"Δόμνα Σαμίου...Εν...τάξει, 10 Μαρτίου 2016"

 

(φωτο από tovima)

Η ζωή της αποτελεί ένα ταξίδι στην παράδοση!
Είναι η γυναίκα που διέσωσε την πολιτιστική μας κληρονομιά καταγράφοντας και τραγουδώντας όλο το φάσμα της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.

Η Δόμνα Σαμίου έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα πριν τέσσερα χρόνια, στις 10 Μαρτίου του 2012.
Μαθήτρια του Σίμωνος Καρά, γνωρίζει πρώτα τη Βυζαντινή μουσική, μέσω της οποίας αγαπά και έκτοτε αφιερώνεται ολοκληρωτικά στο παραδοσιακό τραγούδι και τη διάδοσή του.
Χάρη στην πολύχρονη και επίπονη ερευνητική της προσπάθεια διασώθηκε ένα μεγάλο κομμάτι της παραδοσιακής μουσικής, την οποία κατέγραψε σε όλο το φάσμα της ελληνικής επικράτειας.
Μοναδική στον τομέα της,  ξεχώρισε για τις αυθεντικές εκτελέσεις της.
Μια ιέρεια του μουσικού μας λαϊκού πολιτισμού!

Από το σεντούκι με τους θησαυρούς της έρευνάς της ανασύρουμε γι'αυτό το απόγευμα ένα κυκλαδίτικο τραγούδι από τον κύκλο του χρόνου, που οι παραδοσιακές κοινωνίες είχαν σοφά οργανώσει μέσα από συνήθειες, έθιμα και τελετουργίες, όπου κυρίαρχη θέση κατείχαν η μουσική, ο χορός.

(φωτο από domnasamiou)

Το τραγούδι που επιλέγω είναι φυσικά από την καρναβαλική περίοδο.

Η Αποκριά από τα αρχαία χρόνια αποτελεί για τον ελλαδικό χώρο κορυφαία γιορτή χαράς και ανανέωσης και αποτελεί εξέλιξη της Διονυσιακής λατρείας.
Τα μασκαρέματα, οι αθυροστομίες, ο φρενήρης ενθουσιασμός,  τα άρματα αποτελούν επιβίωση των μανιωδών παραληρημάτων των ασελγών και τραγοντυμένων Σατύρων, των Σειληνών, των Μαινάδων και άλλων μορφών της ελληνικής αρχαιότητας.

Στο παραδοσιακό καρναβάλι πρώτη θέση κατέχουν οι μεταμφιέσεις. Οι "αγροτικές μεταμφιέσεις", αυτές με τα τομάρια, με τα κουδούνια, τις μάσκες, που έχουνε  αρχαϊκό χαρακτήρα και παραπέμπουν στο Διόνυσο και σε κείνες τις τελετουργίες, που σχετίζονται με ψυχές νεκρών, με κάτι άγριο δηλαδή που τρομάζει τους ανθρώπους, το αποτρεπτικό με τους ήχους των κουδουνιών, των σφυριών και των μπουρούδων.

Πρόκειται για έναν αποκριάτικο πηδηχτό χορό από τη Νάξο.
Το τραγούδι, που έχει τίτλο: "Τούτες οι μέρες το' χουνε", περικλείει όλες εκείνες τις κορυφαίες πράξεις και τελετουργίες με τις οποίες γίνεται η μετάβαση από το "χειμώνα-θάνατο" στην "άνοιξη-ζωή".

Στο ποιητικό κείμενο του συγκεκριμένου τραγουδιού συνυπάρχουν με μοναδικό τρόπο η χαρά και ο διονυσιασμός του γλεντιού με το "ξόρκισμα" του θανάτου.

"Τούτες οι μέρες το `χουνε  τούτες οι εβδομάδες

για να χορεύουν τα παιδιά να χαίροντ’ οι μανάδες

Δώστε του χορού να πάει τούτ’ η γη θα μας εφάει

τούτ’ η γη που την πατούμε όλοι μέσα θε να μπούμε..."

[Το παραπάνω κείμενο αποτελεί μέρος της σημερινής μου διδασκαλίας στο σχολείο, με αφορμή το παραδοσιακό καρναβάλι σε συνδυασμό με την επετειακή ημέρα για τη Δόμνα Σαμίου].