Ωδή στη "Λίμνη" του Λαμαρτίνου...

 

Η μουσική είναι η λογοτεχνία της καρδιάς...

Τα πιο γλυκά τραγούδια μιλούν για τις πιο πικρές μας σκέψεις"

(Λαμαρτίνος)

Το όνομα του Γάλλου ποιητή, Αλφόνς ντε Λαμαρτίν είναι άρρηκτα δεμένο με την  ρομαντική ποίηση. 

Γεννημένος σαν σήμερα, 21 Οκτώβρη 1790, το σπουδαιότερο και δημοφιλέστερο από τα ποιήματά του,  το οποίο εμπεριέχει στοιχεία ρομαντικής εικονογραφίας και διακρίνεται για την υψηλή καλλιτεχνική του ποιότητα είναι η "Λίμνη".

Αυτοβιογραφικό ποίημα της συλλογής: "Ποιητικοί στοχασμοί-Méditations poétiques", που δημοσιεύθηκε το 1820 και ο Λαμαρτίν εμπνεύστηκε από τον άτυχο έρωτά του για την άρρωστη Ζυλί Σαρλ , σύζυγο του εφευρέτη και φίλου του Ζακ Σαρλ.
Οι δυο τους γνωρίστηκαν το 1816,  στις όχθες της λίμνης Μπουρζέ, και μεταξύ τους αναπτύχθηκε ένα σύντομο αλλά δυνατό ειδύλλιο. Συμφώνησαν να ξανασυναντηθούν  τον επόμενο χρόνο, αλλά η Ζυλί πέθανε. Ο Λαμαρτίν επέστρεψε στη λίμνη μόνο για να δει ξανά τα μέρη που είχαν επισκεφθεί μαζί. Συγκλονισμένος βρίσκει το φυσικό περιβάλλον αμετάβλητο, ήθελε όμως να διατηρήσει κάποια μνήμη της ευτυχίας του ζευγαριού. 

Ετσι, ο  θάνατός της ενέπνευσε το ποίημα, (αρχικός τίτλος "Ωδή στη λίμνη Μπουρζέ"), όπου ο Λαμαρτίν στοχάζεται το πρόσκαιρο της επίγειας ευτυχίας.
Η λίμνη με τις ποικίλες διακυμάνσεις της (άλλοτε γαλήνια, άλλοτε ταραγμένη) γίνεται το σύμβολο της ανθρώπινης ζωής αντιμέτωπης με την ανεξιχνίαστη αιωνιότητα και με τη φθορά του χρόνου και του θανάτου...

Félix Benoist: "Le lac du Bourget"

Το ΠΟΙΗΜΑ σε μετάφραση του Αρ. Βαλαωρίτη:

"Η Λίμνη"

Πάντα λοιπόν θα τρέχομε προς άγνωστο ακρογιάλι,

θα καταποντιζόμεθα στου τάφου τη νυχτιά,

χωρίς ποτέ έν’ απάνεμο μέσ’ στην ανεμοζάλη,

ούτ’ ένα καταφύγιο στη βαρυχειμωνιά!

 Κοίταξε, λίμνη, κοίταξε! Δεν έκλεισ’ ένας χρόνος

πο ’παίζε με το κύμα σου χαρούμενη, τρελή,

και τώρα, τώρα ο δύστυχος, κάθομαι, λίμνη, μόνος

στην πέτρα εδώ, όπου πάντοτε μας έβλεπες μαζί.

 

Καθώς και τώρα, εμούγκριζες και τότε αγριεμένη

κι εξέσχιζες τα στήθη σου στου βράχου τα πλευρά,

ανήσυχη παράδερνες στην άκρη, θυμωμένη,

κι εράντιζες τα πόδια της με τον αφρό συχνά.

 Θυμάσαι, λίμνη, μόνοι μας μια νύχτα εγώ κι εκείνη

ελάμναμε άφωνοι οι φτωχοί στα κρύα σου νερά·

τ’ αγέρι δεν ανάσαινε, είχες κι εσύ γαλήνη,

στον ύπνο σου δεν άκουες παρά τα δυο κουπιά.

 

Μεμιάς τραγούδι ουράνιο, πρωτάκουστο, δροσάτο,

το γέρο τον αντίλαλο τριγύρω μας ξυπνά·

έμειν’ ευθύς παράλυτο το κύμα σου το αφράτο

και τέτοια λόγια ακούστηκαν — θυμάσαι; — αρμονικά:

 "Δίπλωσε, Χρόνε, δίπλωσε τ’ ακούραστα φτερά σου,

ώρες γλυκιές, μην τρέχετε, σταθείτε μια στιγμή,

κι εσύ μη φεύγεις, νύχτα μου, με την αστροφεγγιά σου·

τώρα που ζευγαρώσαμε είν’ εύμορφη η ζωή.

 

Του κόσμου αυτού τα βάσανα, την ερημιά, τη φτώχεια

θέλουν να φύγουν άμετροι· γι’ αυτούς γοργά γοργά,

Χρόνε μου, πέτα κι άφησε στου έρωτα τα βρόχια

τα δυο μας να χορτάσομε τόσο γλυκιά σκλαβιά.

 Του κάκου! Οι ώρες φεύγουνε. Κανείς δε με προσμένει...

Κανείς δε μ’ ακουρμαίνεται... Η νύχτα είναι σκληρή...

Αχνίζουν τ’ άστρα, χάνονται... Κρυφά κρυφά προβαίνει

τ’ άσπλαχνο γλυκοχάραμα... Λυπήσου μας, αυγή!...

Jacques Morion: "Le lac du Bourget"

Και συνεχίζει ο ποιητής:

"Του κάκου! Όλα ξεγέλασμα, είν’ όνειρα και πλάνη·

ζωή μας είν’ η αγάπη μας και μοναχή χαρά.

Ας μη ζητούμε ανύπαρκτο στον κόσμο άλλο λιμάνι·

του Χρόνου η άγρια θάλασσα δεν έχει ακρογιαλιά.

Χρόνε ζηλιάρη, δύστροπε! Πε μου, γιατί να σβηώνται,

σαν αστραπή να φεύγουνε οι ώρες της χαράς,

καθώς πετούν και φεύγουνε χωρίς να λησμονιώνται

κι οι μαύρες κι οι ολόπικρες στιγμές της συφοράς;

                                              Απ’ τη βαθιά την άβυσσον οπού μας καταπίνει,

απ’ την αιωνιότητα οπού μας πλημμυρεί

τίποτε, Χρόνε, τίποτε στο φως δεν αναδίνει,

δεν ξεφυτρώνει τίποτε... όλα τα τρως εσύ.

Λοιπόν, απ’ όσα εχάρηκα δε θ’ απομείνει τρίμμα,

δεν θε ν’ αφήσω τίποτε σ’ αυτήν τη μαύρη γη!

Απ’ το γοργό μας πέρασμα δεν είναι τάχα κρίμα

να μη σωθεί ένα πάτημα, ω Χρόνε αδικητή;...

Ω λίμνη, ω βράχοι μου άφωνοι, ω σεις, σπηλιές και δάση,

που βλέπετε τον πόνο μου, μια χάρη σας ζητώ:

εσείς οπού δε σκιάζεσθε κανείς να σας χαλάσει,

ποτέ μη μας ξεχάσετε, στο μνήμ’ αν πάω κι εγώ.

