Αγκάθα Κρίστι: Μελωδίες Μυστηρίου στο Σπίτι των Ονείρων ...

Η Αγκάθα Κρίστι, η αγαπημένη βρετανίδα συγγραφέας "αρχόντισσα του μυστηρίου και συνθέτρια δαιμόνιων ιστοριών" γεννήθηκε σαν σήμερα,15 Σεπτεμβρίου 1890, και κατάφερε με τη μοναδική της πένα να χαρίσει στον κόσμο μυθιστορήματα γεμάτα σασπένς και ανατροπές. Μέσα από τους ήρωές της, συνέθεσε έναν λογοτεχνικό κόσμο που έχει μεταφραστεί σε πάνω από 100 γλώσσες και έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.

Λιγότερο γνωστή, όμως, είναι η μουσική πλευρά της Κρίστι. Από μικρή, η Αγκάθα έδειξε το χάρισμά της στη μουσική, που κατείχε ξεχωριστή θέση στην καρδιά της. Σπούδασε πιάνο και μαντολίνο και ονειρευόταν μια καριέρα ως οπερατική τραγουδίστρια ή βιρτουόζος πιανίστρια. Η φωνή της ήταν όμορφη, αλλά η ντροπαλή της φύση και η δυσφορία της απέναντι στα πλήθη την κράτησαν μακριά από τη σκηνή.

Παρόλα αυτά, η μουσική δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Πάντα έπαιζε πιάνο συνθέτοντας μικρά βαλς και τραγουδώντας για την ευχαρίστησή της και των κοντινών της ανθρώπων. Το πιάνο ήταν για εκείνη ένα καταφύγιο ηρεμίας και δημιουργικότητας, μια διέξοδος όπου μπορούσε να ονειρεύεται και να ηρεμεί.

Η αγάπη της Κρίστι για την κλασική μουσική διαφαίνεται στα γραπτά της είτε μέσα από τους χαρακτήρες, είτε μέσω σκηνών που σχετίζονται με την όπερα και τη μουσική, την οποία εύστοχα δεν χρησιμοποιεί σαν διακοσμητικό στοιχείο, αλλά σαν αφηγηματικό εργαλείο, στοιχείο ψυχολογίας και σαν ατμόσφαιρα, ενισχύοντας τη δραματικότητα και το σασπένς. Η μουσική είχε για την Κρίστι μια ιδιαίτερη δύναμη. Μπορούσε να υπνωτίζει, να αποπροσανατολίζει και να αποκαλύπτει.


Σήμερα ξεφυλλίζουμε το διήγημα "The House of Dreams", μια σκοτεινά ρομαντική ιστορία με έντονα υπερφυσικά και ψυχολογικά στοιχεία. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1926 σε περιοδικό, όμως πρόκειται για διασκευή μιας αδημοσίευτης ιστορίας που η Αγκάθα Κρίστι είχε γράψει στην εφηβεία της.

Το διήγημα εξετάζει θέματα όπως η μοίρα, τα προαισθήματα και η αγάπη που υπερβαίνει τον χρόνο συνθέτοντας έναν κόσμο μεταφυσικό, ονειρικό, σε αντίθεση με τη ρεαλιστική λογική των περισσότερων έργων της.

Κεντρικός ήρωας είναι ο Τζον Σεγκρέιβ, ένας νεαρός υπάλληλος που στοιχειώνεται από ένα επαναλαμβανόμενο όνειρο, ένα πανέμορφο σπίτι, που δεν έχει δει ποτέ στην πραγματική ζωή. Ερωτεύεται κεραυνοβόλα τη μυστηριώδη Αλλέγκρα, μια χαρισματική γυναίκα με καλλιτεχνική φύση και ευαίσθητη ψυχή, η οποία παίζει πιάνο. Η κοπέλα αρνείται να τον παντρευτεί εξαιτίας μιας κληρονομικής ψυχικής ασθένειας.
Πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο Τζον πληροφορείται τον θάνατό της και ο ίδιος είναι πια άρρωστος, το όνειρο επιστρέφει. Αυτή τη φορά, η Αλλέγκρα βρίσκεται εκεί και τον καλεί μέσα στο σπίτι των ονείρων του. Σπίτι που μετατρέπεται σε σύμβολο αιώνιας επανένωσης και αγάπης πέρα από τα όρια της ζωής και του θανάτου.

Η Κρίστι επιλέγει για την ηρωίδα το όνομα Αλλέγκρα, που στα ιταλικά σημαίνει "χαρούμενη-εύθυμη", (με δόση ειρωνίας), ένδειξη της καλλιτεχνικής, ευαίσθητης φύσης της. Βλέπουμε πως είναι εσωστρεφής, ζει στον κόσμο της μουσικής, και δυσκολεύεται να χωρέσει στον ρεαλισμό της καθημερινότητας.

