Η "Badinage" του φουσκομάγουλου, Μαραί...

Portrait of Marin Marais, André Bouys

"Μια μέρα ένα ψηλό δεκαεφτάχρονο παιδί, με μάγουλα κόκκινα σαν το λειρί του γερο-κόκκορα, ήρθε να χτυπήσει την πόρτα τους και ρώτησε τη Μαντλέν αν μπορούσε να παρακαλέσει τον κύριο ντε Σαιντ- Κολόμπ να τον διδάξει βιόλα και σύνθεση. 

Η Μαντλέν τον βρήκε πολύ όμορφο και τον κάλεσε στο σαλόνι. Ο νεαρός με την περούκα στο χέρι ακούμπησε στο τραπέζι ένα γράμμα διπλωμένο στα δύο και σφραγισμένο με πράσινο κερί. Ο Σαιντ Κολόμπ κάθισε σιωπηλά, δεν άνοιξε το γράμμα κι έκανε νόημα ότι άκουγε.
[...]
Λεγόταν κύριος Μαρέν Μαραί. Ήταν φουσκομάγουλος. Είχε γεννηθεί στις 31 Μαϊου 1656 και επειδή είχε ωραία φωνή, σε ηλικία έξι ετών τον είχαν πάρει στη βασιλική χορωδία της εκκλησίας που βρίσκεται απέναντι απ΄ την είσοδο των ανακτόρων του Λούβρου.
Επί εννέα χρόνια φορούσε λευκό στιχάριο, κόκκινο ράσο, τετράγωνο μαύρο σκουφί κοιμόταν στον κοιτώνα του μοναστηριού και μάθαινε όχι μόνο γράμματα αλλά και να σημειώνει τις νότες, να τις διαβάζει και να παίζει βιόλα στο λίγο χρόνο που του έμενε διαθέσιμος ...
[...]

Ο κύριος ντε Σαιντ-Κολόμπ είπε:
"Δε νομίζω ότι θα σας δεχτώ για μαθητή μου".
Ακολούθησε μεγάλη σιωπή και το πρόσωπο του εφήβου άρχισε να τρέμει. Ξαφνικά, φώναξε με τη βραχνή φωνή του:
-"Τουλάχιστον πείτε μου γιατί!"
-"Παίζετε μουσική, κύριε. Δεν είστε μουσικός".

Το πρόσωπο του εφήβου πάγωσε, τα δάκρυα ανέβηκαν στα μάτια του. Όταν μίλησε, τραύλιζε από απόγνωση:
"Τουλάχιστον αφήστε με να..."

Ο Σαιντ Κολόμπ σηκώθηκε, γύρισε τη μεγάλη πολυθρόνα στο τζάκι. Η Τουανέτ είπε:

-"Περιμένετε πατέρα. Ο κύριος Μαραί ίσως να θυμάται κάποια μελωδία που έχει συνθέσει ο ίδιος".

Ο κύριος Μαραί κούνησε καταφατικά το κεφάλι και έσπευσε να υπακούσει. Έσκυψε αμέσως στη βιόλα του, για να την κουρδίσει πιο προσεκτικά απ΄ την πρώτη φορά, και έπαιξε το "Μπαντινάζ σε σι"...
-"Ωραίο είναι πατέρα! Πολύ ωραίο!", είπε η Τουανέτ.

[...]
Ο Σαιντ-Κολόμπ είχε μείνει όρθιος. Τη στιγμή που ετοιμάζονταν να διαβεί τη πόρτα, περιεργάστηκε σχολαστικά το παιδί και είπε:
-"Ελάτε πάλι σε ένα μήνα. Τότε θα σας πω αν έχετε αρκετή αξία για να σας κατατάξω ανάμεσα στους μαθητές μου".

Καμμιά φορά τού ερχόταν ξανά στο νου το Μπαντινάζ, που τού είχε παίξει το παιδί και η ανάμνηση τον συγκινούσε. Ήταν μια κομψή κι εύκολη μελωδία, που διέθετε τρυφερότητα."

(Πασκάλ Κινιάρ: "Όλα τα πρωινά του κόσμου",

εκδ. Καστανιώτη, μτφ. Ρένα Χατχούτ, σελ. 38, 39, 45, 46)

Όπως μας πληροφορεί ο Πασκάλ Κινιάρ στο περίφημο βιβλίο του, ο Γάλλος συνθέτης και βιρτουόζος εκτελεστής της βιόλα ντα γκάμπα, Μαρέν Μαραί γεννήθηκε στις 31 Μαΐου 1656 και ο φημισμένος Ζαν ντε Σαιν-Κολόμπ υπήρξε ο πρώτος δάσκαλός του.
Μαθήτευσε δίπλα του αφού πρώτα πείστηκε για την αξία του. Ο μικρός Μαραί  είχε μια ξεχωριστή, βελούδινη φωνή και έγινε χορωδός. Όταν όμως μεγαλώνοντας και απέναντι στην αήττητη μεταφώνηση έχασε τη φωνή του, ασχολήθηκε με τη βιόλα ντα γκάμπα*, ένα όργανο για το οποίο υποστήριζε την άμεση σχέση του με τη φωνή.

Portrait of Marais (webmuseo)

Η βιόλα ντα γκάμπα με τις υψηλής οξύτητας τραγουδιστές νότες της από τη μια και τον βαθύ, μπάσο ήχο της από την άλλη, ήταν για τον Μαραί το πλησιέστερο όργανο στην ανθρώπινη φωνή.

[*Η βιόλα ντα γκάμπα είναι τοξοτό έγχορδο της αναγεννησιακής και μπαρόκ περιόδου, που πήρε το όνομά του από την ιταλική λέξη: gamba = γάμπα, ενδεικτικό της στάσης παιξίματος, καθώς δεν στηρίζεται στο έδαφος, αλλά ανάμεσα στις γάμπες.]

  

Ο Μαραί αργότερα, μαθήτευσε και στο πλευρό του Ζαν Μπατίστ Λυλί. Ως βιρτουόζος της βιόλας ντα γκάμπα, αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους Γάλλους συνθέτες για το όργανο αυτό. Διετέλεσε μουσικός στο Παλάτι των Βερσαλλιών, όπου το 1679 διορίστηκε βασιλικός βιολίστας (ordinaire de la chambre du roy pour la viole), θέση που κράτησε μέχρι το 1725. Παρότι όμως εργάστηκε στη Βασιλική Αυλή, κράτησε χαμηλούς τόνους, αφιερώθηκε στη μουσική ολοκληρωτικά, πάντα με σεμνότητα, με σεβασμό και χωρίς επάρσεις . 

Έγραψε επίσης για βιόλα, τρίο-σονάτες και όπερες. Από τις πρώτες, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, μα τρυφερές συνθέσεις του είναι εκείνη που συγκίνησε και τον Σαιν-Κολόμπ, εκείνη που τού αποκάλυψε την αξία του ως συνθέτη και "μεσολάβησε" ώστε να τον δεχτεί ως μαθητή του.

Απολαμβάνουμε την περίφημη "Badinage" σε φα ελ. από το 4ο Βιβλίο του Μαραί, που δημοσιεύτηκε το 1717. Aπλή ως προς τη δομή, η λυρική σύνθεση στηρίζεται σε επαναλαμβανόμενες φράσεις μέσω των οποίων ο Μαραί επεξεργάζεται τις διάφορες τεχνικές της βιόλας, παρεμβάλλοντας στη μελωδική γραμμή κάποια ανεπαίσθητα επιδεικτικά μέρη, προκειμένου να δώσει τη δυνατότητα στον εκτελεστή να αναδείξει τη βιρτουοζιτέ του.

Σε αγνό, ανάλαφρο ύφος (απ' όπου και ο τίτλος), περιγράφει "το εκλεπτυσμένο, χαριτωμένο, ονειροπόλο θέλγητρο της μουσικής του. Υπό την φαινομενική του όμως ελαφρότητα υποκρύπτει διεισδυτικό αίσθημα μουσικής ωραιότητος".

Το ακούμε με συνοδεία θεόρβης, όπως αυτό εκτελέστηκε για τις ανάγκες της ταινίας "Όλα τα πρωινά του κόσμου", μεταφορά του βιβλίου του Πασκάλ Κινιάρ, απόσπασμα του οποίου διαβάσαμε παραπάνω. Η συμπόρευση της θεόρβης ρυθμικά ακριβής, ενδείκνυται για σταθερό βάσιμο. To "Tous les matins du monde" είναι η ταινία που ανέδειξε τον Jordi Savall ο οποίος έπαιξε και διηύθυνε τη μουσική της.

Marin Marais: "Le Badinage" / Jordi Savall:

"Όλα τα πρωινά του κόσμου φεύγουν και δεν ξαναγυρίζουν. Τα χρόνια πέρασαν.
[...]
Ο Μαρέν Μαραί στεκόταν κουλουριασμένος στο άνοιγμα. Ο κύριος ντε Σαιντ Κολόμπ έσκυψε μπροστά και είπε:

-Τι γυρεύετε να βρείτε κύριε στη μουσική;
-Γυρεύω τη μετάνοια και τα δάκρυα...
[...]
-Ανακαλύψατε, λοιπόν, ότι δεν είναι για το βασιλιά;
-Ανακάλυψα ότι είναι για το Θεό..."

(Πασκάλ Κινιάρ: "Όλα τα πρωινά του κόσμου",

εκδ. Καστανιώτη, μτφ. Ρένα Χατχούτ, σελ. 108, 113, 114)

"Το πάρσιμο της Πόλης": Κόντογλου- Αστρινίδης

 "Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα σύρτε να πήτε στην Φραγκιά, 
πέστε και στην Ελλάδα, 
πήραν την Πόλην η Τουρκιά, το μέγα μοναστήρι"

("Το πάρσιμο της Πόλης", δημοτικό)

"Η πολιορκία της Πόλης, 1453", Θεόφιλος.  Πάνω στο άσπρο άλογο, ο Κων/νος Παλαιολόγος.

"Στo δεύτερο λάλημα του πετεινού άρχισε ο πόλεμος. Οι Τούρκοι ξαμολυθήκανε από παντού σαν άγρια βουβάλια, βγάζοντας αφρούς απ᾿ τα στόματά τους. 

Τέτοιο ούρλιασμα και ποδοβολητό έβγαινε από κεινο τ'αμέτρητο κοπάδι και τόσο πατιρντί κάνανε τα τούμπανα, οι ζουρνάδες κι οι ντερβισάδες, π᾿αντιλαλήσανε ολοτρόγυρα τα βουνά, σαν να γκρεμνιζόντανε. [...]

Σαν τσακισθήκανε τούτοι οι πρώτοι, χυμήξανε άλλοι πιο λυσσασμένοι, σαν τα πεινασμένα λιοντάρια που πέφτουνε απάνω σε λάφια.[...]

Τότες αρχίσανε να χτυπάνε οι καμπάνες σ᾿ όλη την πολιτεία. Θρήνος και κλαυθμός έβγαινε από παντού. Οι γυναίκες και τα παιδιά είχανε γίνει σαν κερένια από το φόβο τους, όσο ακούγανε εκείνες τις φωνές, που δε βγαίνανε από λαρύγγια ανθρώπινα, μα από θηρία. 

Άντρες και γυναίκες ήτανε γονατιστοί και κλαίγανε. 

Στο μεταξύ οι Τούρκοι πολεμούσανε με την ίδια και περισσότερη μανία. [...]

 Οι σκοτωμένοι κειτόντανε κουβάρες σαν σακκιά.[...]

Κείνη την ώρα έβγαινε ο ήλιος. Οι Τούρκοι μπαίνανε σαν ποτάμι αφρισμένο από τα κάστρα κι᾿ από την πόρτα. Οι Χριστιανοὶ απελπισμένοι πέφτανε με σφαλιχτά μάτια απάνω τους, κι έγινε τέτοιος σκοτωμός, που το αίμα έτρεχε να κολυμπήσει δαμάλι.

Ο βασιλέας, παραμιλώντας  απ' την απελπισιά του, χύμηξε στην πόρτα με τα παλικάρια του κ᾿ έπεσε μέσα στο πιο  πηχτό τουρκομάνι, βαρώντας με το σπαθί του.[...]

Ο βασιλιάς βλέποντας πως απόμεινε μονάχος ζωντανός, φώναξε: 

"Δεν υπάρχει Χριστιανός να κόψει το κεφάλι μου!" 

Την ίδια την στιγμή τον βαρέσανε δυο Τούρκοι, ο ένας στο πρόσωπο κι ο άλλος στον ώμο. 

Το κορμί του κύλησε κι ανακατεύτηκε μέσα στο σωρό π' όφραξε την πόρτα.

(Φώτης Κόντογλου: "Το πάρσιμο της Πόλης")

***

Ν.Αστρινίδης: "ΣΥΜΦΩΝΙΑ 1821, Μέρος 1ο: ΑΛΩΣΗ"

Το 1971 ο Αστρινίδης έγραψε τη "Συμφωνία 1821" για μικτή χορωδία και ορχήστρα, έργο 39 έπειτα από παραγγελία του Δήμου Θεσσαλονίκης. Καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821 και διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη:

I. Άλωση,
II. Σκλαβιά,
III. Κλεφτουριά, και
IV. Επανάσταση.

Τα κείμενα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από δημοτικά τραγούδια, το "Θούριο" του Ρήγα, τον "Ύμνο εις την Ελευθερίαν" του Σολωμού, έναν "Ψαλμό" του Δαβίδ και το "Τροπάριον" της Αναστάσεως.

Στο 1ο Μέρος με τίτλο "ΑΛΩΣΗ" χρησιμοποιεί για ποιητικό κείμενο το δημοτικό "Της Αγιά- Σοφιάς":

"Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια, 
σημαίνει κ’ η Αγιά-Σοφιά, το μέγα μοναστήρι, 
με τετρακόσια σήμαντρα κ’ εξήντα-δυό καμπάναις,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος..." ...κλπ


και τρεις στίχους από το δημοτικό της Δυτικής Μακεδονίας "Το πάρσιμο της Πόλης":

"Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα σύρτε να πήτε στην Φραγκιά, 
πέστε και στην Ελλάδα, 
πήραν την Πόλην η Τουρκιά, το μέγα μοναστήρι"


Το μέρος αρχίζει με το θέμα από το δημοτικό "Το πάρσιμο της Πόλης", που το δίνουν τα βαθιά έγχορδα, και αποτελεί την βάση για την ανάπτυξη της μικρής συμφωνικής εισαγωγής που προλογίζει την είσοδο της χορωδίας.
Με τον στίχο "Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης" εμφανίζεται το δεύτερο θέμα, που αναπτύσσεται σε παραλλαγή.

Θεόφιλος, Η Άλωση της Πόλης

Ακολουθεί ένα φουγκάτο αλλέγκρο, που καταλήγει στο επιβλητικό αργό χορικό: "Σώπασε κυρά Δέσποινα"
Το δεύτερο ποιητικό κείμενο αυτού του μέρους:
"Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα" στηρίζεται στην δική του μουσική. Αρχικά η απόδοση γίνεται μόνο από τις γυναικείες φωνές, ενώ οι αντρικές περιορίζονται σ’ έναν θρηνητικό λυγμό, που χρησιμεύει και για αρμονικό στήριγμα της μελωδίας.
Στον τρίτο στίχο η διαδικασία αναστρέφεται και η βασική ερμηνεία γίνεται από τις αντρικές φωνές , ενώ οι γυναικείες έχουν παραλάβει τον θρηνητικό λυγμό.
Στο τέλος ολόκληρη η χορωδία ξανατραγουδά τον τελευταίο στίχο και καθώς ολοκληρώνεται το μέρος αυτό ξανακούγεται το θέμα της αρχής, αυτή την φορά από τα βαθύτερα πνευστά.

Το 1ο μέρος, η "Άλωση", έχει -σύμφωνα με τους αναλυτές- την βαθύτερη εσωτερικότητα απ’ όλα τα μέρη του έργου. Ο θρήνος για το πάρσιμο της Πόλης, η νοσταλγία για κάτι μεγάλο που χάθηκε, κυριαρχεί απ’ την αρχή ως το τέλος αυτού του μέρους, που μολονότι κυλά χαμηλόφωνα σχεδόν (εκτός από κάποιες λιγόστιγμες εκρήξεις) δημιουργεί έντονη εντύπωση στον ακροατή. Σ’ αυτό βοηθά κι η υποβλητική απλότητα του πρώτου δημοτικού μουσικού θέματος, που η λιτότατη γραμμή του έχει έντονα λυρικό χαρακτήρα.
Επίσης και η μαστορική ανάπτυξη του θέματος αυτού, με τις παραλλαγές και τις αλλοιώσεις του, που καταφέρνουν να δίνεται τόσες φορές το θέμα χωρίς να γίνεται μονότονη η επανάληψή του, θέτει από την αρχή την σφραγίδα στο έργο.

"Symphony 1821-The Fall of Constantinople":

Διευθύνει ο ίδιος ο συνθέτης.

Μέρος του κειμένου έχει δημοσιευτεί και στο: Ακούτε Κλασική Μουσική;





Πηγές: http://users.uoa.gr, Mακεδονικό Ωδείο, Stanford University/NICOLAS ASTRINIDIS, tar.gr, Ηλίας Χρυσοχοΐδης:Nicolas_Astrinidis

Ρουθ Λαρέντο: "Πατήματα τίγρης" στη "Σεληνοχώρα" του Σκριάμπιν

 

 (private collection Jennifer Laredo Watkins)

"Η Πρώτη κυρία του πιάνου" είναι ο τίτλος που τής έχει αποδοθεί στην Αμερική.
Η παρακολούθηση ενός ρεσιτάλ, όταν ήταν μικρό παιδάκι, αλλά και τα μαγικά χέρια του πιανίστα Χόροβιτς, ήταν η αιτία ν' αγαπήσει το πιάνο!
Η υπόσχεση που έδωσε στον εαυτό της τότε να αφιερωθεί σ'αυτό το όργανο, ξεπέρασε κάθε της προσδοκία.

Πρόκειται για την ταλαντούχα πιανίστα Ρουθ Λαρέντο, που έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα 26 Μάη του 2005.

Aπό τις μελωδίες που λάτρευε ήταν εκείνη του ληντ του Σούμπερτ: "An die Music" σε μεταγραφή για πιάνο του Λιστ.

Τόσο, που είχε ζητήσει να αναγραφεί ο τίτλος του στην ταφόπλακά της, κάτι που έγινε.

H τρίχρονη Laredo

Δεν ξέρω, ίσως φανεί υπερβολή, αλλά από μαρτυρίες του κοντινού περιβάλλοντός της, έχει ειπωθεί πως στα τρία της χρόνια και χωρίς να έχει διδαχθεί ποτέ πιάνο, ακούγοντας μόνο τη μητέρα της να παίζει, εκτέλεσε τον Εθνικό Ύμνο της Αμερικής.

Η Λαρέντο με τον Pablo Casals
(private collection Jennifer Laredo Watkins)

Υπήρξε μαθήτρια της Ν.Μπουλανζέ, του Π. Καζάλς στη μουσική Δωματίου, αλλά και του παγκοσμίου φήμης Ρ.Σέρκιν, ο οποίος διέκρινε στις εκτελέσεις της έναν απίστευτο δυναμισμό, δίνοντάς της το χαρακτηρισμό: "πατήματα της τίγρης"!


Τα εύσημα για την πιανιστική ερμηνεία της πήρε και από τον Σ.Μπάρμπερ, όταν την άκουσε στο πανεπιστήμιο να εκτελεί την δεξιοτεχνικότατη Σονάτα του σε μι ύφεση ελάσ.

Η Ρουθ ολοκλήρωνε τις μουσικές της σπουδές. Ήταν η μέρα της ορκωμοσίας της, που συνέπιπτε με τον εορτασμό των 50ών γενεθλίων του συνθέτη, για τα οποία το πανεπιστήμιο είχε ετοιμάσει εκδήλωση.
Όταν η Ρουθ τέλειωσε την εκτέλεσή της, ο Μπάρμπερ τη συνεχάρη όλο θαυμασμό, πήρε την παρτιτούρα κι έγραψε: "Bravissima Ruth"!!

Mια εξαιρετική καινοτομία της είναι οι ονομαστές "Συναυλίες με σχόλια".
Ρεσιτάλ πιάνου, που διεξάγονταν στο Μητροπολιτικό Μουσείο κι ακολουθούνταν από ανάλυση και διάλογο με το κοινό.

Γοητευμένη από τη "Ρωσική πιανιστική Σχολή", "ειδικεύτηκε" στην ερμηνεία έργων μεγάλων Ρώσων συνθετών, δείχνοντας ένα ιδιαίτερο πάθος για το Ραχμάνινοφ και τον Σκριάμπιν.Είναι μάλιστα η "πρώτη πιανίστα", που ηχογράφησε και τις δέκα Σονάτες του δεύτερου.

Το παίξιμό της ένα μείγμα έντασης και σπάνιας ποιητικότητας. Ένας λυρισμός ανώτερων, μη γήινων σφαιρών, μια "καταιγίδα", που για τον αισθησιασμό της δέχεσαι ευχάριστα να σου ραπίζει την ψυχή!
Δεν απομακρύνθηκε ποτέ από το πιάνο, που τόσο αγάπησε!Δυο βδομάδες πριν το θάνατό της από καρκίνο είχε δώσει την τελευταία "Συναυλία με σχόλια".

Επέλεξα για σήμερα να την ακούσουμε στη 2η Σονάτα για πιάνο του Σκριάμπιν.
Θυμίζω πως η ηχογράφηση αυτών των Σονατών ήρθε όταν ελάχιστη από τη μουσική του ήταν διαθέσιμη.Έτσι, η Λαρέντο με αυτή την ηχογράφηση αυξάνει απότομα τη δημοτικότητα του συνθέτη στην Αμερική.
Του το όφειλε γιατί, όταν επτά χρονών πρωτάκουσε το Βλάντιμιρ Χόροβιτς και θαμπώθηκε, ήταν με έργα του Σκριάμπιν!

Η "Piano Sonata No. 2, op.19" ανήκει στα πολυαγαπημένα των ακροατών, έργα του Σκριάμπιν.

 

Είναι θεαματική η εκφραστικότητά του, που επιτυγχάνεται στα χέρια ενός "διορατικού" πιανίστα!
Μας εκπλήσσει η μορφή της, που ασυνήθιστα περιορίζεται σε δύο μέρη: Andante και Presto.

H δομή και το ύφος της θυμίζει περισσότερο Φαντασία, γι'αυτό και συχνά τη συναντάμε με τον υπότιτλο: "Sonata-Fantasy".
Απίστευτος ο λυρισμός της, αποτυπώνει πλήρως τη διάθεση και ιδιοσυγκρασία του συνθέτη, καθώς είναι έργο της νεότητάς του.
Γράφτηκε πριν ακόμα συμπληρώσει τα είκοσι χρόνια του.

Κλείστε τα μάτια!
Ταξιδέψτε νοερά σε μια ήρεμη ακτή της Μεσογείου...
Σούρουπο...
Η σκουρόχρωμη, βαθιά θάλασσα απλωμένη στο βλέμμα μπροστά!
Δειλά το φεγγάρι στέλνει τις πρώτες αχτίδες του.
Η λαμπρότητά τους, μια ηχητική εικόνα με απαλά πατήματα στα πλήκτρα, στην υψηλή, "γυάλινη" περιοχή του πιάνου.

Απ'την αρχή της ερμηνείας είναι εμφανής η έμφυτη μουσικότητα της Λαρέντο!
Το τέμπο χαλαρωτικό κι ευαίσθητο στην εισαγωγή του, γίνεται πιο "ταραγμένο", αποσπασματικά.
Τ'απαλά πατήματα εναλλάσσονται με τις "σταθερές-πλατιές" συγχορδίες στη "βαριά" περιοχή του.
Παρατηρούνται σαγηνευτικές, αρμονικές συγκρούσεις, υποδηλώνοντας μια καταιγίδα που πλησιάζει.

Ο συνθέτης "παιδεύει" για να εξελίξει τα λεπτεπίλεπτα μελωδικά μοτίβα του, που υπερτερούν καλώντας το νου να στήσει στο κύμα ένα μαγικό χορό! 
Η μεγάλη φράση κορυφώνει και με το σβήσιμό της η Λαρέντο με τη μοναδική της εκφραστικότητα κάνει στον ακροατή αισθητή την ψυχική πλήρωση!
Η μελωδία τρυφερή, ηχητικό ομοίωμα της κέρινης χλωμάδας της Σελήνης!
Πολλοί είναι εκείνοι, που διακρίνουν στο σημείο αυτό μια υπόνοια από το περίφημο "Clair de la lune" του Ντεμπισί.

Τα λυρικά θέματα συνεχίζονται και στο 2ο μέρος.
Η κίνηση εδώ, σχεδόν αέναη, ένα ευχάριστο κυνηγητό...
Ατσαλένια, τα δάχτυλα της Ρουθ Λαρέντο!
Ερμηνεία παθιασμένη, συγγενής της "σκοτεινής, βαριάς" μελωδίας, που εκπλήσσει με περιστασιακά ξεσπάσματα, σκιές ενός αόρατου έρωτα, που προκαλεί όργητα κυμάτων από ρίγη!!!
Κορυφαία κραυγή στα πλήκτρα της Ρουθ!!!
Μοιάζουν πασπαλισμένα μ'ερωτόσκονη τα πλήκτρα, που πατά!
Αόρατα φιλιά τα δάχτυλά της κι ό,τι δονούν!
Θωπεύουν σα βελούδο...σαν μαγικό ραβδάκι τέρψης κι ηδονής!

To ταξίδι μιας "Divina" με τη Γαλάζια αμαξοστοιχία

Άγαλμα της Suzanne Lenglen, τουρνουά Roland Garros

Ο τίτλος της "Divina" κατευθύνει το νου κάθε φιλόμουσου στη συμπατριώτισσά μας, Μαρία Κάλλας!

Θεές όμως απ'ότι φαίνεται δεν έχουν μόνο ο Όλυμπος κι οι καλές  τέχνες, μα και ο αθλητισμός!

Ο λόγος σήμερα, φίλοι μου για  τη "Divina" της αντισφαίρισης!

Μια θαυμαστή προσωπικότητα του αθλητισμού, που γεννήθηκε σαν σήμερα 24 Μαΐου 1899, τη χαρισματική Σουζάν Λενγκλέν, που κυριάρχησε στο τένις γυναικών στις αρχές του 20ου αι. γι'αυτό και ο γαλλικός Τύπος τη χαρακτήρισε: "Θεά"!

Με δάσκαλό της τον πατέρα της και συμπαίκτες της πάντα άνδρες, καλλιέργησε το "επιθετικό στυλ" με εκρηκτικά χτυπήματα σε συνδυασμό με την  τέλεια ισορροπία ελέγχου και δύναμης.
Αποφασιστικός χαρακτήρας, η Σουζάν έδειχνε από μικρή το πείσμα και την ανεξάντλητη επιθυμία της  σε κάθε αγώνα για νίκη!
Αυτή μάλλον η θέλησή της ήταν που την βοήθησε να ξεχωρίσει στο Γουίμπλετον και  κατά τη διάρκεια της καριέρας της να χάσει μόνο ένα παιχνίδι!

Ευγενές το άθλημά της, δεν θα ήταν δυνατόν, αφού ο ουρανίσκος της αρεσκόταν στις θεικές  γεύσεις, να μην έχει αδυναμία σε ευγενή  αποστάγματα.
Χαρακτηριστικότατη η κίνησή της κατά τη διάρκεια ενός δύσκολου σετ να πίνει γουλιές απ'το αγαπημένο της μπράντυ!

Εκτός όμως από "Divina" της αντισφαίρισης, η Σουζάν ήταν και μια "Μούσα της Μόδας"!

Η παίκτρια με τις χαριτωμένες, επιδεικτικές κινήσεις της ξεσήκωνε τους θεατές και με την αμφίεσή της!
Θα λέγαμε πως οι στυλιστικές της επιλογές έφεραν την αίγλη και τον αρχοντικό αέρα της Γαλλικής Ριβιέρας  στο τερέν!

Μακριά από το ενδυματολογικό ύφος της συντηρητικής Γαλλίας της εποχής της υιοθέτησε μια φινετσάτη αμφίεση φορώντας μίντι φούστα από αέρινο ύφασμα...
Φίνο, μεταξωτό αμάνικο μπλουζάκι με  ντεκολτέ (η απουσία μανικιών τόνιζε τη γλυκιά απρέπεια)...
Κάλτσες ως το γόνατο στερεωμένες με καλτσοδέτες, αξεσουάρ όχι μόνο χρηστικό μα και άκρως αισθησιακό ...
Τα μαλλιά κοντοκουρεμένα, κρατούσαν σταθερά οι πολύχρωμες φαρδιές κορδέλες σε στυλ σημερινής μπαντάνας.

Σκέφτομαι πως  με τον τρόπο της εναντιώνεται στην παλιομοδίτικη παράδοση, που ήθελε το dress code των αθλητών του τένις, πειθαρχημένο και σοβαρό.
Μια επαναστάτρια  ελίτ προδιαγραφών!

Η είσοδός της στο γήπεδο γινόταν με μια  κομψή μινκ, που όλοι ανυπομονούσαν να αφαιρέσει για να θαυμάσουν το καλογυμνασμένο κορμί της και το καλαίσθητο λουκ της!

Οι κινήσεις της κοφτές και επιθετικές δεν περιόριζαν τη θηλυκότητά της.
Παρότι εκτινασσόταν ψηλά στον αέρα προκειμένου να αποκρούσει επιτυχώς στο σερβίς της αντιπάλου, αδιαφορούσε αν έμενε ακάλυπτο, κι έτσι σκανδάλιζε, μέρος του γυμνού μηρού της!

Οι κινήσεις της καίριες, σχεδόν δολοφονικές, με άψογη τεχνική αλλά και χάρη!

Τη φαντάζομαι σαν πρίμα μπαλαρίνα  του Ρολάν Γκαρός ή του Γουίμπλεντον να εμφανίζεται στη σκηνή - τερέν και να σαγηνεύει με τις κινησιολογικές εκδοχές της!

Εξάλλου, λάτρευε το χορό κι ενθουσιαζόταν με το τάνγκο και το φοξ-τροτ, που εκτός από απόλαυση τα είχε ως βασική εξάσκηση για να διατηρεί τη φυσική της  κατάσταση.

Αυτή η αγάπη της για το χορό μαζί με τα χαριτωμένα ακροβατικά της στο τερέν είναι που έδωσαν έμπνευση στον Ντιάγκιλεφ και τα Ρώσικα μπαλέτα στην παραγωγή του: "Le Train Bleu".

Πικάσο, η αυλαία για το μπαλέτο

Ένα μπαλέτο σε σενάριο του Ζαν Κοκτώ και μουσική του  Νταριούς Μιγιώ, σε χορογραφίες  της ταλαντούχου ρωσίδας Νιζίνσκα Μπρονισλάβα, (αδερφής του Βασλάφ Νιζίνσκι), που ερμήνευσε και το ρόλο της διάσημης τενίστριας του μπαλέτου πλασμένο στα πρότυπα της κομψής "μαντμαζέλ Λενγκλέν".


Τα κοστούμια της παράστασης έκανε η Κοκό Σανέλ και την αυλαία κοσμούσε το έργο του Πικάσσο: "Δυο γυναίκες στην παραλία".



Ο τίτλος "Le Train Bleu" του μπαλέτου δόθηκε από την ομώνυμη πολυτελή αμαξοστοιχία της εποχής, που μετέφερε μεγιστάνες από το Καλαί στα θέρετρα της Μεσογείου, Μασσαλία, Κάννες, Νίκαια, Μόντε Κάρλο.

To μονόπρακτο μπαλέτο έχει αθλητικό θέμα με  κολυμβητές, αρσιβαρίστες, τενίστες να φλερτάρουν με πλέιμπόις, να διασκεδάζουν και να χαίρονται το Μεσογειακό ήλιο και τη θάλασσα.

Ο συνθέτης Μιγιώ κινείται σε ανάλαφρο μουσικό ύφος, όπως απαιτεί το σενάριο του Κοκτώ, με γεύσεις από γαλλική οπερέτα.
Παρότι το έργο δέχτηκε επίθεση από τους  συντηρητικούς κριτικούς της εποχής για επιπολαιότητα και έλλειψη σοβαρότητας, το κοινό το αγκάλιασε για το γεμάτο ευθυμία θέμα του!
Η μουσική του Μιγιώ προκάλεσε σκάνδαλο  με τον πρωτοποριακό χαρακτήρα της, παρότι στηρίζεται σε κλασικά ιδεώδη με την απλότητα και την χάρη της μουσικής ιδέας προσαρμοσμένη όμως στις ιδιαιτερότητες της εποχής.
Οι μελωδικές πινελιές της καθιστούν μέχρι σήμερα τη σύνθεση ελκυστική για όσους αναζητούν στη μουσική, την ευδαιμονία και ευχαρίστηση!

Από το μπαλέτο, θα παρακολουθήσουμε το μέρος-έμπνευση από την χαρισματική τενίστρια, Σουζάν Λενγκλέν:

Ballet: "Le Train Bleu", Mουσική: Darius Milhaud 

Για όσους δεν ενθουσιάζεστε με τη μπαλετική μουσική η ανεξάρτητη, δυναμική  κι απελευθερωμένη τενίστρια Λενγκλέν ενέπνευσε κι ένα όμορφο, μελωδικό τραγούδι στον γάλλο Saint-Granier με τίτλο το όνομά της: "Oh Suzanne!"

Saint-Granier : "Oh ! Suzanne" (En hommage à la "divine" Suzanne Lenglen)

Βάγκνερ και Μπετόβεν...

"O Mπετόβεν ήταν ένας Τιτάνας, που πάλευε με τους Θεούς"

(Ρ. Βάγκνερ)

Αναμφισβήτητα ο Ρίχαρντ Βάγκνερ θεωρείται μια προσωπικότητα πολυσχιδής και πολυτάλαντη, καθώς εκτός από συνθέτης ήταν και ποιητής, λιμπρετίστας, δοκιμιογράφος και διευθυντής ορχήστρας, ακόμα και με γνώσεις αρχιτεκτονικής.
Γεννήθηκε σαν σήμερα, 22 Μαΐου 1813 στη Λειψία και η επαφή του με τα έργα του Μπετόβεν στην εφηβεία του υπήρξαν καταλυτικά.

Όταν 15χρονος άκουσε την "Ενάτη Συμφωνία", αποφάσισε πως θα γινόταν μουσικός κι όταν δυο χρόνια αργότερα είδε την παράσταση της  μοναδικής Μπετοβενικής όπερας, "Φιντέλιο" ένιωσε τη βαθιά επιθυμία να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με το μελόδραμα.
Όπως ο ίδιος αναφέρει στην αυτοβιογραφία του ήταν μια παράσταση εκστατική, με την τραγουδίστρια να προκαλεί στην ψυχή του ένα "δαιμονικό πυρ"!
Eίχε ακούσει στο ρόλο της Λεωνόρας την Wilhelmine Schröder, μια διάσημη της εποχής του υψίφωνο, με σπάνια ποιότητα φωνής και απίστευτης δραματικής έντασης έκφραση!

Ο ίδιος ο Βάγκνερ στην πραγματεία του  για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν διατυπώνει για πρώτη φορά μια από τις κεντρικές θέσεις της θεωρίας του για το μουσικό δράμα: "το τελευταίο μέρος της 9ης Συμφωνίας, όπου εισάγεται για πρώτη φορά στην ιστορία του είδους η ανθρώπινη φωνή, συνιστά το τέλος μιας ολόκληρης περιόδου αλλά ταυτόχρονα και το ξεκίνημα μιας νέας, όπου πρωταγωνιστεί το αληθινό μουσικό δράμα.Η συνεργασία συμφωνικής μουσικής και τραγουδιού ερμηνεύεται υπό την έννοια μιας σύνθεσης, που συνενώνει σε ανώτερο επίπεδο τα υπερατομικά συναισθήματα(μουσικά όργανα) με το ατομικό αίσθημα(ανθρώπινη φωνή), το καθολικό με το επιμέρους".

Ο Βάγκνερ αναγνωρίζει πως με τις Συμφωνίες του Μπετόβεν και κυρίως την  9η ολοκληρώνεται η Ιστορία της Μουσικής ως αυτοτελής τέχνης και διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για τη μετάβαση στο "έργο τέχνης του μέλλοντος", όπου οι τέχνες ενώνονται ενόψει ενός και μοναδικού σκοπού: του δράματος ως  καλλιτεχνικής αναπαράστασης της αληθινής, καθαρής, ανθρώπινης φύσης.

Έτσι, ο Βάγκνερ γίνεται ο μεγάλος μεταρρυθμιστής του γερμανικού μελοδράματος, υποστηρίζοντας τη φιλοσοφία περί "ολικού έργου τέχνης", όπου δηλαδή λόγος, μουσική και δράση αποτελούν άρρηκτη ενότητα. Θέσπισε το στενό συνδυασμό µουσικής με ποίηση, αρχιτεκτονική, ζωγραφική και άλλους τοµείς δηµιουργίας, συνθέτοντας µια συνολική µορφή τέχνης.

Και οι δυο, Μπετόβεν και Βάγκνερ, υποστήριζαν την αντίληψη του Αριστοτέλη περί Τέχνης, πως "ο γενικός σκοπός της τέχνης είναι το καλό του ανθρώπου..., είναι οι παγκόσμιες αλήθειες, που τον υπερβαίνουν".

Στο αριστουργηματικό μουσικό δράμα "Τριστάνος και Ιζόλδη" πραγματεύεται το ανυπέρβλητο θέμα του έρωτα και του θανάτου.  Η δύναμη του έρωτα επιφέρει μεν τον θάνατο, όμως δίνει ζωή στα εσώτερα τα οποία ανυψώνονται στα υψηλά πεδία όπου ανήκουν.

"Το έργο αυτό παραμένει το κορυφαίο έργο τέχνης από τη εποχή του Μπετόβεν ως σήμερα!", θα πει ο Ρομαίν Ρολάν.

