Τροπάριο της Κασσιανής, Παλαμάς- Μητρόπουλος

"Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή,

την σήν αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,

οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.

Οίμοι! λέγουσα, οτι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας,

ζοφώδης τε και ασέληνος ερως της αμαρτίας.

Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,

ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ,

κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας,

ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.

Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας,

αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις,

ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα,

τω φόβω εκρύβη.

Αμαρτιών μου τα πλήθη

και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει,

ψυχοσώστα Σωτήρ μου;

Μη με την σήν δούλην παρίδης,

Ο αμέτρητον έχων το έλεος"

(Τροπάριο της Κασσιανής)

Η Κασσιανή ή Κασσία ήταν μοναχή, ποιήτρια και υμνογράφος του Βυζαντίου. Σ' αυτήν αποδίδεται το παραπάνω Τροπάριο που ψάλλεται το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης και αναφέρεται στο περιστατικό που περιγράφεται στα ευαγγέλια σχετικά με τη γυναίκα, που βαθιά μετανοιωμένη για τις αμαρτίες της, έπλυνε τα πόδια του Χριστού με πολύτιμο μύρο και τα σκούπισε με τα μαλλιά της.

Το Τροπάριο της Κασσιανής με την έντονη δραματικότητά του μιλά στην ευαίσθητη ψυχή όλων, καθώς ουδείς αναμάρτητος και ο αγώνας συνεχής για την εξιλέωση.

Μια υπαρξιακή τοποθέτηση,  μια εκ βαθέων συγκλονιστική εξομολόγηση, οι στίχοι της ευσεβούς, λόγιας ποιήτριας του Βυζαντίου, τους οποίους μεταφέρει στα νεοελληνικά με έντονη ευλάβεια ο ποιητής μας, Κωστής Παλαμάς:

"Κύριε, γυναίκα αμαρτωλή, πολλά 

πολλά, θολά, βαριά τα κρίματά μου. 

Μα, ω Κύριε, πως η θεότης Σου μιλά, 

μέσ’ στην καρδιά μου!  

 

Κύριε, προτού σε κρύψ’ η εντάφια γη 

από τη δροσαυγή λουλούδια πήρα 

κι απ’ της λατρείας την τρίσβαθη πηγή 

σου φέρνω μύρα. 

 

Οίστρος με σέρνει ακολασίας...Νυχτιά 

σκοτάδι, αφέγγαρο, ανάστερο με ζώνει, 

το σκοτάδι της αμαρτίας, φωτιά 

με καίει, με λιώνει. 

 

Εσύ που από τα πέλαα τα νερά 

τα υψώνεις νέφη, πάρε τα Έρωτά μου, 

κυλάνε, είναι ποτάμια φλογερά 

τα δάκρυά μου. 

 

Γείρε σ’ εμέ. Η ψυχή μου πως πονεί! 

Δέξου με Εσύ που δέχτηκες και γείραν 

άφραστα ως εδώ κάτου οι ουρανοί 

και σάρκα επήραν. 

 

Στ’ άχραντά Σου πόδια, βασιλιά 

μου Εσύ, θα πέσω και θα στα φιλήσω 

και με της κεφαλής μου τα μαλλιά 

θα στα σφουγγίσω. 

 

Τάκουσεν η Εύα μέσ’ στο αποσπερνό 

της παράδεισος φως ν’ αντιχτυπάνε, 

κι αλαφιασμένη κρύφτηκε...Πονώ, 

σώσε, έλεος κάνε. 

 

Ψυχοσώστ’ οι αμαρτίες μου λαός 

τ’ αξεδιάλυτα ποιός θα ξεδιαλύσει; 

Αμέτρητό Σου το έλεος, ο Θεός! 

Άβυσσο η κρίση"

(Τροπάριο της Κασσιανής, απόδοση Κ. Παλαμάς) 

Συγκλονιστική η απόδοση του ποιητή μας, έχει μέσα της τη λαχτάρα του να εναποθέσει κάπου την ψυχή του και τους ισχυρούς κραδασμούς της.

Ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ήταν ακόμη νεαρός συνθέτης όταν μελοποίησε το ποίημα του μεγαλόπνοου, Κωστή Παλαμά: "Κασσιανή" και το αφιέρωσε στη συνσπουδάστριά του στο Ωδείο Αθηνών, και μούσα του, Κατίνα Παξινού.

Ο Μητρόπουλος, δεινός φιλαναγνώστης και δη της ποίησης, με τη σύνθεσή του αυτή αποδεικνύει την εκτίμηση του για τον Παλαμά.
Πρόκειται για ένα έργο για φωνή μέτζο και πιάνο, γραμμένο σε απόλυτα σύγχρονη μουσική γλώσσα, με ποικίλους νεωτερισμούς, πρωτοπόρο στη μουσική του δομή, απελευθερωμένο από κάθε είδους προκατάληψη και δέσμευση, με το οποίο ο Έλληνας συνθέτης, όπως τα Ευαγγέλια διαιωνίζουν την πράξη της ειλικρινούς μεταμέλειας της άγνωστης γυναίκας, έτσι κι εκείνος με τα δικά του ταπεινά μέσα την τιμά, προτρέποντας μέσω της τέχνης του(θεματικές ιδέες συμβολικών επιπέδων)  ν' αποτελέσει παράδειγμα αλλαγής τρόπου σκέψης και ζωής για όλους μας.

Μην ξεχνάμε πως ο Μητρόπουλος προερχόταν από οικογένεια κληρικών. Ο παππούς του ήταν παπάς και δυο θείοι του, αδέρφια του πατέρα του, πήγαν σε μοναστήρι. Ο ίδιος δε ο συνθέτης, μικρός είχε εκφράσει την επιθυμία να υπηρετήσει την ιεροσύνη, καθώς το μοναστικό περιβάλλον τον ενθουσίαζε και η ιδέα του ερημίτη άγγιζε την καρδιά του...

Τη σύνθεση του Μητρόπουλου επεξεργάστηκε για ορχήστρα ο Νίκος Σκαλκώτας.

Δραματικού χαρακτήρα σύνθεση, χωρίς πομπώδεις όμως αναφορές, όπου κυριαρχεί το πάθος για εξιλέωση, πάθος που γίνεται αγαλλίασμα για την ψυχή, που οδεύει στο δρόμο της Θείας πορείας...

Δημήτρης Μητρόπουλος: "Κασσιανή":

Για τη Μεγάλη Τρίτη και το Τροπάριο της Κασσιανής μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.