Πίνα Μπάους: η "ιέρεια του θλιμμένου σώματος"...

 

"Δεν με ενδιαφέρει πώς κινούνται οι άνθρωποι, αλλά τι είναι αυτό που τους κινεί"

(Πίνα Μπάους)

Η Παγκόσμια Ημέρα Χορού γιορτάζεται στις 29 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης του Γάλλου χορευτή, χορογράφου και συγγραφέα Ζαν-Ζορζ Νοβέρ, δημιουργού του σύγχρονου μπαλέτου. Την Παγκόσμια Ημέρα Χορού φέτος τη γιορτάζουμε με την "ιέρεια του θλιμμένου σώματος, Pina Bausch", την κορυφαία γερμανίδα χορεύτρια και χορογράφο που έφερε πραγματική επανάσταση στον κόσμο του χορού.

***

"-Δε θα γυρίσεις να την κοιτάξεις, του είπαν, προτού φτάσετε στο φως του απάνω κόσμου. Αλλιώς, θα τη χάσεις για πάντα. Πήγαινε κι αυτή θα σ’ ακολουθεί.
Ο Ορφέας ένιωσε στον ώμο του το χέρι εκείνης κι η καρδιά του φτεροκόπησε σαν μεθυσμένο πουλί.
Η κατάμαυρη πύλη ανοίχτηκε. Τη διάβηκαν σιωπηλοί. Σιωπηλοί κι ανείδωτοι διαβήκαν και το σκοτεινό Αχέροντα με τα φαρμακερά νερά. Από δω αρχίζει η πορεία προς το σύνορο που χωρίζει το έρεβος απ’ το φως.
Είναι ο δρόμος πολύς; Κάθε δρόμου το μάκρος μετριέται με τη λαχτάρα..."

(Γιώργος Γεραλής: "Ο Ορφέας και η λύρα του-Αιωνιότητα")

Τον 18ο αιώνα οι ελληνικοί μύθοι ασκούν υπέρτατη γοητεία στις τέχνες. Ο Γκλουκ είχε τόσο συνταραχθεί από τον σπαραγμό του Ορφέα για την "χαμένη του Ευρυδίκη", που πίστεψε ότι μόνο η κραυγή μπορούσε να αποδώσει την ένταση του αποχωρισμού τους.
Γι’ αυτό και στις πιο οδυνηρές στιγμές της όπεράς του ζητούσε από τους ερμηνευτές να τραγουδούν με κραυγή φυσικού πόνου.

Αυτή η σωματική διάσταση που δίνει ο Γκλουκ στο έργο του, απελευθερώνει και τους χορογράφους...
Η Πίνα Μπάους μεταμόρφωσε το έργο σε χορευτική όπερα το 1975, ακολουθώντας τα βήματα του Γκλουκ. Όπως ο συνθέτης με τις φωνές, έτσι κι εκείνη προσπαθεί με τα σώματα να ανιχνεύσει μέχρι πού ο χορός μπορεί να εκφράσει τις αρχέγονες δυνάμεις που διαπερνούν τις καρδιές των ανθρώπων. Οι φωνές αφηγούνται το μύθο και τα σώματα εκφράζουν τη δραματική του ουσία, έτσι που φωνή και σώμα ενώνονται σε ένα.
Η Μπάους με την εξαιρετική ικανότητά της να οργανώνει τον σκηνικό χώρο με την κίνηση, κάνει κάθε βήμα και κάθε χειρονομία να φαίνονται αναπόφευκτα. Οι χορευτές εκφράζουν τα αισθήματα στην απόλυτη ουσία τους, όλα δείχνουν πραγματικά και ζωντανά, όπως ο θάνατος και η ζωή και συμπλέκονται με αρμονική ισοτιμία με το υπέροχο αυτό μουσικό έργο.
Πένθιμες, μεγάλης πλαστικής δύναμης, τοιχογραφίες εναλλάσσονται με ντουέτα και σόλο πυκνής ενέργειας. Ο χορός της είναι μια γλώσσα ζωντανή και εκφραστική, με την αλήθεια και την καθαρότητα μιας κίνησης που αντλεί από βαθιά.

Η Πίνα Μπάους κάνει τους θεατές συμμέτοχους της μυσταγωγίας που πάσχισε να δημιουργήσει! Η Μπάους, αυτός ο ανθρώπινος θρύλος της χορευτικής καινοτομίας, με τα νεωτεριστικά στοιχεία που καθιέρωσε (μίξη παντομίμας, και υποκριτικής, σκηνογραφικών μυστικών και οπερατικών τεχνικών) ανύψωσε το είδος του χοροδράματος σε υπερβατικές σφαίρες.
Αγαπημένοι της συνθέτες υπήρξαν ο Στραβίνσκυ και ο Γκλουκ. Και τους δυο τούς χορογράφησε σε αριστουργηματικές "χορο-όπερες"...

Gluck-Pina Bausch: Overture to Orpheus & Eurydice:

(Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, pina-bausch.de, nytimes, greek-language.gr)