Να θυμίσουμε πως το μελόδραμα αυτό ενέπνευσε στον Βάγκνερ η Ματίλντε, γυναίκα του χορηγού και ευεργέτη του, Όττο Βέζεντονκ, την οποία ο Βάγκνερ ερωτεύτηκε σφοδρά.
Δεν γνωρίζουμε αν αυτός ο έρωτας οδηγήθηκε σε ειδύλλιο και σχέση.
Σίγουρα όμως γέννησε ένα μνημειώδες έργο, που η μουσική του υμνεί τον έρωτα ως μοίρα, τον έρωτα ως ισχυρή δύναμη, που εκπληρώνει η αιωνιότητα του θανάτου.Ένα έργο, θρίαμβο του ρομαντισμού!

Μπετόβεν: "Symphοny N.9" / Solti:

Βάγκνερ: "Liebestod-Θάνατος από αγάπη" / Kirsten Flagstad:

[Οι προσωπικές εκτιμήσεις έχουν στηριχτεί σε στοιχεία από τα βιβλία: Παπαθανασίου Φ: "Ριχάρδος Βάγκνερ. Η μουσική των θεών και τα βαγκνερικά μυστήρια, εκδ. Αρσενίδης, Βάγκνερ: "Μπετόβεν, μια συμβολή στη φιλοσοφία της μουσικής", εκδ.Νεφέλη]

"Πού είσαι τώρα και σ' έχω χάσει;"

 

Αγουροξυπνημένος και χωρίς καφέ τοίμασε γρήγορα το βαλιτσάκι, φόρεσε το καπελάκι του κι άνοιξε την πόρτα...

-Ε, για πού το'βαλες, πάλι εσύ;

Ο νους γύρισε, με κοίταξε και χαμογέλασε...

-Ταξιδάκι, ψιθύρισε...σε χρόνους παρελθόντες...

Αναμνήσεις γλυκές απ' τα χρόνια της αθωότητας, που ένας παχύσαρκος με στρογγυλή μύτη και μάλλον αστειούτσικη εμφάνιση μ'έμαθε τι θα πει αλτρουιστής, όταν συλλάβιζα ακόμα...

Αυτοί ήταν οι φίλοι μου, χάρτινοι μύθοι, που με τις πράξεις τους γίνονταν και δάσκαλοί μου..., το "ηρωικό Ελληνόπουλο", ο Γιώργος Θαλάσσης, ο αχώριστος σύντροφός του ο Σπίθας, "διαρκώς πεινασμένος,  με μυαλό καθυστερημένο μα μεγάλη καρδιά" και η γλυκιά Κατερίνα.

Η πιο όμορφη αντιστασιακή συντροφιά!

Μια συντροφιά, που οι ιστορίες τους κάποτε, εκτός από διδαχή, μας πρόσφεραν συγκίνηση, μας παρηγορούσαν, μας εμψύχωναν...

-Αναδρομή στο παρελθόν;

-Τρέχω στο περίπτερο να συναντήσω στο χαρτί της μιας δραχμής την τολμηρή φαντασία και τη νεανική ορμή!

Είμαι των αλλοτινών, νοσταλγός, τελικά!!!

Τότε που απλές, εικονογραφημένες σελίδες συγκινούσαν και ταξίδευαν...

-Mέσα από τις σελίδες του γαλούχησε γενιές και γενιές...Θυμάσαι;

Ο δημιουργός του, Στέλιος Ανεμοδουράς γεννήθηκε σαν σήμερα 22 Μαΐου του 1917. 

Πρόκειται για το μικρό ήρωα Γιώργο Θαλάσση με την παρέα του... τη γλυκιά Κατερίνα και τον αιωνίως πεινασμένο Σπίθα!

Ένα κόμικ που συντρόφεψε την παιδικότητά μας, δίδαξε την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την αγάπη για την πατρίδα, την ελευθερία και τον αγώνα ενάντια σε κάθε μορφή τυραννίας. 

Δίδαξε πως στη ζωή την ψηλότερη θέση κατέχουν αξίες και ιδανικά!

"Πού είσαι τώρα και σ' έχω χάσει, Μικρέ μου Ήρωα Γιώργο Θαλάσση;"

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

"Ανρί Ρουσσώ: Εύθυμοι γελωτοποιοί έξω απ'το κλουβί"

 

"Joyeux farceurs", Henri Rousseau

Όλοι αναγνωρίζουμε τις, ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, δημιουργίες του.

Είναι ο πρωτογονισμός του, που μας ενθουσιάζει, όπως και τον Πικάσο που τον ανακάλυψε;
Δεν ξέρω, πάντως γοητευόμαστε οι περισσότεροι από το φαινομενικά αρχέγονο αλλά τολμηρό ύφος, την παιδική αφέλεια, την ονειρική φύση των απεικονίσεών του, εκείνη τη νοσταλγία της αθωότητας που κατοικοεδρεύει στην ψυχή του!

Όμως το γνωρίζατε πως ο ναΐφ ζωγράφος Ανρί Ρουσσώ, πριν ασχοληθεί με την εικαστική τέχνη, υπήρξε ποιητής και μουσικός;
Μάλιστα!
Ήταν αυτοδίδακτος βιολιστής και είχε υπάρξει μουσικός του δρόμου.

Πέρυσι τέτοια μέρα, σάς είχα παρουσιάσει το πολύ γνωστό του : "Όνειρο".
Σήμερα, ημέρα της γενέθλιας επετείου του (γεννήθηκε 21 Μαΐου 1844) θα αναφερθώ σε μια ελαιογραφία του, που όπως και στο "Όνειρο" απεικονίζει δάση πλούσιας βλάστησης, εξωτικές ζούγκλες, πυκνόφυτους κόσμους και άγρια θηρία!

Πολλοί, ανάμεσά τους και ο Απολλιναίρ, πίστευαν πως ο καλλιτέχνης εμπνεόταν από εξωτικά μέρη που ταξίδεψε.
Κι όμως, ο Ρουσσώ δεν είχε ταξιδέψει πουθενά!
Έμπνευσή του, οι πολύωρες επισκέψεις του στο Βοτανικό Κήπο, όπου μελετούσε τα βαλσαμωμένα ζώα και τα τροπικά φυτά.

Ο Ρουσώ στο ατελιέ του μπροστά από το εικαστικό του: "Joyeux Farceurs" 

Το έργο του "Joyeux farceurs-Εύθυμοι γελωτοποιοί", που εκτίθεται στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφεια αποτυπώνει την ονειρική πολυτέλεια της ζούγκλας, με πλούσια λαμπυρίζοντα φυλλώματα!
Τα αιχμάλωτα ζώα στα κλουβιά των ζωολογικών κήπων είναι κάτι που δεν αρέσει στον καλλιτέχνη, γι'αυτό και στους πίνακές του τα "αφήνει να κινούνται ελεύθερα"!

Στο κέντρο του πίνακα οι "εύθυμοι γελωτοποιοί", μια ομάδα πιθήκων.
Πιο πίσω με δυσκολία διακρίνουμε κι έναν άλλο κρυμμένο ανάμεσα στα ψηλά, πλατύφυλλα αειθαλή δέντρα, που κυριαρχούν, ενώ το τροπικό πουλί στέκει κοκαλωμένο στο κλαδί της φτέρης σαν κάτι να του έχει κινήσει την περιέργεια.
Στα χέρια των πιθήκων του κέντρου ένα αναποδογυρισμένο μπουκάλι και μικρές τσουγκράνες...Αντικείμενα, που μπολιάζουν το έργο σ' αινιγματικό γρίφο.
Γιατί;
Κρίνοντας από τα αντικείμενα αυτά, υποθέτουμε πως τα ζώα μάλλον έπαιζαν και αστειεύονταν μεταξύ τους...
Όμως το βλέμμα τους είναι κάπου προσηλωμένο. Μοιάζει  ακινητοποιημένο. Σχεδόν παγωμένο.
Κοιτούν έντρομα τους θεατές του πίνακα. Το ίδιο και το πουλί!

