Ισιδώρα Ντάνκαν: Οι ορχήστρες σωπαίνουν μπροστά στη μουσική του κορμιού της...

Isadora Duncan

Mετά την επιτυχία του Μπολερό σε χορογραφία του Μωρίς Μπεζάρ, η Μάγια Πλισέτσκαγια ένιωθε βαθιά την επιθυμία να ξαναχορέψει πάλι κάτι άλλο σε δική του χορογραφία και σύντομα..

Ήταν 1977 και πλησίαζε η επέτειος για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Ισιδώρας Ντάνκαν(27 Μαΐου 1877).
Έτσι, ο σύζυγός της, συνθέτης, Ροντιόν Σεντρίν τής έδωσε την ιδέα να ενσαρκώσει την "ξυπόλητη χορεύτρια", όπως ήταν το παρατσούκλι της Ντάνκαν, καθώς προτιμούσε να χορεύει χωρίς παπούτσια, στοιχείο πoυ τής επέβαλε το ελεύθερο πνεύμα της....
Η Πλισέτσκαγια θαύμαζε τη μητέρα του σύγχρονου χορού και είχε εντυπωσιαστεί όταν διάβασε πως όποιος ρωτούσε ποιός την έμαθε να χορεύει, η αυτοδίδακτη Ισιδώρα απαντούσε: "η Μούσα Τερψιχόρη".


Αφού το ζευγάρι μελέτησε το βιβλίο της: "Η ζωή μου" έκαναν την πρόταση στον Μπεζάρ. Εκείνος δημιούργησε ένα ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της Πλισέτσκαγια εμπνευσμένο από τις χαρακτηριστικές και επηρεασμένες από τη φύση, κινήσεις της Ισιδώρας. Τα κύματα, οι κινήσεις των κλαδιών των δέντρων, καθώς φυσάει ο άνεμος, τα σύννεφα, την ενέπνεαν βαθιά, όπως και η αρχαιοελληνική γλυπτική.

Σχεδίασε τη χορογραφία με αφετηρία το ότι περισσότερο την ενδιέφερε η έμπνευση και λιγότερο η τεχνική, καθώς αναζητούσε τη "θεία έκφραση του ανθρώπινου πνεύματος".



"Αν μπορείς να χορέψεις το συναίσθημα, μια ιδέα, τότε μπορείς να χορέψεις τα πάντα", αναφέρει στο βιβλίο του "Γυναίκες" ο Εδουάρδο Γκαλεάνο στη μονοσέλιδη, αλλά ουσιαστική αναφορά του στη Ντάνκαν.

"Η ελευθερία προσβάλλει. Και η Ισιδώρα με τα φωτεινά μάτια λατρεύει την ελευθερία. Έτσι, γίνεται εχθρός του γάμου, του σχολείου, του κλασικού χορού και κάθε πράγματος που φυλακίζει τον άνεμο. Χορεύει γιατί το απολαμβάνει και χορεύει ό,τι θέλει, όποτε θέλει και όπως εκείνη θέλει. Οι ορχήστρες σωπαίνουν μπροστά στη μουσική του κορμιού της..."

("Γυναίκες", Εδουάρδο Γκαλεάνο, εκδ. Πάπυρος, μτφ. Ισμ. Κανσή, σελ. 102)

Ο Babette Cooper, πιανίστας του Μπεζάρ έκανε την επιλογή της μουσικής. O χορογράφος που επιθυμούσε τον πιανίστα μέρος της παράστασης, ζήτησε μουσική εκτελεσμένη από σόλο πιάνο.


Η "Isadora" του Béjart, που χορογραφήθηκε για την 52χρονη Πλισέτσκαγια γνωρίζει την αποθέωση! Παρόλη την ηλικία της, η σπουδαία μπαλαρίνα εκστασίασε το κοινό.
Η Πλισέτσκαγια αναδημιούργησε το ύφος και το πνεύμα του ελεύθερου χορού της Ντάνκαν, που διαμορφώθηκε στις αρχές του 19ου-20ου αιώνα χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους κανόνες του κλασικού μπαλέτου.
Ο δεξιοτεχνικός χορός της ερχόταν -όπως θέσπισε εκείνη- σε αντίθεση με το στυλ λυρισμού και συναισθημάτων που απαιτεί το κλασικό μπαλέτο. Αλλάζοντας την αισθητική, η χορογραφία "φώναζε" Ισιδώρα, με μια νέα αντίληψη της ομορφιάς και των μορφών κίνησης.

Ο Μπεζάρ χορογράφησε πάνω σε αποσπάσματα συνθέσεων των Μπετόβεν(7η Συμφωνία), Σοπέν(Πένθιμο Εμβατήριο), Σούμπερτ, αλλά και λαϊκών τραγουδιών και ύμνων, όπως η Μασσαλιώτιδα...

"Ισιδώρα", σχέδιο του  Abraham Walkowitz

Το μπαλέτο ανοίγει με τη σκηνή τον τραγικού θανάτου της Ισιδώρας, όταν το φουλάρι της πιάστηκε σε μία από τις ρόδες του κάμπριο αυτοκινήτου όπου επέβαινε, και την στραγγάλισε, σπάζοντάς της τον αυχένα.
Ο σύντομος πρόλογος ολοκληρώνεται με τον ήχο του παρατεταμένου φρεναρίσματος.

Τα φώτα σβήνουν ...Η χορευτική αφήγηση ξεκινά...

Χαρακτηριστικά εύγλωττο είναι το όλο ρυθμό, σημείο που η Ντάνκαν παίζει χαριτωμένα πεντόβολα, με τα χέρια της να κινούνται αέρινα πάνω στη μελωδία της 3ης από τις "Μουσικές Στιγμές" op. 94 του Σούμπερτ σε φα ελ. (10΄:10).

Αποκορύφωμα αρμονικής και ρυθμικής τελειότητας μέσα από την επινόηση νέων πτυχών και με εντελώς διαφορετικό εκφραστικό τρόπο, της μουσικής του Σούμπερτ.

Όταν η Ντάνκαν έχασε τη ζωή της ήταν μόλις 50 χρονών..., όσο και η Πλισέτσκαγια στην παρουσίαση του ρόλου. Στοιχείο με ποικίλους συμβολισμούς και προεκτάσεις, χορογραφικά και ερμηνευτικά.

Στο τέλος του μπαλέτου στη σκηνή ανεβαίνουν παιδιά, ώστε να δηλωθεί το παιδαγωγικό έργο της Ντάνκαν με τη Σχολή της. Ένα από τα κορίτσια προσφέρει στην Πλισέτσκαγια-Ντάνκαν ένα μπουκέτο λουλούδια.
Μια από τις τρυφερότατες σκηνές είναι όταν η Μάγια μοιράζεται τα λουλούδια με το κοινό, χειρονομία, που συνήθιζε και η Ισιδώρα, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης.
Τα λουλούδια ήταν η "ψυχή" της...Κι αυτή την ψυχή μοιράστηκε με το κοινό, ως το τέλος...

"Isadora", Maurice Bejart / M. Plisetskaya:

"Isodora Duncan",  Antoine Bourdelle

Ο θάνατος της Ντάνκαν στις 14 Σεπτεμβρίου 1927, υπήρξε τραγικός.  

Αποκεφαλίστηκε όταν το μακρύ -ζωγραφισμένο στο χέρι από τον  Ρομέο Σατόφ- κόκκινο φουλάρι της που στόλιζε το λαιμό της, ανεμίζοντας στον αέρα, καθώς έτρεχε με το σπορ αυτοκίνητο της  μπλέχτηκε σε μία από τις ρόδες του, και της έσπασε τον αυχένα...

Γι’ αυτήν η τέχνη στάθηκε πάνω από τη ζωή. Όπως έλεγε ο Αντουάν Μπουρντέλ, του οποίου υπήρξε μούσα: " η Ισιδώρα πάλλεται μεταξύ τέχνης και έρωτα...Είναι ένα κομμάτι μάρμαρο που πάλλεται από αιωνιότητα..."

Για την Ισιδώρα Ντάνκαν μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερο κείμενο εδώ.