Κι όταν σε δέρνει ο σίφουνας, κι όταν βαθιά κοιμάσαι,

ω λίμνη μου αφροστέφανη, να μη μας λησμονείς·

εσύ είδες την αγάπη μας και μόνη εσύ θυμάσαι

πώς άναφταν τα στήθη μας, και θα μας συμπονείς.

Θέλω τα πεύκα, τα έλατα, οι βράχοι, η ρεματιά σου,

τ’ αφρού σου το μουρμούρισμα, τ’ αντίλαλου η φωνή,

τα δροσερά σου σύγνεφα, τ’ αγέρι, η καταχνιά σου,

η βρύση, ο καλαμιώνας σου, το χόρτο, το πουλί,

τ’ άστρο τ’ ασημομέτωπο, η μυρωδιά που χύνει

το γαλανό το κύμα σου, ω λίμνη μου γλυκιά,

ό,τι στην πλάση έχει αίσθηση, πνοή, νοημοσύνη,

όλα να λένε: "Αγάπησαν, τα μαύρα, φλογερά!"

I. Το ποίημα μελοποίησε το 1823 ο Louis Niedermeyer.

Η πιανιστική συνοδεία ενισχύει σε λυρισμό και τρυφερότητα. Η μελωδία καταφέρνει να αποδώσει το γλωσσικό περιβάλλον του ποιητή διατηρώντας τις εικόνες, αλλά και τα αλληγορικά σύμβολα.
To τραγούδι αυτό είναι από τα δημοφιλέστερα της εποχής και από τις πιο τραγουδισμένες μελωδίες στα σαλόνια του 19ου αι.

Ο Σαιν Σανς δήλωσε χαρακτηριστικά πως "στη "Λίμνη" πρέπει να αποδοθεί η γέννηση του "γαλλικού τραγουδιού", καθώς ο συνθέτης της, Niedermeyer δημιούργησε ένα νέο μουσικό είδος ανώτερης τέχνης, παρόμοιο με το γερμανικό ληντ, προετοιμάζοντας  το δρόμο για τον Γκουνώ και τους ομοίους του".

Θα το απολαύσουμε σε μια ΙΣΤΟΡΙΚΗ ερμηνεία από τον Pol Henri Plançon, σπουδαίο μπασοβαρύτονο των δεκαετιών 1880, 1890 και αρχών του 20ου αιώνα - περίοδο που συχνά αναφέρεται ως η "Χρυσή Εποχή της Όπερας" και ηχογράφηση του 1904:

Η μουσική και το τραγούδι  αποδίδουν πιστά την ατμόσφαιρα του ποιήματος! Ο Λαμαρτίνος κάτω από το πέπλο του ρομαντισμού εστιάζει στην τραγικότητα του έρωτά του.
Στη "Λίμνη" του στοχάζεται βαθιά, σκέφτεται με πίκρα το θάνατο, τη ματαιότητα, τον ανάλγητο χρόνο δίνοντας ένα ποίημα υψηλής τέχνης γι'αυτό και τοποθετείται στα πλέον πολυδιαβασμένα ποιήματα!

Και μια νεώτερη εκτέλεση από τον βρετανό τενόρο, Robin Tritschler:

II. Το 1856 εμπνευσμένος από το ποίημα του Λαμαρτίνου και συνεπαρμένος από τη μελοποίηση του Louis Niedermeyer, ο γάλλος Kαμίγ Σαιν Σανς δημοσιεύει τη δική του εκδοχή για αντρική φωνή και πιάνο. 

Μια σύνθεση με θεματικές ιδέες και λυρικά περάσματα, που αναπλάθουν τις εικόνες και τα συναισθήματα που προκαλεί το ποίημα "η Λίμνη" και ξεχωρίζει για τον υφολογικό της εκλεκτικισμό. Το πιάνο ακολουθεί μελωδική γραμμή με συνεχή τρίηχα μιμούμενο τα νερά της λίμνης, ενώ με αβρό ύφος, θεατρικότητα και εκφραστική απλότητα ο βαρύτονος οδηγεί στην ελεγειακής ποιότητας καταληκτική ιδέα.

Saint-Saëns: "Le lac":

(Για τη σύνταξη του κειμένου χρησιμοποιήθηκαν και  στοιχεία από Βιβλίο Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκ.)

Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)21 October 2020 at 05:06
Πανέμορφο το ποίημα και η μετάφραση του Α. Βαλαωρίτη εξαιρετική, Ελπίδα μου. Στάθηκα στου εξής στίχους:
... του Χρόνου η άγρια θάλασσα δεν έχει ακρογιαλιά.
Χρόνε ζηλιάρη, δύστροπε! ...
Πραγματικά συγκλονιστικοί!
Πολύ ωραίες και οι δυο εκτελέσεις. Αυτή η σπάνια ιστορική ηχογράφηση με το ελαφρύ τρέμολο της φωνής του μπάσου Pol Plançon έχει κάτι απ' την απελπισία του χωρισμού και την οδύνη εξ αιτίας του θανάτου.
Ευχαριστούμε πολύ, γλυκιά μου Ελπίδα γι' αυτο το αφιέρωμα σ' έναν απ' τους πιο ρομαντικούς ποιητές. Σε φιλώ! ❤
ReplyDelete
Replies


ELPIDA NOUSA21 October 2020 at 06:02

Ναι, ειναι έξοχο ποιημα, δειγμα της ρομαντικής ποιησης και γιάυτο αγαπημενο και πολυδιαβασμενο!Εχεις δικιο για την επισημανση στους στιχους αυτους, όπου ο ποιητής στοχάζεται βαθιά, σκέφτεται τη ματαιότητα, τον ανάλγητο χρόνο.
Ο Plancon υπηρξε μεγαλος λυρικος τραγουδιστης κι αυτο φαινεται παροτι παλια η ηχογραφηση και το χρουτσαρισμα στον ηχο...
Χαιρομαι που σου αρεσε το αφιερωματικο άρθρο σε εναν σπουδαιο και φιλέλληνα ποιητη!
Θερμες ευχαριστιες, καλή μου φιλη!Στέλνω και γω τα φιλιά μου!
Delete

Για τον Αρθούρο Ρεμπώ και το "Μεθυσμένο καράβι" του...

 

Ο  Γάλλος συμβολιστής ποιητής Αρθούρος Ρεμπώ που γεννήθηκε σαν σήμερα 20 Οκτωβρίου 1854 ολοκλήρωσε το ποιητικό του έργο μέχρι την ηλικία των 20 ετών και εξαιτίας του πολυτάραχου βίου και της χειμαρρώδους ιδιοσυγκρασίας του εντάχθηκε στον κύκλο των "Καταραμένων Ποιητών".
Στην ποίηση του Ρεμπώ συχνά φανερώνεται το ατίθασο και απείθαρχο του χαρακτήρα του γι'αυτό ίσως ο Αλμπέρ  Καμύ τον χαρακτήρισε "στασιαστή ποιητή-ποιητή της εξέγερσης"!

"Μεθυσμένο καράβι" του Ρεμπώ σε τοίχο κτιρίου στο Παρίσι.

