"Εντγκαρ Άλαν Πόε-Ίσραφελ

 

"...και ο άγγελος, που είναι σα λαούτο η καρδιά του 

και που'ναι ο πιο μελίρυτος από τα θεϊκά τα πλάσματα..."

"Israfel", από εικονογράφηση του Edmund Dulac

Αυτά τα λόγια είναι απ'το Κοράνι κι αναφέρονται στον άγγελο Ίσραφελ, τον άγγελο  της μουσικής, που θα φυσήξει την τρομπέτα του, προσκλητήριο την Ημέρα της Κρίσης.Στην ισλαμική παράδοση πιστεύεται ότι έχει σταλεί, μαζί με άλλους τρεις αρχάγγελους, για να συλλέξει τη σκόνη από τις τέσσερις γωνιές της γης.

Διαθέτει τέσσερα φτερά, τόσο ψηλά,  ώστε είναι σε θέση να φτάνει από τη γη  τους πυλώνες του Ουρανού.

Είναι ο άγγελος-άρχοντας της μουσικής, τραγουδά ύμνους στο Θεό σε χίλιες διαφορετικές γλώσσες και η αναπνοή του χρησιμοποιείται για να δίνει ζωή!

Από τον Ίσραφελ εμπνέεται το ομώνυμο ποίημά του ο Έντγκαρ Άλαν Πόε (γεννήθηκε σαν σήμερα 19 Ιανουαρίου του 1809)ο μεγάλος αλλά αμφιλεγόμενος συγγραφέας-ποιητής, της κατηγορίας των "καταραμένων", καθώς τα κείμενά του είναι σκοτεινά, μυστηριακά και με διάχυτη τη χαρακτηριστική μεταφυσική ατμόσφαιρα.

Εκεί ψηλά στον Ουρανό οικεί
άγγελος με λαγούτο τη καρδιά
και λέει ο θρύλος πως κανείς
δεν ημπορεί στη μελωδιά να παραβγεί
τον Ισραφέλ. Και τ' άστρα ακόμα
παύουν τον ύμνο και βουβά
ακούν τη μαγική του τη φωνή.

Τρεμίζοντας επάνω η σελήνη,
ολόγιομη κι ερωτευμένη, ντροπαλή,
ερυθριά, τον ύμνο σαν ακούει
του ερυθρού λαμπρού αγγέλου
(μαζί με τις εφτά γοργές Πλειάδες)
που παύει στη Παράδεισο.

Και λένε τάχα (ο χορός των αστεριών
και όποιος άλλος τον ακούει)
πως του Ισράφελ 'νάφτουνε φωτιές,
απ' το λαγούτο που κρατά
σαν παίζει και σαν τραγουδά,
απ' τη ζωή που θάλλει χαρωπά
σ' αυτές τις ασυνήθιστες χορδές.

Και όπου στα ουράνια ύμνησε
κει που 'ναι χρέος ιερό οι στοχασμοί,
κει που ο Έρωτας πυργώνεται Θεός
κι όπου λαμποκοπάνε τα Ουρί,
τα έντυσε μ' όλην αυτή την ομορφιά,
που μεις θαυμάζουμε σαν άστρου αναλαμπή!

Κι έτσι σωστά περιφρονείς
τα αδειανά τραγούδια,
Ισράφελ βάρδε μας σοφέ,
δάφνες ανήκουνε σ' εσέ,
πάντα να ζεις, να 'σαι καλά
επί πολύ και πάντα ευτυχής.

Πάνω κι από εκστάσεις φλογερές
πα' στα δικά σου μέτρα περαστές,
-το μίσος, θλίψη, αγάπη και χαρά-
με του λαγούτου σου τη μαγικήν ισχύ
κάνεις και τ' άστρα ν' απομείνουν σιωπηλά.

Ναι ο Παράδεισος σ' ανήκει, μα εδώ
είναι ο κόσμος μας γλυκύς μα και πικρός,
τα λούλουδα μας είναι λούλουδα απλώς,
ακόμα κι η δικη σου συννεφιά σαφώς,
λιακάδα και χαρά Θεού είναι για μας.

Αν μπόραγα εγώ να κατοικώ,
εκεί που ο άγγελος διαμένει
κι εκείνος κατοικούσε εδώ,
δεν θα μπορούσε πια να παραβγαίνει
το πάθος από το λαγούτο το θνητό,
που στα Ουράνια με οργή θα στέλνει.

"Israfel", Illustrated: W. Heath Robinson

Το 1976 με αφορμή τον εορτασμό της ιστορίας  του αμερικανικού έθνους ανατέθηκε στον Λέοναρντ Μπερνστάιν να συνθέσει κάτι σχετικό.

Ετσι,σχεδιάζει ένα κύκλο τραγουδιών για έξι τραγουδιστές και ορχήστρα με τον τίτλο "Songfest", όπου ο Μπερνστάιν παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εικόνα του καλλιτεχνικού παρελθόντος της Αμερικής, όπως φαίνεται μέσα από τα μάτια ενός σύγχρονου καλλιτέχνη. 

Ο συνθέτης οραματίζεται αυτή την εικόνα μέσα από τα λόγια 13 ποιητών.

Το θέμα της ποίησής τους σχετίζεται με τις εμπειρίες του συνθέτη, όπως η δημιουργικότητά του, τα συναισθήματα ή τα προβλήματα των μειονοτήτων μέσα σε μια ριζικά πουριτανική κοινωνία.

Το "Songfest" περιλαμβάνει 12 μέρη από 13 ποιήματα αμερικανών, που εκτελούνται σε διάφορους συνδυασμούς φωνών.

Τελευταίο ποίημα αυτού του κύκλου αποτελεί το "Israfel" του Πόε, στο οποίο ο ποιητής ψάλλει παιάνες κι εγκωμιάζει το αθάνατο πνεύμα του  αγγέλου της μουσικής, ενώ παραδέχεται το αναπόφευκτο της θνησιμότητάς του!

"Ποιανού η καρδιά δονείται σαν λαούτο;

κανείς δεν τραγουδά με τόσο άγρια ομορφιά

όσο ο Ισραφελ, ο άγγελος

κι όπως λέει ο θρύλος 

ζαλίζονται τ' αστέρια

απ΄τη φωνή του  κι όλα σιωπούν!

Όλα γκρεμίζονται στ'απομεσήμερο!

απ'την αγάπη, γίνεται κόκκινο 

το  'ρωτευμένο φεγγάρι

ενώ σιγούνε για ν'ακούσουν Πλειάδες και Αυγερινός ..."

(Μια προσωπική ελεύθερη απόδοση της αρχής του ποιήματος)

"Israfel" , HUGO STEINER-PRAG

Ο Ίσραφελ είναι άγγελος συμπονετικός, με προθυμία πάντα να καθοδηγεί και να προσφέρει αγάπη σε όσους αισθάνονται χαμένοι και εγκαταλελειμμένοι... Είναι εκείνος, που φέρνει πίσω τη χαρά και το γέλιο στους απελπισμένους.
Εμπνέει ν' αγαπάμε τον εαυτό μας και να έχουμε πίστη.
Ο Ίσραφελ είναι ο προστάτης άγγελος, ο διασκεδαστής, που φέρνει στην ανθρωπότητα το δώρο της μουσικής και μαζί μ' αυτό τη χαρά που αναπόφευκτα ακολουθεί.
Ο Άγγελος των μουσικών και όσων ασχολούνται με την ομορφιά, είτε πρόκειται για την ομορφιά στην τέχνη ή την ομορφιά της ζωής...