Τι είναι εκείνο, που τα τρόμαξε;
Κάποιος άγνωστος ήχος, ίσως;
Ποιος ξαφνικός θόρυβος διατάραξε το εύθυμο παιχνίδι τους;
Τι μπορεί να βλέπουν μπρος τους, που ακαριαία ακινητοποιεί το βλέμμα και το σώμα τους;
Ένα άγριο θηρίο έτοιμο να τους επιτεθεί;
Εγώ, ακόμα αναρωτιέμαι. 
Εσείς;

Οι "Εύθυμοι γελωτοποιοί" είναι έργο του 1906 απίστευτης λεπτομέρειας και ακρίβειας!
Όταν το θαύμασε η  σκωτσέζα λογοτέχνις Kathleen Jamie εμπνεύστηκε το ομώνυμο ποίημα: "Merry Jesters".


Το έργο αυτό, το γεμάτο μυστήριο κι αίνιγμα, το που θέτει ευθέως ερωτήματα στο θεατή του, δεν χάνει με τον ανεξήγητο  γρίφο τη φρεσκάδα, τη φαιδρότητα και την ονειρική φαντασία του δημιουργού του!

Ο καναδός Daniel Foley στο πλαίσιο του μουσικού μοντερνισμού και σε μια τρίλεπτη κίνηση σε ατονικά μονοπάτια, ακολουθεί σύγχρονες μουσικές δομές  κι  αποδίδει τους "Εύθυμους Γελωτοποιούς", τον ανεξήγητο τρόμο τους, αναζητώντας τη λύση του γρίφου με μοναδικότητα και πρωτοτυπία. Χρησιμοποιεί διαφωνίες, τονικές αποκλίσεις κι αλλοιωμένους φθόγγους στο θέμα, που μετατοπίζεται από το κλαρινέτο στο βιολί ενισχύοντας τον "αινιγματισμό".
Το πιάνο σε αρμονική αλυσίδα, κι άλλοτε σε αιθέρια τρίηχα, μια ακολουθία αδιευκρίνιστου, σχεδόν σιβυλλικού ύφους.
Η λύση του γρίφου δεν επιτυγχάνεται, παρότι τα τρία όργανα συνηχούν στην απόδοση του ανιόντος, σταδιακού, αργού αρπίσματος...με τον τελικό φθόγγο να εκτελείται από το ξύλινο πνευστό, παρατεταμένα.

Πριν σάς αφησω στην απόλαυση της ακρόασης να παρατηρήσω ότι το μοτίβο από 1:30 ως 1:36...μού θυμίζει το θέμα του Χατζιδάκι από τα "Παιδιά του Πειραιά"...Εσείς τι λέτε; Είναι ιδέα μου ή για μια ακόμη φορά έχουμε ένα παράδειγμα που υπερθεματίζει την άποψη της μη παρθενογένεσης στην τέχνη;

"Joyeux farceurs", από τη σειρά: "Hommage à Henri Rousseau" 

για βιολί, κλαρινέτο και πιάνο:

Κείμενα για τον Ανρί Ρουσσώ μπορείτε επίσης να διαβάσετε και εδώ.

"Παπαφλέσσας, το φίλημα στο Μανιάκι"

 

"Η μάχη στο Μανιάκι", Λιθογραφία αγνώστου 

Καλημέρα σε όλους με την αγάπη μου, φίλοι μου, με τον "μπουρλοτιέρη των ψυχών"!

Μια μεγάλη μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, έναν τρανό αγωνιστή, που έμεινε στην Ιστορία ως "Παπαφλέσσας"!
Ο αγώνας και το ηρωικό τέλος του Γρηγορίου Δικαίου Φλέσσα (έτσι ήταν το πραγματικό του όνομα) στο Μανιάκι, κατά τη σύγκρουση με τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, μια μέρα στην τη σημερινή, 20 Μαῒου του 1825, δίνει την αφορμή για το καλημέρισμά μου.

Ο Παπαφλέσσας με τους άντρες του μπορεί να ηττήθηκαν, όμως ο ηρωισμός και η γενναιότητα που επέδειξαν ήταν υπέρμετρα!
Άνιση η μάχη των λιγοστών ελλήνων με τις ορδές του αιγύπτιου Ιμπραήμ!
Πολλοί ιστορικοί παρομοιάζουν τη "Μάχη στο Μανιάκι" με κείνη των Θερμοπυλών και αποκαλούν τον Παπαφλέσσα "νέο Λεωνίδα"!

Η αναγνώριση του ηρωισμού και της γενναιότητας ήρθε και από τους αντιπάλους, με χαρακτηριστική την πράξη του Ιμπραήμ, που σε ένδειξη σεβασμού και τιμής ορθώνει το νεκρό Παπαφλέσσα και τον φιλά!!!

Ανδρέα Γεωργιάδη : "Φίλημα"

Από τη σκηνή αυτή είναι εμπνευσμένο και το παραπάνω εικαστικό του Ανδρέα Γεωργιάδη, με τίτλο: "Φίλημα", που περιγράφει εκπληκτικά ο πεζογράφος μας Μιχαήλ Μητσάκης:

"Εις το Μανιάκι, επί της κορυφής του λόφου, εκ των τριακοσίων μαχητών δεν απέμεινεν ούτε ένας ζωντανός. Ο ήλιος προβάλλων από τας χιόνας των βουνών τους εχαιρέτησεν, ορθίους όλους, εφώτισε τας λευκάς φουστανέλλας, εχάιδευσε τας μαύρας κόμας των, απήστραψεν εις τους φλογερούς των οφθαλμούς, κατωπτρίσθη εις τον χάλυβα των σπαθιών των, εχρύσωσε των αρμάτων των τας λαβάς. Και τώρα δύων εκεί κάτω, μέσα εις το πέλαγος, τους αποχαιρετίζει λυπημένος νεκρούς, σκορπισμένους επάνω εις το χώμα...

[...]

Ο Παπαφλέσσας, ο πρώτος αρχίσας την σφαγήν και τελευταίος σταματήσας, πελιδνός, ξαπλωμένος, με πλατείαν πληγήν επί του στήθους, κρατεί ακόμη το θραυσμένον τμήμα, αιμοστάζον, με σφιχτά δάχτυλα, εν σπασμώ έρωτος και λύσσης. Και ο Αιγύπτιος ανέρχεται, εν καλπασμώ ίππων και κλαγγή ξιφών, εν ήχω τυμπάνων και σαλπίγγων βοή, ενώ τα μπαϊράκια του αναπεπταμένα φρίσσουν εις τον άνεμον της εσπέρας, και τα μισοφέγγαρα αστράπτουν επί του καθαρού ορίζοντος της δύσεως...

[...]

Το βλέμμα του Ιμπραήμ θολούται ελαφρώς, αδιόρατος παλμός συσπά τα χείλη του.

— Κρίμα να χαθούν τέτοιοι λεβέντες!

— Σηκώστε τον, μωρέ, πάρτε τον... Πάρτε τον, πλύντε τον... Πλύντε το το παλληκάρι...

Ο Ιμπραΐμης πλησιάζει βραδέως, ίσταται και προσβλέπει σιγηλός επί μακρόν το άπνουν πτώμα του αντιπάλου και υπό το φως της σελήνης ήτις ανέτελλε την ώραν εκείνην αιματόχρους, ωσεί βαφείσα και αυτή εκ του λύθρου του χυθέντος κατά την μάχην, φιλεί, "παρατεταμένον φίλημα", τον όρθιον νεκρόν.