Όπως έλεγε χαρακτηριστικά και εύστοχα ο Πωλ Βαλερύ:
"Όλη η γνωστή λογοτεχνία είναι γραμμένη στη γλώσσα της κοινής λογικής - εκτός από εκείνη που έχει γράψει ο Ρεμπώ"...

Ο Ρεμπώ στα δεκαεπτά του γράφει το "Μεθυσμένο καράβι".
Ένα ποίημα διονυσιακού, οργιαστικού ύφους, καθώς οι εφηβικές ταξιδιωτικές φαντασιώσεις σε εξωτικούς τόπους μετουσιώνονται σε μια ποιητική διονυσιακή με εικόνες αισθησιακές, σκοτεινές και ταυτόχρονα εκτυφλωτικά διαυγείς και απαστράπτουσες.

Αναφέρεται στην Ποίηση και τον δημιουργό της.
Η ποίηση είναι ο  ''δύσκολος ποταμός''  κι ο ποιητής το σκαρί που ακυβέρνητο αφήνεται στα ρεύματά του...
Ένα ποίημα με εμφανή μουσικότητα, που δημιουργεί η ομοιοκαταληξία και ο τραγουδιστός ρυθμός του.

Στίχοι από το "Μεθυσμένο καράβι" του Ρεμπώ σε τοίχο κτιρίου στο Παρίσι.

"Πρώτη φορά κατέβαινα εκείνα τα ποτάμια,

όταν κατάλαβα πως πια δεν είχα πλοηγούς.

Κάτ’ Ινδιάνοι δαίμονες τους είχανε καρφώσει

απάνω σε πολύχρωμα παλούκια και γυμνούς

τώρα τους γέμιζαν με βέλη τα κορμιά.

Όχι πως μ’ ένοιαζε κανείς ναύτης ή πλοηγός, τόσο μπαμπάκι εγγλέζικο
και στάρι από τη Φλάνδρα που είχα συντροφιά μέσα στ’ αμπάρι. 

Κάποτε έπαψ’ ο ορυμαγδός,

ξελύσσαξαν οι δαίμονες· πάνε οι πλοηγοί.

Και τα ποτάμια μ’ άφησαν να φύγω μοναχό

όπου μου κατεβεί.

Έναν χειμώνα ολόκληρο ξεχάστηκα -σαν το παιδί!-
να τρέχω στων παράφορων κυμάτων τις πλαγιές,
κι οι κάβοι οι αφιλόξενοι δεν γνώρισαν ποτέ πιο ένδοξες χαρές.
Η τρικυμία βάφτισε τις πελαγίσιες μου ορμές.[...]

Αυτό ήταν! Λούστηκα κι εγώ στο ποίημα το θαλασσινό.

Έναστρο, γαλαξιακό, μάκρη γαλάζια χόρτασα ίσα μ’ εκεί που,
ένας νεκρός από πνιγμό εκστατικός, 
πλανιέται στου ορίζοντα την κάτωχρη γραμμή.[...]

Είδα ουρανούς -και γνώρισα- κουρέλια από τις αστραπές·

είδα τυφώνες κύματα: θεριά αφρισμένα, ρεύματα·
κι είδα το δείλι, κι έμαθα το χάραμα να υψώνεται: σμήνος περιστεριών·
γνώρισα ό,τι ο άνθρωπος νομίζει πως γνωρίζει...."

("Μεθυσμένο καράβι", απόσπασμα, μτφ: Γ.Μπλάνας, vakxikon.gr)

"The Drunken Boat", λάδι του Richard Workman εμπνευσμένο από το ποίημα του Ρεμπώ 
(πηγή: saatchiart)

To 1954 το "Μεθυσμένο Καράβι" του 17χρονου Αρθούρου δίνει έμπνευση στον  Maurice Delage να συνθέσει το ομότιτλο συμφωνικό του ποίημα: "Le Bateau Ivre".

Γνωρίζουμε τον γάλλο συνθέτη, καθώς υπήρξε ο πρώτος μαθητής του Μωρίς Ραβέλ και είναι και ο παραλήπτης της αφιέρωσης της "Κοιλάδας με τις καμπάνες", μέρος του εκπληκτικού "Miroirs" του Ραβέλ.
Θυμίζω πως ο Ντελάζ  ήταν εξαίρετος και ως τσελίστας και μέλος της περιβόητης Ομάδας καινοτόμων καλλιτεχνών "Απάτσι".

Το στυλ του αποτελεί κράμα κλασικού και εξωτικού, επιρροή από τα ταξίδια του στην Ιαπωνία, την Ινδία και γενικά την Άπω Ανατολή, στοιχείο που τον συνδέει και με τον Αρθούρο Ρεμπώ, που και κείνος περιπλανήθηκε σε χώρες της Ευρώπης και της Αφρικής, από την Υεμένη ως την Αιθιοπία.

Maurice Delage: "Le bateau ivre":

Η μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου συνοδεύει μια συγκλονιστική απαγγελία του ποιήματος από την Φανί Αρντάν:

"Ο Ρεμπώ: Ένας μεγάλος ποιητής που λειτούργησε με τη γλώσσα του καιρού μας.

Παράλληλα εκμηδένισε τον Χρόνο.
Στην ηλικία που οι κοινοί θνητοί αρχίζουν να υποψιάζονται.

Αυτός ολοκληρώθηκε και σαν άνθρωπος και σαν ποιητής.
Τον περιέχω."

Με αυτά τα λόγια μιλά για τον Ρεμπώ ο Μάνος Χατζιδάκις στο βιβλίο του "Ο καθρέφτης και το μαχαίρι". Εμπνευσμένος από τον ποιητή δημιουργεί με τη συμβολή στιχουργικά του Νίκου Γκάτσου το δικό του "Μεθυσμένο Καράβι" , που το ακούμε από τη φωνή του Μ. Μητσιά:

Για τον Ρεμπώ μπορείτε να διαβάσετε παλιότερο κείμενό μου εδώ

"Μια καντάτα για τον θεραπευτή, Άγιο Λουκά"

 

Στην απορία μου γιατί σήμερα χτυπούσαν από το πρωί οι καμπάνες, ο θεολόγος του σχολείου με πληροφόρησε πως είναι του ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ, του ευαγγελιστή μας εξ Αντιοχείας...

Εκτός της σχέσης του με την τέχνη της ζωγραφικής και τις ελάχιστες σωζόμενες εικόνες του στον κόσμο (μία εξ αυτών στο κοντινό μου Μέγα Σπήλαιο των Καλαβρύτων), μού ήρθε στο νου και το βασικό επάγγελμα του ευαγγελιστή Λουκά:
η ιατρική, γι'αυτό εξάλλου και είναι γνωστός ως ο: 

"Λουκάς ο θεραπευτής"

Προσωνύμιο, που μουσικά μάς παραπέμπει στην ομώνυμη καντάτα του KARL JENKINS:

"A Cantata for St. Luke, The Healer-ο θεραπευτής"

Είναι σύνθεση του 2014 και γράφτηκε για την 10η επέτειο των Concerts Grayshott στο Hampshire, δημοφιλών συναυλιών, που λαμβάνουν χώρα στην εκκλησία της περιοχής, τον Άγιο Λουκά.

Μια καντάτα λοιπόν η σημερινή πρότασή μου, φίλοι μου για τον Άγιο Λουκά, ευαγγελιστή και γιατρό-θεραπευτή της ψυχής.

Το λιμπρέτο της καντάτας δομήθηκε από κείμενα από το κατά Λουκά Ευαγγέλιο και αποσπάσματα από το "Βοσκό" του Ουίλλιαμ Μπλέικ και δεν περιορίζεται στη "θεραπεία" με τη χριστιανική και πνευματική έννοια μόνο, αλλά και σε κοσμικής φύσης θέματα, όπως η "ίαση" του πλανήτη μας.

Η σύνθεση που είναι γραμμένη για μικτή χορωδία, ορχήστρα εγχόρδων, όμποε και σολίστες(υψίφωνο και βαρύτονο), αναπτύσσεται σε επτά μέρη με εισαγωγή και επίλογο.
Η ορχηστρική μορφή της καντάτας ολοκληρώνεται με την ευρηματική χρήση κρουστών, στοιχείο που απορρέει κι από την αγάπη του δημιουργού για τη τζαζ.

Προτείνω να ακούσουμε το προτελευταίο μέρος του έργου, που είναι και το αγαπημένο του Ουαλού συνθέτη του: "...και ξαφνικά".

Καθώς το κείμενο αναφέρεται στο "εξωπραγματικό" περπάτημα κάποιου πάνω στα νερά λίμνης, ο συνθέτης εμπνέεται από προσωπικές του μνήμες στη μακρινή Φινλανδία, όπου ο ίδιος περπάτησε πάνω στα παγωμένα νερά του λιμανιού στο Ελσίνκι.

"A Cantata for St. Luke - The Healer", Karl Jenkins / "And Suddenly"

Νίτσε...Καζαντζάκης...Μάλερ

 

"Ανόσιες μου φάνταζαν βλαστήμιες τα κηρύγματά του, κι ο Υπεράνθρωπός του δολοφόνος του Θεού. 

Κι όμως μια μυστική γοητεία είχε ο αντάρτης ετούτος, μαυλιστικό ξόρκι τα λόγια του, που ζάλιζε και μεθούσε κι έκανε την καρδιά σου να χορεύει. 

Αλήθεια, ένας χορός διονυσιακός ο στοχασμός του, ένας όρθιος παιάνας που υψώνεται θριαμβευτικά στην πιο ανέλπιδη στιγμή της ανθρώπινης κι υπερανθρώπινης τραγωδίας. 

Καμάρωνα, χωρίς να το θέλω, τη θλίψη του, την παλικαριά του και την αγνότητα 

και τις στάλες τα αίματα που περιράντιζαν το μέτωπό του, 

σαν να φορούσε και τούτος, ο Αντίχριστος, αγκάθινο στεφάνι»"

(Ν. Καζαντζάκης, "Παρίσι-Νίτσε ο Μεγαλομάρτυρας")

Το απόσπασμα είναι του Νίκου Καζαντζάκη, του οποίου η πνευματική γνωριμία με το έργο του Γερμανού φιλοσόφου και ποιητή Φρειδερίκου Νίτσε, που σήμερα γιορτάζουμε τη γενέθλια επέτειό του (15 Οκτωβρίου 1844), έγινε τον Οκτώβρη του 1907, όταν ο Καζαντζάκης βρισκόταν στο Παρίσι ως φοιτητής.
Νιτσεϊκές ιδέες εμφανίζονται σε πολλά από τα έργα του Καζαντζάκη, όπως στη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του "Αναφορά στον Γκρέκο", απ’όπου και το απόσπασμα, που το ΚΓ΄ Κεφάλαιο επιγράφεται "Παρίσι - Νίτσε ο Μεγαλομάρτυρας".

Ο Φρίντριχ Βίλχελμ Νίτσε εκτός από φιλόσοφος και άνθρωπος της διανόησης υπήρξε ποιητής, αλλά και λάτρης της μουσικής, πιανίστας και συνθέτης!

O Mensch! Gib Acht!

Was spricht die tiefe Mitternacht?

"Ich schlief, ich schlief,

aus tiefem Traum bin ich erwacht:

Die Welt ist tief,

und tiefer als der Tag gedacht.

Tief ist ihr Weh,

Lust tiefer noch als Herzeleid.

Weh spricht: Vergeh!

Doch all' Lust will Ewigkeit,

will tiefe, tiefe Ewigkeit!"

"Μάθατε τώρα το τραγούδι μου; Μαντέψατε τι θέλει; Εμπρός! Εμπρός! Εσείς ανώτεροι άνθρωποι, τραγουδείστε λοιπόν το κυκλικό τραγούδι μου!

Τραγουδείστε τώρα εσείς το τραγούδι που το όνομά του είναι "Άλλη μια φορά", και που το νόημά του είναι "εις τους αιώνας των αιώνων!" —

τραγουδείστε το, εσείς ανώτεροι άνθρωποι, το κυκλικό τραγούδι του Ζαρατούστρα!

Ω άνθρωπε ! Πρόσεξε !

Τι λένε τα βαθιά μεσάνυχτα;

"Κοιμόμουν, κοιμόμουν —

Ξύπνησα από όνειρο βαθύ:

Βαθύς είναι ο κόσμος,

Και βαθύτερος απ' όσο σκέφτηκε η μέρα.

Βαθύς είναι ο πόνος του —

Και η χαρά — βαθύτερη απ' της καρδιάς τον πόνο:

Ο πόνος λέει: αφανίσου!

Ωστόσο κάθε χαρά θέλει αιωνιότητα —

Θέλει βαθιά, βαθιά αιωνιότητα!

("Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα", Νίτσε, εκδ. Νησίδες, μτφ Ζήσης Σαρίκας, σελ. 312)

Ο Κέτιλ Μπγιόρνσταντ (συγγραφέας και συνθέτης) στο μυθιστόρημα του "ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ", σε στιγμιότυπο όπου αναλύεται η 3η του Μάλερ αναφέρει σχετικά:

"-Τι ζωντανά που τα περιγράφεις!Σχεδόν ανατρίχιασα!...
Στο τέταρτο μέρος έρχεται η εξιλέωση ή η ανάσταση.
Αυτή είναι και η πεποίθηση του Μάλερ, μια κατάθεση πίστης.
Το 4ο μέρος "τι μου διηγείται ο άνθρωπος" είναι μια υπέροχη ελεγεία, όπου μια μέτζο σοπράνο τραγουδάει το φημισμένο από το "Τάδε έφη Ζαρατούστρα" του Φ.Νίτσε:"O Mensch! Gib Acht!"...Άνθρωπε πρόσεξε!", δηλαδή...

Η ουσία είναι η εξής:

"Τι μάς λένε τα βαθιά μεσάνυχτα.
Κοιμόμουν.Ξύπνησα από ένα όνειρο βαθύ. 

Ο κόσμος είναι βαθύς, βαθύτερος απ'ό,τι νομίζει η σκέψη.

Άνθρωπε!!Βαθύς είναι κι ο πόνος!

Κι η λαχτάρα βαθύτερη απ'της καρδιάς τον πόνο!

Ο πόνος λέει: θα καταστραφείς!

