 |
| "Στολισμός Επιταφίου, Θεοδ. Ράλλης |
Οι θρησκευτικές σκηνές του ορθόδοξου ελληνισμού, στις οποίες τα πρόσωπα παρουσιάζονται με μοναδική ευλάβεια και αθωότητα αποτέλεσε αγαπημένο θέμα του Θ.Ράλλη.
Στο παραπάνω εικαστικό, απεικονίζει μια εκκλησία κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για το Πάσχα με τέσσερα κορίτσια να δουλεύουν μαζί για να στολίσουν έναν Επιτάφιο με λουλούδια, ενώ δύο ιερείς συζητούν...
Ο καλλιτέχνης θεωρούσε το έργο τόσο σημαντικό ώστε να επιλέξει να το εκθέσει στο Σαλόνι του Παρισιού το 1893, τη χρονιά που το ολοκλήρωσε.
(Εθν. Πινακοθήκη)
Η Τέχνη κάθε μορφής αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο το συναίσθημα, ακόμα και το αδυνάτως ανείπωτο...
***
[…]
Τον Επιτάφιο τον περιμέναμε όλο το χρόνο με λαχτάρα. Ήταν μια νύχτα γεμάτη μαγεία και συγκίνηση, όλο χρυσαφιά χρώματα και φως. Μύριζε ως τ’ άστρα ο αγέρας δάφνες και μοσκολίβανα.
Σαν ξεκινούσε η λιτανεία, μπροστά πήγαιναν τα ασημένια φανάρια με τα χρωματιστά κρύσταλλα, σηκωμένα ψηλά - ψηλά, πάνω στα γαλάζια τους κοντάρια. Τα ξεφτέρουγα με τις μαλαματένιες αχτίδες άστραφταν στα φώτα. Και κείνα τα λάβαρα, οι πελώριες βελουδένιες εικόνες, σηκωμένες σαν σημαίες, όλο χρυσή φούντα από καθαρό μαλαματένιο σύρμα, ν’ αντιφεγγίζουν κάτω από τις λαμπάδες και να τρέμουν. Στη μέση η Ταφή και η Σταύρωση.
[…]
Έβγαζαν και τ’ ακριβό Βαγγέλιο στη λιτανεία. Το δέσιμό του ήταν πλάκες ατόφιο χρυσάφι δουλεμένο. Οι τέσσερεις Ευαγγελιστές στις τέσσερεις γωνιές, κ’ ένα γύρω όλο ρουμπίνια σα ρωϊδοπαπούδες. Σπίθιζαν οι πέτρες, βυσσινιές, πράσινες, κρασουλιές.
Ύστερα ερχόταν το κουβούκλιο από τον Επιτάφιο, χαμένο κάτω από τις βιόλες και τους αβαγιανούς.
Ο Επιτάφιος, μεγάλος, ολόσωμος, κεντημένος στο χρυσάφι και στα πετράδια. Κι από πίσω όλοι οι χριστιανοί με τις λαμπάδες και με τα φαναράκια. Άντρες, γυναίκες και μωρά."
("Ο Βασίλης ο Αρβανίτης", Στρ, Μυριβήλης)
***
Αυτοί είναι και οι ύμνοι στη μελωδία των οποίων οικοδομεί το 3ο μέρος της 3ης Συμφωνίας του ο Μίκης Θεοδωράκης.
Μια Συμφωνία, στην οποία η τραγικότητα εναλλάσσεται τον ελεγειακό λυρισμό.
Ιερατικός ο τρόπος που ο συνθέτης αρχίζει...
Εμπιστεύεται στο σόλο τσέλο μια πλατιά μελωδία που οδηγεί κατ’ ευθείαν στην καρδιά του λυρισμού.
Μια υπόνοια από το μοτίβο του "Αι Γενεαί πάσαι" έρχεται στο 2:18...κι ακολουθεί στο 2:42 η κορύφωση στο "Ω γλυκύ μου έαρ" ...
Το κλαρινέτο στη συνέχεια (3:18) παίρνει το μεσαίο μοτίβο του ίδιου ύμνου δίνοντας στιγμές ανάσας στην υπόλοιπη ορχήστρα, ενώ τα τοξοτά ακολουθούν πιστά με ένα απαλό τρέμολο των χορδών...
Η χορωδία στο 4:17 προκαλεί ρίγη συγκίνησης...
Η μελωδική απάντηση έρχεται από το όμποε(4:48) με τα pizzicati να συμπάσχουν στο θρήνο...
5:12 κι εδώ εντάσσεται ο στίχος του Καβάφη: "Είμαστε όλοι μαζί κυκλωμένοι"...
Φόβο, μα κυρίως απογοήτευση προκαλεί αυτή η ζοφερή ηχητική εικόνα...
Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα, επίσης Καβαφικό...
Αυτή τη φορά από το ποίημα "Η Πόλις" στο 5:20, που ψάλλεται μοναδικά από τη χορωδία σε μορφή πένθιμου εμβατηρίου δημιουργώντας υποβλητικότατη ατμόσφαιρα...
"Δεν έχει πλοίο γιά σε - Δεν έχει οδό
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες
Όπου κι’ άν πας
Γιά πάντα θα σ' ακολουθεί"
Έτσι, εγκώμια και ύμνοι αναδύουν τη χαρμολύπη, αφού συγχρόνως προαναγγέλλεται και η Ανάσταση, ιδιαίτερα όταν στο 6:58 καμπάνες και μεταλλόφωνα, γλυκολαλούν...
Πάσχα της Αγάπης Πάσχα, φίλοι μου αγαπημένοι και δω το βροντοφωνάζει ολάκερο το μουσικό σύμπαν!!
Το αρχικό θέμα επανέρχεται στο 8:10, μελωδία εκπληκτικής ομορφιάς και άκρως κατανυκτική, ένας παρατεταμένος λυγμός απόλυτα συνταιριασμένος με το κλίμα της μέρας...
Σαν μια από "κείνες τις βελουδένιες εικόνες, -που λέει παραπάνω ο Μυριβήλης- τα πελώρια λάβαρα με τη χρυσή φούντα, αντιφεγγίζει κάτω από τις "ηχητικές" λαμπάδες...
Eίναι από κείνες τις στιγμές που ήχοι-απλοί ήχοι- μάς θυμίζουν πως μπορεί το Θείο να γίνεται ανθρώπινο, όμως παραμένει βαθιά πνευματικό...Μια παρηγορητική συμπόνοια που τους κραδασμούς της αντιλαμβάνεται η ψυχή...
Μίκη Θεοδωράκη: "Συμφωνία Νο 3, Μέρος ΙΙΙ"
Από την Κρατική Ορχήστρα και Μικτή Χορωδία Θεσσαλονίκης στην επιβλητική Ροτόντα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου