(Στη μνήμη του ρώσου λογοτέχνη, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκυ,
που έφυγε σαν σήμερα, 9 Φλεβάρη του 1881)
("Αδελφοί Καραμαζώφ", Φ.Ντοστογιέφσκυ)
Υπήρξε κορυφαία προσωπικότητα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένας αγωνιστής και επαναστάτης. Θέμα των έργων του, η ίδια η ζωή. Μελέτησε την κοινωνία και τους ανθρώπους ενδελεχώς. Γνώρισε τη φτώχεια, την εξαθλίωση των ταπεινών, τον πόνο και την αγωνία τους και τα αποτύπωσε συγκλονιστικά στα μυθιστορήματά του.
Το Γενάρη του 1881 έπαθε πνευμονική αιμορραγία. Στις διαβεβαιώσεις της γυναίκας του πως θα γίνει καλά και θα ζήσει για πολλά χρόνια ακόμη, ο Ντοστογιέφσκι της απάντησε: "Όχι, το ξέρω πως θα πεθάνω σήμερα!"
Ήταν 8.36 ακριβώς, το βράδυ της 9ης του Φλεβάρη που ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι άφηνε την τελευταία του πνοή. Τα νέα για το θάνατο του τάραξαν αφάνταστα τους Ρώσους της Αγίας Πετρούπολης. Για δυο συνεχείς ημέρες, πλήθος κόσμου έφτανε στο σπίτι του για το ύστατο χαίρε στον αγαπημένο του συγγραφέα.
Ηταν εξήντα χρονών. Λίγους μήνες νωρίτερα είχε γράψει και δημοσιεύσει το μυθιστόρημα "Αδερφοί Καραμαζώφ", το πιο ώριμο από τα μεγάλα έργα του. Πολύπλοκο σε ιδέες, πολυεπίπεδο και εξαιρετικά δύσκολο σε νοήματα. Οι αδελφοί Καραμαζώφ εκφράζουν το πολύπτυχο της ανθρώπινης ψυχής και ο καθένας τους κουβαλάει και κάτι το σκοτεινό...
Από τα μυθιστηρήματα του ρώσου συγγραφέα, περισσότερο εκτιμούσε τους "Αδερφούς Καραμαζώφ" και ιδιαίτερα τον άγγιζαν οι στοχασμοί και το κήρυγμα της αγάπης του Γέροντα Ζωσιμά (από το 6ο Βιβ., κεφ.3ο με υπότιλο: Ενας ρώσος καλόγερος).
"Ο Μάλερ μουσικοποίησε με την Συμφωνία του το ερώτημα από τους "Αδερφους Καραμαζώφ" , του Ντοστογιέφσκυ", είπε η Άλμα Μάλερ, αναφερόμενη στην φράση που παρέθεσα...
Κι αυτό γιατί το παραπάνω απόσπασμα για τον πόνο του ανθρώπου βρίσκει την έκφρασή του στην μεγαλειώδη "Τρίτη Συμφωνία" του Μάλερ, το πιο χαρούμενο από τα έργα του, όπου ο συνθέτης "οραματίζεται" το σύνολο της φύσης να στρέφεται προς το Θεό.
Μια συμφωνία που εστιάζει στα συναισθήματα...σε αυτά που προξενούν στον συνθέτη η δημιουργία του κόσμου, τα πλάσματα του Θεού και κυρίως η βαθιά και απέραντη αγάπη, όπως σκιαγραφείται στο θαυμάσιο τελευταίο μέρος, που το τιτλοφορεί: "Τι μού διηγείται η Αγάπη".
"Αγαπάτε ολόκληρη τη Δημιουργία του Θεού, το σύμπαν ολάκερο, όπως κάθε ελάχιστο κόκκο άμμου. Αγαπάτε το κάθε φυλλαράκι, την κάθε ηλιαχτίδα του Θεού. Αγαπάτε τα ζώα, αγαπάτε τα φυτά, αγαπάτε το κάθε τι. Όποιος αγαπά το καθε τι, θα αντιληφθεί και το μυστήριο του Θεού στα πράγματα. Από τη στιγμή μάλιστα που θα το αντιληφθεί, θα το αναγνωρίζει πλέον καθημερινά, αδιάκοπα και τελικά θα αγαπήσει ολόκληρο τον κόσμο, με αμέριστη αγάπη που περιβάλλει τα πάντα"
(Ντοστογιέφκυ: "Αδερφοί Καραμαζώφ", σελ.429)
Ο ίδιος ο Μάλερ γράφει σε επιστολή του στον φίλο του, Fritz Lohr:
 |
| (από: mahlerfoundation) |
"Aγαπημένε, Φρίτς!
Το καλοκαίρι ολοκλήρωσα την Τρίτη Συμφωνία μου, ίσως την πιο ώριμη και πιο περίεργη σύνθεση που έχω μέχρι τώρα, δημιουργήσει.[...]Σού στέλνω τον τίτλο. Είναι σημαντικό για μένα να γνωρίζω την εντύπωση που προκαλεί κι αν κατάφερα να βάλω τον αναγνώστη στο μονοπάτι το οποίο θέλω να συνταξιδέψουμε. Το "Τι μού διηγείται η Αγάπη" αποτελεί σύνοψη της αντίληψής μου για όλα τα πλάσματα, η οποία επίσης, δεν είναι δυνατό να μην εκτραπεί και σε βαθιά οδυνηρές παράπλευρες ατραπούς, που σταδιακά καταλήγουν σε μια μακαριότητα. Είναι η αγάπη για το Θεό, καθώς μόνο ως Αγάπη μπορεί να συλληφθεί".
Mahler: Symphony No 3, 6th mov / Jascha Horenstein, LSO:
Παλαιότερο κείμενο για τον Ντοστογιέφσκυ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
(Στη συγγραφή του άρθρου έχουν χρησιμοποιηθεί στοιχεία και από:
"Gustav Mahler, οραματιστής και δυνάστης", Κ.Φλώρος, μτφ:Ι.Φούλιας, εκδ.Νεφέλη, σελ260-262,
"Gustav Mahler: Memories and Letters", Alma Mahler, p.337)
Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)9 February 2021 at 08:27
Πώς μπορεί κάποιος να μείνει αδιάφορος μπροστά σ' αυτό το αριστούργημα του Ντοστογιέφσκυ, Ελπίδα μου! Αναλύσεις της ψυχής τόσων ηρώων και με μια εκπληκτική περιγραφή τόσων καταστάσεων. Ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα που ήταν και το κύκνειο άσμα του συγγραφέα, του οποίου τιμάς την μνήμη σήμερα καλή μου φίλη.
Όσο για τον Μάλερ, την έκτη συμφωνία του και την σχέση του με τον Ντοστογιέφσκυ και το μυθιστόρημά του, μπορούμε ν' ανιχνεύσουμε παρόμοιες δομές: υψηλή συγκινησιακή φόρτιση που απότομα αποδυναμώνεται, αντιπαράθεση ακραίων συναισθημάτων, ανατροπές, αφηγήσεις μέσα στην αφήγηση. Κι όπως είπε κάποιος σπουδαίος αναλυτής " δεν είναι ότι η μουσική θέλει να διηγηθεί, αλλά ότι ο συνθέτης θέλει να συνθέσει μουσική με τον τρόπο που διηγούνται άλλοι".
Ευχαριστούμε πολύ, αγαπημένη μου φίλη για το αξιόλογο αυτό άρθρο για δύο σπουδαίους της τέχνης που αγαπώ πολύ! Καλησπέρα! ❤
Replies
ELPIDA NOUSA9 February 2021 at 09:21
Αζη μου αγαπημενη, ενας ειδικός ψυχογράφος ο Ντοστογιέφκι, διαχρονικός και ακριβής στην περιγραφη χαρακτήρων, καθως μεχρι σημερα παντού συναντάς ανθρώπους που μοιάζουν στους ήρωες του. Καταγραφωντάς τους στα βιβλια του, τούς ελευθερωνει στο μέλλον που έρχεται, για να προειδοποιησει, να διδαξει και να καταγγείλει. Μιλά για την εποχή του και δι' αυτής παραπέμπει στο σήμερα....Θαυμαστη η μεγαλοφυία του Ρώσου συγγραφεα, που στους "Καραμαζωφ" μάς ριχνει στα δυσκολα, στους σκοτεινούς θαλάμους της ανθρωπινης υπαρξης, που με κοπο ζωης οδηγειται στο φως.. Απογυμνώνει τους ήρωές του, τους ανοίγει την ψυχή και εστιάζει σε κάθε κύτταρό τους, κατι που συγκλονισε τον οραματιστή και επίσης ψυχογράφο Μάλερ στην αριστουργηματική του Τριτη Συμφωνία, και ειδικότερα στο τελευταιο μερος της-αναφορά στην Αγάπη του Θείου.
Σ' ευχαριστώ πολύ, αγαπημένη μου φίλη για τον επαινο, καθώς και το θαυμασιο σχόλιό σου και για τους δυο κορυφαιους καλλιτεχνες που πραγματευεται το άρθρο μου!
Να εχεις μια ομορφη νυχτα! ❤
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου