Ραβί Σανκάρ, μια ράγκα με σιτάρ και φλάουτο...

 

"Οταν ένας μουσικός καθηλώνει τη δυτική ψυχή με ξένους και "παράξενους" ανατολίτικους ήχους,

με νότες που δεν υπακούουν σε κανέναν οικείο μουσικό νόμο, που δεν χωράνε στις γνωστές κλίμακες
και στο πεντάγραμμο, είναι ή σοφός γνώστης της ανθρώπινης ψυχής
ή βαθύς γνώστης των μουσικών του πλανήτη ή μάγος".

(Ο Θανάσης Λάλας για τον Ραβί Σανκάρ στο Βήμα)

Ο σπουδαίος ινδός βιρτουόζος του σιτάρ και συνθέτης, Ραβί Σανκάρ, γεννήθηκε σαν σήμερα, 7 Απριλίου 1920 στο Βαρανάσι. 

Βασικός εκπρόσωπος της ινδουστανικής κλασικής μουσικής, έκανε γνωστή τη μουσική της πατρίδας του στη Δύση με τις συνεργασίες του με καλλιτέχνες από όλους τους μουσικούς χώρους.

Ο κορυφαίος πρεσβευτής της ινδικής πολιτιστικής κληρονομιάς είχε συνεργαστεί με το συγκρότημα των Μπητλς και από το χώρο της κλασικής με τους: Μενουχίν, Όιστραχ, Ροστροπόβιτς, Ζούμπιν Μέτα, Φίλιπ Γκλας, Ζαν-Πιερ Ραμπάλ...
Όλοι τους είχαν να δηλώσουν τα καλύτερα για τον καλλιτέχνη και άνθρωπο, Σανκάρ.

Εξαιρετικά συγκινητική υπήρξε η θέση του Μενουχίν : "η ιδιοφυΐα και ο ανθρωπισμός του Σανκάρ μπορούν να συγκριθούν μόνο με του Μότσαρτ".

Ο βιρτουόζος Ραβί είχε επανειλημμένως δηλώσει πως "η μουσική είναι η ζωή του! Χωρίς αυτήν νοιώθει νεκρός. Η μουσική τέχνη είναι ό,τι ωραιότερο, ρομαντικότερο και πιο πνευματικό, που μπορεί κάποιος να βιώσει!"

Μια  δυναμική προσωπικότητα στα όρια του θρύλου, ο Ραβί Σανκάρ, το φως που εξέπεμπε, εκτυφλωτικό! 

Ίσως δεν πήρε τυχαία το όνομά του: Ραβί=ήλιος...

Η "ράγκα" είναι το σημαντικότερο στοιχείο στη δομή της ινδικής μουσικής.

Με τη λέξη αυτή εννοείται το σύστημα που περιλαμβάνει όλα τα μελωδικά στοιχεία μιας σύνθεσης,μα ταυτόχρονα υποδεικνύει και τη διάθεση, την κατάσταση ψυχής.
Κάθε ράγκα έχει ανιούσα και κατιούσα μορφή (κάτι σαν κλίμακα), έχει συγκεκριμένα διακοσμητικά στοιχεία, μελίσματα, και χαρακτηριστικές φράσεις.
Είναι πράγματι δύσκολο να εκφράσουμε την έννοια της "ράγκα", καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχος όρος στην ευρωπαϊκή μουσική. Ισως θα μπορούσαμε να τη συσχετίσουμε με τους "δρόμους" της λαϊκής μας μουσικής.

Υπάρχουν ράγκα για συγκεκριμένες περιστάσεις και ώρες του 24ώρου.

Όπως η Ράγκα Ντιπάκ(της φωτιάς) που αν εκτελεστεί σωστά, πιστεύεται πως μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά.
Ή πάλι, οι: Ράγκα της Νύχτας ή της Μέρας.

Ενας θρύλος -λέει- πως όταν κάποιο δειλινό ζητήθηκε από έναν άρχοντα στον μουσικό της αυλής του να ερμηνεύσει την "Ράγκα της μέρας", εκείνος το αρνήθηκε γιατί το θεώρησε ιεροσυλία.
Τελικά την εκτέλεσε κάτω από την απειλή του αφέντη του πως θα του κόψει το κεφάλι και τότε...ανέτειλε ο ήλιος πριν την ώρα του γιατί "άκουσε το τραγούδι" του...

Σανκάρ - Ραμπάλ

Ράγκα της Ημέρας, με πάθος και διάθεση ρομαντισμού είναι η "Raga Nat Bhairav".

Θα την ακούσουμε σε μια ιδιαίτερη απόδοση από τον τιμώμενο σήμερα Ραβί Σανκάρ και τη σύμπραξή του με τον περίφημο φλαουτίστα Ζαν Πιερ Ραμπάλ.

Το ρυθμό εμφατικά συνοδεύει ένα ξεχωριστό κρουστό, η "τάμπλα", που αποτελείται από δυο χειροτύμπανα καλυμμένα με δέρμα, που το ένα παίζεται με το αριστερό και το άλλο με το δεξί χέρι.

Σιτάρ και Φλάουτο-Raga Nat Bhairav

Ravi Shankar και Jean Pierre Rampal :