Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ: "Ο κόσμος μου μιλά με χρώματα, η ψυχή μου απαντά με μουσική..."

 

Γεννήθηκε 7 Μαΐου του 1861 στην Καλκούτα.

Ο ινδός ποιητής, Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ ασχολήθηκε με την ποίηση από πολύ μικρός, όπως επίσης ταλαντούχος ήταν στη ζωγραφική και τη μουσική. Ας θυμηθούμε πως εκτός από τους στίχους, ο Ταγκόρ έχει γράψει και τη μουσική του Εθνικού ύμνου της Ινδίας, που τιτλοφορείται:"Jana Gana Mana - Διαχειριστή του πεπρωμένου", πάνω σε βραχμανικό ύμνο, γραμμένου στα σανσκριτικά.

Ένας σπουδαίος ποιητής, φιλόσοφος και συνθέτης ο ινδός μυστικιστής, μετέφερε την ινδική κουλτούρα και παράδοση σε ολόκληρο τον κόσμο και έγινε φωνή της ινδικής κληρονομιάς. Ήταν ο πρώτος μη Ευρωπαίος που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1913 με το βιβλίο του "Gitanjali".

Ήταν ο μικρότερος γιος της οικογένειας και όπως και τα υπόλοιπα αδέρφια του δέχτηκε μουσική ανατροφή, καθώς ανήκε σε γένος λογίων και μουσικών.
Μεγάλωσε ακούγοντας, μαθαίνοντας και εντρυφώντας στις παραδόσεις της ινδουστανικής κλασικής μουσικής. Από τα αγαπημένα παιχνίδια με τον αδερφό του ήταν εκείνος να συνθέτει αυτοσχέδιες μελωδίες στο πιάνο και ο Ταγκόρ να προσαρμόζει πάνω τους στίχους του σύμφωνα με τις ράγκα. 

O Tαγκόρ παίζει και τραγουδά σε όπερα

"Η μουσική είναι η πιο αγνή μορφή τέχνης, εκείνη που γεμίζει το κενό ανάμεσα σε δύο ψυχές.
Ο κόσμος μού μιλά με χρώματα, η ψυχή μου απαντά με μουσική.." 

(Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ)

Στα τραγούδια του Ταγκόρ η μουσική συνυφαίνεται άρρηκτα με τον ποιητικό λόγο. Ο Ταγκόρ  για να συνθέσει, "δανείστηκε" απ' όλες τις μουσικές μορφές που αγαπούσε κι έβρισκε ενδιαφέρουσες. 

O νεαρός Ταγκόρ στο Λονδίνο

Όταν πρωτοταξίδεψε στην Αγγλία το 1878, εξοικειώθηκε με την αγγλική, ιρλανδική και σκωτσέζικη μουσική.
Όπως δήλωνε:
"δεν είχε βιώσει σε βάθος την ευρωπαϊκή μουσική, ωστόσο, τον προσέλκυσε έντονα ως ακροατή κι ένιωσε στη μουσική αυτή το ρομαντισμό, την ευαισθησία της και την έκφραση της διαφορετικότητας στη ζωή". 

Πολλά από τα τραγούδια του Ταγκόρ επηρεάστηκαν από αντίστοιχα ευρωπαϊκά.
Ένα τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί το "Auld Lang Syne" του σκωτσέζου ποιητή, Robert Burns, που έχει καθιερωθεί να ερμηνεύεται την Πρωτοχρονιά, καθώς ο τίτλος σημαίνει: "Πολύ καιρό πριν" κατά το "Πάει ο παλιός ο χρόνος", με αναφορές στις παλιές φιλίες, από το οποίο ο Tαγκόρ διασκεύασε το τιτλοφορούμενο: "Purano Shei Diner Kotha-Μιλώντας για εκείνες τις παλιές εποχές".
Χαρακτηριστικό είναι πως ο ινδός ποιητής δεν προσάρμοσε μόνο τη μελωδία πάνω στους ινδικούς στίχους, αλλά και την κεντρική ιδέα τους. 
Έτσι, και το ινδικό τραγούδι αναφέρεται στην ανάμνηση παλιών, αγαπημένων φίλων. 

"Purano Shei Diner Kotha"
παραδοσιακή ιρλανδική μελωδία / ινδικοί στίχοι: Rabindranath Tagore 

Σκοπός του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ ήταν με τα κείμενά του να διδάξει την απλότητα της ζωής και την καλλιέργεια της εσωτερικής και πνευματικής ομορφιάς.

Λίγο πριν του απονεμηθεί το 1913, το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας μεταφράζει ο ίδιος στην αγγλική γλώσσα την πασίγνωστη σήμερα ποιητική συλλογή του "Gitanjali", που εκδίδεται με τον τίτλο: "Λυρικά αφιερώματα", πέντε ποιήματα από τα οποία μελοποίησε και ο συμπατριώτης μας Γιάννης Κωνσταντινίδης και έχω αναφερθεί σχετικά σε παλαιότερο κείμενο, που μπορείτε να διαβάστε εδώ.

Έξι ποιήματα από τη συλλογή του "Gitanjali" μελοποίησε ο αμερικανός, John Alden Carpenter (1876-1951).
Πρόκειται για αξιολογότατο συνθέτη των ΗΠΑ, που ταξίδεψε στην Ευρώπη προκειμένου να εμπλουτίσει τις μουσικές γνώσεις του και μαθήτευσε στο πλευρό του Έντουαρντ Έλγκαρ. 

Από τον κύκλο τραγουδιών του που έχει τον ίδιο τίτλο με την ποιητική συλλογή του Ταγκόρ θα ακούσουμε το: "The Sleep That Flits On Baby's Eyes" .

"-Ο ύπνος που γλαρώνει τα μάτια του μωρού 

γνωρίζει κανείς από πού να' ρχεται ; 

-Ναι, μια φήμη υπάρχει ότι το σπίτι του έχει

στο νεραϊδοχώρι· ανάμεσα σε σκιές του δάσους 

αμυδρά φωτισμένες από πυγολαμπίδες 

εκεί κρέμονται δύο άνθια αθωότητας. 

Από κεί είναι που' ρχεται ο ύπνος 

να γλαρώσει τα μάτια του μωρού"

(σε ελεύθερη απόδοση της γράφουσας)

Πρόκειται για γλυκύτατη, νανουριστική, ήπια σύνθεση, που πατά σε ήρεμη, μελωδική βάση, ομαλότατη ρυθμικά με διάχυτο λυρισμό και τρυφερότητα... Μια ηχητική πανδαισία διαποτισμένη συναισθήματα άδολης, λεπτής αγάπης. Οι στίχοι ευωδιάζουν νηφαλιότητα μοναδική και μια σπάνιας ποιότητας κρυφή μουσική, την οποία κάλεσαν το συνθέτη να ανακαλύψει...

 "Gitanjali, The Sleep That Flits On Baby's Eyes"
(Rabindranath Tagore - John Alden Carpenter)

Το πνεύμα του Ταγκόρ εμφανίζει ο Φίλιπ Γκλας στο δεύτερο μέρος της τριλογίας του που έχει τίτλο "Satyagraha". Σχετικό κείμενό μου μπορείτε να διαβάσετε εδώ.