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η σκηνή του πρώτου δείπνου στο σπίτι του εργοδότη του Τζον, όπου εκείνος γνωρίζει την Αλλέγκρα. Καθώς παίζει πιάνο, η συγγραφέας σημειώνει:

"Η Αλλέγκρα έπαιζε καλά, αν και χωρίς το σταθερό άγγιγμα ενός επαγγελματία. Έπαιξε μοντέρνα μουσική: Ντεμπισύ, Στράους, λίγο Σκριάμπιν..."

Η Κρίστι δεν επιλέγει τυχαία τους συνθέτες...
Ο Κλωντ Ντεμπισύ δημιουργεί μια ρευστή, ασαφή πραγματικότητα, σχεδόν υπερβατική, ακριβώς όπως ονειρεύεται ο Τζον.
Ο Ρίχαρντ Στράους, με τις όπερές του γεμάτες δράμα, ειρωνεία και αισθησιασμό, δίνει βάθος και ένταση, λειτουργώντας ως προανάκρουσμα της συναισθηματικής σύγκρουσης που θα ακολουθήσει.
Τέλος, η αναφορά σε "λίγο Σκριάμπιν" ενισχύει την αίσθηση πως η Αλλέγκρα δεν είναι απλώς μια γυναίκα, αλλά φορέας ενός μυστηριώδους, σχεδόν προφητικού στοιχείου, όπως και η μουσική του Σκριάμπιν.Υπεραισθητική, μυστικιστική, απόκοσμη.

Η ατμόσφαιρα φορτίζεται ακόμη περισσότερο, καθώς η μουσική γίνεται αρωγός της αφήγησης. Η Κρίστι γράφει:

"Ύστερα πέρασε στο πρώτο μέρος της "Παθητικής" του Μπετόβεν, εκείνης της έκφρασης ενός πένθους απέραντου, ενός θρήνου ατελείωτου και αρχαίου σαν τους αιώνες.
Όμως μέσα του ανασαίνει ένα πνεύμα, που αρνείται να παραδοθεί. Μέσα στη βαριά σιωπή του αιώνιου πόνου, κινείται με το βήμα του κατακτητή προς το πεπρωμένο του..."

Η έφηβη Αγκάθα παίζει μαντολίνο

Πρόκειται ίσως για το πιο συγκινητικά φορτισμένο μουσικό απόσπασμα του διηγήματος. Η μουσική δεν λειτουργεί απλώς ως υπόκρουση, είναι δραματουργικό εργαλείο, που βαθαίνει την ατμόσφαιρα και αντικατοπτρίζει την ψυχολογική κατάσταση των χαρακτήρων. Η "Παθητική" του Μπετόβεν επιλέγεται για να εκφράσει έναν βαθύ, σιωπηλό πόνο, μια εσωτερική άρνηση της ήττας και μια τραγική αποφασιστικότητα.
Η Αλλέγκρα δεν παίζει απλώς μουσική, εκφράζει ένα ανομολόγητο δράμα, ένα προαίσθημα, μια προφητική μελωδία που προοικονομεί το σκοτεινό τέλος.

Βλέπουμε πως, παρότι πρόκειται για μια δημιουργία της εφηβείας της, στο "The House of Dream"s η Αγκάθα Κρίστι αποκαλύπτει ήδη τη δεξιοτεχνία της στη λεπτοφυή ψυχογραφία. Η μουσική δεν είναι απλώς φόντο, αλλά λειτουργεί ως καθρέφτης της εσωτερικής ζωής των χαρακτήρων. Φέρνει στην επιφάνεια το άρρητο, προοικονομεί την τραγωδία και αποκαλύπτει τα ανείπωτα. Μέσα από τις μουσικές επιλογές, η συγγραφέας υφαίνει συναισθήματα, υπόγειες εντάσεις και μεταφυσικές αποχρώσεις, μετατρέποντας τον ήχο σε έναν αφηγηματικό ψίθυρο της ψυχής, μια σιωπηλή, αλλά πανίσχυρη φωνή του πεπρωμένου.

Θα ακούσουμε το 1ο μέρος της Παθητικής από τα μαγικά δάκτυλα του Rudolf Serkin, η ερμηνεία του οποίου έχει χαρακτηριστεί ως η "καλύτερη με κριτήριο τη δραματικότητα και την ακρίβεια". Συχνά αναφέρεται πως "παγώνει το αίμα"  του ακροατή, μεταφέροντας την τραγικότητα που υπονοεί ο Μπετόβεν με τις βαριές, αρχαϊκές, σαν μοιρολόι, συγχορδίες της εισαγωγής...

 Beethoven: Sonata No. 8, Op. 13 "Pathétique": mov. I.

(Στο πιάνο ο Rudolf Serkin)

To διήγημα της Αγκάθα Κρίστι, "The House of Dreams" μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

Παλαιότερα κείμενά μου για τη συγγραφέα μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.