Η μάχη στο Μανιάκι την 20ή Μαΐου 1825, και ο ίδιος ο Παπαφλέσσας, είναι η υπόθεση μιας έξοχης ελληνικής ιστορικής ταινίας του Ερρίκου Ανδρέου με τον Παπαμιχαήλ στον κεντρικό ρόλο και επιβλητική, πομπώδη, επική και όπου χρειάζεται ελεγειακού λυρισμού μουσική του Κώστα Καπνίση, απ'όπου φυσικά, λόγω της μέρας θα ακούσουμε το ορχηστρικό:

"Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΜΑΝΙΑΚΙ"

Αιματοβαμμένη, μα χρυσή αυτή η σελίδα της Ιστορίας μας, όπως και τόσες άλλες, διδάσκουν τις νεότερες γενιές, γι'αυτό απαιτείται η ανάδειξή τους, ιδιαίτερα τις σκοτεινές εποχές που διανύουμε!
Απαιτείται να ρίχνουμε φως σε στιγμές που θυμίζουν πως είμαστε ικανοί για ανατάσεις ψυχής, πως έχουμε σθένος να αντιτασσόμαστε και να παλεύουμε για το ΩΡΑΙΟ, το ΜΕΓΑΛΟ και τ'ΑΛΗΘΙΝΟ!

Βασίλειος Λιάκος19 May 2019 at 23:24

Μία εκ τών σημαντικοτέρων μαχών τού αγώνος τής ανεξαρτησίας!ReplyDelete

"Άννα Μπολέυν: ο αποκεφαλισμός"

"Η Άννα Μπολέυν στον Πύργο του Λονδίνου αναμένοντας τον αποκεφαλισμό της", Εdouard Cibot

Η Άννα ανέβηκε τα σκαλιά του ικριώματος του Πύργου του Λονδίνου, ψύχραιμη.

Δήλωσε πως ποτέ δεν υπήρξε άπιστη στο βασιλιά... 

Προσευχήθηκε για την αιώνια σωτηρία της ψυχής της... 

Γονάτισε στη λαιμητόμο, μειδίασε λέγοντας πως ο λεπτός λαιμός της θα δυσκόλευε τον αποκεφαλισμό, έδεσε τα μάτια και περίμενε...

"Anne Boleyn Portrait", Wenceslas Hollar
npg.org.uk

Ένα ταξίδι σε μία από τις πιο αιματοβαμμένες περιόδους της αγγλικής ιστορίας κάνουμε σήμερα και το φινάλε της τραγικής μοίρας της Άννας Μπολέυν, της δεύτερης συζύγου του Ερρίκου Η΄, τη βασίλισσα με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία της Αγγλίας.

Γοητευμένος από την κομψότητά της δήλωσε και ο δήμιος που την αποκεφάλισε μια μέρα σαν τη σημερινή 19 Μαΐου του 1536 με την κατηγορία της προδοσίας-μοιχείας, πλεκτάνη στημένη από πολιτικούς αντιπάλους, με υπόνοιες πως σε αυτό είχε συμβάλλει κι ο βασιλιάς, αφού είχε συνάψει σχέσεις με την κυρία επί των τιμών, Τζέην Σέυμουρ.
Μήπως κι αυτός αποτελούσε μέρος της παγίδας που είχε στηθεί για την εξολόθρευσή της;



Ήταν μια γυναίκα με παρουσία ελκυστική παρότι δεν ακολουθούσε τα πρότυπα ομορφιάς της εποχής για τους άγγλους.
Σαγήνευε τους πάντες, αν και ήταν σκουρόδερμη και πολύ αδύνατη!
Όμως τα μακριά εντυπωσιακά μαλλιά της και το έντονο βλέμμα από τα καστανόχρωμα μάτια της τής έδιναν μια εξωτική αύρα που συγκλόνιζε τον αντρικό πληθυσμό!

******

H περίοδος των Τυδώρ και οι βασίλισσές της συναρπάζουν τον βασιλιά του μπελκάντο, Γκαετάνο Ντονιτσέτι, που  δίπλα στο όνομά του στις σελίδες  της Μουσικής αναγράφει :
"Τριλογία των Τυδώρ-Three Donizetti Queens", εννοώντας τις όπερές του:"Μαρία Στιούαρτ", "Ρομπέρτο Ντεβερέ"(εραστής της βασίλισσας Ελισσάβετ) και "Άννα Μπολένα".

Για σήμερα, μέρα αποκεφαλισμού της βασίλισσας επικεντρωνόμαστε στην "Άννα Μπολένα" και συγκεκριμένα στην τελική πράξη της όπερας, που διαδραματίζεται στο κελί της Άννας στον Πύργο και στην περίφημη "σκηνή της τρέλας"!!!

(Στη διπλανή φωτό:
Λιθογραφία με την Εκτέλεση της Άννας Μπολέυν)

Η Μπολέυν σε κατάσταση τρέλας οραματίζεται την ημέρα του γάμου της με τον Ερρίκο κι αναπολεί το  σπίτι που μεγάλωσε.
Για να υπογραμμιστεί η λαχτάρα για το πατρικό της, ο συνθέτης χρησιμοποιεί το θέμα από το αγγλικό τραγούδι "Σπίτι μου, σπιτάκι μου-Home Sweet Home" (βίντεο στο 13:18).
Κι ενώ η Άννα βρίσκεται στο παραλήρημά της, ακούγονται οι ήχοι απ'τα κανόνια, που την επαναφέρουν στην πραγματικότητα.
Θυμάται πως οι κανονιοβολισμοί είναι για τους γάμους του Ερρίκου με τη  Τζέην...

-"Δεν θέλω εκδίκηση...", ψιθυρίζει και λιποθυμά.
Έφτασε η ώρα της εκτέλεσης...

Maria Callas - Anna Bolena - mad scene:

"Piangete voi?-Κλαις;"

ΑΝΝΑ:

"Kλαις;...

Τι'ναι κείνο που στα μάτια, δάκρυα  φέρνει;

Αυτή 'ναι η μέρα του γάμου μου.Ο βασιλιάς με περιμένει ...

Δώστε μου την λευκή μου ρόμπα γρήγορα!

στολίστε τα μαλλιά μου με το στέμμα και τα ρόδα 

ΧΟΡΩΔΙΑ:

Ω τραγικές μνήμες!!

ΑΝΝΑ:

Κλαις;, Γελάς; 

Ω!!Θρηνείς;

Αχ! συγχωρέστε με...

Ω, δυστυχία!

Πάρτε με μακριά απ'αυτή την εξαθλίωση"

"Al dolce guidami castel natio-Στο αγαπημένο κάστρο οδήγησέ με"

Χαμογελάς;

Ω, χαρά!

Οδήγησέ με στο κάστρο το  αγαπητό όπου γεννήθηκα,

με τα πράσινα πλατάνια και κείνο το ρυάκι 

που μουρμουρίζει στεναγμούς ...

Αχ!

Ας πάρω πίσω μία μέρα από τα νιάτα μου,

 μια μέρα πίσω απ'την αγάπη μας...

Η "Άννα Μπολένα", που έκανε πρεμιέρα το 1830  στο Μιλάνο, εντυπωσίασε κριτικούς και κοινό και έκανε  διάσημο τον Ντονιτσέτι.
Ωστόσο, ξεχάστηκε για μεγάλο διάστημα ως το 1957 που ξανανέβηκε στη Σκάλα  με τη Μαρία Κάλλας, απ'όπου και οι ηχογραφήσεις.

Ολόκληρη την όπερα μπορείτε να ακούσετε στο παρακάτω βίντεο με τη δική μας Έλενα Σουλιώτη στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Πλάθιντο Ντομίνγκο στο ρόλο του Λόρδου Ρικκάρντο Περσύ:

Άλλη μια όπερα, που αποδεικνύεται πως στον Ντονιτσέτι, η εκφραστικότητα αποκτά ακόμα πιο δραματική διάσταση και κάθε νότα, κάθε διάνθισμα παίρνει ιδιαίτερο νόημα αποτυπώνοντας πιστά την ατμόσφαιρα, που εκτυλίσσεται η σκηνή.