Ο Μπετόβεν και η "Συμφωνία-Σταχτοπούτα"...

 

Ο Μπετόβεν την εποχή σύνθεσης της Τέταρτης Συμφωνίας

Ένα από τα κλασικά παραμύθια που μαθαίναμε παιδιά είναι η "Σταχτοπούτα", που αφηγείται τις περιπέτειες μιας "αδικημένης" κοπέλας, που αν και είναι πανέμορφη, δεν είναι τόσο δημοφιλής όσο οι αδερφές της!

Με Μπετόβεν και την αδικημένη 4η Συμφωνία του, σάς καλησπερίζω, φίλοι μου!

Κατά τον μουσικολόγο Γκίλμαν η Τέταρτη Συμφωνία του τιτάνα συνθέτη είναι: "όμοια με την Σταχτοπούτα", γιατί ενώ έχει τόσα θέλγητρα, δεν είναι ευρύτερα αποδεκτή, όπως οι αδερφές της...η αμέσως δηλαδή μεγαλύτερή της 3η(Ηρωική) και η μικρότερή της 5η(της Μοίρας), παρότι η σύνθεση είναι γεμάτη ευθυμία, χιούμορ, τρυφερότητα, χάρη και ομορφιά. 

H θετική απόχρωση της κριτικής του Γκίλμαν δίνει ακόμη μεγαλύτερη αξία στη Συμφωνία, αν αναλογιστούμε πως ο μουσικοκριτικός έμεινε στην ιστορία για την αυστηρότητα και τις αρνητικές κριτικές του.

Ο Μπετόβεν έγραψε το έργο κατόπιν παραγγελίας του κόμη Oppersdorff, ο οποίος συνεπαρμένος από την ακρόαση της 2ης Συμφωνίας, κατέβαλε ένα -υπέρογκο για την εποχή- ποσό στο συνθέτη   προκειμένου να συνθέσει κάτι για κείνον.

Η Τέταρτη, είναι η συμφωνία που έκανε τον Μπερλιόζ να δηλώσει αθεράπευτα ερωτευμένος μαζί της, ιδιαίτερα με το τρυφερό Adagio του δεύτερου μέρους, που το χαρακτήρισε ως "ανυπέρβλητο έργο τέχνης του  Αρχαγγέλου Μιχαήλ", ενώ ο Σούμαν την έντυσε με λεπτεπίλεπτο  ένδυμα μιας "αρχαιοελληνίδας νύμφης ανάμεσα σε δυο Γίγαντες της Νορβηγικής Μυθολογίας", καθώς η 4η Συμφωνία στέκει αγνή κι ευαίσθητη ανάμεσα στις βαριές, στιβαρές σε νοήματα, 3η και 5η.

Η Τέταρτη Συμφωνία έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 15  Μαρτίου του 1807.

Όσον αφορά την ενορχήστρωση, ο Μπετόβεν ακολουθεί το ύφος του Γιόζεφ Χάυντν, διακρίνεται όμως για τη δυναμικότητα, ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος, Adagio - Allegro vivace, το οποίο ο Λέοναρντ Μπέρνσταϊν το χαρακτήρισε: "μυστηριώδη εισαγωγή, που τριγυρνά ανάμεσα από ελάσσονες κλίμακες, άσχετες με τον οπλισμό, και απρόθυμες να καταλήξουν στη Σι ύφ. μείζονα".

Tερέζα Μπρούνσβικ

Το τρίτο μέρος της, που προτείνω να ακούσουμε σήμερα αντανακλά την ευτυχία του συνθέτη.
Γράφτηκε σε μια εποχή γαλήνης του Μπετόβεν, γιατί επρόκειτο ν’ αρραβωνιαστεί την Τερέζα, κόρη του Ούγγρου κόμη Μπρούνσβικ, μαθήτριάς του και για πολλούς πιθανή "αθάνατη αγαπημένη".
Γι’ αυτό και ορισμένοι δίνουν στη σύνθεση τον τίτλο: "Συμφωνία της αγάπης"...

(Θυμίζουμε πως  και η Piano Sonata No. 24 Op. 78, σε Φα διεση μείζονα, γράφτηκε και αφιερώθηκε από τον Μπετόβεν στην κόμισσα, γι'αυτό και φέρει τον υπότιτλο: "à Thérèse").

Επιλέγω να ακούσουμε την Symphony N.4 υπό την μπαγκέτα του Κάρλος Κλάιμπερ (έχει ψηφιστεί από τις καλύτερες ηχογραφήσεις της 4ης-υπάρχει και σε DVD) να διευθύνει την Βασιλική Ορχήστρα Κονσερτχεμπάου του Άμστερνταμ!

Ενός  μαέστρου, που βάδισε στα χνάρια του σπουδαίου πατέρα του Έριχ, και στη συγκεκριμένη συμφωνία, κατά την ταπεινή άποψή μου, διακρίνεται για την στιλπνότητα, την άκρατη τρυφερότητα, ακτινοβολία  και ρομαντισμό, που απαιτεί ένα έργο, σχεδόν άυλο, καμωμένο όχι από ανθρώπινο χέρι και νου, αλλά από πνεύμα Αρχάγγελου(κατά τα λεγόμενα του Μπερλιόζ)...

Ένα έργο κεντημένο τη γυαλάδα της φιγούρας μιας μυθολογικής νύμφης(αν ακολουθήσουμε την άποψη του Σούμαν)...ένα έργο, ευαίσθητη έμπνευση του Έρωτα και της Αγάπης!

Beethoven Symphony 4, Movement III / Kleiber"

To τρυφερό Αντάτζιο, δεύτερο μέρος της Συμφωνίας, το ακούμε πάλι με Κλάιμπερ.

Beethoven Symphony 4, Movement II / Kleiber: