μετά τη γέννηση του μικρού, ο Στράους εμπνεόμενος από ποίημα του Γερμανου G.A Bürger, γνωστού για τις μπαλάντες του, που αναφέρεται στο είδος αυτό των μαμάδων, τις "Muttertändelei", έγραψε το ομώνυμο ληντ.
Με κωμικές νύξεις ο ποιητικός λόγος δένεται με τη μελωδία, την οποία χαρακτηρίζουν φρενήρης, σχεδόν ανεξέλεγκτος ρυθμός και απροσδόκητες, παραληρηματικές αρμονικές εναλλαγές.
Ένα ληντ που αποτυπώνει τη χαρά μιας νέας μητέρας που στο πρόσωπο του παιδιού της αντικρύζει όλα τα ανθρώπινα προτερήματα και χάρες.
"Κοιτάξτε το πανέμορφο παιδί μου!
Με τις χρυσές φούντες των μαλλιών του,
Τα γαλανά του μάτια και τα φλογερά του μάγουλα!
Λοιπόν, έχει άλλος κανείς τέτοιο παιδί;
Όχι, δεν έχει!
Κοιτάξτε το γλυκό μου το παιδί!
Πιο τροφαντό από χοντρό σαλιγκάρι,
Πιο γλυκό κι από τη ζάχαρη!
Λοιπόν, έχει άλλος κανείς τέτοιο παιδί;
Όχι, δεν έχει!
Κοιτάξτε το σεβαστικό μου το παιδί!
ποτέ δεν θυμώνει
κι αγαπά τόσο πολύ τη μητερούλα του
Λοιπόν, θα θέλατε ένα τέτοιο παιδί;
Ω! σίγουρα δεν θα πάρεις το δικό μου!
Ας έρθει ένας έμπορος!
εκατό χιλιάδες τάλαρα ας πληρώσει,
κι όλης της γης το χρυσάφι!
Ω! σίγουρα δεν θα πάρει το δικό μου!
Ας αγοράσει κάπου αλλού."
Το ληντ είναι το δεύτερο της συλλογής του Στράους "3 Gesänge älterer deutscher Dichter-3 τραγούδια παλαιότερων Γερμανών ποιητών", για φωνή και πιάνο, που αργότερα ο συνθέτης μετέγραψε για φωνή και ορχήστρα.
Υπήρξε συνθέτης, αλλά και μεγάλος δεξιοτέχνης του πιάνου, τόσο που πολλοί τον συνέκριναν με τον Φραντς Λιστ, του οποίου προκάλεσε το θαυμασμό! Άλλοι τον χαρακτήρισαν "ποιητή του πιάνου", συνεχιστή του Σοπέν ή "Σοπέν του Νέου Κόσμου"!Μάλιστα ο Σοπέν ακούγοντάς τον στο πρώτο ρεσιτάλ του στη Salle Pleyel του Παρισιού να ερμηνεύει το 1ο κονσέρτο του πολωνού, πήγε να τού σφίξει το χέρι και τόλμησε να προφητέψει το λαμπρό μέλλον του ως πιανίστα!Από τότε έγινε ένας από τους φανατικότερους θαυμαστές του.
Αναφερόμαστε στον Κρεολό καλλιτέχνη, Louis Moreau Gottschalk που εκτός από τους Λιστ και Σοπέν, την τέχνη του θαύμασαν κι άλλοι σπουδαίοι της εποχής του, ο Μπερλιόζ, ο Αλκάν, όπως και η βασίλισσα της Ισπανίας που ενθουσιασμένη απο τις συναυλίες που έδωσε στη χώρα της τον παρασημοφόρησε με το Σταυρό της Ισαβέλλας της καθολικής.
Θαυμαστής του υπήρξε ακόμα και ο πρόεδρος Λίνκολν! Εξάλλου στήριξε την κατάργηση της δουλείας με συναυλίες και ρεσιτάλ του, όταν συνειδητοποίησε τις τραγικές συνθήκες ζωής των μαύρων σκλάβων στις φυτείες της Κούβας, που ταξίδεψε.
Ο Γκότσαλκ συνέθεσε και πατριωτικού ύφους έργα, που έγιναν σύμβολα του αγώνα των Βορείων, καθώς υποστήριξε την Ένωση των Βορείων Πολιτειών.
Όπως η Λιστ-ο-μάνια, έτσι προέκυψε και η Γκόλτσακ-μάνια, καθώς ο Λουί Μορώ εμφανιζόταν σύμφωνα με τα πρότυπα του δανδή Φραντς Λιστ, υπέρκομψα ντυμένος και με λευκά γάντια, τα οποία αφαιρούσε τελετουργικά όταν καθόταν στο πιάνο προκαλώντας ρίγη και καρδιακή αναστάτωση, ιδιαίτερα στις θαυμάστριές του που έδιναν μάχη για να αποκτήσουν έστω ένα από τα γάντια του.
Γεννήθηκε σαν σήμερα 8 Μαΐου 1829 στη γαλλική συνοικία της Νέας Ορλεάνης. Ήταν γιος ενός άγγλου επιχειρηματία και μιας κρεολής.Είναι ο πρώτος αμερικανός καλλιτέχνης που απέκτησε παγκόσμια φήμη! Μεγάλωσε, παρακολουθώντας στενά τη ζωή των νέγρων της πόλης του, που χόρευαν σε ξέφρενους ρυθμούς, χτυπώντας, άλλοι ρυθμικά τα χέρια και άλλοι παίζοντας μπάντζο....'Ετσι χαράκτηκαν βαθιά μέσα του οι μελωδίες, οι ρυθμοί και η μουσική αίσθηση των νέγρων...Η επιρροή τους είναι εμφανής σε πολλές από τις συνθέσεις του...
Χορός Bamboula
Οι νέγροι της γειτονιάς του χόρευαν συχνά παίζοντας μπάντζο τον "Μπάμπουλα", έναν χορό μιμούμενοι τον αφρικανικό χορό Bomba και ιεροτελεστίες των μακρινών προγόνων τους. Τα λαϊκά μοτίβα του νέγρικου χορού, ενέπνευσαν στον Gottschalk την ομώνυμη σύνθεσή του: "Bamboula, το πνεύμα των νέγρων-προγόνων", που τα χρησιμοποίησε για να στήσει και τη μελωδική γραμμή στην Πρώτη του Συμφωνία με τον υπότιτλο: "Νύχτα στους Tροπικούς". Η "Bamboula", χαρακτηρίζεται από μεταβαλλόμενες διαθέσεις και βιρτουοζικά περάσματα, ενώ τα μοτίβα μιμούνται τα ρυθμικά κρουστά των νέγρων.
Gottschalk: "Bamboula, το πνεύμα των νέγρων-προγόνων":
Το1853, ο Γκότσαλκ ξεκίνησε τα ταξίδια του στην Κεντρική και Νότια Αμερική . Ταξίδεψε στην Κούβα, τη Βραζιλία, αλλά και το Πουέρτο Ρίκο, όπου ενθουσιασμένος με τη μουσική του νησιού συνέθεσε το πολύ αγαπημένο "Souvenir de Porto Rico", έντονου εξωτισμού έργο, που κατάφερνε να συναρπάζει εξίσου λαϊκά και ευγενικής καταγωγής, ακροατήρια. H σύνθεση χρησιμοποιεί λατινοαμερικάνικες και αφρικανικές μελωδίες και ρυθμούς, δεκαετίες πριν εμφανιστούν οι φόρμες του ραγκτάιμ και της τζαζ. Εχει υπότιτλο: "Marche des Gibaros" γιατί στηρίζεται μελωδικά σ'ένα λαϊκό τραγούδι που τραγουδούσαν κατά τη διάρκεια της δουλειάς οι "χιμπάρος", ντόπιοι αγρότες, άνθρωποι της υπαίθρου, στην υπηρεσία των πλούσιων γαιοκτημόνων.
Gottschalk:"Souvenir de Porto Rico":
Από τη Νέα Ορλεάνη ήταν και ο συνθέτης, Malcolm John Rebennack, γνωστός ως Dr. John. Μεγάλωσε κι αυτός παρέα με τους αφρικανούς απογόνους, όπως και ο Γκότσαλκ, να εκτελούν τελετουργίες-αφιερώματα, ωραίο κατάλοιπο από τη μακρινή τους πατρίδα, που η μουσική με το χορό και τη θρησκεία αποτελούν άρρηκτη ενότητα!
Από τα πιο γνωστά τραγούδια του Dr. John είναι η "Λιτανεία των αγίων". Ενα τραγούδι με ακαταλαβίστικους στίχους, μια και είναι κράμα αφρικανικής διαλέκτου, με ισπανικά και κρεόλ. Συγκεκριμένα, βασίζεται στην οξιτανική γλώσσα, που μιλιέται στη N.Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία, με αφρικανικά στοιχεία προερχόμενα από τους σκλάβους.
Marche des Gibaros
"Ero mante te que le mama damba la metres Ero mante te que le papa damba la moi ido Ero mante te que le mama Santa Maria..."
Ένα άκουσμα ιδιαίτερο, που συνεπαίρνει, αποθεώνει, ικανό για αστραπιαία νοερή παραπλάνηση... Ο μελωδικός του πυρήνας είναι ένα μοτίβο από το "Σουβενίρ απο το Πουέρτο Ρίκο" του Gottschalk, με αρμονικές επιρροές από το : "Μπαμπούλα" του... Ο Dr John τιτλοφόρησε τη σύνθεσή του: "Litanie des Saints- Λιτανεία των Αγίων", όνομα από προσευχή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Είναι μια προσευχή, η οποία περιλαμβάνει επικλήσεις στην Παναγία, τους Αγγέλους και όλους τους αγίους. Γι'αυτό στην έναρξη του τραγουδιού γίνεται αναφορά, σαν φωνητικά, στην Παναγία και στον άγιο Μιχαήλ, ενώ καταλήγει στην αγία Καικιλία, προστάτιδα της τέχνης της Μουσικής...
Dr. John: "Litanies des Saints":
To κείμενo έχει δημοσιευτεί και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr
(με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειο του Νικόλα Αστρινίδη Γεννήθηκε 6 Μαΐου 1921 στη Ρουμανία)
Ο Νικόλας Αστρινίδης υπήρξε συνθέτης, αρχιµουσικός, πιανίστας, και παιδαγωγός. Θεωρείται ένας από τους τελευταίους αντιπροσώπους της εθνικής σχολής και από τους κορυφαίους Έλληνες συµφωνιστές της µεταπολεµικής περιόδου.
Ο σπουδαίος Μανώλης Καλομοίρης, πατέρας της Εθνικής μας Σχολής, θα πει για τον Αστρινίδη πως "ανεξάρτητα από τη σπουδαία συνθετική του ικανότητα, κατείχε και το θείο δώρο του ερμηνευτή. Ήταν εξαιρετικός πιανίστας κι έχει φθάσει στην κορυφή της πιανιστικής τέχνης."
Το "Πάθος του Σίβα", θεού των ινδουιστών, που περιγράφει εξόχως με τους μουσικούς του ήχους ο Νικόλας Αστρινίδης, θα απολαύσουμε σήμερα!
"Ο Σίβα θα επιβιώσει μόνος μια νύχτα ανάμεσα σ' όλους τους Θεούς.
Τα κεφάλια τους, αυτή τη νύχτα, θα στολίζουν το στήθος του,
Και η ειρήνη της ανυπαρξίας θα χαμογελάει στα μάτια του,
Ο Σίβα θα τραγουδήσει το θείο πάθος του:
Κάποτε ήμουν η ψυχή του Σύμπαντος,
Ήμουν η μέρα, ήμουν η νύχτα, ήμουν η αυγή,
Ήμουν η κρυστάλλινη άνοιξη, τα καλοκαίρια, οι χειμώνες,
Η απέραντη φλογερή ζωή και η αγάπη που καταβροχθίζει,
Απατηλό μεγαλείο, κατοίκησα το παλάτι μου,
Σαν την αράχνη στο κέντρο του ιστού της,
Οι ψυχές ολόγυρα έπεφταν στα δίχτυα μου,
Και στοίβαξα μέσα μου τ' αστέρια.
Ω! νεκροί, κοιμηθείτε, λοιπόν και ονειρευτείτε μέσα στο σκοτάδι μου,
Περιμένοντας τη μέρα που θα σας αφήσω να ξαναγεννηθείτε,
Αν έχω ακόμα ανάγκη το φως και το θόρυβο,
Για να ξαναγεμίσουν την άβυσσο της ύπαρξής μου,
Γιατί η άβυσσος είναι βαθιά και η καρδιά μου γεμάτη πλήξη,
Και μόνος στο άπειρο, ακίνητος, σκοτεινός, ωχρόσκουρος,
Αναλογίζομαι, όπως άλλοτε, τον εαυτό μου σαν σήμερα,
Φορώντας όλο τον ουρανό και μένοντας πάντα άδειος".
(Απόδοση στην ελληνική γλώσσα από: Δ. Αθανασιάδης/faretra.info)
Το ποίημα είναι του γάλλου συμβολιστή Henri Cazalis, με τίτλο "Το πάθος του Σίβα", που μελοποίησε ο μεγάλος μουσουργός Νικόλας Αστρινίδης, ένα έργο για βαρύτονο και πιάνο ή ορχήστρα σε μορφή καντάτας στο οποίο προσεγγίζει εξαιρετικά το ποιητικό κείμενο του ελληνικής καταγωγής, ποιητή.
"Shiva and Shakti"
Ο Σίβα είναι ένας από τους κυριότερους θεούς της Ινδουιστικής θρησκείας, μια από τις πέντε μορφές του θεού...Είναι θεός των αντιθέσεων καθώς στο πρόσωπό του συνυπάρχει η δημιουργικότητα και η καταστροφή, η συμπάθεια και η εκδικητικότητα. Θηλυκή μορφή του Σίβα ειναι η Σάκτι. Ο θεός πολλές φορές λαχταρά να μεταμορφωθεί σε Σάκτι, ελπίζοντας έτσι ν’ αποκτήσει λίγη από τη μεγαλόπρεπη ισχύ της!
Η γεμάτη πάθος ένωσή τους αποτυπώνεται στο ποίημα του Cazalis, αλλά και στη μουσική του Αστρινίδη.
Η απόλυτη ένωση της υπέρτατης γνώσης (Σίβα) και της κοσμικής δύναμης (Σάκτι)! Πολλές φορές ο Σίβα αναπαριστάνεται συμβολικά να αγκαλιάζει σφικτά τη Σάκτι, τη δύναμή του, όπως βλέπουμε στη διπλανή εικόνα από το γλυπτό: "Shiva and Shakti".
Μια τέλεια ένωση, που συνθέτει το σύμπαν και τη διατήρηση της ισορροπίας και αρμονίας του.
Η σύνθεση του Έλληνα μουσουργού διακρίνεται για τον αρμονικό πλούτο της, συνδυασμένο με έντονο χρωματισμό φωνής, που παραπέμπει στον όψιμο ρομαντισμό.
To συμφωνικό ποίημα του Έλληνα μουσουργού που συνετέθη το 1948 στο Παρίσι ενόσω φοιτούσε στη Schola Cantorum, διακρίνεται για τον αρμονικό πλούτο του, συνδυασμένο με έντονο χρωματισμό φωνής, που παραπέμπει στον όψιμο ρομαντισμό. Είναι εμφανείς οι επιρροές από τη Γαλλική μουσική, ωστόσο η χρήση των τρόπων αναδεικνύει το ιδιαίτερα προσωπικό μουσικό του ιδίωμα.
Θείο και γήινο, ύλη και πνεύμα, γνώση και δύναμη, σε μια ένωση που εκφράζεται μοναδικά στις τέχνες της ποίησης και της μουσικής, επιτυγχάνεται σε αυτή τη σύμπραξη του Καζάλις με τον Αστρινίδη, φίλοι μου! Και οι δυο εστιάζουν στη συμπαντική αρμονία των πάντων. Μια μουσική δημιουργία του Αστρινίδη εντυπωσιακή, παρότι πρωτόλεια...
Nicolas Astrinidis: "La Passion de Siva", βαρύτονος ο διεθνούς φήμης, Dan Iordachescu
Στο βίντεο που ακολουθεί, στο πιάνο συνοδεύει τον Iordachescu ο ίδιος ο Ν.Αστρινίδης:
Μέρος του κειμένου αναδημοσιεύτηκε μεταγενέστερα και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr
Josef Danhauser: "Ο Λιστ αυτοσχεδιάζοντας στο πιάνο"
Έφυγε σαν σήμερα, 4 Mαΐου 1845 και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εικαστικούς καλλιτέχνες της εποχής του.
Ο Josef Danhauser, δεν μας είναι άγνωστος, αγαπημένοι φίλοι!
Είναι ο δημιουργός, που το Μάρτη του 1827 και λίγες ώρες μετά το θάνατο του Μπετόβεν σμίλεψε τη νεκρική του μάσκα και σχεδίασε μια ακουαρέλα με το συνθέτη στο νεκροκρέβατό του. Είναι όμως και κείνος που μας έχει αφήσει έναν από τους πιο διάσημους πίνακες μουσικής τέχνης: «Λιστ, αυτοσχεδιάζοντας στο πιάνο».
Ένα εικαστικό, που εκτίθεται στην Πινακοθήκη του Βερολίνου κι είναι «γεμάτο από τέχνη», καθώς εκτός από τον βιρτουόζο Φραντς Λιστ παρουσιάζει και τον υψηλό, καλλιτεχνικό περίγυρό του…
Γύρω από τον βιρτουόζο πιανίστα, από αριστερά προς τα δεξιά, παρατηρούμε:
1.Από τη λογοτεχνική σφαίρα είναι η συγγραφέας, σύντροφος του Σοπέν, Γ. Σάνδη, στην πολυθρόνα καπνίζοντας πούρο και ντυμένη αντρικά όπως συνήθιζε, ο Δουμάς πατήρ και ο Βίκτωρ Ουγκώ (ακουμπά στο πίσω μέρος της καρέκλας της Σάνδη).
2.Από το μουσικό χώρο είναι ο Παγκανίνι και ο Ροσσίνι, ενω στα πόδια του Λιστ, είναι η ερωμένη του, λογοτέχνις Μαρί ντ’Ανκού. Αξίζει να αναφέρουμε τη συμβολική παρουσία των δύο μεγαλύτερων καλλιτεχνών της εποχής του ρομαντισμού που απεικονίζονται επίσης στο εικαστικό αυτό έργο: του Λόρδου Βύρωνα και του Μπετόβεν. Ο Λόρδος Βύρων, στο πορτραίτο του τοίχου, και ο Μπετόβεν, στην προτομή δεξιά. Το άγαλμα στα αριστερά είναι της Ιωάννας της Λωραίνης κι αντιπροσωπεύει το υψηλό ιδεώδες.
Ο βιρτουόζος Λιστ παίζει σε ένα από τα περίφημα πιάνα κατασκευής του Herr Graf, που χρησιμοποίησαν πλην του Λιστ κι άλλοι διάσημοι, όπως ο Μπετόβεν, ο Σοπέν, ο Μπραμς και η Κλάρα Σούμαν. Βέβαια, χαριτολογώντας, ας αναφέρουμε πως λέχθηκε ότι τα πιάνα του Graf δεν άντεχαν πάντα τη μανία και τη δύναμη -σχεδόν βία- που ασκούσε πάνω τους ο Λιστ, κατά τη διάρκεια των παθιασμένων ερμηνειών του! Μάλιστα ο Φρήντριχ Βικ (πατέρας της Κλάρας Σούμαν) γράφει στο ημερολόγιό του πως κάποτε είδε τον Λιστ μούσκεμα στον ιδρώτα όταν κατάλαβε πως είχαν σπάσει κάποιες χορδές και σφυράκια ενός Graf, που δεν άντεξε τη μονομαχία, με τον Λιστ να βγαίνει ο μεγάλος νικητής!
Αν παρατηρήσετε τον πίνακα προσεκτικά, θα δείτε πως και οι τρεις μουσικοί της παρέας έχουν τα μάτια τους ερμητικά κλειστά, ενώ οι άλλες τέσσερις φιγούρες, μοιάζουν χαμένες σε σκέψεις με το βλέμμα τους ν’αναζητά διαφορετικές κατευθύνσεις… Ο Μπετόβεν, φαίνεται να επιθεωρεί τη μουσική στιγμή. Η ματιά του Λιστ, σταθερή προς την προτομή του τιτάνα, που είχε ως πρότυπο. Ας θυμηθούμε πως η γνωριμία τους αποτέλεσε καθοριστικό γεγονός της ζωής του. Σας μεταφέρω τη σκηνή, όπως περιγράφεται από την Lunday στο βιβλίο της: «Η μυστική ζωή των μεγάλων μουσουργών», ενισχυμένη με αρκετή δόση δικής μου φαντασίας: «…ένα ουγγρικό χωριό δεν ήταν μέρος για να ανατραφεί ένας βιρτουόζος κι έτσι η οικογένεια Λιστ έφυγε για τη Βιέννη.Ο νεαρός γνώρισε εκεί τον Μπετόβεν, που όταν άκουσε το παιδί να παίζει, το φίλησε στο μέτωπο, παραδίδοντας έτσι τη σκυτάλη της μουσικής ιδιοφυίας στην επόμενη γενιά. Η ιστορία περιέχει πολλές προβληματικές λεπτομέρειες, μεταξύ των οποίων το γεγονός ότι όταν ο Λιστ βρέθηκε στη Βιέννη, ο Μπετόβεν ήταν κουφός ήδη , αλλά ο ίδιος ο Λιστ την ανέφερε ως αληθινή…» Γνωρίζουμε βέβαια όλοι μας πως ο Λιστ ήταν περίπου στα έντεκα, όταν ο δάσκαλός του Τσέρνυ επέμενε σε μια συνάντηση του μαθητή του με τον Μπετόβεν, που δύσκολα ενέδωσε στις πιέσεις του, καθώς έτρεφε μια αποστροφή για τα παιδιά-θαύματα… Ήταν περίπου δέκα το πρωί, λέει ο Λιστ όταν μπήκαμε στο μικρό διαμέρισμα όπου ζούσε ο Μπετόβεν τότε. Ήμουν ένα ντροπαλό αγόρι, όμως με ενθάρρυνε ο δάσκαλός μου Ο Μπετόβεν κάθονταν σε ένα στενόμακρο τραπέζι κοντά στο παράθυρο. Σήκωσε το βλέμμα του και με περιεργάστηκε .. Εκατσα στο πιάνο κι έπαιξα ένα σύντομο κομμάτι του Ries. Όταν τελείωσα, ο Μπετόβεν με ρώτησε αν θα μπορούσα να παίξω μια φούγκα από τον Μπαχ. Επέλεξα τη φούγκα σε ντο ελάσσονα από το «Καλώς συγκερασμένο κλειδοκύμβαλο»… -«Θα μπορούσατε να μεταφέρετε αυτήν τη φούγκα σε άλλη κλίμακα;» με ρώτησε ο Μπετόβεν. Ευτυχώς, μπορούσα…Μετά την τελευταία συγχορδία, κοίταξα ψηλά. Το σκοτεινό βλέμμα του Μπετόβεν με διαπερνούσε…Ξαφνικά όμως έλαμψε με ένα ελαφρύ μειδίαμα…Με πλησίασε και μπορούσα να διακρίνω τα ζοφερά χαρακτηριστικά του…Εσκυψε προς το μέρος μου, ακούμπησε το χέρι του στο κεφάλι μου, χάιδεψε τα μαλλιά μου… -«Ενας μικρός διαβολάκος», ψιθύρισε... Πήρα θάρρος και ρώτησα: -«Μπορώ να παίξω κάτι δικό σας;» Ο Μπετόβεν έγνεψε καταφατικά. Επαιξα το 1ο μέρος από το Κονσέρτο του σε Ντο Μείζονα. Όταν τελείωσα, με φίλησε στο μέτωπο απαλά και είπε: -Να είσαι ευτυχής , γιατί θα δώσεις χαρά σε πολλούς ανθρώπους».
Μέχρι τα βαθιά γηρατειά του, ο Λιστ αναφερόταν στον κορυφαίο συνθέτη ως το μεγάλο του ιδεώδες, ως τον πρωτεργάτη του καλλιτεχνικού του σύμπαντος.
Προτείνω για σήμερα ένα έργο του που αγαπώ πολύ από τις: «Θρησκευτικές και ποιητικές αρμονίες». Ο Λιστ εμπνέεται ένα πιανιστικό κύκλο 10 συνθέσεων από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του Λαμαρτίνου. Παρότι αναφέρεται ως 3η, είναι η πρώτη σύνθεση του κύκλου που έγραψε ο Λιστ και τιτλοφορείται: «Bénédiction de Dieu dans la solitude-Ευλογία του Θεού στη μοναξιά». Eίναι η εκτενέστερη και θεωρείται η πλέον περίτεχνη και δεξιοτεχνικότερη από τις δέκα πιανιστικές συνθέσεις της σειράς, την οποία ο συνθέτης προλογίζει με την πρώτη στροφή του ομώνυμου ποιήματος, θέμα του οποίου είναι η ευτυχία του ανθρώπου που επιτυγχάνεται μέσα από τη θρησκεία.
«Από πού έρχεται, Θεέ μου, αυτή η γαλήνη που με πλημμυρίζει;
Από πού πηγάζει αυτή η πίστη, που ξεχειλίζει στην καρδιά μου;
Για μένα, που πριν λίγο καιρό, αβέβαιος, ανήσυχος,
και πεταμένος σε κύματα αμφιβολίας από κάθε άνεμο,
αναζήτησα το αγαθό, το αληθινό, στα όνειρα των σοφών,
και η ειρήνη στις καρδιές συγκλονίζεται με θύελλες;
Αν και κύλησαν μέρες ελάχιστες από το μέτωπό μου
και φαίνεται πως αιώνας κι ένας ολόκληρος κόσμος πέρασε
και ότι διαχωρίζονται απ' αυτούς με μια άβυσσο απέραντη
ένας νέος άνθρωπος ξαναγεννιέται μέσα μου και ξαναρχίζει...»
Μπείτε, φίλοι μου, στο δωμάτιο, που με τα θαυμαστά πινέλα του συγκέντρωσε την καλλιτεχνική αφρόκρεμα ο μέγας Danhauser…Κλείστε όπως κι οι υπόλοιποι, τα μάτια…Αφεθείτε… στη σαγηνευτική ηρεμία, τη μυστικιστική γαλήνη της μελωδίας...Παραδοθείτε στα συνεχόμενα αρπίσματα, που ως κύματα ευλογίας από το υπερπέραν θα σας δονήσουν «ευσεβώς»…
Σε μια ονειρεμένη εκτέλεση από τα μαγικά δάκτυλα τoυ Marc-Andre Hamelin, με την εκφραστικότατη δυναμική του ήχου του…
Παγκόσμια Ημέρα Γέλιου, σήμερα, πώς αλλιώς θα σας καλημέριζα παρά με ...χαβαλέ και κάτι διασκεδαστικό...
Πολλοί είναι εκείνοι οι επιστήμονες , που πιστεύουν στις θεραπευτικές ιδιότητες του γέλιου. Ενας απ'αυτούς, ο ινδός Δρ. Μαντάν Κατάρια, που με πρωτοβουλία του ξεκίνησε να γιορτάζεται το 1998 στη χώρα του, το γέλιο. Αργότερα η 1η Κυριακή του Μάη καθιερώθηκε παγκοσμίως ως "Ημέρα Γέλιου".
Έτσι, ο χαιρετισμός μου έρχεται από το Βανκούβερτου Καναδά και το παραθαλάσσιο Morton Park, όπου δεσπόζει ένα ιδιαίτερο σύμπλεγμα γλυπτών με τίτλο: "Λαβύρινθος Γέλιου"!!!
Είναι του κινέζου καλλιτέχνη Yue Minjun και αποτελείται από 14 μπρούτζινα γλυπτά, που απεικονίζουν την εικόνα του δημιουργού τους σε μια κατάσταση "υστερικού γέλιου"!!!
Το μήνυμα είναι σαφές και βρίσκεται σκαλισμένο στο πεζούλι περιμετρικά της πλατείας:
"May this sculpture inspire laughter playfulness and joy in all who experience it-
Είθε αυτό το γλυπτό να χαρίζει γέλιο, διάθεση για παιχνίδι και χαρά σε όλους όσους το επισκέπτονται":
Το γέλιο, απαραίτητο στην εποχή μας, φίλοι μου!... ένα μικρό διάλειμμα σε όλες τις άσχημες καταστάσεις που υπάρχουν γύρω μας...
Δύο άριες του ΓΕΛΙΟΥ με την Εντίτα Γκρουμπέροβα:
1. D. F. Auber: "ΜΑΝΟΝ ΛΕΣΚΟ-C'est l'histoire amoureuse"
Η όπερα του Ωμπέρ: "Μανόν Λεσκό", που παρουσιάστηκε στο Παρίσι ξεχωρίζει για τις δεξιοτεχνικές άριες των πρωταγωνιστών , ιδιαίτερα της Μανόν, που είναι ρόλος απαιτητικότατος και απαράμιλλης τεχνικής δυσκολίας!Πολλές από τις άριες του ρόλου ερμηνεύθηκαν ανεξάρτητα, προκειμένου να αναδειχθεί το ταλέντο των διάσημων κολορατούρων! Η "ΆΡΙΑ του ΓΕΛΙΟΥ", γνωστή με τον τίτλο "C'est l'histoire amoureuse", που ακούγεται στο τέλος της 1ης πράξης, είναι από τις άριες που προτιμούσε για να προβάλλει την δεξιοτεχνική φωνή της η Αντελίνα Πάττι. Αριστοτεχνικά καμωμένη η τσιριχτή φωνούλα κι είναι φανερό το γιατί έχει αυτόν τον τίτλο η άρια, καθως η ηρωίδα μεταφέρει τη χαρούμενη ατμόσφαιρα της σκηνής παρασύροντας σε μια πρωτόγνωρη ευθυμία! Βιρτουόζος όχι μόνο της φωνής αλλά και της διαμόρφωσης της διάθεσης, με θαυμαστή εξωστρέφεια η Μανόν τραγουδά σχεδόν κοροϊδευτικά, ιδιαίτερα στα σημεία που ακούγεται το σκαμπανέβασμα του γελαστικού επιφωνήματος: "Χαχαχα"... Εκαθαμβωτική η Εντίτα Γκρουμπέροβα, καθένας μπορεί να αντιληφθεί σ'αυτήν την ερμηνεία περίσσευμα σαρκασμού και ειρωνίας...
D. F. Auber: "Manon Lescaut-Lauphing Song"/ Edita Gruberova
2. J. Strauss: "Η ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ-Mein Herr Marquis" Η "Νυχτερίδα-Die Fledermaus", που φέρει την υπογραφή του μάγου της αυστριακής οπερέτας Γιόχαν Στράους υιού, παρουσιάστηκε το 1874 και είναι η διασημότερη βιεννέζικη οπερέτα.Ο συνθέτης αναπτύσσει δομές, με τις οποίες στηρίζει ευφάνταστα την κωμική σύνθεση, χρησιμοποιώντας υπέροχα μουσικά θέματα και χορευτικούς ρυθμούς που γίνονται φορείς συναισθημάτων, ανάλογα με την περίσταση, ενώ προαναγγέλλουν εντυπωσιακά τη θεατρική δράση. Στη 2η πράξη της σύνθεσης που περιγράφει έναν χορό μεταμφιεσμένων, ακούγεται η άρια: "Mein Herr Marquis-Αγαπητέ μου Μαρκήσιε", τραγουδισμένη από την υψίφωνο Αντέλε, μια καμαριέρα που έχει φορέσει το φόρεμα της κυρίας της χωρίς άδεια, που όμως αναγνωρίζεται από τον σύζυγο της μαρκησίας. Κατά τη διάρκεια της άριας ακούγονται γελαστικά επιφωνήματα (γι'αυτο εξάλλου φέρει και τον υπότιτλο "ΑΡΙΑ του ΓΕΛΙΟΥ" ) με τα οποία η πανικοβλημένη Αντέλε προσπαθεί γελώντας και τάχα αδιάφορα, να πείσει τον κύριό της πως κάνει λάθος στην αναγνώριση ταυτότητας.Μια άρια παιχνιδιάρικου ύφους, σπιρτόζικη και άκρως δεξιοτεχνική, που ενισχύεται σε χαριτωμένο, γελαστικό ύφος με τη χορωδιακή συμμετοχή.
J. Strauss: "Die Fledermaus-Lauphing Song"/ Edita Gruberova
Έστω και για λίγο, αναγκαίο συμπλήρωμα της καθημερινότητάς μας για να αντλήσουμε δύναμη και αισιοδοξία ν'αντέξουμε, είναι το γέλιο, φίλοι μου! Μην επιτρέψουμε να μάς καταβάλλουν σε κατήφεια, σκυθρωπότητα και κατσουφιά!
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γέλιου μπορείτε να διαβάσετε και το κείμενο εδώ.
"Επί χρόνια έκανα σημειώσεις πάνω στο βιβλίο του "Εκκλησιαστή" που ήθελα να μελοποιήσω. Όμως η γαλλική γλώσσα, τα γερμανικά ή τα αγγλικά δεν προσαρμόζονταν στα ρυθμικά μου μοτίβα. Ούτε και είχα αρκετά καλή γνώση της εβραϊκής. Έτσι τα μουσικά μου σκίτσα μαζεύτηκαν και καταχωνιάστηκαν στο συρτάρι... Όταν μετά από χρόνια γνώρισα το ζεύγος Alexandre - Katia Barjansky και άκουσα τον τσελίστα να παίζει, ενθουσιάστηκα... Μετά από κάποιες προτάσεις του αποφάσισα να ξαναπιάσω εκείνες τις παλιές σημειώσεις...Έτσι, χωρίς σχέδιο, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς να γνωρίζω πού πήγαινα, δούλευα μέρα με τη μέρα τη Ραψωδία μου. Ο Εκκλησιαστής ολοκληρώθηκε σε λίγες εβδομάδες, και επειδή ο θρύλος αποδίδει το βιβλίο στον Βασιλιά Σολομώντα, το ονόμασα "Schelomo"...
("Ernest Bloch από: Sam Morgenstern, "Ernest Bloch, Composers on Music" )
Ο Ernest Bloch, την εποχή σύνθεσης του"Schelomo"
M' ένα διαμάντι σε βασιλικό στέμμα, ο σημερινός χαιρετισμός.
Ένα έργο μεγαλειώδες, επιβλητικό, πομπώδες όπως ταιριάζει σε ένα βασιλιά, μα συγχρόνως ήσυχο και κατευναστικό, όπως οι σοφοί στοχασμοί του!
Πρόκειται για τη Ραψωδία για τσέλο και ορχήστρα του Ernest Bloch: "Schelomo" από τον "Εβραϊκό κύκλο".
Έκανε πρεμιέρα στο Κάρνεγκι Χωλ, σαν σήμερα 3 Μαΐου του 1917. Σύνθεση εμπνευσμένη από τον ιουδαϊσμό, που άσκησε βαθιά επίδραση στον Bloch.
"Schelomo", είναι η εβραϊκή εκδοχή του ονόματος Σολομών.
Ο Bloch, όπως προείπαμε, εμπνεύστηκε το έργο μελετώντας τον "Εκκλησιαστή", ένα εκ των σοφιολογικών κειμένων της Παλαιάς Διαθήκης, δηλαδή κειμένων που στηρίζονται σε ένα είδος πρακτικής σοφίας. Αποτελεί δηλαδή μια συλλογή εμπειρικών σκέψεων, σχετικά με την αξία της ζωής και τα υλικά αγαθά και αποδίδεται στον βασιλιά Σολομώντα. Ιδέες, ιδιαίτερα απαισιόδοξες, όπως:
Αυτά είναι τα περίφημα χωρία, που εμπνέουν τον Bloch.
Κι εδώ, φίλοι μου εκλεκτοί, έρχεται η εσωτερική σύγκρουση, που δημιουργεί το ερώτημα: "μωρία ή σοφία";
Μια σύγκρουση που επιτυγχάνεται μουσικά με μια "επιθετικότητα" στην ορχήστρα, που αναγκάζει και το τσέλο να συμμετάσχει, επιταχύνοντας και χτίζοντας σιγά σιγά τη μουσική ιδέα ως τη μεγάλη κορύφωση (11:20-14:05).
Η ορχήστρα σε μια αναταραχή! Το ίδιο και το τσέλο! Είναι το σημείο που ο Σολομών δηλώνει: "Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης!" Η ένταση υποχωρεί με το τελικό αντάντε σε πιανίσιμα δυναμικής, που κατά δήλωση του συνθέτη αποτυπώνουν τη σιωπή, την κατάρρευση του Σολομώντα και την πλήρη άρνηση, αφήνοντας εμάς ν' αναζητήσουμε την ελπίδα!
Ο "Schelomo" είναι το έργο, που καθιέρωσε τη φήμη του Bloch διεθνώς και παραμένει η πιο δημοφιλής δημιουργία του. Παρόλο που το μελωδικό και αρμονικό του προφίλ είναι πλημμυρισμένο από εβραϊκή λαϊκή μουσική-ψαλμωδίες και αντανακλά ιδιώματα και ρυθμούς της εβραϊκής γλώσσας, είναι εξ ολοκλήρου επινόηση του ίδιου του συνθέτη.
