Ρομαίν Ρολάν: μια ερωτική διωδία στις αράδες του...

 

"Άνοιξα τα παλιά τετράδια, με συλλάβισα ψηλαφώντας στο πιάνο, και αυτά τα μικρά υπόγεια ρεύματα, αυτά τα ρυάκια μουσικής που νότισαν την καρδιά μου, απορροφήθηκαν μέσα μου.
Προσήνεια, πόνε, επιθυμίες, όνειρα του Μότσαρτ και του Μπετόβεν, γίνατε κομμάτι από τη σάρκα μου. 
Κάθε φορά που νιώθω κάτι να μου χαλά το πνεύμα και την καρδιά, έχω το πιάνο μου και πλένομαι στη μουσική"

(ΡΟΜΑΙΝ ΡΟΛΑΝ)

Ο Ρομαίν Ρολάν γεννήθηκε σαν σήμερα, 29 Γενάρη 1866 στη Βουργουνδία. Ανάμεσα στα πολύτιμα γραπτά του τιμημένου με Νόμπελ, γάλλου ιστορικού, συγγραφέα, δοκιμιογράφου και μουσικολόγου, βρίσκεται και μια μικρή βιογραφική μελέτη για τον Μπερλιόζ, απ' όπου και το απόσπασμα που μοιράζομαι μαζί σας...

"...Όλα μάς ξεγελάνε σ'αυτόν, ακόμα και το παρουσιαστικό του. Ποιος δεν θα τον φανταστεί ρίχνοντας μια ματιά στα πορτρέτα του και στη συμβατική εικόνα που έχει σχηματίσει γι'αυτόν ο κόσμος, σαν ένα μελαχρινό , μ'ολόμαυρα μαλλιά και φλογερά μάτια; Κι όμως ήταν ολόξανθος με μάτια γαλανά. Μάτια βαθουλωμένα και διαπεραστικά, που συχνά σκεπάζονται από' να πέπλο μελαγχολίας και ηδυπάθειας...Μια πλούσια χαίτη, μια πελώρια ομπρέλα από μαλλιά που γέρνει σαν γείσο πάνω από ράμφος  αρπαχτικού πουλιού. Ένα πλατύ μέτωπο ρυτιδωμένο κιόλας στα τριάντα του χρόνια. Στόμα μεγάλο και λεπτό με χείλια σφιγμένα...Η φωνή του αρκετά βαθιά...[...] Ανάστημα μέτριο, η κορμοστασιά σβέλτη.[...] Σ'αυτό το κορμί το ρωμαλέο και νευρώδες βρίσκεται μια ψυχή φλογερή κι αδύναμη, που το συναίσθημα το πιο δυνατό, το πιο τυρρανικό είναι μια αρρωστιάρικη ανάγκη με τρυφερότητα που  τον σκοτώνει. Ν'αγαπάει, ν'αγαπάει, ν'αγαπιέται κι αυτός...[...] Προσέξετε με πόση αγνότητα αυτός ο άνθρωπος που  έζησε  μια ζωή τόσο ελεύθερη, δοσμένη σ'ένα σωρό περιπέτειες, εκφράζει πάντοτε το πάθος! Αλήθεια, τί παρθενική αγνότητα, τί Βιργίλεια τρυφερότητα στις αθάνατες σελίδες της αγάπης στις διωδίες των "Τρώων" !

(Ρομαίν Ρολάν: "Μπερλιόζ", εκδ Γκοβόστη, σελ 11-12)

Guerin: Αινείας και Διδώ"

Ο Μπερλιόζ, φίλοι μου συνήθιζε να διαβάζει Βιργίλιο από τα νεανικά του χρόνια.

Στην "Αινειάδα" του ρωμαίου ποιητή στηρίχτηκε για να γράψει το λιμπρέτο της όπερας του: "Τρώες".

Η ιδέα-έμπνευση δημιουργήθηκε στον Μπερλιοζ όταν -λένε- θαύμασε στο Λούβρο το εικαστικό έργο του Pierre-Narcisse Guerin: "Aινείας και Διδώ".
Τον ζωγράφο είχε πιθανώς συναντήσει νωρίτερα στη Ρώμη, όταν δούλευε έναν άλλο πίνακα με επίσης Βιργιλιανό θέμα: "La Mort de Priam".
Άκρως ενδιαφέρουσα η πληροφορία, αν και -όπως άλλη εκδοχή υποστηρίζει- η Wittgenstein, ερωμένη του Λιστ και θαυμάστρια του Μπερλιόζ, προέτρεψε το συνθέτη να ασχοληθεί με το θέμα και μάλιστα με την απειλή πως δεν θα του ξαναμιλούσε αν εκείνος δεν επιχειρούσε τη σύνθεση του έργου...
Ο Μπερλιόζ ομολογεί πως η όπερα αυτή "σφυρηλατεί την ψυχή του και συγχρόνως τη βασανίζει...την εξυψώνει, μα και την καταβροχθίζει, τον σκοτώνει, μα ταυτόχρονα τού δίνει ζωή!"

Ο πλούτος της ενορχήστρωσης μαρτυρά με πόσο πάθος ο συνθέτης ασχολήθηκε με την συγκεκριμένη όπερα!

Η όπερα "Τroyens" αναφέρεται στον Τρωικό πόλεμο, απ΄τον οποίο ο μόνος που καταφέρνει να ξεφύγει είναι ο Αινείας. Στο ταξίδι του προς την Ιταλία φθάνει στα παράλια της Βόρειας Αφρικής, την Καρχηδόνα και ερωτεύεται τη βασίλισσά της, Διδώ, ρόλος που κατ'ομολογία του συνθέτη ερωτεύτηκε στην κυριολεξία...

Πράγματι ο Μπερλιόζ με απαράμιλλο τρόπο εκφράζει αυτή την αγάπη με το "ΕΡΩΤΙΚΟ ΝΤΟΥΕΤΟ", ένα από τα μεγαλύτερα διαμάντια του οπερατικού ρεπερτορίου.

Βerlioz: "Love Duet", Sir Colin Davis/Jon Vickers/Josephine Veasey

"Νύχτα μεθυστική, 

της ατέλειωτης έκστασης, νύχτα!

Oλόχρυση Φοίβη, 

ρίξε μας την ευλογία της λάμψης σου 

λουλούδι τ' ουρανού 

χαμόγελο στην αθάνατη αγάπη!"

Φυσικά, όπως βλέπουμε αγαπημένοι φίλοι, Μπερλιόζ δεν είναι μόνο η "Φανταστική Συμφωνία".
Η συμβολή του στην όπερα ειναι σημαντικότατη, βασισμένη στο συγκερασμό φωνητικών και οργανικών μερών!

Οι "Τroyens" είναι ένα έργο, που αν κάποιος μελετήσει με προσοχή φανερώνει την υπέρτατη προσπάθειά του, τη συνειδητή επιθυμία του Μπερλιόζ να γράψει μια μνημειώδη όπερα!

Το πάθος κι ο ρομαντισμός του συνθέτη, σε συνδυασμό με την αγάπη του για την κλασική αρχαιότητα έδωσαν ένα οπερατικό αριστούργημα, που ένα ελάχιστο δείγμα του απολαύσαμε σήμερα με αφορμή μερικές αράδες του Ρομαίν Ρολάν...