Eυαγγελισμός της Θεοτόκου: Ελ Γκρέκο - Μπαχ

 

"Eυαγγελισμός", Δ.Θεοτοκόπουλος, Μαδρίτη Ιδιωτική Συλλογή

Χρόνια Πολλά κι Ευλογημένα!

Διπλή γιορτή, σήμερα! Μέρα εορτασμού της επανάστασης ’21, αλλά και μέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

"Το Άγιο Πνεύμα θα έλθει σε σένα και
η δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει!"

Σήμερα γιορτάζουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της θείας ενσάρκωσης που ο θεόσταλτος αρχάγγελος έφερε στην Παρθένο Μαρία και της ανήγγειλε ότι θα γεννήσει το Σωτήρα του κόσμου!

Και η σεμνή Παρθένος απάντησε ταπεινά:
"Ιδού λοιπόν, η δούλη του Κυρίου.
Ας γίνει το θέλημα Εκείνου!"

"Eυαγγελισμός", Δ.Θεοτοκόπουλος, Μουσείο Τέχνης Σάο Πάολο

Η βαθιά θρησκευτικότητα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου είναι αναμφισβήτητη. Στη θεματική του ζωγράφου ο Ευαγγελισμός κατέχει σημαντικό μέρος από την πρώιμη ως την ώριμη περίοδο των  δημιουργιών του.
Άπλετη φωτοχυσία και χρώματα όπως το κυανό, το κίτρινο και το ροδί συμβάλλουν στην απόδοση της πνευματικότητας και του υπερβατικού.
Σε όλα τα εικαστικά έργα του με θέμα τον Ευαγγελισμό συναντάται το περιστέρι, ένα σταθερό μοτίβο-σύμβολο της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος.

"Eυαγγελισμός", Δ.Θεοτοκόπουλος, Μουσείο Thyssen-Bornemisza

 

Το 1725 στη Λειψία και για τη Γιορτή του Ευαγγελισμού, που εκείνη τη χρονιά συνέπιπτε με την Κυριακή των Βαΐων, ο Γ.Σ Μπαχ σε κείμενο από τον ομώνυμο ύμνο του Λουθηρανού πάστορα και υμνογράφου, Φιλιπ Νικολάι γράφει την καντάτα: "Wie schön leuchtet der Morgenstern-Πόσο όμορφα λάμπει το Αστέρι τη Αυγής".
Σύμφωνα με τον Γερμανό μουσικολόγο Βόλφγκανγκ Σμίντερ είναι το πρώτο σε αρίθμηση έργο του Μπαχ(BWV 1).

Καθώς στον ύμνο εκφράζεται η επιθυμία για την άφιξη του Σωτήρα, το θέμα ταίριαζε και στις δυο περιστάσεις(Ευαγγελισμού και Βαΐων), στο πνεύμα της προσδοκίας για τη Θεία άφιξη, κάτι που ο κάντορας "εκμεταλλεύτηκε", καθώς η γιορτή του Ευαγγελισμού ήταν η μόνη περίπτωση κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, που επιτρεπόταν η εκτέλεση εορταστικής μουσικής.
Η καντάτα, που είναι η τελευταία στο δεύτερο κύκλο καντατών του Μπαχ αναπτύσσεται σε έξι μέρη για τρεις σολίστ, τετράφωνη χορωδία και μικρό ενόργανο σύνολο.

Εντυπωσιακότατος ο τρόπος που ο νεαρός Μπαχ καταφέρνει να εστιάσει στην έννοια του κειμένου, με μια ποικιλία μουσικών-αρμονικών μέσων και εκπληκτικά χορωδιακά μέρη.
Ο συνθέτης εναρμονίζει με απλό τρόπο στις χορωδιακές φωνές και διαχωρίζει την μία από την άλλη με ενδιάμεσες παύσεις.
Η ενορχήστρωση είναι πλούσια κι η "λάμψη του πρωινού άστρου" απεικονίζεται από δύο σόλο βιολιά.
Το ύφος καθίσταται ιδιαιτέρως λαμπρό και μεγαλοπρεπές με τις μελωδικές φιγούρες των χαλκίνων. Η καντάτα είναι γραμμένη στη φα μείζονα, που οι μουσικολόγοι έχουν αποκαλέσει κλίμακα "προσωπικής χαράς και στοχασμού" για τον μεγάλο κάντορα.

Bach: "Wie schön leuchtet der Morgenstern, BWV 1"/ Ton Koopman: