Μελοποιημένοι Ίαμβοι στη μνήμη του Παλαμά...

 

[Ταιριασμένοι οι Ανάπαιστοι, γενναία με τους Ιάμβους, αυτή τη μέρα, φίλοι μου κι αφορμή δίνει ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, που έφυγε σαν σήμερα 27 Φλεβάρη '43]

***

"Στην μουσική ο Ριχάρδος Βάγκνερ, στα Εθνικά ιδανικά ο Ελευθέριος Βενιζέλος, 

στην ποίηση ο Κωστής Παλαμάς. 

Η τέχνη μου είναι τόσο συνυφασμένη με τη δική του, ώστε να είμαι βέβαιος πως χωρίς αυτόν η μουσική μου δεν θα είχε πάρει ούτε το χαρακτήρα ούτε τον εθνικό ρυθμό που πήρε.

Ο Παλαμάς, αχτινοβολάει τη θέρμη της δημιουργικής του πνοής, όχι μόνο στο στενό κύκλο της ποίησης και των γραμμάτων, αλλά γενικότερα σ’όλους τους κλάδους της τέχνης και της διανόησης.
 Κι όπως ο Γκαίτε, και χωρίς να νιώθει τη βαθύτερην αξία της μουσικής του, εμπνέει ένα Μπετόβεν κι ένα Σούμπερτ, που γεφυρώνουνε την κλασική μουσική της πατρίδας του προς τη νεώτερή της εξέλιξη, έτσι κι η επίδραση του έργου του Παλαμά στο θεμελίωμα της νεοελληνικής μουσικής είναι, όπως πιστεύω, πρωταρχικής σημασίας για την όλη υπόσταση".
[Μανόλης Καλομοίρης-Σαμιακόν Βήμα]

Στον Κύκλο Τραγουδιών του "Σ'αγαπώ" από τη Συλλογή "Ιαμβοι και Ανάπαιστοι" για γυναικεία φωνή και ορχήστρα, ο Καλομοίρης δίνει μιαν αγαπημένη αισθαντικότατη σύνθεση, όπου ο  Παλαμαϊκός λόγος παντρεύεται με την αίσθηση του Κα­λομοίρη για την τέχνη.
Μην ξεχνάμε πως Παλαμάς και Καλομοίρης υπήρξαν καρδιακοί φίλοι που τούς έφερε κοντά αφενός το κίνημα του δημοτικισμού, αφ'ετέρου οι απόψεις τους για τη θέση της τέχνης στην Ελλάδα σε συνδυασμό με τη Δύση.
Η ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1897 και χαρακτηρίζεται από το μεγαλόπνοο ύφος και τη μίξη της αρχαίας με τη σύγχρονη παράδοση.
Ο Καλομοίρης στηριζόμενος στο  δημοτικό μας τραγούδι , -τη ρυθμική και την αρμονία του- σε συνδυασμό με τη μετρική του ποιήματος, καταφέρνει να απεικονίσει τον κόσμο που πλάθει με το λόγο του ο Παλαμάς, αλλά και με ψυχική και πνευματική ένταση να αποδώσει το βαθύτερο νόημά της.

"Ωραίον αγόρι, σπλάχνο μου

Ω παιδιά μου, λαχτάρες μου

Από κάπου τα ξέθαψα

Του πατέρα μου γράμματα

Νερόν ήθελα νά'πινα

Μεγάλωσες και τα ’βλεπαν

σαν περιττό παιγνίδι,

και θέρισε τα ολόμακρα

μαλλιά σου το ψαλίδι.

Έτσι κι έξω και μέσα μας

του ωραίου την αρμονία

την τρώει ο Χρόνος άπονα

κι ο Κόσμος δυο θηρία"

Την ορχήστρα του Γιορκ διευθύνει ο ΒΥΡΩΝ ΦΙΔΕΤΖΗΣ.

Ερμηνεύει η αγαπημένη μας, Μάτα Κατσούλη:

Ταιριασμένοι οι Ανάπαιστοι

γενναία με τους Ιάμβους,

στίχων ύψωσαν τρόπαια

και τραγουδιών θριάμβους.

Κι ο Ποιητής πολέμαρχος

περνάει αρματοδρόμος·

σκλάβος ο κόσμος πίσω του

των ιδεών. Αλλ’ όμως

και τον ψάλτη πολέμαρχο

σκλάβο τον σέρνει πάλι

μες στ’ αδράχτια της βάρβαρα

η Ρίμα, νέα Ομφάλη.

Ένας τιτάνας της πνευματικής μας ιστορίας είναι ο Κωστής Παλαμάς!
Η ποίησή του ένας απύθμενος ωκεανός, όπου το λυρικό συναντά το επικό και το φιλοσοφικό το δραματικό...
Μια φωτεινότατη μορφή, ψηλά στο Πάνθεο του Πνεύματος!

27 Φλεβάρη του '43 ο ποιητής μας άφηνε την τελευταία πνοή του...

"Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός", θα γράψει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου...

Χιλιάδες κόσμου συνόδευσαν τον Παλαμά στην τελευταία του κατοικία, να αποτίσουν το ύστατο χαίρε στο σπουδαίο ποιητή ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο.
"Σ'αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα", θα βροντοφωνάξει ο Άγγελος Σικελιανός απαγγέλοντας το ποίημα "Παλαμάς" που είχε γράψει το προηγούμενο βράδυ μαθαίνοντας για το θάνατο του...Και βαθιά συγκινημένος θα συνεχίσει:

"...Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα..."

Έτσι ακριβώς θα φανταστεί και θα αποτυπώσει τη σκηνή ο εικαστικός μας Σπύρος Βασιλείου...