Ρουθ Λαρέντο: "Πατήματα τίγρης" στη "Σεληνοχώρα" του Σκριάμπιν

 

 (private collection Jennifer Laredo Watkins)

"Η Πρώτη κυρία του πιάνου" είναι ο τίτλος που τής έχει αποδοθεί στην Αμερική.
Η παρακολούθηση ενός ρεσιτάλ, όταν ήταν μικρό παιδάκι, αλλά και τα μαγικά χέρια του πιανίστα Χόροβιτς, ήταν η αιτία ν' αγαπήσει το πιάνο!
Η υπόσχεση που έδωσε στον εαυτό της τότε να αφιερωθεί σ'αυτό το όργανο, ξεπέρασε κάθε της προσδοκία.

Πρόκειται για την ταλαντούχα πιανίστα Ρουθ Λαρέντο, που έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα 26 Μάη του 2005.

Aπό τις μελωδίες που λάτρευε ήταν εκείνη του ληντ του Σούμπερτ: "An die Music" σε μεταγραφή για πιάνο του Λιστ.

Τόσο, που είχε ζητήσει να αναγραφεί ο τίτλος του στην ταφόπλακά της, κάτι που έγινε.

H τρίχρονη Laredo

Δεν ξέρω, ίσως φανεί υπερβολή, αλλά από μαρτυρίες του κοντινού περιβάλλοντός της, έχει ειπωθεί πως στα τρία της χρόνια και χωρίς να έχει διδαχθεί ποτέ πιάνο, ακούγοντας μόνο τη μητέρα της να παίζει, εκτέλεσε τον Εθνικό Ύμνο της Αμερικής.

Η Λαρέντο με τον Pablo Casals
(private collection Jennifer Laredo Watkins)

Υπήρξε μαθήτρια της Ν.Μπουλανζέ, του Π. Καζάλς στη μουσική Δωματίου, αλλά και του παγκοσμίου φήμης Ρ.Σέρκιν, ο οποίος διέκρινε στις εκτελέσεις της έναν απίστευτο δυναμισμό, δίνοντάς της το χαρακτηρισμό: "πατήματα της τίγρης"!


Τα εύσημα για την πιανιστική ερμηνεία της πήρε και από τον Σ.Μπάρμπερ, όταν την άκουσε στο πανεπιστήμιο να εκτελεί την δεξιοτεχνικότατη Σονάτα του σε μι ύφεση ελάσ.

Η Ρουθ ολοκλήρωνε τις μουσικές της σπουδές. Ήταν η μέρα της ορκωμοσίας της, που συνέπιπτε με τον εορτασμό των 50ών γενεθλίων του συνθέτη, για τα οποία το πανεπιστήμιο είχε ετοιμάσει εκδήλωση.
Όταν η Ρουθ τέλειωσε την εκτέλεσή της, ο Μπάρμπερ τη συνεχάρη όλο θαυμασμό, πήρε την παρτιτούρα κι έγραψε: "Bravissima Ruth"!!

Mια εξαιρετική καινοτομία της είναι οι ονομαστές "Συναυλίες με σχόλια".
Ρεσιτάλ πιάνου, που διεξάγονταν στο Μητροπολιτικό Μουσείο κι ακολουθούνταν από ανάλυση και διάλογο με το κοινό.

Γοητευμένη από τη "Ρωσική πιανιστική Σχολή", "ειδικεύτηκε" στην ερμηνεία έργων μεγάλων Ρώσων συνθετών, δείχνοντας ένα ιδιαίτερο πάθος για το Ραχμάνινοφ και τον Σκριάμπιν.Είναι μάλιστα η "πρώτη πιανίστα", που ηχογράφησε και τις δέκα Σονάτες του δεύτερου.

Το παίξιμό της ένα μείγμα έντασης και σπάνιας ποιητικότητας. Ένας λυρισμός ανώτερων, μη γήινων σφαιρών, μια "καταιγίδα", που για τον αισθησιασμό της δέχεσαι ευχάριστα να σου ραπίζει την ψυχή!
Δεν απομακρύνθηκε ποτέ από το πιάνο, που τόσο αγάπησε!Δυο βδομάδες πριν το θάνατό της από καρκίνο είχε δώσει την τελευταία "Συναυλία με σχόλια".