Μα κάθε λαχτάρα αξίζει την αιωνιότητα

Αξίζει μια βαθιά, πολύ βαθιά αιωνιότητα"

Το παραπάνω απόσπασμα είναι το "Μεθυσμένο τραγούδι ή τραγούδι του μεσονυκτίου" από το βιβλίο του "Τάδε έφη Ζαρατούστρα", που συγκλόνισε τον Καζαντζάκη, κι έχει μελοποιηθεί από πολλούς συνθέτες.
Ο Μάλερ το χρησιμοποιεί στo 4o μέρος της 3ης Συμφωνίας του σαν τραγούδι για φωνή κοντράλτο.Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Νίτσε στην αυτοβιογραφία του, με τίτλο Ecce Homo, ο "Ζαρατούστρα" αποτελεί από μόνος του μουσική σύνθεση.

Ακούμε το "Μεθυσμένο τραγούδι" από την Κρίστα Λούντβιχ μια μεγάλη μέτζο, απαράμιλλης εκφραστικότητας, με όγκο φωνής, που όποτε την ακούς έχεις την αίσθηση μιας φωνής "ασώματης"…μια φωνή βαθιά, που δημιουργεί δέος, σεβασμό και περισυλλογή…μια φωνή που το τίμπρο της δίνει απάντηση στο τι είναι κάλλος…

G.Mahler / L. Bernstein / Christa Ludvig: "O Mensch! Gib acht-Μεθυσμένο τραγούδι":

Στο μπλογκ υπάρχουν πολλά κείμενα  για τον μουσικό Νίτσε.  Περιηγηθείτε! 

ΑΝΤΟΝΙΟ ΣΑΛΙΕΡΙ: "Palmira, regina di Persia"

 

Είναι άδικο που ο Aντόνιο Σαλιέρι έχει μείνει στην ιστορία ως αντίζηλος, προσωπικός εχθρός και πιθανός δολοφόνος του Μότσαρτ κι όχι για την παρουσία του στη μουσική ζωή της Ευρώπης.
Γιατί σάς θυμίζω όλα αυτά περί Σαλιέρι;
Γιατί σαν σήμερα, 14 Οκτωβρίου 1795 έκανε πρεμιέρα στη Βιέννη μια από τις σπουδαιότερες, ψευδο-οριενταλικού χαρακτήρα, όπερά του: "Παλμύρα, η βασίλισσα της Περσίας". 

Σχέδιο του μεγαλοπρεπούς σκηνικού για την 1η πράξη της όπερας από τον Anton Radl
(wikimedia)

Πρόκειται για μια όπερα σε 2 πράξεις, η πιο επιτυχημένη της τελευταίας περιόδου του Σαλιέρι, το λιμπρέττο της οποίας είναι εμπνευσμένο από το έργο του Βολταίρου: "Η πριγκίπισσα της Βαβυλώνας".

[Ο Βολταίρος τοποθετεί τη δράση στη Βαβυλώνα, όπου ζει η ομορφότερη πριγκίπισσα. Όταν η κόρη ενηλικιώνεται, ο πατέρας της οργανώνει αγώνες ανδρείας. Ένας φοβερός και τρομερός λέων έχει πανικοβάλει τους Βαβυλώνιους.Ο εξολοθρευτής του θα κερδίσει και το χέρι της κοπέλας.
Ετσι εμφανίζεται ο Φαραώ της Αιγύπτου, ο Σκύθης βασιλιάς κι ο ινδός μαχαραγιάς. Ανάμεσα στο πλήθος όμως  προβάλλει κι ένας απλός βοσκός, που θα κερδίσει την τρυφερή καρδιά της πριγκίπισσας. Θα είναι ο νικητής και θα γίνει άντρας της και βασιλιάς.
Ενα πουλί με ανθρώπινη λαλιά, θα τούς μεταφέρει πάνω στα φτερά του κι έτσι θα ταξιδέψουν  παντού για να δουν τι δημιουργεί και τι καταστρέφει ο άνθρωπος].

Ενα όμορφο παραμύθι της Ανατολής, που ο λιμπρετίστας του Σαλιέρι παραλλάσσει:
Το λιοντάρι του Βολταίρου γίνεται τέρας που τρομοκρατεί το λαό της Περσίας και κείνος που θα το σκοτώσει θα κερδίσει και την αρχόντισσα Παλμύρα.
Καταφθάνουν τρεις βασιλιάδες: ο δειλός Αιγύπτιος Alderano, ο ευέξαπτος Σκύθης Oronte  και ο γενναίος ινδός Alcidoro, με τον οποίο η Παλμύρα συνδέεται με μυστικό έρωτα...
Ο ένας δειλός, ο άλλος ανόητος...Έτσι ο τολμηρός και ανδρείος αγαπημένος της είναι ο νικητής, που κερδίζει και το χέρι της.

Η μεγαλοπρεπής όπερα τελειώνει με τον εορτασμό των γάμων του ζευγαριού.

Ο Σαλιέρι πλάθει μια μεγαλειώδη όπερα που γνώρισε τεράστια και πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής, επιτυχία από την πρώτη παράσταση, καθώς μόνο στην αυστριακή πρωτεύουσα εκτελέστηκε 40 φορές!

Να θυμίσουμε πως ο Σαλιέρι βοήθησε σημαντικά στην ανάπτυξη του μελοδράματος του 18ου αιώνα και κυριάρχησε στην ιταλόγλωσση όπερα στην Αυστρία. Όμως έγραψε σε πολλές γλώσσες. Έτσι η "Παλμύρα" του  μεταφράστηκε και στα γερμανικά, με τους γερμανούς να την υποδέχονται επίσης θερμά.

Σελίδα από την παρτιτούρα της ουβερτούρας

Θα ακούσουμε την ουβερτούρα, όπου παρότι το εξωτικό, Ανατολής  χρώμα είναι μηδαμινό στην παρτιτούρα του Σαλιέρι, ο συνθέτης καταφέρνει να αποδώσει το παραμυθικό ύφος που θα ξετυλίξει η εξέλιξη του μελοδράματος.

Antonio Salieri: Ouverture, Palmira Regina di Persia

πηγή: amazon

Η Τσετσίλια Μπάρτολι , που εκτός από σπουδαία λυρική μεσόφωνος είναι και εξαίρετη μελετητής έχει δηλώσει πως

"αποτελεί τεράστια εμπειρία να διεισδύσει κανείς στις όπερες του Σαλιέρι, κι ελπίζει να του αποδοθεί η θέση που του αξίζει".

Aπό το  "The Salieri Album", την ακούμε στην άρια της Παλμύρας: "Misera abbandonata".
Eνα λυρικό διαμαντάκι απόλυτης εκφραστικότητας.
Μια άρια "φαινομενικά" απλή μελωδικά, όμως  στην πραγματικότητα εξαιρετικά δεξιοτεχνική και δύσκολη. Προηγείται  ρετσιτατίβο.

"Misera abbandonata", Cecilia Bartoli

Angela Davis: η ελπίδα στο χαρακτικό του Τάσσου

 

"Angela Davis", ξυλογραφία Τάσσος - Εθνική Πινακοθήκη
nationalgallery

Είναι τόσο τρυφερή η στάση του Τάσσου απέναντι στον άνθρωπο!
Είναι ο απλός άνθρωπος, που μοχθεί, πονά, παλεύει, διεκδικεί...
Είναι αυτός ο ίδιος ο δημιουργός με τα πάθη του, που διαπιστώνει πως είναι πάθη κοινά με κείνα του συνανθρώπου του...

Στα χαρακτικά του καθρεφτίζεται η ανθρωπότητα...Καθρεφτίζεται  η πάλη, η οδύνη, ο αγώνας, η κραυγή...
Καθρεφτίζεται κι η ελπίδα...Σαν ηλιαχτίδα βρίσκει τρόπο να λάμψει, ξεμυτίζοντας από χαραμάδα στο βαρύ ντουβάρι που καταπλακώνει ανηλεώς την ανθρωπότητα...
Εξάλλου, στα χαρακτικά του Τάσσου συνυπάρχουν η οδύνη με την  αποφασιστικότητα…
Οι άνθρωποι που σηκώνουν το βάρος της τυραννίας, παραμένουν όρθιοι ακόμα κι όταν λυγίζουν, ακόμα κι όταν πέφτουν...

Το φως, το όραμα του Τάσσου και η ελπίδα του, παίρνουν συχνά μορφή περιστεριού...

Σε περιστεριού ταξιδιάρικα φτερά, η  ψυχή των ελπίδων, φτερουγίζει, φίλοι μου...

Όπως εδώ στο περίφημο χαρακτικό του με την Άντζελα Ντέηβις, εμβληματική εκπρόσωπο της "Black Pride", του κινήματος της Μαύρης Υπερηφάνειας.
Μιας αγωνίστριας με αταλάντευτη, φεμινιστική σκέψη, αφοσιωμένη σε ζητήματα ακτιβισμού και  ολόπλευρης απελευθέρωσης.
Σαν μεγάλος αναζητητής, ο Τάσσος τη μορφοποιεί σε βυζαντινή φιγούρα, με αγιογραφικές αναφορές.
Ο χαράκτης μας δείχνει να έχει ανακαλύψει το ζύγιασμα της μορφής σε κάθε κόχη κι εσοχή…
Τής δίνει χαρακτήρα ασκητικό...Μέσα από τη λιτότητα του άσπρου-μαύρου αποκαλύπτει το υπερκόσμιο της "ιδέας" και του υψηλού νοήματος...Σαν περιστέρια οι ιδέες έχουν ελευθερωθεί από τα χέρια της Ντέηβις με τα μακριά, υπερβολικά μεγάλα δάχτυλα, στοιχείο επίσης της απεικόνισης των βυζαντινών αγιογράφων.

[Ο Τάσσος έφυγε σαν σήμερα 13 Οκτώβρη 1985]

Σάς χαιρετώ με το τραγούδι των Τζων Λέννον και Γιόκο Όνο: "Angela", που γράφτηκε με αφορμή τη γυναίκα-αγωνίστρια υπέρ της ελεύθερης σκέψης, υπέρ ιδανικών και απόψεων, που και ο Τάσσος -πορευόμενος  το δρόμο της επαναστατικής τέχνης- τίμησε με το χαρακτικό του...

"..your word reaches far, sister!

there's a million different races 

but we all share 

the same future in the world..."

John Lennon & Yoko Ono: "Angela"

Για τον Τάσσο μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.

Edith Piaf: Αφιέρωση στην Αγία των δρόμων...

"Αν κάποιος δει τη ζωή της Εντίθ Πιαφ από απόσταση, θα διαπιστώσει πως η ζωή της δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά μια σειρά από θαύματα. Μέσα από τα βάθη της μιζέριας και την κατάπτωση όλων των δεδομένων ηθικής, γεννήθηκε μια απ` τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες όλων των εποχών.
Αν δεν είχαμε τη φωνή της, σαν συγκλονιστικό ντοκουμέντο ζωής, θα πιστεύαμε πως η Πιαφ είναι η κορυφαία ηρωίδα των μυθιστορημάτων του Ντίκενς, αλλά και του Ουγκώ, σε μια αφήγηση όπου συνυπάρχουν το σκοτάδι, η εξαθλίωση, η φτώχια, η μιζέρια, η ορφάνια, η εγκατάλειψη, ο φόνος και ο θάνατος, ο έρωτας, το πάθος, το έλεος, το ανθρώπινο μεγαλείο, η συμπόνια, η συγχώρεση και τελικά η εξιλέωση.
Αγάπησε τους ξεχασμένους, από την "επίσημη" εκδοχή της ζωής, πόρνες, ομοφυλόφιλους, φυλακισμένους, άντρες και γυναίκες τυραννισμένους από έρωτα και θάνατο, φτωχοδιαβόλους γεμάτους όνειρα. Τους γνώρισε στους δρόμους του Παρισιού, το μόνο αληθινά δικό της σπίτι.
Και τους έκανε ιερό τραγούδι, μετατρέποντας σε ύψιστη τέχνη την περιπέτεια, την πτώση και την εξιλέωσή τους.
Μια αγία των δρόμων..."

[ "Εντίθ Πιαφ, Η Αγία των δρόμων", Μ. Δαμασιώτης - Π. Φύτρας, εκδ. Οδός Πανός]

Kόρη ενός ακροβάτη του δρόμου και μιας τραγουδίστριας, που την εγκατέλειψε λίγες εβδομάδες μετά τη γέννησή της. ήταν η Εντίθ Πιαφ.
Η μεγαλύτερη τραγουδίστρια της γαλλικής σκηνής, που την πολυκύμαντη ζωή της εκτός από φήμη, επιτυχία, δόξα, κι έρωτες, τη στιγμάτισαν και πλήθος κακοτυχίες...

...και να!! 

Ένα "σπουργιτάκι" (γαλλ.=Πιαφ), μια μικροκαμωμένη γυναίκα, (δεν ξεπερνούσε το 1.50 μέτρο) εμφανίζεται στη σκηνή!...

Πώς θα κερδίσει μια τέτοια παρουσία το ακροατήριο;...

Ανοίγει το στόμα...οι χορδές πάλλονται...

Γάργαροι, ευχάριστα ασυνήθιστοι ήχοι, αιθέρια φωνή,εύθραυστη,...μα συνάμα δυνατή, με μια υποβλητική χροιά και μια νευρώδη ενέργεια!...

Και ξάφνου το μικρό "σπουργίτι" μεταμορφώνεται μπρος σου σε γιγάντια λέαινα!!!

Η Εντίθ Πιαφ "έφυγε" σαν σήμερα, 10 Οκτώβρη του 1963…

"Κοιτάξτε αυτό το μικροκαμωμένο πλάσμα που τα χέρια του μοιάζουν με τις σαύρες των ερειπίων. Κοιτάξτε το μέτωπό της που φέρνει στο νου τον Βοναπάρτη, τα μάτια της, τα μάτια ενός τυφλού που μόλις βρήκε το φως του. Πώς θα τραγουδήσει; Πώς θα εκφραστεί; Πώς θα βγάλει απ’ το μικρό της στέρνο τους μεγάλους καημούς της νύχτας;",

αναρωτιέται ο φίλος της Πιαφ, Ζαν Κοκτώ...

"Και να που μια φωνή που βγαίνει απ’ τα σπλάχνα της, που κατοικεί σ’ όλο της το κορμί, αφήνει ν’ απλωθεί ασυγκράτητο, ένα κύμα από το μαύρο βελούδο. Δεν είναι πια η κυρία Εντίθ Πιάφ που τραγουδάει, είναι η βροχή που πέφτει, είναι ο άνεμος που οδύρεται, είναι το φως του φεγγαριού που στρώνεται πάνω στο τραπέζι σαν τραπεζομάντιλο.."