Μετά τη συγκλονιστική πρεμιέρα, οι μουσικοκριτικοί ενθουσιασμένοι έγραψαν:
Το "Schelomo" είναι ένα θαυμάσιο έργο ενός από τους μεγαλύτερους εν ζωή συνθέτες. Όσο υπέροχο κι αν είναι σε λαμπρό χρωματισμό, το μεγαλείο του δεν έγκειται τόσο στις ζωηρές εικόνες, όσο στη φλεγόμενη ειλικρίνεια, τον πλούτο του πάθους, τη συγκλονιστική πνευματικότητα και τη βαθιά διείσδυση στην ψυχολογία μιας φυλής"...
O τσελίστας, Αλεξάντρ Μπαριάνσκι
Το έργο είναι αφιερωμένο στο βιολοτσελίστα Αλεξάντρ Μπαριάνσκι, φίλο του Bloch γιατί εκείνος τον έπεισε να γράψει το έργο για τσέλο και όχι για φωνή όπως αρχικά είχε σκεφτεί ο συνθέτης, αφού καμία ευρωπαϊκή γλώσσα δεν έμοιαζε να ταιριάζει στα μοτίβα του.
Το ζεύγος Barjansky είχε συγκινηθεί βαθιά με τις μουσικές ιδέες του Μπλοχ. Μάλιστα η Κάτια που ήταν γλύπτρια, όση ώρα ο συνθέτης ξεδίπλωνε όλα όσα είχε κατά νου για τη σύνθεση και την ανάπτυξη των μουσικών ιδεών του, με ένα μολύβι σχεδίαζε σ' ένα κομμάτι χαρτί ένα μικρό άγαλμα του βασιλιά Σολομώντα και του το έδωσε ως μορφή "γλυπτικής ευχαριστίας», όπως η ίδια χαρακτήρισε την κίνηση. Ήταν μια μεγάλη στιγμή για το συνθέτη, που επιτέλους, "στην τρομερή μοναξιά του, είχε βρει αληθινούς, ζεστούς φίλους και όπως εκμυστηρεύτηκε αργότερα ήταν εκείνοι που αναπτέρωσαν τις ελπίδες του κι έκαναν τον Μπλοχ να ξαναπιάσει το έργο για αυτό.
Πρωταγωνιστής, λοιπόν το τσέλο, που αντιπροσωπεύει τη φωνή του Σολομώντα, με την ορχήστρα να εκπροσωπεί τον κόσμο, που τον ακούει, αλλά και τις σοφίες του. Το τσέλο μονολογεί, στοχάζεται ...και η ορχήστρα μεγεθύνει τις σκέψεις...
Δικαίως γράφτηκε ότι με το Schelomo ο Bloch "άγγιξε την τελειότητα της μουσικής του... Το πληθωρικό βιολοντσέλο ηχεί άλλοτε λυρικό κι άλλοτε δραματικό καταφέρνοντας να ενσαρκώσει τον ένδοξο βασιλιά Σολομώντα. Η ενορχήστρωση σφριγηλή και διάφανη δίνει τη δυνατότητα στην ορχήστρα να ξετυλίξει όλα τα χρώματα του μουσικού ουράνιου τόξου, να αναδύσει ηχητικούς κυματισμούς από μυριάδες ιριδίζουσες σταγόνες"...
Λέγεται δε πως με τη σύνθεση αυτή για πολλούς ο Bloch συμπληρώνει την τετράδα των υψίστων "Β" δίπλα στην Άγια Τριάδα της μουσικής: Bach, Beethoven και Brahms...
Το προτείνω με την Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας, σολίστα τον Ροστροπόβιτς και στο πόντιουμ τον Μπερνστάιν, που προσεγγίζει απολύτως παθιασμένα την παρτιτούρα του Μπλοχ, ενώ ο αγαπημένος τσελίστας εστιάζει στη σκοτεινή πλευρά της σύνθεσης, όμως με μια μια γλυκόπικρη, ελεγειακή ποιότητα. Παρατηρείστε την πρωτόγνωρη φόρτιση στην οποία βρίσκεται ο Ροστροπόβιτς από το τέλος του 2ου μέρους. (Φαίνεται από το ιδρωμένο πρόσωπό του).
Ernest Bloch - "Schelomo", Rostropovich/Bernstein:
Το 1949 ο συνθέτης θέλησε να ηχογραφήσει το έργο με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου και τον ίδιο στο πόντιουμ. Προσωπική επιλογή του για σολίστ ήταν η περίφημη τσελίστρια, ρωσοεβραϊκής καταγωγής, Zara Nelsova, η οποία ξαναηχογράφησε το έργο με την LPO και αργότερα υπό την σχολαστική διεύθυνση του Ernest Ansermet. Πέρα από την ιστορικότητα της ηχογράφησης θα πρέπει να αναφερθεί πως η εσωστρεφής ανάγνωση του έργου από την Νέλσοβα σαγήνευσε το ακροατήριο και μέχρι σήμερα από πολλούς θεωρείται "κορωνίδα ερμηνείας".
Ernest Bloch - "Schelomo", Zara Nelsova / Ernest Ansermet:
Ernest Bloch Studies, A. Knapp-N. Solomon Kennedy-center Worldcat OEΔΒ, Βιβλίο Θρησκευτικών
Χαίρεται, χαίρεται! Όμορφη Κυριακή, ηλιόλουστη, φωτεινή, με όλα εκείνα τα εαρινά χάδια, που μας φτιάχνουν τη διάθεση!
26 Απρίλη σήμερα και το αγαπημένο μου ημερολόγιο με πληροφορεί για τη γέννηση του μεγάλου ζωγράφου Ευγένιου Ντελακρουά... Γνωστός σε όλους μας για τους θαυμάσιους πίνακες εμπνευσμένους από τους αγώνες των ελληνων..."Σφαγή της Χίου",..."Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου"...
Ομως εμένα, ως μουσικού, όταν ακούω Ντελακρουά κάτι άλλο αστράφτει το νου και τη θύμησή μου! Φυσικά η φιλία του με τον γαλλοπολωνό Σοπέν και οι πίνακες, που φιλοτέχνησε γι'αυτόν. Ένα πορτραίτο, που κοσμεί αίθουσα του Λούβρου, μέρος του εικαστικού, που ο Σοπέν παίζει πιάνο για την αγαπημένη του ερωμένη, συγγραφέα Γεωργία Σάνδη. Το διπλό πορτρέτο κόπηκε στα δύο προκειμένου να πωληθεί ως ξεχωριστά κομμάτια, με την πιθανή πεποίθηση του τότε ιδιοκτήτη ότι οι δύο πίνακες θα πωλούνταν σε υψηλότερη τιμή.
Είναι γνωστά τα της σχέσης του Σοπέν με τη φεμινίστρια, μποέμ λογοτέχνιδα, που τον βοήθησε να εδραιωθεί στους καλλιτεχνικούς παρισινούς κύκλους.Μια σχέση ταραγμένη, αφού οι ιδιοσυγκρασίες τους ήταν τελείως αντίθετες. Ομως η Σάνδη πάντα αποτελούσε τη μούσα του "ποιητή του πιάνου", παρότι ποτέ, δεν της αφιέρωσε κάποιο έργο.
Η Σάνδη ήταν και φιλόζωη, Στο σπίτι τους εκτός από την ίδια, το Σοπέν και τα δυο της παιδιά υπήρχαν και δυο κατοικίδια. Ο σκύλος Marquis και η γάτα Valdeck.
Λέγεται πως και τα δυο ενέπνευσαν στο συνθέτη δυο από τα γνωστότερα βαλς του.
Το πρώτο ειναι το Βάλς op.64 αρ.1, γνωστό και ως "Βαλς του λεπτού", ονομασία που του δόθηκε λόγω του tempo του, molto vivace! Mόνο ο Σοπέν μπορούσε να το εκτελεί σε 1'! Όλοι οι άλλοι πιανίστες χρειάζονται 1,5'-2'. Λέγεται ότι το εμπνεύστηκε από το σκυλάκι Marquis ,που έπαιζε κυνηγώντας την ουρά του!, εξ'ου και ο πρώτος τίτλος του: "Valse du petit chien" .
Το δεύτερο ειναι το "Βαλς της Γάτας". Η Valdeck συνήθιζε να ανεβαίνει στο πιάνο του Σοπέν και να λικνίζεται ακούγοντας τις πιανιστικές μελωδίες του. Εύκολα κανείς στη μέση περίπου του κομματιού (1:03)μπορεί να διακρίνει τον παιχνιδιάρικο αυτό βηματισμό της ναζιάρας ψιψίνας πάνω στα πλήκτρα... Απολαύστε τα!
Σίγουρα η μέρα θα'πρεπε να 'ναι αφιερωμένη στο Ντελακρουά, μα πάλι παρασύρθηκα... Συγχωρέστε με... Οι παλιές αγάπες πάνε, λένε, στον Παράδεισο...κι η μέρα σήμερα, φίλοι μου, σκέτος Παράδεισος... Ανάμεσα στον Ηλιο, τα λουλούδια τ'ανθισμένα, το τραγούδι των πουλιών βρέθηκε και κείνος ο παλιός, άσβεστος έρωτας , που ακούει στο όνομα Φρειδερίκος... Ερωτας , που προϋπήρξε εκείνου για τον Ντελακρουά ... Δικαιολογούμαι λοιπόν...
Για τη γενέθλια επέτειο του Ευγένιου Ντελακρουά...
(Ο μεγάλος Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος του 19ου αι. γεννήθηκε σαν σήμερα, 26 Απριλίου 1798)
Ντελακρουά: "Ο θάνατος του Σαρδανάπαλου"
Από τα έργα του, που προκάλεσαν έντονη αρνητική αίσθηση, καθώς το κοινό της εποχής του δεν ήταν έτοιμο να δεχτεί αυτή την άγρια μορφή έκφρασης είναι το "La Mort de Sardanaple"... Ο Ντελακρουά ζωγράφισε τον πίνακα με έμπνευση από το έργο του Λόρδου Μπάυρον για το Salon de Paris με στόχο να προκαλέσει.
"Όταν παίρνουμε τη ζωή των ανθρώπων, δεν ξέρουμε τι τους αφαιρούμε, ούτε τι τους δίνουμε... [...] Όταν έρθει η ώρα ατυχών συγκυριών, όλοι γίνονται θαρραλέοι ενάντια στον αδύναμο, που χάνει"
(Λόρδος Μπάιρον: "Σαρδανάπαλος")
Ντελακρουά
Ο πίνακας του Ντελακρουά απεικονίζει το μοιραίο τέλος του Σαρδανάπαλου, βασιλιά της Ασσυρίας. Ο Ντελακρουά τον αποτυπώνει τη χλιδάτη βασιλική κλίνη, απαθή να παρακολουθεί το φόνο των γυναικών του χαρεμιού του(ανάμεσά τους και η αγαπημένη από τις παλλακίδες του, Μύρρα, χαρακτήρας που έπλασε ο Μπάυρον), την κατακρεούργηση του αλόγου του από τον μαυριτανό δούλο του, ενώ ο οινοχόος τού προσφέρει μια κανάτα με δηλητήριο για να αυτοκτονήσει.
Ο Σαρδανάπαλος είναι από τους γνωστότερους βασιλείς του Ασσυριακού κράτους και βασίλευσε από την ηλικία των δεκαέξι χρόνων ως το τέλος της ζωής του. Επί των ημερών του η Ασσυρία δοξάστηκε και αυξήθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Είναι ο μόνος από τους Ασσύριους βασιλείς που γνώριζε γραφή, ανάγνωση και μαθηματικά ενώ η μελέτη αναγνωσμάτων ήταν το μεγάλο πάθος του γι' αυτό και ίδρυσε πολύτομη βιβλιοθήκη στη Νινευή. Άλλο πάθος του ήταν το κυνήγι άγριων ζώων κυρίως λιονταριών, κάτι στο οποίο οφείλεται και η φήμη του για πολύ σκληρό και αδίστακτο ηγεμόνα. Η αλήθεια είναι πως υπήρξε εντελώς παραδομένος στις ηδονές κάθε είδους. Οι πηγές αναφέρουν ότι τελικά νικήθηκε από τον επαναστάτη Αρσάκη και αυτοπυρπολήθηκε μαζί με όλο το χαρέμι του.
Ο Ντελακρουά προσφέρει στους θεατές ένα χαοτικό, φρικιαστικό θέαμα, όπου ανθρώπινα σώματα και ζώα σφαγιάζονται...Τα έμψυχα όντα όλα, έντρομα... Στα βλέμματά τους αντανακλάται σε υπερθετικό βαθμό η αγωνία και η απόγνωση. Συγκλονίζει και προκαλεί ρίγη κι ανατριχίλα η θέα του έργου...Μόνο ο Σαρδανάπαλος παραμένει ατάραχος. Ο ζωγράφος αποτυπώνει τη σκηνή με μια "βίαιη σαγήνη", δημιουργώντας έναν χρωματικό ανεμοστρόβιλο, όπου κυριαρχεί το λαμπρό χρυσαφί της πολυτέλειας και το κόκκινο του πάθους! Μια όψη της Ανατολής, φαντασμαγορική και οδυνηρή συγχρόνως, όπου η λάμψη ταυτίζεται με το αίμα, η χλιδή με τη λαγνεία, το ερωτικό με το μακάβριο. Ο Ουγκό χαρακτήρισε τη δημιουργία ως "αποθέωση της σκληρότητας, με μια ωμότητα στην έκφραση των συναισθημάτων".
"Ασσυρία, χαίρε!
Σ' αγαπούσα πατρίδα μου, γη των πατέρων μου,
περισσότερο σαν χώρα, παρά σα βασίλειό μου.
Σ' έζησα σε ειρήνη και χαρά.
Και να η ανταμοιβή μου!
Ούτε καν ένας τάφος..."
("Σαρδανάπαλος", Λόρδος Μπάυρον)
Ο Ασσύριος βασιλιάς, γνωστός για την ακόλαστη και έκφυλη ζωή του, που επέλεξε έναν ασυνήθιστο θάνατο μαζί με τις γυναίκες και τις παλλακίδες του δεν εντυπωσίασε όμως μόνο το Ντελακρουά, αλλά και εκπροσώπους της ακουστικής τέχνης!
Στους φιλόμουσους, είναι γνωστός από τον Εκτόρ Μπερλιόζ και την ομότιτλη καντάτα του, επίσης έμπνευση από το ποίημα του Μπάυρον.
Berlioz: "La Mort de Sardanaple":
Aκόμη νωρίτερα το 1698, ο Κρίστιαν Λούντβιχ Μπόξμπεργκ γράφει την όπερα "Sardanapalus", από την οποία σήμερα ακούγεται περισσότερο η ουβερτούρα της:
Christian Boxberg: "Sardanapalus, Ouverture":
Επηρεασμένη από το ιστορικό δράμα του Μπάυρον είναι και η όπερα του Φραντς Λιστ του 1845, που όμως άφησε μισοτελειωμένη. Για πολύ μεγάλο διάστημα θεωρείτο κατεστραμμένη από τον ίδιο τον Λιστ, όπερα. Όμως πρόσφατα βρέθηκαν κάποια από τα σκίτσα της και ανασυντέθηκε το σκηνικό δράμα τριών πράξεων με πρόλογο, από τις οποίες -όπως φαίνεται- ο συνθέτης είχε ολοκληρώσει μόνο την πρώτη.
