Αχμάτοβα: "Ποίημα δίχως ήρωα"...

Anna Akhmatova, Olga Della-Vos-Kardovskaya, Tretyakov Gallery

"Ασέλγεια και προσευχή" μπλέκονται στο ποιητικό έργο της σπουδαίας Άννας Αχμάτοβα, γι' αυτό και χαρακτηρίστηκε: "Αγία και Πόρνη".
Απότομη, αιχμηρή η γλώσσα της, σχεδόν καταγγελτική, μια δημιουργός μοναδικής ευφυίας...

Το πραγματικό της όνομα ήταν Άννα Αντρέγεβνα Γκορένκο.
Όταν άρχισε να γράφει ποίηση ο πατέρας της που φοβόταν μήπως σπιλωθεί το όνομα της οικογένειας, την ανάγκασε να υιοθετήσει ένα ψευδώνυμο. Η Άννα επέλεξε το Αχμάτοβα, επώνυμο μιας προγιαγιάς της  από τη φυλή των Τατάρων.

Ένα από τα σπουδαιότερα έργα της "Άννας Πασών των Ρωσιών", που χαρακτηρίζεται από την πυκνή γραφή και το βαθύ του φιλοσοφικό περιεχόμενο είναι το μακροσκελέστατο: "Ποίημα δίχως ήρωα".
Η ίδια η ποιήτρια το θεωρούσε την κορωνίδα των δημιουργιών της.

Η Αχμάτοβα το ξεκίνησε παραμονές Χριστουγέννων του 1940 και το ολοκλήρωσε μετά από δυο δεκαετίες λίγο πριν τον θάνατό της, σαν σήμερα, 5 Μαρτίου 1965.

Η σύλληψη της ποιητικής ιδέας ήρθε κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Λένιγκραντ διαβάζοντας -όπως η ίδια εκμυστηρεύτηκε-  το ποίημα: "Είμαι μάρτυρας των πάντων στον κόσμο τούτο".

Πρόκειται για ένα τριών επιπέδων ποίημα(συνάντηση με γεγονότα και πρόσωπα από το παρελθόν, παρόν και μέλλον), γι' αυτό η ίδια η Αχμάτοβα, το χαρακτήρισε: "κοσμηματοθήκη με τριπλό πάτο".

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ:

Αφιέρωση

27 Δεκεμβρίου 1940
Βσ. Κ.

… κι αφού είχα έλλειψη χαρτιού

Στο πρόχειρο τετράδιό σου γράφω.

Μια λέξη ξένη φαίνεται,

Σαν κάποτε μια του χιονιού νιφάδα,

Και λιώνει αθώα και γλυκά πάνω στο χέρι.

Κι οι μαύρες τʼ Αντίνοου βλεφαρίδες

άξαφνα σηκωθήκαν – κιʼ εκεί

ένας πράσινος καπνός,

Φυσά ένα αεράκι γνώριμο…

Μην είναι η θάλασσα;

Όχι, πάνω στους τάφους μόνο τα φύλλα

Δέντρων κωνοφόρων είναι και η σαπίλα των ριζών

Ολοένα και πιο κοντά, πιο κοντά ….

Marche funebre …
Σοπέν…

(Αχμάτοβα: "Ποίημα Δίχως Ήρωα, μτφ. Δ. Τριανταφυλλίδης¨, από: vakxikon)

Το "Marche funèbre", με την αναφορά του οποίου κλείνει το ποίημά της η Άννα Αχμάτοβα, είναι το τρίτο μέρος της Σονάτας Ν.2 που συνέθεσε ο Φρειδερίκος Σοπέν το 1839 στο Παρίσι.
Με εμφανείς επιρροές από Μπαχ και Μπετόβεν, η σονάτα αυτή ανήκει στα ώριμα έργα του συνθέτη και θεωρείται από τις σπουδαιότερες σονάτες για πιάνο του παγκοσμίου ρεπερτορίου.

Το Marche funèbre είναι ένα ελεγειακού ύφους, αργό ρυθμικά μέρος, αντίστοιχο των χτύπων της καρδιάς κάθε μουσικόφιλου, όταν αναλογίζεται τη νεότητα του πολωνού συνθέτη, που ζήλεψε ο θάνατος και τον πήρε στα μόλις τριανταεννιά του χρόνια…

Κατόπιν επιθυμίας του Σοπέν εκτελέστηκε μαζί με το ρέκβιεμ του Μότσαρτ στην κηδεία του, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε: "Επικήδειο εμβατήριο".

Ένα επικήδειο εμβατήριο γραμμένο με το αίμα της ψυχής είναι και το "Ποίημα δίχως ήρωα"  της Άννας Αχμάτοβα, που το αφιέρωσε στη μνήμη όσων χάθηκαν στο Λένινγκραντ κατά τη διάρκεια της πολιορκίας...

Chopin: Piano Sonata No.2, Op.35 - iii.Marche funèbre / Arturo B. Michelangeli:

Τελικά, ....

"όταν πεθαίνει ο άνθρωπος τα πορτρέτα του αλλάζουν.
Αλλιώτικα κοιτούν τα μάτια
και τα χείλη χαμογελούν με χαμόγελο αλλιώτικο
το σκεφτόμουν καθώς επέστρεφα από την κηδεία ενός ποιητή..."


Άλλα κείμενα για την Αχμάτοβα μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.