Μεταφώνηση - η φωνή που ξεκουρδίζεται, που πεθαίνει...

 

(pixabay)


(Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φωνής - 16 Απριλίου)

"Ο Μαρέν Μαραί αγγίζει ελαφρά με το αριστερό χέρι το μπράτσο της βιόλας ντα γκάμπα...[...]Θα σας μιλήσω για το φαινόμενο της μεταφώνησης, για την αλλαγή που συντελείται στο ηχόχρωμα της φωνής των αγοριών κατά την εφηβεία. Κατά τη διάρκειά της η φωνή τους αλλάζει, βαθαίνει, σκοτεινιάζει.[...]

Οι άντρες είναι σκοτεινά όντα, υπάρξεις που περιπλανώνται μέχρι να πεθάνουν αναζητώντας μάταια τη λεπτή, παιδική φωνή τους που τους εγκατέλειψε.[...]Υπάρχει ένα βαθύ χάσμα στη φωνή των αντρών που τούς χωρίζει δια παντός από την παιδική τους ηλικία. Ένας φωνητικός ύφαλος που τούς χωρίζει από την ψιλή φωνή των όντων που κάποτε υπήρξαν. Χάσμα βαθύ, που τους απομακρύνει από την απλή δυνατότητα να ξαναπούν με την ίδια φωνή τα πρώτα φωνήεντα.
[...] 
Κάτι βαρύ στη γλώσσα τους, στ' αυτιά τους, στο λαιμό τους, στον ουρανίσκο τους που τούς χωρίζει ξαφνικά από όσα σφράγισαν πριν το φως, πριν την πρώτη κραυγή της ζωής.
[...]
Οι γυναίκες ζουν και πεθαίνουν με μια φωνή. Η φωνή τους είναι βασίλειο, ένας ήλιος που δεν σβήνει ποτέ. Οι άντρες είναι όντα με δυο φωνές-δίφωνα τραγούδια. Ανθρώπινα όντα των οποίων η φωνή αλλάζει, όπως αλλάζει πουκάμισο το φίδι.
[...]
Οι "ανθρώπινες φωνές" είναι από μόνες τους σονάτες που ξεσπάνε σε κραυγές. Έπειτα γίνονται μουρμουρίσματα και ψελλίσματα. Ακολουθούν οι λευκές φωνές της αγωνίας, η σκληρή μεταλλική χροιά των παθιασμένων. Έπονται οι φοβερές αφωνίες της θλίψης. Η θαμπή, βαθιά και εξασθενημένη φωνή των καταθλιπτικών. Τέλος, η αλλοίωση, το ξεκούρδισμα της φωνής των ηλικιωμένων τη στιγμή που πεθαίνουν..."

(Πασκάλ Κινιάρ: "Το μάθημα μουσικής", εκδ. Μελάνι, μτφ. Γ. Κατσάνος, σελ.11, 12, 13, 38, 77)

Σήμερα υπάρχουν κόντρα-τενόροι που χρησιμοποιούν τόσο τη στηθική, όσο και την κεφαλική τους φωνή, κατάλληλες τεχνικές που τούς επιτρέπουν ερμηνείες σε  έκταση αντίστοιχη μιας κοντράλτο ή μιας μέτζο σοπράνο.

Vivaldi: Sento in seno -Jakub Józef Orliński (countertenor):

O Mαρέν Μαραί όταν έχασε τη φωνή του ασχολήθηκε με τη βιόλα ντα γκάμπα. Από τις δημοφιλέστερες συνθέσεις του είναι οι "Les voix humaines-Οι ανθρώπινες φωνές",  για το αγαπημένο του όργανο, με τον τίτλο να δηλώνει τη σχέση του συγκεκριμένου οργάνου με τη φωνή.
Η βιόλα ντα γκάμπα με τις υψηλής οξύτητας τραγουδιστές νότες της από τη μια και τον βαθύ, μπάσο ήχο της από την άλλη, θεωρείται το πλησιέστερο όργανο στην ανθρώπινη φωνή.

Marin Marais : Les Voix Humaines : Jordi Savall: