Μαρία Πολυδούρη: μια ρομαντική φύση, σαν τρίλλια που έσβησε..."

29 του Απριλιού 1930 πέρασε στην αιωνιότητα η Μαρία Πολυδούρη, μια μεγάλη Ελληνίδα ποιήτρια, εκπρόσωπος της νεορομαντικής σχολής...
Μια γυναίκα-καλλιτέχνιδα, που η ποιητική της τέχνη δείχνει πως γνώριζε να ενθουσιάζεται και παράλληλα να υποφέρει...Να είναι ώριμη μέσα στη μοναδική παιδικότητά της...

Ηταν μόλις 28 χρόνων γι'αυτό και την χαρακτηρίζουν σύμβολο της πρόωρα χαμένης ομορφιάς. Ομως είχε ζήσει μια ζωή έντονη σε συναίσθημα, ελεύθερη, πέρα από συμβάσεις και καταπιέσεις...

"Πάντα γυρίζω", της Γεύσως Παπαδάκη

"Πάντα γυρίζω", Μ.Πολυδούρη:

"Πάντα γυρίζω εκεί προς τα χαράματα

της όμορφης αγάπης μας. Μην τύχη,

φοβάμαι, το μοιραίο να συντύχη

και φύγουν για τ' αγύριστα περάματα.

Θαρρώ ζωή της δίνω ανακαλώντας

τα πρωτινά φεγγοβολήματά της

το ανόθευτο μεθύσι μας κοντά της

τα δώρα της περίσσια σπαταλώντας.

Κι' αναζητώ το βλέμμα σου γεμάτο

μιαν αφοσίωση αστέρευτη, σαν έννοια,

σαν έλξη νάταν όλο μαγνητένια,

τόσο όμορφο ήταν, τόσο ήταν γεμάτο.

Αχ! ο κρυφός καημός που μου κρατάει

τη σκέψη σκλαβωμένη στο πρωτάνθι,

ενώ γύρα μας περισσεύουν τ' άνθη

που αμέριμνα η αγάπη μας σκορπάει."

Από το ποίημά της "Πάντα γυρίζω" εμπνέεται η αγαπημένη εικαστικός, Γεύσω Παπαδάκη στο γεμάτο χρωματικό λυρισμό, ομώνυμο εικαστικό της, που θαυμάσαμε στην έκθεση της: "α....όπως αγάπη¨...

Οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η ποίηση της Πολυδούρη είναι ο έρωτας και ο θάνατος.
Από τα σπουδαιότερα ερωτικά ποιήματά της με το μελαγχολικό συναίσθημα να πλημμυρίζει τον αναγνώστη ταυτόχρονα με τη λαχτάρα και προσδοκία για καθαρμό από ρύπους αμαρτίας μέσω του έρωτα είναι το τιτλοφορούμενο: "Μόνο γιατί μ' αγάπησες":

"Πορτρέτο Μ. Πολυδούρη", Κ. Ασαργιωτάκη
kalliopiasargiotaki

"Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες

στα περασμένα χρόνια.

Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα

και σε βροχή, σε χιόνια,

δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου

μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,

μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο

κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,

μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν

με την ψυχή στο βλέμμα,

περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο

της ύπαρξής μου στέμμα,

μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν..."

Το ποίημα ανήκει στην πρώτη της ποιητική συλλογή: "Τρίλλιες που σβήνουν" κι αποτελεί μια μορφή προσωπικής εξομολόγησης, καθώς -όπως επανειλημμένως έχει γραφεί-  η Πολυδούρη "έγραφε τα ποιήματά της όπως και το ατομικό της ημερολόγιο. Η μεταστοιχείωση γινόταν αυτόματα και πηγαία. Γι' αυτήν η έκφραση εσήμαινε κατ' ευθείαν μεταγραφή των γεγονότων του εσωτερικού της κόσμου στην ποιητική γλώσσα με όλες τις γενικεύσεις και τις υπερβολές που της υπαγόρευε η ρομαντική της φύση".

Η ποιήτρια μέσω του λυρικού της λόγου καθαγιάζει το ερωτικό συναίσθημα, το εξαγνίζει απαλλάσσοντάς το από την οποιαδήποτε αίσθηση ποταπότητας. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα εγκώμιο στον έρωτα, ένα τραγούδι που εκφράζει τη γνησιότητα του συναισθηματικού κόσμου και της ρομαντικής φύσης της Πολυδούρη.

"...Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ᾿ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω

τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες

κ᾿ έτσι γλυκά πεθαίνω

μονάχα γιατί τόσο ωραία μ᾿ αγάπησες..."