("Η ιστορία της Εντίθ Πιαφ", Monique Lange,εκδ. Index, μτφ. Β. Δούβλης)

Ανυπέρβλητο χάρισμα η φωνή της, ένα θείο δώρο που ζωντάνευε όταν ερχόταν βαθιά μέσα από την ψυχή της. Ίσως γι’ αυτό να έγραψε ιστορία από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε.

"Βγήκα στη σκηνή σαν φάντασμα. Αδύνατη και τρομοκρατημένη. Τα χέρια πίσω από την πλάτη μου. Ακίνητη, έβλεπα με δέος αυτή την αίθουσα, μέσα στην οποία βρισκόταν η Μιστενγκέτ και ο Σεβαλιέ. Πίστευα ότι η μιζέρια μου θα τάραζε το καθώς πρέπει δείπνο τους. Τα πρώτα τραγούδια τα είπα ακουμπώντας σε μια κολόνα. Ο Λεπλέ τα ανακοίνωνε. Σιγά σιγά, όμως, βρήκα την ισορροπία μου, τη σιγουριά μου. Άφησα την κολόνα και έτεινα τα χέρια μου στον κόσμο. Το φουλάρι, που κάλυπτε το μανίκι που μου έλειπε, έπεσε κάτω. Κι όμως, κανείς δεν γέλασε. Όλοι είχαν ένα σοβαρό ύφος.
Όταν τραγούδησα και την τελευταία νότα, έγινε απόλυτη σιωπή. Για μισό λεπτό περίπου, η απόλυτη σιωπή. Και τότε, ο Σεβαλιέ φώναξε: "Έχει κότσια η πιτσιρίκα". Και ξέσπασαν σε χειροκροτήματα που με ζάλισαν",

είχε αφηγηθεί χαρακτηριστικά η Εντίθ Πιαφ...
(naftemporiki)

Φίλος και συνεργάτης της Πιαφ, που κι αυτός έφυγε μία μέρα μετά από κείνην υπήρξε ο Ζαν Κοκτώ, που αποτελεί και την μοναδική κοινή συνιστώσα τους με τον Φρανσίς Πουλένκ.

Τα μονοπάτια του γάλλου συνθέτη με το "σπουργίτι" δεν συναντήθηκαν ποτέ.

Κι όμως, ο τελευταίος από τους 15 πιανιστικούς "Αυτοσχεδιασμούς-Improvisations" του συνθέτη έχει τον υπότιτλο:

"Hommage à Édith Piaf".

Μοναδική, κοινή συνιστώσα τους, ο φίλος και συνεργάτης τους Ζαν Κοκτώ, που κι αυτός έφυγε μία μέρα μετά την Εντίθ.

Οι "Ιmprovisations" του Πουλένκ -μελωδικά και αρμονικά- δείχνουν επιρροές από τους Σοπέν, Σούμπερτ και Προκόφιεφ.

Ο Πουλένκ στον Improvisation No. 15 δίνει μυστήριο και αύρα γαλλικού καμπαρέ. 

Ως αίσθηση, παραπέμπει στο τραγούδι "La Vie en Rose", τους στίχους του οποίου υπογράφει η Πιαφ και άκουσε ο Πουλένκ στο Παρίσι τη δεκαετία του ‘50, μένοντας άναυδος από την ερμηνεία και χαρακτηρίζοντάς το ως "μοναδικά αισθησιακό!!!", ενώ μελωδικά μετά την αιθέρια εισαγωγή μιμείται το "Les Feuilles Mortes" του Joseph Kosma, που η Πιαφ ερμήνευσε με το μοναδικό, απαράμιλλο τρόπο της, τόσο στην γαλλική όσο και στην αγγλική έκδοση αυτού του τραγουδιού...

Με αυτόν τον τρόπο σκιαγραφεί την προσωπικότητα αυτού του καλλιτεχνικού συμβόλου, που ακούει στο όνομα Εντίθ Πιαφ!

Francis Poulenc - Improvisation Ν.15- "Hommage à Edith Piaf":

Στη συνέχεια αυτού του αφιερώματος θα απολαύσουμε τη φωνή της Πιαφ σε ένα αγαπημένο βαλσάκι. Πρόκειται για το πασίγνωστο "Padam, padam", ένα τραγούδι της δεκαετίας του '50 σε μουσική του Norbert Glanzberg.
Οι στίχοι αναπολούν μια παλιά αγάπη, είναι οι νότες κι ο ρυθμός του που ενεργοποιούν τις αναμνήσεις...

"Παντάμ, παντάμ...

Θυμήσου τις αγάπες σου,

δεν υπάρχει λόγος να μην κλαίς

με τις αναμνήσεις σου στα χέρια

Αυτός ο ρυθμός με στοιχειώνει μέρα και νύχτα

αυτός ο ρυθμός δεν γεννήθηκε σήμερα

έρχεται απο τόσο μακριά,

απο εκεί που έρχομαι εγώ

τον μεταφέρουν χιλιάδες μουσικοί...

Παντάμ...παντάμ...."

Λέγεται πως αυτό το ηχοποιητικό "Παντάμ" προέκυψε κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης του τραγουδιού, όταν στην πρόβα η Πιαφ είχε ξεχάσει τα λόγια και συνόδευσε τη μουσική με το επιφώνημα "παντάμ"...
Όπως το άκουσε ο συνθέτης , του άρεσε και αποφάσισε να το κρατήσουν...

Edith Piaf - "Padam Padam":

Ποίηση και μουσική συνεργάζονται για να αποκαλύψουν το πορτραίτο της μεγάλης Πιαφ, κάτι σαν καρτ-ποστάλ καμωμένη από λέξεις και ήχους. Μια "μουσική φωτογραφία" σπάνιας τρυφερότητας κι ευαισθησίας, αφιέρωμα στο θρύλο του Παρισιού από τους Ηλία Κατσούλη και Νότη Μαυρουδή:

Σπουργιτάκι των δρόμων

και μωρό μου στην κούνια

ύψος ένα πενήντα με δυο πόντους τακούνια

ένα φόρεμα μαύρο με σκισμένο μανίκι

δανεικό το φουλάρι μα η ζωή της ανήκει.

Κι όταν πέφτει σκοτάδι κι είν’ ο κόσμος βουνό

μια φωνή απ’ το δρόμο ακουμπά ουρανό

δεν αντέχει το χώμα δε χωράει στη γη

ένα άστρο στο σύμπαν λίγο πριν εκραγεί.

Το Παρίσι τις νύχτες ξεψυχά στ’ όνομά της

ανασαίνουν οι μόρτες το κρυφό άρωμά της

αλκοόλ κι άσπρη σκόνη εραστές νταβατζήδες

μεθυσμένα μου μάτια με βαριές βλεφαρίδες.

Στον καθρέφτη του χρόνου το δικό της σημάδι

από χείλη βαμμένα με βαθύ κοκκινάδι

οι παλιές της αγάπες χτίζουν μέσα τους σπίτι

να φωλιάσει για πάντα η Eντίθ το σπουργίτι.