Εντυπωσιακός ο πίνακας του Ντελακρουά, αγαπημένη μου Ελπίδα. Θάνατος του Σαρδανάπαλου μέσα στην χλιδή και την ακολασία, εμπνευσμένος από τις αναφορές του Διόδωρου και του χαμένου έργου του Κτησία. Αν και αμφισβειτείται ιστορικά η ύπαρξη του Σαρδανάπαλου, (όπως πολύ σωστά λες και συ ο "μύθος" του Σαρδανάπαλου ) διότι στα ονόματα των βασιλέων της Ασσυρίας δεν υπάρχει το όνομά του και πολλοί τον ταυτίζουν με τον Ασσουρμπανιπάλ ή τον άδελφό του, που όμως δεν υπάρχουν και πάλι αναφορές για τρυφηλή ζωή. Παρ' όλα αυτά, το όνομά του είναι γεμάτο απ' αυτόν τον θρύλο που τον θέλει να πεθαίνει μέσα στις φλόγες του Παλατιού του, σε πλήρη ευωχία με τις παλλακίδες και όλο το προσωπικό του. Αναμενόμενο, λοιπόν, να διεγείρει την φαντασία των καλλιτεχνών, εικαστικών, ποιητών και μουσικών ώστε να δημιουργήσουν εξαίρετα έργα, τα οποία απολαμβάνουμε εμείς. Ευχαριστούμε πολύ, Ελπίδα μου για το όμορφο αυτό ταίριασμα κι εύχομαι ένα ήρεμο και ασφαλές απόγευμα με τέχνη, όπως πάντα!
Έχει ανακηρυχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα της πόλης του Σιάτλ των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τις περιγραφές της κόρης μου, που ζει εκεί, δε σας κρύβω πως εκτός από παράξενο μού φαντάζονταν και πολύ αηδιαστικό... Της αηδίας κυριάρχησε η περιέργεια κι έτσι αποφάσισα να κάνω τη βόλτα μου από κει.
Κατηφόρισα το πλακόστρωτο δρομάκι δίπλα στην Pike Market, την κεντρική αγορά της πόλης. Ο κόσμος πολύς, κυρίως νεολαίοι, που περπατούσαν αργά, αμέριμνοι ,χαχανίζοντας και "ΟΛΟΙ μα ΟΛΟΙ" ανεξαιρέτως ανεβοκατέβαζαν την πάνω και κάτω μασέλα τους σε ρυθμό allegro vivace.
Είχα ακούσει πως επρόκειτο για ένα πρωτοποριακό στην κατασκευή του "έργο τέχνης", που αλλάζει κάθε στιγμή, αφού οι θεατές του είναι εκείνοι, που του δίνουν μορφή...
Είχα περπατήσει περίπου σαράντα μέτρα όταν το δρομάκι έγινε σκοτεινό, υπόγειο στενοσόκακο, αφού από πάνω του υψώνονταν μια τεράστια οικοδομή, που στη βάση της φιλοξενεί θέατρα και μουσικές σκηνές.
Μετά τη στροφή ο χώρος ημισκότεινος και στο ξέφωτό του διέκρινες τους τοίχους των κτιρίων δεξιά- αριστερά καλυμμένους από τη βάση και σε ολόκληρη την επιφάνειά τους με ένα υλικό, που σου έδινε την εντύπωση της ανάγλυφης απεικόνισης.
Προσωπικά, μού θύμιζε συνθέσεις του Τζάκσον Πόλοκ με την ιδιότυπη πιτσιλωτή τεχνοτροπία του. Θύμιζε ίριδα από πολυχρωμίες αφηρημένης τεχνικής, μάλλον τυχαίου χαρακτήρα.
Δεν ήταν όμως μόνο τα χρώματα και ο χαοτικός τρόπος, που είχαν τοποθετηθεί σ'αυτές τις επιφάνειες.
Στην ατμόσφαιρα διαχεόταν μια μυρωδιά, που αν δεν γνώριζες από πριν, δύσκολα θα εντόπιζες από που προέρχεται.
Κάτι από φράουλα ή βατόμουρο...'Ίσως και βούτυρο ανάμικτο με μέντα και δυόσμο...
Οι κινήσεις των σιαγόνων των νεολαίων, που είχαν κι αυτοί καταφθάσει μαζί με μένα συνεχίζονταν σε ταχύτατο, presto ρυθμό προκειμένου να μαλακώσει με τον τρόπο αυτό το υλικό, που θα εναπόθεταν και κείνοι με τη σειρά τους στην τοίχινη επιφάνεια, αφήνοντας το προσωπικό τους στίγμα και διαμορφώνοντας έτσι το ιδιαίτερο "έργο τέχνης"!!!
Mην απορήσετε αλλά, ΝΑΙ!! Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι από στρώσεις με ...τσίχλες, που τους έκαναν να μοιάζουν με πολύχρωμα ψηφιδωτά.
Μια εικαστική σύνθεση στον τοίχο, που ανανεώνεται καθημερινά από τους ανθρώπους, που τον επισκέπτονται και τις μασημένες τσίχλες που αποθέτουν πάνω του!!
Μοναδικό στην κατασκευή του με τις παράξενες, συχνά αστείες εικόνες, που δημιουργούνται.
Καρδιές , ονόματα, σταλαγματιές, ημερομηνίες, όπως και άλλα σχέδια, που σχηματίζονται από μασημένες τσιχλόφουσκες συνθέτουν ένα περίεργο δημιούργημα.
Η συνήθεια ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια.
Όσοι περίμεναν στην ουρά για το θέατρο, που υπάρχει παραπλεύρως άρχισαν να κολλάνε τις μασημένες τσίχλες στον τοίχο για να στερεώσουν τα κέρματα. Με το πέρασμα των χρόνων, τα κέρματα εξαφανίστηκαν ενώ οι τσίχλες έμειναν. Το '99 ο δήμαρχος αποφάσισε ο "τοίχος με τις τσίχλες" να ανακηρυχθεί τουριστική ατραξιόν της πόλης του Σιάτλ!!!
Καλλιτεχνικά; Ασυνήθιστο... Αηδιαστικό και συναρπαστικό ταυτόχρονα.
Διαφορετικότητα, πολυχρωμία, πρωτοτυπία, καλπάζουσα φαντασία! Αδιαμφισβήτητα από τα πιο περίεργα σημεία ενδιαφέροντος μιας πόλης. Περίεργο, σπάνιο... καινοτόμο...χαριτωμένο; Σίγουρα όλοι εμείς, ανεξοικείωτοι στη θέα του!
Αν βρεθείτε ποτέ στο κέντρο του Σιάτλ, δεν έχετε να χάσετε τίποτα να το δείτε από κοντά και αν το επιθυμείτε αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη ... "Σκιτσάρετε" με την δική σας τσιχλόφουσκα, αφήνοντας το προσωπικό σας αποτύπωμα! Απαιτείται μια τσίχλα και μπόλικη, αχαλίνωτη φαντασία!
Eγώ, δεν μπήκα στη διαδικασία...Ο καλός μου, όμως απ'ό, τι φαίνεται το έκανε διασκεδάζοντας!
.jpg)
.jpg)