Το ποίημα μελοποιήθηκε από αρκετούς συνθέτες. Ξεχωρίζει η προσέγγιση του Γιάννη Σπανού σε μια τρυφερή, ρομαντική ερμηνεία με την Πόπη Αστεριάδη...Επίσης, εκείνη του Δημήτρη Παπαδημητρίου σε εκτέλεση από την εμβληματική φωνή της Ελ. Αρβανιτάκη, αλλά και του Βασίλη Δημητρίου σε αισθαντικότατη ερμηνεία από τη Μάγδα Πένσου που ακούστηκε στην τηλεοπτική σειρά "Καρυωτάκης":

"Μόνο γιατί μ' αγάπησες", Γ.Σπανός:

"Μόνο γιατί μ' αγάπησες", Δ. Παπαδημητρίου:

"Μόνο γιατί μ' αγάπησες", Β. Δημητρίου:

Μια ατμοσφαιρική μελοποίηση του ίδιου ποιήματος από τον Γιάννη Ζώτο ακούμε τώρα. Βαθιά μελαγχολική σύνθεση σε μορφή ελεγειακής μπαλάντας όπου το πιάνο προσφέρει ασθμαίνουσα συνοδεία στην γεμάτη ρομαντισμό φωνή, ενώ στο ρεφραίν έρχεται σε ισότιμο διάλογο με το τσέλο. Και τα δυο όργανα συντροφεύουν, λιτά ονειροπατώντας, τη λυγμική φωνή: 

"Μόνο γιατί μ' αγάπησες" για φωνή, πιάνο και τσέλο, Γ. Ζώτος:

Ο ταλαντούχος Πατρινός μουσουργός, Γιώργος Δίπλας έχει δηλώσει πως "ποίηση και ποιητές τον έκαναν καλύτερο μουσικό. Του έδειξαν δρόμους και τρόπους έκφρασης, καλλιέργησαν την σκέψη του, την γραφή και την ευαισθησία του..."
Ανάμεσά τους και η Μαρία Πολυδούρη. Στο ποίημά της "Μόνο γιατί μ' αγάπησες" ο συνθέτης αποτυπώνει μουσικά τον καθρέφτη της ψυχής της, κάθε συναίσθημα που πλανάται στις ποιητικές της αράδες...Πάθος, λαχτάρα, πόνος, προσδοκία και σφοδρή επιθυμία να αγαπήσει και να αγαπηθεί...Μελωδικά μοτίβα που αναπαριστούν το ύψιστο μεγαλείο μιας ψυχής που έζησε και αναχώρησε με περισσή χάρη από την πρόσκαιρη ζωή…

"Μόνο γιατί μ' αγάπησες", Γιώργος Δίπλας:

Ο Σταύρος Κουγιουμτζής γράφει τους στίχους και τη μουσική στη "Μπαλάντα για τη Μαρία Πολυδούρη", όπου υπαινίσσεται και την τελευταία της κραυγή πόνου για τον ανεκπλήρωτο έρωτά της για τον Καρυωτάκη:

"Σ' ένα θέατρο που έπαιξες για λίγο

αποσπάσματα και ανόμοιες σκηνές

είπες φτάνει δεν αντέχω πιά θα φύγω

με σκοτώνουν διαρκώς οι θεατές..."

Με το μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον ομότεχνό της, Κώστα Καρυωτάκη γνωρίστηκαν στη Νομαρχία Αθηνών, όπου εργάζονταν και οι δύο. Μεταξύ τους αναπτύχθηκε ένα σφοδρό συναίσθημα...

Σε γράμμα της προς τον Καρυωτάκη γράφει η Πολυδούρη:

"Τάκη αγαπημένε μου! Πόσο μου φαίνεται χρόνος κάθε ώρα που περνώ μακριά σου!
Τίποτε δεν έχει ενδιαφέρον για μένα που δεν είναι από σένα, που δεν μιλεί για σένα, Τάκη. Στον καθρέφτη δε βλέπω το δικό μου, βλέπω το δικό σου πρόσωπο· κατεβαίνω τη σκάλα, στέκω, μου φαίνεται πως σε βλέπω να ανεβαίνεις· στο δρόμο συναντώ έναν γνωστό μου, με σταματά και μου μιλεί, γελώ, και σε μια στιγμή που τον κοιτάζω φεύγει το κεφάλι του, και το δικό σου πηγαίνει στη θέση του..."
(logotexnikesmikrografies)

"Πορτρέτο Μ. Πολυδούρη", Κ. Ασαργιωτάκη
kalliopiasargiotaki

Ο έρωτας ανάμεσα τους υπήρξε βαθύς και παρότι βραχύβιος επηρέασε καθοριστικά τη ζωή και το έργο της ποιήτριας.
Αγαπήθηκαν πολύ, όμως δεν κατάφεραν να βρουν μαζί την ευτυχία...
Τους χώρισε πρώτα η ζωή και έπειτα και ο θάνατος...

Η γοητευτική ποιήτρια, δυναμική και μαχήτρια διεκδίκησε το δικαίωμά της στην αγάπη... Η μοίρα όμως, όπως και το εύθραυστο της ψυχής της συνηγόρησαν στην οικτρή ήττα απέναντι στο θάνατο, δική και του αγαπημένου της...

Σταύρος Κουγιουμτζής: 
"Μπαλάντα για τη Μαρία Πολυδούρη":

"Στο γραφείο σου εκεί στην επαρχία

Όλα τ’άφησες και μείναν όπως χθες

Στο συρτάρι μια παλιά φωτογραφία

Και οι ζωές μας δυο παράλληλες γραμμές