Oκτάβιο Παζ: "Μάτια του σκοτεινού νερού, μάτια νερού του ονείρου..."

"Εκείνο, που μάς βοηθάει να μη χάσουμε την ψυχή μας είναι μόνο η Τέχνη"
(Οκτάβιο Παζ)

Θεωρείται από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ού αιώνα και από τους σπουδαιότερους ισπανόφωνους ποιητές όλων των εποχών.
Ο Οκτάβιο Παζ γεννήθηκε σ' ένα προάστιο της Πόλης του Μεξικού στις 31 Μαρτίου 1914, εποχή που το Μεξικό σπαρασσόταν από την επανάσταση. 
Βραβευμένος με Νόμπελ δημιούργησε ποίηση κινούμενος από την άποψη πως η τέχνη των λέξεων συνιστά "μυστική θρησκεία".
Έγραψε, ακολουθώντας μια λεκτική ροή που σε παρασύρει να αφεθείς στα μυστικά της ποίησής του.

"Octavio Paz portrait", Arturo Espinosa 

"Η ποίηση είναι ερωτευμένη με τη στιγμή και επιζητεί να την επαναφέρει στη ζωή με το ποίημα", υποστηρίζει.
"Όταν προσπαθώντας να ακουμπήσεις, να γευτείς, να υμνήσεις το αντικείμενο του πόθου σου, όντας ήδη ερωτευμένος με τον τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων σου, τότε είσαι ολοκληρωμένος καλλιτέχνης".

Ο μεξικανός ποιητής, που θεωρούσε την ποίηση ως "την πιο ταπεινή μορφή της λογοτεχνίας και ως ένα εσώτερο δημιούργημα της ανθρώπινης ψυχής", καταγόμενος από μια χώρα με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, θρύλους και παραδόσεις, (εξάλλου στις φλέβες του κυκλοφορούσε και ινδιανικό αίμα, γεγονός που τον έκανε ιδιαιτέρως περήφανο), λάτρεψε τις μυθολογίες των λαών, απ' τις οποίες συχνά άντλησε έμπνευση.

Στις λαϊκές ιστορίες και μύθους,  το νερό ήταν στοιχείο εξαγνισμού, αναγέννησης και με μαγικές δυνάμεις...Το αέναο, συνεχές ρεύμα του είναι εκείνο που του προσδίδει αυτή τη μεταφυσική δύναμη...

"Η θλίψη των ματιών του αλόγου που τρέμουνε μέσα στη νύκτα.

Η θλίψη των ματιών του νερού στον κάμπο που κοιμάται,

Είναι μέσα στα μάτια σου του αλόγου που τρέμει,

Είναι μέσα στα μάτια σου του μυστικού νερού.

Μάτια του σκοτεινού νερού,

Μάτια νερού του πηγαδιού,

Μάτια νερού του ονείρου.

Η σιωπή και η μοναξιά,

μικρά ζωντανά που τα φεγγάρι οδηγεί,

Τρέμουνε σ ΄ αυτά τα μάτια,

τρέμουνε σ ΄ αυτά τα νερά.

Αν ανοίξεις τα μάτια,

Ανοίγει η νύκτα τις πόρτες των βρύων,

Ανοίγει το μυστικό βασίλειο του νερού

Που αναβλύζει απ ΄ το κέντρο της νύκτας.

Αν εσύ τα κλείσεις,

Ενας ποταμός, ένας χείμαρρος γλυκός και σιωπηλός,

Σε πλημμυρίζει εντός σου, προχωρεί, και σε νυκτώνει:

Η νύκτα υγραίνει τις αμμουδιές της ψυχής σου"

Ο Οκτάβιο Παζ στο παραπάνω ποίημά του που δημοσιεύτηκε το 1947 κι έχει τίτλο: "Agua nocturna", μάς καλεί να ακολουθήσουμε την ιερή, γάργαρη ροή του νερού, ν' αναζητήσουμε την καθαρτήρια δύναμή του που απομακρύνει κάθε κακό και δαιμόνιο...

Με έντονους τους συμβολισμούς, ο λόγος του Παζ αποτελεί έκφραση της ροής του αέναου κύκλου της αγάπης και την καθαρότητα που αποκτά η ψυχή όταν βιώσει το συναίσθημά της. Καθεμία από τις στροφές του ποιήματος  σκιαγραφεί διαφορετικές εικόνες προκαλώντας και διαφορετικές διαθέσεις. 

Το νερό αντιπροσωπεύει την αγάπη με τα κύματα, άλλοτε ήρεμο παφλασμό που χαϊδεύει το ακροθαλάσσι απαλά κι άλλοτε πελώρια, άγρια, τρικυμισμένα. Το νερό-αγάπη με τους κύκλους του, καθώς και τη δύναμή του να αλλάζει και να μεταμορφώνεται. Τα μάτια είναι το "παράθυρο της ψυχής" και συμβολίζουν την ολοκλήρωση που κερδίζει κανείς απ'το "αλισβερίσι" της αγάπης.

Βασισμένο πάνω στο ποιητικό κείμενο του Μεξικανού ποιητή δομεί τη χορωδιακή σύνθεσή του ο Έρικ Γουίτακερ.

Πρωτότυπη, λιτή κι εκφραστική η προσέγγισή του, μάς κάνει όσους ακολουθούμε, "περιηγητές" στην ομορφιά της πολυφωνίας του...

Η έμπνευση προήλθε άμα τη ακροάσει του ποιήματος μεταφρασμένο στα αγγλικά και η μελωδία κύλησε αβίαστα ως το "Νυχτερινό Νερό"...Είχε δε ολοκληρωθεί μέσα στο συντομότατο χρόνο των 45 λεπτών!

Ο Γουίτακερ την αφιέρωσε στον μέντορά του, μαέστρο χορωδιών, Bruce Mayhall...

Αναμφισβήτητα ο βραβευμένος με Grammy Award Αμερικανός, Έρικ Γουίτακερ, είναι ένας από τους πιο γνωστούς εν ζωή συνθέτες χορωδιακών έργων, από τα πρώτα ονόματα του είδους μαζί με τον Άρβο Περτ και λάτρης της ποίησης.
Κατά δήλωση του ταλαντούχου συνθέτη, ο Οκτάβιο Παζ είναι ο πολυαγαπημένος του ποιητής κι έχει βασίσει πολλά από τα έργα του σε ποιητικά θραύσματά του...
Το ποίημα "Agua nocturna" τον συγκίνησε βαθιά. Έτσι, το μελοποίησε σε μια προσέγγιση με απίστευτη τρυφερότητα στο ύφος του ποιητικού λόγου και τη θεματική του, σε μια σύνθεση που εξαγνίζει το ανώτερο συναίσθημα, που εγκωμιάζει τη μυστικιστική του δύναμη...

Eric Whitacre: "Water Night":