Σαν σήμερα δολοφονείται ο "Άγιος της πολιτικής", ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

 

"Η δολοφονία του Καποδίστρια", Διονύσιου Τσόκου

"Τ’ αγίου τ’ Αγώνα ακόμα σφύριζαν τα βόλια.

Και τότε μέσα στα χλωρά του Πόρου περιβόλια

σ’ εσέ γυρίσαν οι Έλληνες το νου, και νέοι και γέροι,

κι από τις κιτρολεϊμονιές μοσκόβολο το αγέρι

μοσκόβολο το σκόρπισε στο Γένος τ’ όνομά σου.

Κι έφτασες. Κι έγειρε και φίλησε τα γόνατά σου

και η χώρα. Και γρικήθηκε η φωνή της τον αέρα

γιομίζοντας, πόνου φωνή και ανασασμού:

—Πατέρα!—

[...]

Αλίμονο! Οι που δάμασαν της τούρκικης της λέρας

το μόλεμα, και πνίξανε το δράκοντα το τέρας,

ανήμπορη η παλικαριά τ’ άγιου τ’ Αγώνα εστάθη

να πνίξει φοβερότερους δρακόντους, τ’ άγρια πάθη,

και μάρανε τη δάφνη μας και ντρόπιασε τη νίκη

του σκοτωμού σου η φρίκη!

[...]

...και από μυστική φερμένη μάντισσα ώρα

στο βάθρο να ονειρευτεί για τη φτωχή σου χώρα

τον άντρα τον αγνώριστο, τον άφταστο σωτήρα,

που θα ’χει το δικό σου φως, δε θα ’χει και τη μοίρα.

(ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ: "Λόγος για τον Καποδίστρια όταν του στήθηκε άγαλμα στην Κέρκυρα")

(Οι διαφορετικές ημερομηνίες οφείλονται στη διαφορά Παλαιού-Νέου Ημερολογίου)

Από τη ζωή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, που δολοφονήθηκε σαν σήμερα 9 Οκτώβρη του 1831 είναι εμπνευσμένο το Συμφωνικό Ποίημα:
"Οραματισμοί – Ιωάννης Καποδίστριας" του Γιώργου Βούκανου σε ποίηση Ι. Κορνηλάκη- Γ. Κισσούδη.
.
Ακούμε την εισαγωγή του έργου.
Ερμηνεύει η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού:

Βούλα Λίβα9 October 2018 at 06:20

Από τότε η χώρα μας βάλλεται παντοιοτρόπως, φευ Καλό σου απόγευμα, Ελπίδα μου !!
ReplyDelete
Replies

ELPIDA NOUSA10 October 2018 at 08:01

Θλίβομαι γιατί έχεις δίκιο και δεν έχω επιχειρήματα να σε αντικρούσω, Βουλα μου...
Καλό απόγευμα και σε σένα!Delete

Αραγκόν-Πουλένκ, ένα τραγούδι απ'τον "αιώνιο έφηβο"...

 

"Αραγκόν", σκίτσο από τον Ανρί Ματίς 

Ο Αραγκόν με τον Ρίτσο

Γενέθλια επέτειος του σπουδαίου διανοούμενου Λουί Αραγκόν (3 Οκτωβρίου 1897), ενός πνευματικού ανθρώπου(συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ποιητής, κριτικός τέχνης, διπλωμάτης),  από τους σπουδαιότερους της γενιάς του, ένας "αιώνιος έφηβος", όπως τον αποκάλεσε ο Γιάννης Ρίτσος σε ένα από τα ποιήματα που του αφιέρωσε:

"Αραγκόν,
εσύ ο αιώνιος έφηβος
πώς μπορεί να ’σαι ογδόντα χρονώ
και πώς μπορεί να ’σαι μόνον ογδόντα χρονώ
εσύ που βίωσες κι έπραξες την αιωνιότητα;"



Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αραγκόν γράφει το ποίημα "C", αναφερόμενος στις γέφυρες του Caesar(Καίσαρα) στο Ρήνο ποταμό, κοντά στην Angiers, όπου το 51 π.Χ. οι Γαλάτες ηττήθηκαν από τους Ρωμαίους.
Στο ίδιο σημείο, στη σύγχρονη εποχή(1941), ηττήθηκαν και πάλι από τους Γερμανούς.
Ο ποιητής αναμιγνύοντας το συναίσθημα, τη νοσταλγία και το πάθος δημιουργεί ένα ποίημα με άφθαστη μουσικότητα,  μια απερίγραπτη  δήλωση καρδιάς μεστή νοημάτων, που πραγματεύονται την ήττα, τη δόξα, την εγκατάλειψη...Ένα δημιούργημα βαθιάς στοχαστικής, ένα ποίημα-φάρος που  υπενθυμίζει, αφυπνίζει και παρακινεί, καλώντας τον άνθρωπο να συλλογιστεί τη δύναμη και την αδυναμία του...

"Αραγκόν", σκίτσο από τον Ανρί Ματίς 

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ:

"J'ai traversé les ponts de Cé
C'est là que tout a commencé
Une chanson des temps passés
Parle d'un chevalier blessé
D'une rose sur la chaussée
Et d'un corsage délacé
Du chateau d'un duc insensé
Et des cygnes dans les fossés
De la prairie où vient danser
Une éternelle fiancée
Et j'ai bu comme un lait glacé
Le long lai des gloires faussées
La Loire emporte mes pensées
Avec les voitures versées
Et les armes désamorcées
Et les larmes mal effacées
Ô ma France, ô ma délaissée
J'ai traversé les ponts de Cé"



Παρατηρείστε πως κάθε στίχος του ποιήματος τελειώνει με τη συλλαβή: "Ce", στοιχείο που βοηθά τη φωνητική γραμμή να κινείται συλλαβικά.

Το 1943 το ποίημα αυτό μελοποιείται από τον Φρανσίς Πουλένκ σε ένα "ανορθόδοξης" μελωδίας ληντ, που με απλά μέσα -φωνή και πιάνο- καταφέρνει να αναδείξει την "ανατρεπτική, ποτισμένη όμως με ευαισθησία", γλώσσα, του ποιητή.
H μελωδική γραμμή ταιριάζει απόλυτα με το κείμενο, το συμπληρώνει,  διεισδύει στην ουσία του, υπογραμμίζοντας το ιδιαίτερο χρώμα των λέξεων.

To ποίημα εντάσσεται στα: "Deux poèmes de Louis Aragon" του Πουλένκ μαζί με το : "Fêtes galantes".

Louis Aragon-Francis Poulenc: "C",  Deux Poèmes:

 Ερμηνεύει η σπουδαία αμερικανίδα σοπράνο, Eileen Farrell, μια ερμηνεύτρια που η φωνή της παραλληλίστηκε με κάποιο απαράμιλλο φαινόμενο της φύσης και χαρακτηριστικά γράφτηκε πως: "Είναι για τους τραγουδιστές ό,τι είναι ο Νιαγάρας για τους καταρράκτες..."

Παλαιότερο κείμενο για τον Αραγκόν μπρείτε να διαβάσετε εδώ.




(oxfordlieder.co.uk , zbabis.blogspot.com,poulenc.fr,  allmusic, yannisritsos.gr, pinterest)