Επέλεξα για σήμερα να την ακούσουμε στη 2η Σονάτα για πιάνο του Σκριάμπιν.
Θυμίζω πως η ηχογράφηση αυτών των Σονατών ήρθε όταν ελάχιστη από τη μουσική του ήταν διαθέσιμη.Έτσι, η Λαρέντο με αυτή την ηχογράφηση αυξάνει απότομα τη δημοτικότητα του συνθέτη στην Αμερική.
Του το όφειλε γιατί, όταν επτά χρονών πρωτάκουσε το Βλάντιμιρ Χόροβιτς και θαμπώθηκε, ήταν με έργα του Σκριάμπιν!

Η "Piano Sonata No. 2, op.19" ανήκει στα πολυαγαπημένα των ακροατών, έργα του Σκριάμπιν.

 

Είναι θεαματική η εκφραστικότητά του, που επιτυγχάνεται στα χέρια ενός "διορατικού" πιανίστα!
Μας εκπλήσσει η μορφή της, που ασυνήθιστα περιορίζεται σε δύο μέρη: Andante και Presto.

H δομή και το ύφος της θυμίζει περισσότερο Φαντασία, γι'αυτό και συχνά τη συναντάμε με τον υπότιτλο: "Sonata-Fantasy".
Απίστευτος ο λυρισμός της, αποτυπώνει πλήρως τη διάθεση και ιδιοσυγκρασία του συνθέτη, καθώς είναι έργο της νεότητάς του.
Γράφτηκε πριν ακόμα συμπληρώσει τα είκοσι χρόνια του.

Κλείστε τα μάτια!
Ταξιδέψτε νοερά σε μια ήρεμη ακτή της Μεσογείου...
Σούρουπο...
Η σκουρόχρωμη, βαθιά θάλασσα απλωμένη στο βλέμμα μπροστά!
Δειλά το φεγγάρι στέλνει τις πρώτες αχτίδες του.
Η λαμπρότητά τους, μια ηχητική εικόνα με απαλά πατήματα στα πλήκτρα, στην υψηλή, "γυάλινη" περιοχή του πιάνου.

Απ'την αρχή της ερμηνείας είναι εμφανής η έμφυτη μουσικότητα της Λαρέντο!
Το τέμπο χαλαρωτικό κι ευαίσθητο στην εισαγωγή του, γίνεται πιο "ταραγμένο", αποσπασματικά.
Τ'απαλά πατήματα εναλλάσσονται με τις "σταθερές-πλατιές" συγχορδίες στη "βαριά" περιοχή του.
Παρατηρούνται σαγηνευτικές, αρμονικές συγκρούσεις, υποδηλώνοντας μια καταιγίδα που πλησιάζει.

Ο συνθέτης "παιδεύει" για να εξελίξει τα λεπτεπίλεπτα μελωδικά μοτίβα του, που υπερτερούν καλώντας το νου να στήσει στο κύμα ένα μαγικό χορό! 
Η μεγάλη φράση κορυφώνει και με το σβήσιμό της η Λαρέντο με τη μοναδική της εκφραστικότητα κάνει στον ακροατή αισθητή την ψυχική πλήρωση!
Η μελωδία τρυφερή, ηχητικό ομοίωμα της κέρινης χλωμάδας της Σελήνης!
Πολλοί είναι εκείνοι, που διακρίνουν στο σημείο αυτό μια υπόνοια από το περίφημο "Clair de la lune" του Ντεμπισί.

Τα λυρικά θέματα συνεχίζονται και στο 2ο μέρος.
Η κίνηση εδώ, σχεδόν αέναη, ένα ευχάριστο κυνηγητό...
Ατσαλένια, τα δάχτυλα της Ρουθ Λαρέντο!
Ερμηνεία παθιασμένη, συγγενής της "σκοτεινής, βαριάς" μελωδίας, που εκπλήσσει με περιστασιακά ξεσπάσματα, σκιές ενός αόρατου έρωτα, που προκαλεί όργητα κυμάτων από ρίγη!!!
Κορυφαία κραυγή στα πλήκτρα της Ρουθ!!!
Μοιάζουν πασπαλισμένα μ'ερωτόσκονη τα πλήκτρα, που πατά!
Αόρατα φιλιά τα δάχτυλά της κι ό,τι δονούν!
Θωπεύουν σα βελούδο...σαν μαγικό ραβδάκι τέρψης κι ηδονής!