Ο Γκωγκέν και ο "Τσελίστας" του...

 

Paul Gauguin, "The Cellist" 

Με αφορμή τα σημερινά γενέθλια του ΠΩΛ ΓΚΩΓΚΕΝ (γεννήθηκε στις 7 Ioυνίου 1848) θα περιπλανηθούμε στο καλλιτεχνικό του σύμπαν, όπου το χρώμα χρησιμοποιήθηκε με τολμηρό και πρωτοποριακό τρόπο.

"Αχ, χρώματα! Τι βαθιά και μυστηριώδης η γλώσσα της ζωγραφικής,

η γλώσσα των ονείρων! Η Ζωγραφική, όπως και η Μουσική, είναι θέμα δονήσεων…
Όπως εκείνη επηρεάζει την ψυχή μέσω των αισθήσεων,
έτσι και οι αρμονικοί τόνοι
αντιστοιχούν στις αρμονίες των ήχων".

(Πωλ Γκωγκέν)

Απλές μορφές, εξωτική θεματολογία, έντονα χρώματα, αισθησιασμός, όλα συνεπαίρνουν στην τέχνη του γάλλου Γκωγκέν, που η έκφρασή του ακολουθεί  τον αυθόρμητο τρόπο σκέψης του!
Οι εικαστικές περιγραφές του θυμίζουν αναζητήσεις της βαθύτερης ανθρώπινης ύπαρξης. Έτσι, άλλοτε είναι άγριες κι άλλοτε τρυφερές...Πάντα όμως αληθινές κι ολοζώντανες με  τα έντονα χρώματα να κυριαρχούν, τις γραμμές του δυνατές και τις μορφές του απλουστευμένες.

Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο για τον ζωγράφο είναι πως χρησιμοποιούσε συστηματικά στα έργα του μουσικές αναλογίες, το μουσικό ρόλο που διαδραμάτιζε το χρώμα στη μοντέρνα ζωγραφική. Υποστήριζε πως "το χρώμα, που έχει την ίδια κυματική φύση με τον ήχο, μπορεί να εκφράσει την πιο οικουμενική ιδιότητα τη φύσης, την εγγενή της δύναμη".

Ενδεικτικό ως προς τη σημασία που έδινε στο ρόλο της μουσικής στη ζωγραφική είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του: ο "Τσελίστας".

Πρόκειται για επιβλητικό πορτρέτο ενός καθιστού τσελίστα, έργο της τελευταίας περιόδου του ζωγράφου στο Παρίσι και λίγο πριν αναχωρήσει για την Πολυνησία.

Το πρόσωπο του εκτελεστή του τσέλου παρουσιάζει ομοιότητες ως προς τα χαρακτηριστικά με κείνα του ζωγράφου, κάτι που οδήγησε κάποιους να μιλήσουν για αυτοπροσωπογραφία.


Όμως, ο Γκωγκέν έχει απεικονίσει εν ώρα εκτέλεσης έναν διάσημο στην εποχή του γάλλο τσελίστα, κάτι που μαρτυρά και ο τίτλος του πίνακα που αναγράφεται στην επάνω αριστερή πλευρά του.

Πρόκειται για τον γεννημένο στη Γαλλία γερμανοπολωνό Φριτς Σνέκλουντ, το επώνυμο του οποίου αποτελεί τη δεύτερη λέξη του τίτλου: "upaupa Schneklud".

Paul Gauguin: "Upa Upa"

"Upa’upa" είναι ένας παραδοσιακός, χορός της Ταϊτής, που χορεύεται σε ζευγάρια. Από πολλούς χαρακτηριζόταν άσεμνος, καθώς οι χορευτικές κινήσεις του παραπέμπουν σε σεξουαλικά υπονοούμενα, γι'αυτό λέγεται και "Χορός του πάθους και της φλόγας".

Όπως και να έχει, ο αισθησιακού χαρακτήρα, Upa’upa, άρεσε στον Γκωγκέν και τον απολάμβανε τα απογεύματα με το τσάι του, ιδιαίτερα το πρώτο διάστημα της παραμονής του στην εξωτική χώρα.
Τον χορό έχει απεικονίσει  ο Γκωγκέν και στο μεμονωμένο εικαστικό του, που βλέπετε αριστερά.



Θα μπορούσα να συνδυάσω τον όμορφο "Τσελίστα" του Γκωγκέν με πλήθος αγαπημένων τσελιστών (Καζάλς, Ροστροπόβιτς, Μάισκυ, ντι Πρε, Πέρλμαν, Μπελ, Γιο Γιο Μα…), όμως επιλέγω έναν ταλαντούχο νεαρό καλλιτέχνη, τον πολυβραβευμένο Μιχάλη Χόιπελ, έναν αξιόλογο Έλληνα βιρτουόζο του οργάνου, μαθητή του περίφημου φινλανδού Άρτο Νόρας, αλλά και του Γκρήνχαους, ιδρυτή και μέλους του θρυλικού Beaux Arts Trio.

Ας τον απολαύσουμε στη Σαραμπάντ από την 3η Σουίτα για τσέλο του Γ.Σ.Μπαχ.
Θελκτική ερμηνεία, ζεστό βιμπράτο και απαράμιλλη εκφραστικότητα.
Αν και νεαρός, οι εκτελέσεις του Χόιπελ διακρίνονται από μεγάλη ευαισθησία, εντυπωσιακά ηχοχρώματα, που βοηθούν τον ακροατή να ακολουθεί τις όποιες μεταπτώσεις του συνθέτη από την απόλυτη ευδαιμονία, στη μελαγχολία…

Bach Cello Suite No.3: Sarabande:

Ένα παλιότερο κείμενό μου για τον Γκωγκέν μπορείτε να διαβάσετε εδώ.