Στις μουσικές, στήσαν τρελό χορό τα μελισσόπουλα...

pinterest

"Εδώ είναι τα τρεχούμενα νερά εδώ είναι ο κήπος,
εδώ βουίζουν οι μέλισσες μες στα κλωνάρια"

 (Γιώργος Σεφέρης)

web-holidays

"H μέλισσα ανακηρύχθηκε το πιο σημαντικό έμβιο ον στον πλανήτη, λένε οι επιστήμονες...

Αν κάποτε οι μέλισσες εκλείψουν, το ανθρώπινο είδος δεν θα αργήσει να τις ακολουθήσει", ισχυρίστηκε ο Αλβέρτος Αϊνστάιν.



Σήμερα , φίλοι μου, οι μέλισσες έχουν την τιμητική τους.
Η Παγκόσμια Ημέρα των Μελισσών στις 20 Μαΐου, συμπίπτει με τα γενέθλια του Anton Janša, ενός Σλοβένου μελισσοκόμου που ήταν παγκόσμιος πρωτοπόρος στον τομέα της μελισσοκομίας τον 18ο αιώνα.

Περνά- περνά η μέλισσα με τα μελισσόπουλα, λοιπόν, γι' αυτό το Μαγιάτικο πρωινό...

"Περίαπτο με τις μέλισσες"
Αρχ. Μουσείο Ηρακλείου

Τη θρεπτική αξία του μελιού είχαν αντιληφθεί από πο­λύ νω­ρίς και οι αρχαίοι μας πρόγονοι, γι' αυτό και το θε­ω­ρού­σαν θεϊκή τρο­φή.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Μέ­λισ­σα ήταν θυ­γα­τέ­ρα του βα­σι­λιά της Κρή­της Με­λισ­σέ­α, α­δελ­φή της Α­μάλ­θειας, μαζί με την ο­ποί­α εκτελού­σαν χρέ­η τροφών του νε­ο­γέν­νη­του Δί­α, που τον τάιζαν με γά­λα και μέ­λι. Α­πό αυτό ο­νο­μά­στη­κε ο Ζεύς, Με­λισ­σαίος.

Περίφημο είναι το "περίαπτο με τις μέλισσες", ένα αριστουργηματικό δείγμα της μινωικής τέχνης, χρυσό κόσμημα σε σχήμα δύο μελισσών που αποθέτουν μια σταγόνα μέλι στην κηρήθρα. 

Τα δύο έντομα είναι αντικριστά, με τα πόδια ενωμένα επάνω στη σταγόνα, ενώ στους κορμούς και στα φτερά τους οι λεπτομέρειες αποδίδονται με εντυπωσιακή μικροσκοπική κοκκίδωση.

Στη φυλή των Μάγια, ονομαστή είναι η θεά των μελισσών(Colel Cab). Σκοπός της ήταν να κρατήσει ασφαλείς τις μέλισσες  και το μέλι τους. Ήταν μεγάλης σπουδαιότητας για την κοινωνία των Μάγια, επειδή φρόντιζε τη γη και εξασφάλιζε ότι θα γινόταν η επικονίαση, επηρεάζοντας έτσι θετικά τη γεωργία τους. Απεικονίζεται με φτερά μέλισσας να πετά.

"Κάτω στης Μαργαρίτας τ΄αλωνάκι, στήσαν τρελό χορό τα μελισσόπουλα" σήμερα και μεις ροβολάμε χαρούμενα σκαλίζοντας στην τέχνη των ήχων το ρυθμικό βουητό τους, αναζητώντας στην έμπνευση των δημιουργών "το χέρι που κράτησε μέλισσα θεόρατη..."

1. Rimsky-Korsakov, "Flight of the Bumblebee"

pinterest

Όταν γίνεται λόγος για μελίσσια σε παρέα φιλόμουσων, πρώτη που έρχεται στο νου είναι φυσικά η σύνθεση του Ρίμσκυ Κόρσακωφ: "Flight of the Bumblebee", αρχικά γραμμένη ως ορχηστρικό ιντερμέδιο για την όπερα: "The Tale of Tsar Saltan-Ο θρύλος του Τσάρου Σαλτάν".

Ο συνθέτης στο "Πέταγμα της μέλισσας" στοχεύει να αναδείξει μουσικά το φαινομενικά χαοτικό και ταχύτατα μεταβαλλόμενο μοτίβο της πτήσης μιας μέλισσας. Η δημοφιλέστατη σύνθεση κλείνει την πρώτη σκηνή της 3ης πράξης κατά την οποία ο φτερωτός μάγος-κύκνος μετατρέπει τον γιο του Τσάρου σε μέλισσα για να πετάξει μακριά ώστε να επισκεφτεί τον πατέρα του, ο οποίος δεν ξέρει ότι είναι ζωντανός.

Είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα μοτίβα στην κλασική μουσική, με τη ρυθμική ταχύτητά του να το καθιστά έργο εξαιρετικά υψηλού βαθμού δυσκολίας.

Rimsky-Korsakov, "Flight of the Bumblebee":

(Yuja Wang)

2. John Dowland: "It Was a Time When Silly Bees Could Speak"

pinterest

Από τις σπουδαίες μουσικές προσωπικότητες της Αγγλικής αναγεννησιακής σχολής συνθετών είναι ο John Dowland.
Η προσφορά του στην οργανική μουσική είναι αξιοσημείωτη, ιδιαίτερα στις συνθέσεις για λαούτο, καθότι υπήρξε βιρτουόζος λαουτίστας. Χαρακτηριστική είναι η φράση συγχρόνων του πως "το ουράνιο άγγιγμα του Ντάουλαντ στο λαούτο ανυψώνει την ανθρώπινη αίσθηση"...
Μπορεί να απορρίφθηκε για τη θέση του αρχιμουσικού στην αυλή της βασίλισσας Ελισάβετ Α', βρήκε όμως μια πολύ καλά αμειβόμενη θέση στην Αυλή του βασιλιά της Δανίας.

Στο τέταρτο βιβλίο τραγουδιών του Dowland βρίσκουμε μια δημιουργία με βουητό μελισσών όλο πίκρα, καθώς το ποίημα που μελοποιείται βασίζεται σε ένα παιχνίδι λέξεων με πλήθος παραλληλισμών.

Έχει τίτλο: "It Was a Time When Silly Bees Could Speak":

"Ήταν μια εποχή που οι ανόητες μέλισσες μπορούσαν να μιλήσουν

και εκείνη την εποχή ήμουν μια ανόητη μέλισσα

που τρέφονταν με θυμάρι μέχρι να σπάσει η καρδιά μου,

αλλά ποτέ δεν ευδοκίμασα,

όμως έφερνα κερί και μέλι στην κυψέλη..."

Τα λόγια είναι σαν το παράπονο όλων των πικραμένων που κάθονται βουβοί ώσπου...

"γιατί αυτό το ευλογημένο θυμάρι μου να' ναι ξερό

απ' αυτό το θυμάρι ζει ο τεμπέλης κηφήνας,

η σφήκα, το σκουλήκι, η σκνίπα, η πεταλούδα.

ζευγάρωσα με θλίψη, έπεσα στα γόνατα,

και έτσι παραπονέθηκα στη βασίλισσα των μελισσών..."

John Dowland: "It Was a Time When Silly Bees Could Speak"
(Emma Kirkby)

3. Thomas Arne: "Where the bee sucks, there suck I"

Αρχαίο νόμισμα από την Έφεσο

Από τους κορυφαίους συνθέτες θεατρικής μουσικής στην Αγγλία του 18ου αι. υπήρξε ο Thomas Arne.

Το 1746 μελοποιεί τη Σαιξπηρική "Τρικυμία". Στην 5η πράξη υπάρχει το τραγούδι του Άριελ: "Where the bee sucks, there suck I - Όπου ρουφάει η μέλισσα, εκεί ρουφώ κι εγώ":

"Όπου ρουφάει η μέλισσα, εκεί ρουφώ κι εγώ,

μονιάζω μέσ' στο λούλουδο· αυτού

κοίτομαι την ώρα, που σκούζ' η κουκουβάγια.

Στης νυκτερίδας τον ώμο

πετώ προς το καλοκαίρι χαρούμενα·

χαρούμενος, χαρούμενος μέλλει να ζω

από κάτου εις τ' άνθι που κρέμετ' από το κλαδί"

(Σαίξπηρ: "Τρικυμία", Πράξη 5η, μτφ. Ιάκωβου Πολυλά)

Thomas Arne - William Shakespeare: "Where the bee sucks, there suck I"
(Emma Kirkby - Ch. Hogwood)

4. Chopin: Etude Op. 25, No. 2(The Bees)

 Ένα ακόμη όμορφο μουσικό παράδειγμα, με πιάνο αυτή τη φορά, που σχετίζεται με το γρήγορο πέταγμα και το βουητό των μελισσών έχουμε κι από τον ποιητή του πιάνου.

Ο Φρειδερίκος Σοπέν στην "Étude Op. 25, Νο. 2" με την ένδειξη Presto, δίνει μια σύνθεση εξαιρετικά δεξιοτεχνική, για κάθε πιανίστα δοκιμασία αντοχής και αντίληψης σωστού ρυθμού καθώς είναι πολυρρυθμική(με τρίηχα ογδόων στο δεξί χέρι έναντι τρίηχων τετάρτων στο αριστερό). 

Λόγω της ταχύτητας, στη σπουδή έχει δοθεί ο υπότιτλος: "Bees-Μέλισσες".

Chopin - Etude No. 14 in F Minor, Op. 25, No. 2
(Daniil Trifonov)

5. John Duke: "Bee, I'm Expecting You"

Βουητό μέλισσας ηχεί και στη σύνθεση του σύγχρονου-κλασικού μουσουργού, John Duke.

Ο Αμερικανός συνθέτης δίνει φωνή στο ποίημα της Emily Dickinson με τίτλο "Bee, I'm Expecting You", τελευταίο ληντ για υψίφωνο και πιάνο, από τον κύκλο τραγουδιών "6 Poems of Emily Dickinson", που συνέθεσε ο Duke το 1968.

pinterest

Είναι πολύ γοητευτικό, γραμμένο από τη σκοπιά μιας μύγας:

Mέλισσα! Περιμένω να φανείς!

Έλεγα μόλις Χτες

Σε Κάποιο γνώριμό σου

Πως ήτανε να ’ρθείς —

Γυρίσανε οι Βάτραχοι—

Και πιάσανε δουλειά—

Πίσω τα πιο πολλά Πουλιά—

Και το Τριφύλλι είναι ζεστό—

Θα ’χεις λάβει το

Απάντησε, ή μάλλον έλα δω—

Δική σου, Μύγα.

(Έμιλυ Ντίκινσον: "44 ποιήματα και 3 γράμματα, Bee! I’m expecting you",
εκδ. Το Ροδακιό, μτφ. Ερ. Σοφράς)

Εύκολα στην πιανιστική συνοδεία αναγνωρίζει κανείς το γρήγορο φτεροκόπημα των μελισσών...

John Duke: "Bee, I'm Expecting You":