Robert Burns: "Ποίηση, είναι Μουσική χωρίς νότες"

"Robert Burns portrait", Alexander Nasmyth

"Ποίηση, είναι Μουσική χωρίς νότες"

Η φράση ανήκει στον Robert Burns, έναν από τους πρωτοπόρους ρομαντικούς ποιητές, τον εθνικό ποιητή της Σκωτίας.

Ο Burns γεννήθηκε σαν σήμερα, 25 Γενάρη του 1759 και η ποίησή του που συνήθως είναι γραμμένη στην τοπική σκωτσέζικη διάλεκτο διακρίνεται για το ρομαντισμό, την απλότητα και τα λυρικά της στοιχεία.

Kι ειναι αυτό που προσωπικά με συγκινεί, η πίστη του στη ντοπιολαλιά του, όπως και το ότι τα πρώτα του ποιήματα τα έγραψε για να αποπληρώσει το χρέος της οικογένειάς του..
Στη Σκωτία τον λατρεύουν και όπου κι αν πας, βλέπεις μνημεία, αγάλματα προς τιμήν του! Οι συμπατριώτες του αναγνωρίζουν πως ο Μπερνς με την πένα του ύμνησε την λαϊκή σκωτσέζικη ψυχή, που φτεροκοπά για ελευθερία, για ανασασμό, για έρωτα...
Περιέγραψε την ζωή των Σκωτσέζων και τη Σκωτική ύπαιθρο με τους ανθρώπους της, τις αγροτικές περιοχές όπου και κείνος μεγάλωσε, γι' αυτό και αποκαλείται "βάρδος της Καληδονίας".

Alexander Nasmyth: "Robert Burns portrait"

Ο Μπερνς θα πρέπει να ήταν σπουδαία προσωπικότητα, αφού κατάφερε να εντυπωσιάσει και τον Ουόλτερ Σκωτ:

"Νομίζω πως το μάτι και μόνο, δείχνει την ποιητική ιδιοσυγκρασία
και το χαρακτήρα κάποιου.
Στην περίπτωση του Μπερνς, τα μάτια ήταν μεγάλα και σκοτεινά,
 αλλά κυριολεκτικά έλαμπαν γιατί μιλούσε με συναίσθημα.
Ποτέ δεν είδα άλλα τέτοια μάτια σε ένα ανθρώπινο κεφάλι..."

Είναι αρκετοί οι μουσικοί που έχουν μελοποιήσει κείμενά του, Μπετόβεν, Σούμαν, Ραβέλ, Σοστακόβιτς...

I. O Φέλιξ Μέντελσον στη συλλογή του "Six Duets, Op 63", μελοποιεί έξι ποιήματα, ανάμεσα τους και το "Λαϊκό τραγούδι" του Ρόμπερτ Μπερνς.

Μελωδία, που ταιριάζει στο ρομαντικό ύφος του ποιητή, την κομψή, ντελικάτη συναισθηματική έκφρασή του. 

Η μελωδική διάρθρωση του Μέντελσον κινείται παράλληλα με το ύφος του σκωτσέζου δημιουργού κι αναθέτει την ερμηνεία σε λεπτεπίλεπτες, γυναικείες φωνές. Σχεδόν εύθραυστες, οι δυο υψίφωνες εκφράζουν το ποιητικό κείμενο που εστιάζει στην προστασία από τις άσχημες καιρικές συνθήκες της Σκωτίας και τις συχνές εναλλαγές του καιρού , παραπέμποντας και στις μεταφορικές καταιγίδες που ο άνθρωπος συχνά καλείται να αντιμετωπίσει στη ζωή του.
Ο συνθέτης ακολουθεί την απλή στροφική δομή στο τραγούδι του, και η παρτιτούρα του υποβάλλει τις φωνές σε συνεχόμενη μελωδική κίνηση, που συνηχεί σε τρίτες.
Το μέρος του πιάνου αρκετά διακριτικό ακολουθεί τις φωνές, συμβάλλοντας μέσα από την λιτή του μελωδική γραμμή στην έκφραση του ποιητικού κειμένου.

"O wert thou in the cauld blast,

On yonder lea, on yonder lea,

My plaidie to the angry airt,

I'd shelter thee, I'd shelter thee;

Or did Misfortune's bitter storms

Around thee blaw, around thee blaw,

Thy bield should be my bosom,

To share it a', to share it a'.

Or were I in the wildest waste,

Sae black and bare, sae black and bare,

The desert were a Paradise,

If thou wert there, if thou wert there;

Or were I Monarch o' the globe,

Wi' thee to reign, wi' thee to reign,

The brightest jewel in my Crown

Wad be my Queen, wad be my Queen"

Ο Μέντελσον ένας άφθαστος τεχνίτης της μελωδίας, ζωγράφος, αλλά και δεινός ταξιδευτής είχε -όπως όλοι γνωρίζουμε- επισκεφτεί την Σκωτία, τα μέρη της οποίας απεικόνισε στις υδατογραφίες του, αλλά και μουσικά, όπως στη θαυμάσια 3η "Σκωτική Συμφωνία" του, αλλά και στην Ουβερτούρα του: "Εβρίδες".

Διάχυτος ο ρομαντισμός, φίλοι μου, αυτό το Σαββατιάτικο απόγευμα...Ταιριάζει στον καιρό με τη λεπτή, βελούδινη τρυφεράδα του...

F. Mendelssohn:"Six Duets, Op. 63, N.5 - Volkslied"/ R. Burns:

II. Μεταφρασμένο στη Δανέζικη γλώσσα το "Λαϊκό Τραγούδι" του Μπερνς μελοποιήθηκε και από τον Σουηδό συνθέτη και ζωγράφο, Hugo Alfvén με τίτλο: "O stode du i kylig blast".

Με πρότυπο τα "Λυρικά Κομμάτια" του Γκριγκ ο συνθέτης χαράσσει μια μελωδική γραμμή όπου το ύφος παραμένει προσωπικό και στηρίζεται στη ρυθμική λιτότητα, με μελωδίες εκφραστικές και φρέσκιες αρμονίες, συνταιριασμένες με το ρομαντικό, όλο απαλότητα και ευγένεια ποιητικό κείμενο του τιμώμενου σήμερα Σκωτσέζου ποιητή, Ρόμπερτ Μπερνς.

Hugo Alfvén / Robert Burns: 
"O wert thou in the cauld blast - O stode du i kylig blast":

Παλαιότερο κείμενο για τον Ρόμπερτ Μπερνς μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.

Ο γάμος του Πηλέα και της Θέτιδας, θέμα στην πρώτη σωζόμενη βενετσιάνικη όπερα...

 

Hendrick van Βalen, "Le nozze di Teti e Peleo"

 

Στην κορυφή του Πηλίου μεταφερόμαστε, καθώς "σήμερα γάμος γίνεται!"

Νύφη η Θέτιδα, μια απ’ τις πενήντα κόρες του Νηρέα, η πιο όμορφη! Η Θέμις είχε προειδοποιήσει τον Δία πως αν η Θέτις παντρευόταν θεό, ο γιος που θα γεννούσε θα γινόταν κυρίαρχος του κόσμου και γι’ αυτό ο Δίας αποφάσισε να την παντρέψει με θνητό. Ετσι, ταίρι της καθ' υπόδειξη του Δία γίνεται ο γιος του βασιλιά της Αίγινας, Αιακού, ο Πηλέας...

Ο γάμος ήταν μεγαλοπρεπέστατος, ο Μουσηγέτης Απόλλων έπαιζε τη λύρα του κι οι Μούσες τραγουδούσαν!

Στο γάμο καλεσμένοι ήταν όλοι οι  Ολύμπιοι θεοί, εκτός από την Έριδα...

Θυμωμένη και για να εκδικηθεί,  άφησε πάνω στο γαμήλιο τραπέζι ένα χρυσό μήλο για την ομορφότερη θεά με την επιγραφή "τη καλλίστη", που προκάλεσε καυγά μεταξύ των θεών Ήρας,  Αθηνάς και Αφροδίτης. Τη διαμάχη έλυσε ο Πάρης, ως γνωστόν, καθ’ υπόδειξη του Δία. Λύση πρόσκαιρη, γιατί  έγινε αφορμή για τον περιβόητο Τρωικό πόλεμο. 

Francesco Cavalli

Το μυθολογικό θέμα των γάμων του Πηλέα και της Θέτιδας είναι η βάση της πρώτης σωζόμενης βενετσιάνικης όπερας. Δημιουργία του Φραντσέσκο Καβάλλι, με πρόλογο και τρεις πράξεις κι έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 24 Ιανουαρίου 1639 στο Teatro San Cassiano της Βενετίας. 

Ο  Καβάλι πλάθει ένα έργο με πλούσια σκηνική δράση, τρομερά απαιτητικό, με περίπλοκο θεατρικό σκηνικό, ιδιαίτερα στις  σκηνές της θεϊκής παρέμβασης.

Ενας από τους δημοφιλέστερους συνθέτες της όπερας μπαρόκ, ο Φραντσέσκο Καβάλι πορεύεται στον δρόμο που άνοιξε  ο Μοντεβέρντι. Προσφέρει  δηλαδή ένα ευχάριστο θέαμα, που στον καιρό του στα δημόσια θέατρα της Βενετίας για τα οποία και ήταν γραμμένα, είχαν πολύ μεγάλη επιτυχία, καλλιτεχνική και εισπρακτική.
Επίσης, ωραία μουσική, απρόσκοπτη ροή και με πλοκή που περιέχει χαρακτήρες δραματικούς και κωμικούς, και τις εναλλαγές ανάμεσα σε σοβαρό και κωμικό να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον και την απόλαυση του θεατή.

Francesco Cavalli: "Le nozze di Teti e di Peleo, Act I-Scene 3": 

"Σαλβαντόρ Νταλί, ένας ιδιόρρυθμος μυστακοφόρος της εικαστικής τέχνης"

 

Ο σουρεαλιστής Σαλβαντόρ Νταλί υπήρξε  εκκεντρική και ιδιόρρυθμη προσωπικότητα.

Πολλοί τον χαρακτήρισαν παραδοξολόγο, μεγαλομανή, σκανδαλώδη, ως και παρανοϊκό!

Όμως, κανείς δεν αμφισβήτησε την καλλιτεχνική του μεγαλοφυία! Από τις εντυπωσιακότερες φυσιογνωμίες της σύγχρονης τέχνης!

S. Dali: "Cellini and Jupiter"
pinterest

Ανάμεσα στα πολλά που κατά καιρούς αναφέρονται για τον μεγάλο καλλιτέχνη ίσως πρέπει να θυμίσουμε πως "ήρωας" για τον Σαλβαντόρ Νταλί υπήρξε κι ο Μπενβετούτο Τσελίνι. Ενας επίσης εκκεντρικός και ιδιόρρυθμος πολυκαλλιτέχνης  της Αναγέννησης, με ζωή  πολυτάραχη, οξύθυμος, εγωπαθής, είρωνας, παθιασμένος, λάτρης των απολαύσεων της ζωής, αλλά συγχρόνως μεγαλοφυής και πολυτάλαντος!
Μάλλον είναι αρκετά τα κοινά τους στοιχεία, δεν βρίσκετε; Γι' αυτό και ένοιωθε πως ταυτιζόταν μαζί του ο Νταλί, ο οποίος εικονογράφησε την έκδοση της "Αυτοβιογραφίας" του  Τσελίνι το 1946.

Χαρακτηριστική είναι η απεικόνιση της προετοιμασίας του γλυπτού "Δίας" του Τσελίνι, ένα έργο τεραστίων διαστάσεων παραγγελία του βασιλιά της Γαλλίας φτιαγμένο από ασήμι.
Ο γλύπτης  -κατά την παράδοση- όταν ολοκλήρωσε τη σύνθεση, την τοποθέτησε σε σκοτεινό δωμάτιο και ανέθεσε σε έναν υπηρέτη να στέκεται δίπλα στο γλυπτό και να κρατά δάδα προκειμένου το αργυροκατασκευασμένο άγαλμα να λάμπει στο σκοτάδι.

Τη σκηνή αυτή αποτύπωσε ο Νταλί.

S. Dali: "Cellini's portrait"

Επίσης ένα σκίτσο-πορτρέτο του Τσελίνι από τον Νταλί έχει τα χαρακτηριστικά του ζωγράφου, αν κανείς παρατηρήσει τις λεπτομέρειες.
Στοιχείο που μαρτυρά τον απερίγραπτο θαυμασμό του Νταλί προς την προσωπικότητα του Τσελίνι!
Γιατί και  ο Νταλί ήταν εκκεντρικός, ισχυρογνώμων, πεισματάρης, επιθετικός και απερίσκεπτος ενίοτε,  τολμηρός και "αντάρτης".

Λάτρευε να αυτοδιαφημίζεται και να προκαλεί με τις κινήσεις του.

Κάποιοι δε, τον είπαν και τρομερά φιλοχρήματο! Μάλιστα αυτό το χαρακτηριστικό της απληστίας του οδήγησε στον αναγραμματισμό του ονόματός του Salvador Dali=Avida Dollars, που μεταφράζεται σε "άπληστος για δολάρια".

'Οπως και να'χει κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την καλλιτεχνική και πνευματική του "ιδιοφυία", κάτι, που δηλώνεται και σε ένα από τα ονόματά του :
"Eungenio", που στα ισπανικά σημαίνει "Είναι ιδιοφυής".

Το αγαπημένο  ισπανικό συγκρότημα, οι Μecanο, δίνουν αυτό το όνομά του σε ένα από τα τραγούδια τους, αφιερωματική τιμή στο μεγάλο συντοπίτη τους καλλιτέχνη με το χαρακτηριστικό μουστάκι...

"Si te reencarnas en cosa hazlo en lapiz o en pincely gala de piel sedosa que lo haga en lienzo o en papelandamos justos de genios "eungenio" salvador dali!"

"Αν μετενσαρκωθεί, πάλι με μολύβι ή πινέλο τη Γκαλά θα σκιτσάρει τη μεταξωτή σε καμβά ή χαρτί η ιδιοφυία"Eungenio" Σαλβαντόρ Νταλί!"

Mecano: "Eugenio Salvador Dali"

Φυσιογνωμία εκκεντρική ο Σαλβαντόρ Νταλί, αλλά ενδιαφέρουσα... 

Από τους πιο πρωτοπόρους και προοδευτικά πνεύματα της εποχής, με αχαλίνωτη φαντασία, οι αλληγορικές εικόνες του αποτελούν ονειρική παραίσθηση!

Σίγουρα οι προσεγγίσεις των θεμάτων του αποτελούν πρόκληση, άλλοτε σκανδαλίζουν ή σοκάρουν, άλλοτε ωθούν σε βαθύτερες σκέψεις και προβληματισμούς, σίγουρα πάντως μιλούν στην ψυχή εκείνου που θα σταθεί μπροστά στη δημιουργία του...

Από τα πλάσματα που λάτρεψε η αιωνιότητα...

Ο Νταλί πέθανε σαν σήμερα, 23 Ιανουαρίου 1989 από καρδιακή ανακοπή στο Φιγέρες τη γενέτειρά του. Ο τάφος του βρίσκεται μέσα στο Μουσείο του...

Το άρθρο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

"Λένιν και Μουσική"

 

"Ο Λένιν ακούγοντας πιάνο", Evgeny Samusev
(redd.it)

[Στη μνήμη του BΛΑΝΤΙΜΙΡ ΛΕΝΙΝ- απεβίωσε την 21 Ιανουαρίου 1924]

"Δεν γνωρίζω τίποτα λαμπρότερο από την "Απασσιονάτα" του Μπετόβεν!
Θα ήθελα να μπορώ να την ακούω κάθε μέρα!
Όμως, δυστυχώς δεν δύναμαι να ακούω μουσική συχνά. Επιδρά στο νευρικό σύστημα, σε κάνει να θέλεις να πεις όμορφα πράγματα, να χαϊδέψεις τους ανθρώπους στο κεφάλι".

Σύμφωνα με τον ρώσο συγγραφέα Μαξίμ Γκόρκι, ο Βλάντιμιρ Λένιν επαινούσε την Μπετοβενική σονάτα ως ένα εκπληκτικό και υπεράνθρωπο έργο μουσικής, σπεύδοντας να διευκρινίσει πως σε καμία περίπτωση δεν υπονοούσε ότι η πολιτική ήταν πιο σημαντική από τη μουσική και τις τέχνες. Εξάλλου, μην ξεχνάμε πως ο Λένιν τόνισε τη σημασία του πολιτισμού στη ζωή του ανθρώπου και μάλιστα συνέστησε στους συντρόφους του να γνωρίσουν τις "αστικές" τέχνες και να μην τις απορρίψουν. Τόνιζε φυσικά πως χωρίς οικονομική δικαιοσύνη η απόλαυση των τεχνών γινόταν απλώς μια ευχαρίστηση στην οποία έχει πρόσβαση μόνο η ελίτ....

Υπενθυμίζουμε πως ο Λένιν είχε καλή φωνή, καλό αυτί και γνώριζε πιάνο(η μητέρα του ήταν πιανίστα και τον είχε διδάξει).
Συχνά στο πατρικό του έπαιζε με την αδερφή του Μαρία Αλεξάνδροβνα a 4 mains.
Η μητέρα του διέθετε μια πλούσια μουσική βιβλιοθήκη με διασκευές για πιάνο από πολλές όπερες.
Αδυναμίες του Λένιν ηταν τα έργα των Μπετόβεν και Σοπέν(ιδιαίτερα αγαπούσε την "Επαναστατική), ενώ φαίνεται να γνώριζε τις εξελίξεις της σύγχρονης κλασικής ευρωπαϊκής μουσικής.



Στα παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε σκηνές από το σοβιετικό φιλμ "Appassionata" του '63, όπου Γκόρκι και Λένιν συζητούν πολιτικά με συνοδεία Μπετόβεν και Σοπέν.
Στο πιάνο ο Rudolf Kerer.

Lenin and Gorky-Beethoven Appassionata:

Lenin and Gorky-Chopin Etude op. 10 no. 12: 

Για τη Συμφωνία που αφιέρωσε ο Σοστακόβιτς στη μνήμη του Λένιν μπορείτε να διαβάσετε ένα παλιότερο άρθρο μου εδώ

και

για την "Dramatic Symphony Lenin" του Vissarion Shebalin, εδώ.

Κίπλινγκ: "Το νανούρισμα της φώκιας"...

Ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα, 18 Γενάρη 1936. Πιο γνωστό ποίημά του είναι το " Αν...", όμως αγαπήθηκε και για τις παιδικές του ιστορίες και τις ιστορίες για τους Βρετανούς στρατιώτες στην Ινδία.  Θεωρείται ένας "πρωτοπόρος στην τέχνη του διηγήματος", ενώ τα παιδικά του βιβλία -κλασικά έργα της παιδικής λογοτεχνίας- παρουσιάζουν το "ευέλικτο και φωτεινό αφηγηματικό του χάρισμα".

"Ω! σώπα μωρό μου, η νύχτα πέρασε

και γύρισαν πίσω τα σμαραγδένια νερά.

Το φεγγάρι πάνω απ' τα κύματα ψάχνει να μας βρει

μέσα στις σπηλιές που γαργαρίζουν.

Εκεί όπου φουσκώνει το κύμα,

απαλό ας είναι το μαξιλάρι σου.

Ω! Μικρά μου κουρασμένα πτερύγια,

κουρνιάστε άνετα!

Η καταιγίδα δεν θα σας παρασύρει,

ούτε ο καρχαρίας θα σας πιάσει

έτσι όπως θα κοιμάστε

στη λικνιστική αγκαλιά της θάλασσας"

Το παραπάνω ποίημα του τιμώμενου σήμερα, Ράντγιαρντ Κίπλινγκ είναι από το "Βιβλίο της ζούγκλας" και μια από τις ιστορίες του, εκείνη της "Λευκής φώκιας".
O Κότικ είναι μία σπάνια φώκια με λευκή γούνα, που ψάχνει ένα νέο τόπο για το λαό του, όπου δεν θα κυνηγιούνται και δυναστεύονται από τους ανθρώπους. Ποίημα που ξεχωρίζει για το ανεπιτήδευτο ύφος του Κίπλινγκ και επιβεβαιώνει τον δημιουργό του ως έναν από τους πιο αξιόλογους πνευματικούς ανθρώπους της Αγγλίας.

Ο νομπελίστας άγγλος ποιητής γεννήθηκε στη Βομβάη της Βρετανικής Ινδίας και έζησε εκεί ως τα έξι του χρόνια.
Οι σύντομες ιστορίες του έχουν πρωταγωνιστές ζώα μέσα από τις οποίες διδάσκει ήθος και αξίες. Πρόκειται για μύθους της ζούγκλας που γνώριζε ήδη ή φαντάστηκε...

Ο βραβευμένος με Grammy Award Αμερικανός, Έρικ Γουίτακερ, είναι ένας από τους πιο γνωστούς εν ζωή συνθέτες χορωδιακών έργων και λάτρης τη ποίησης. Το ποίημα του Κίπλινγκ τον συγκίνησε βαθιά. Έτσι, το μελοποίησε σε μια προσέγγιση με απίστευτη τρυφερότητα στο ύφος του ποιητικού λόγου και τη θεματική του...
Οι συνθέσεις του αμερικανού, είναι πάντα πρωτότυπες και απολύτως εκφραστικές! Καλεί τους ακροατές του να γίνουν περιηγητές στην ομορφιά της πολυφωνίας του...

Αγαλλιαστικές φωνές που καταπραΰνουν την ψυχή στο "Νανούρισμά" του, μελωδικές φράσεις με διατονική εναρμόνιση στα μοτίβα γυναικείων-ανδρικών φωνών και μια λιτή μα τόσο εκφραστική πιανιστική συνοδεία μεταφέρει όλη την τρυφερότητα του δημιουργού, μαρτυρώντας συγχρόνως την ευαισθησία και τη διάθεση μέριμνας προς τα ζώα, όπως κάνει και ο ποιητής Κίπλινγκ.
Κατευναστική, γαλήνια ερμηνευτικά απόδοση με το ιδιαίτερο πολυφωνικό σχήμα στα μέρη των επιφωνημάτων να προκαλεί ανακουφιστική διάθεση και ασφάλεια...Ένα χορωδιακό άσμα ερμηνευμένο με ανατριχιαστικά αγγελικό τρόπο. Ένα νανούρισμα, που μάς μεταφέρει σε αστερολουσμένα ονειρικά μονοπάτια γεμάτα από το φως της αγάπης...

"The Seal Lullaby": Rudyard Kipling - Eric Whitacre:

Nαζίμ, πολύ σ'αγαπήσαμε....

 

(soundcloud)

"Ναζίμ πολύ μας αγάπησες, πολύ σ' αγαπήσαμε.

Πόσες πόλεις σου μιλούν με το μικρό όνομά σου,

όλοι στον ενικό...

Κι εγώ Ναζίμ και πιο πολύ η ελευθερία,

με το μικρότερο όνομά σου, το πιο μεγάλο"

(Γ.Ρίτσος)

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη μια μέρα σαν τη σημερινή, στις 15 Γενάρη του 1902. Η ζωή του ήταν έντονη. Φυλακίστηκε για χρόνια και κυνηγήθηκε άγρια από τις τουρκικές αρχές για τις αριστερές του πεποιθήσεις.
Η ποίησή του αποτελεί ανυπέρβλητο σύμβολο των εξαθλιωμένων κι αυτός, ο ποιητής-επαναστάτης- διανοούμενος.

"Για τη ζωή":

Η ζωή δεν είναι παίξε γέλασε

πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Όπως να πούμε κάνει ο σκίουρος

δίχως απ'όξω ή από πέρα να προσμένεις τίποτε.

Δε θα' χεις άλλος, πάρεξ μονάχα να ζεις.

Η ζωή δεν είναι παίξε γέλασε

πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Τόσο μα τόσο σοβαρὰ

Που έτσι, να πούμε, ακουμπισμένος σ᾿ έναν τοίχο

με τα χέρια σου δεμένα

ή μέσα στ᾿ αργαστήρι

Με λευκή μπλούζα και μεγάλα ματογυάλια

θε να  πεθάνεις, για να ζήσουνε οι άνθρωποι

οι άνθρωποι που ποτέ δε θα' χεις δει το πρόσωπό τους  

και θα πεθάνεις ξέροντας καλά 

πως τίποτα πιο ωραίο, πως τίποτα πιο αληθινό

απ' τη ζωή δεν είναι.

Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Τόσο μα τόσο σοβαρά

Που θα φυτεύεις, σα να πούμε 

ελιές ακόμα στα εβδομήντα σου

Όχι καθόλου για να μείνουν στα παιδιά σου

Μα έτσι για το θάνατο δε θα τονε πιστεύεις 

όσο κι αν τὸν φοβάσαι

Μα έτσι γιατί η ζωὴ θε να βαραίνει πιότερο στη  ζυγαριά"

(ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ)

Το παραπάνω ποίημα αποτελεί ένα από τα δεκαέξι που μελοποιήθηκαν για να συγκροτηθεί  το ορατόριο του Τούρκου συνθέτη και πιανίστα Φαζίλ Σάυ, αφιέρωμα στον συμπατριώτη του ποιητή που τιμάμε σήμερα, γι 'αυτό έχει τον τίτλο: "ΝΑΖΙΜ".
Πρόκειται για μεγάλης κλίμακας σύνθεση, που οι αναλυτές διακρίνουν πως αναδεικνύει την ιδιαίτερη αισθητική του συνθέτη  και περιέχει την πεμπτουσία της  δημιουργικής δραστηριότητας του. Το έργο για σολίστες, συμφωνική ορχήστρα, μικτή χορωδία και αφηγητή, ολοκληρώθηκε το 2001 στη Νέα Υόρκη.
Η σύνθεση "Nâzım" χαρακτηρίζεται από τη σχέση με αντίστοιχες συνθέσεις σκηνικής μουσικής όπως η όπερα και το ορατόριο, αλλά διαφέρει απ' αυτά ως προς τη δομή και το περιεχόμενό της. Το έργο, που αποτελείται από πέντε αλληλένδετες ενότητες (Νεανικά χρόνια - Στη φυλακή - Ενήλικας - Εξορία -Φινάλε) ακολουθεί τη δομή της "ελεύθερης μορφής". Χρησιμοποιεί μοτίβα και χρώματα της λαϊκής μουσικής με τροπικές, τονικές και ατονικές τεχνικές και αδιαμφισβήτητα αντανακλά τη θαυμαστή αλληλεπίδραση ποίησης και μουσικής.

Fazıl Say : "Nazım Oratorio - Yaşamaya Dair - Για τη ζωή":

O Φαζίλ Σάυ είναι λάτρης της λογοτεχνίας και της ποίησης. Την αγάπη του για τις τέχνες τού εμφύσησε ο πατέρας του ων εκδότης λογοτεχνικών περιοδικών. 
Ο Χικμέτ κατέχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά του και τον θεωρούσε από μικρός μια  πολύ σημαντική προσωπικότητα, όχι μόνο για την τουρκική λογοτεχνία αλλά κυρίως για τη διαμόρφωση της νοοτροπίας στην τουρκική κοινωνία.

Από τα πλέον δημοφιλή και συγκινητικότερα μέρη του ορατορίου είναι όταν το μικρό κορίτσι σε ρόλο σολίστ ερμηνεύει το ποίημα του Χικμέτ: "Kız Çocuğu-Το μικρό κορίτσι", αναφορά στα παιδιά που χάθηκαν στη Χιροσίμα. Ο Τούρκος ποιητής γράφει ένα σπαρακτικότατο ποίημα με αφηγητή ένα νεκρό κορίτσι, θύμα του πυρηνικού ολέθρου:

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας

Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες

Ω, μην τρομάζετε καθόλου πούμαι αθώρητη

Κανένας μια μικρή νεκρή δεν μπορεί νάιδει

Εδώ και δέκα χρόνια, εδώ καθόμουνα

Στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε

Κ’ είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα

Μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν.

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου

Μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια

Όλη-Όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα

Την πήρε ο άνεμος κι’ αυτή σ’ ένα ουρανό συγνεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,

Κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει

Τι το παιδί που σαν εφημερίδα κάηκε

Δεν μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,

Φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας

Έτσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται

Και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.

(μτφ. Γιάννης Ρίτσος)

Το ορατόριο "ΝΑΖΙΜ"  συνέθεσε ο Φαζίλ Σάι γύρω στα τριάντα του χρόνια και μ' αυτό ήθελε να αποτίσει φόρο τιμής στον  πρωτοπόρο, Χικμέτ, μα κυρίως να τονίσει την  αδικία που αντιμετώπισε...

Για να γενούνε τα σκοτάδια λάμψη...Γιατί γι' αυτό πάσχισε ο τρανός ποιητής, που έδεσε την τέχνη του και τη ζωή του με τις ωραιότερες αξίες και ιδανικά της ανθρωπότητας!
Να φωτίσει ένα όμορφο τοπίο ελπίδας, έναν κόσμο αλληλεγγύης κι ανθρωπιάς. Ο λόγος του πάντα θα ηχεί ελπιδοφόρο σήμαντρο μέσα σ' ένα κόσμο που πλήττεται βάναυσα από λογής θύελλες κι αστραπόβροντα...

Ναζίμ, πολύ σ'αγαπήσαμε!

Τέλος, από τα πιο δημοφιλή μέρη του ορατορίου είναι ο ύμνος: "Memleketim-η πατρίδα μου", που εκτελείται συχνά και αυτόνομα:

"Η Πατρίδα μου"

Δεν άφησα καπέλα Για να γυρίσω πίσω

Ούτε παπούτσια για να διαβώ τους δρόμους σου.

Έλιωσα το τελευταίο πουκάμισό σου,

Πάει πολύς καιρός,

Ήταν ύφασμα απ΄το Σιλέ.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

Στο έμφραγμα της καρδιάς μου.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

Στις γραμμές του μετώπου μου,

Πατρίδα μου.

Δεν άφησα καπέλα Για να γυρίσω πίσω

Ούτε παπούτσια για να διαβώ τους δρόμους σου.

Έλιωσα το τελευταίο πουκάμισό σου,

Πάει πολύς καιρός,

Ήταν ύφασμα απ΄το Σιλέ.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

 Στο έμφραγμα της καρδιάς μου.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

Στις γραμμές του μετώπου μου,

Πατρίδα μου"

Κείμενο για τον Χικμέτ μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.

Ένας Μπραμς χαμένος στο Νορβηγικό δάσος του Μουρακάμι...

 

"Δεν πρέπει να επιτρέπεις σε τόσα πράγματα να σε τρομάζουν", είπα. "Το σκοτάδι, τα άσχημα όνειρα, η δύναμη των νεκρών. Πρέπει να τους ξεχάσεις. Είμαι σίγουρος πως θα συνέλθεις αν το κάνεις
[...]
Γυρίσαμε στο καφενείο λίγο πριν από τις τρεις. Η Ρέικο διάβαζε ένα βιβλίο και άκουγε Μπραμς στο ραδιόφωνο -το Δεύτερο Κονσέρτο για πιάνο-. Ήταν υπέροχο ν' ακούς τη μουσική του Μπραμς στην άκρη του καταπράσινου λιβαδιού, χωρίς να βλέπεις ίχνος ανθρώπινης ζωής μέχρι εκεί που έφτανε  μάτι σου. Η Ρέικο σφύριζε τη μελωδία του τσέλου, την αρχή του Τρίτου Μέρους.

-"Μπακχάουζ και Μπεμ", είπε.
-"Κάποτε είχα κυριολεκτικά λιώσει αυτόν το δίσκο. Άκουγα κάθε νότα, είχα ρουφήξει τη μουσική του.

(Χαρούκι Μουρακάμι: "Νορβηγικό δάσος", εκδ. Ψυχογιός, μτφ: Αργ. Μαντόγλου, σελ. 233-234)

Ο κορυφαίος ιάπωνας συγγραφέας και μεταφραστής, Χαρούκι Μουρακάμι γεννήθηκε σαν σήμερα, 12 Ιανουαρίου 1949 στο Κιότο.

Η σχέση του με τη μουσική είναι ιδιαίτερη, η αγάπη του γι'αυτή χαρακτηριστική και ξεκίνησε όταν νεαρός δούλευε σε ένα δισκοπωλείο. Εκεί γνώρισε όλα τα είδη της, ήρθε σε επαφή με συνθέτες και τα έργα τους. Έτσι, και στο συγγραφικό του έργο η μουσική αποτελεί σημείο αναφοράς. Μοιάζει η μουσική ν'αποτελεί απαραίτητο κομμάτι της πλοκής και με μαεστρία καταφέρνει να την κάνει να "γλιστράει" στο κείμενο...

Λατρεύει από κλασική έως ροκ και τζαζ... 

"Είτε πρόκειται για μουσική είτε για fiction, το πιο σημαντικό είναι ο ρυθμός...
Έμαθα τη σημασία του ρυθμού από τη μουσική. Μετά έρχεται η μελωδία - η οποία στη λογοτεχνία αφορά στη σωστή διάταξη των λέξεων, προκειμένου να ταιριάζουν με το ρυθμό.
Αν οι λέξεις ταιριάζουν με το ρυθμό, το αποτέλεσμα είναι όμορφο...",  λέει ο συγγραφέας...

Η μουσική φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στα βιβλία του, καθώς συχνά οι τίτλοι των βιβλίων παραπέμπουν σε τραγούδια ή συνθέσεις...

Όπως στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, απόσπασμα του οποίου σάς έδωσα παραπάνω. Η μουσική των Μπητλς και συγκεκριμένα οι στίχοι του τραγουδιού τους: "Norwegian Wood" ελευθερώνει τη μνήμη των πρωταγωνιστών, που στη συνέχεια ανεξέλεγκτα ανασύρονται σπασμένα  κομμάτια του εαυτού τους.
Λένε πως η μουσική ειναι χάδι που μάς αγγίζει ως τα κατάβαθά μας...πως είναι μια απόκρυφη άσκηση της ψυχής μας στα μονοπάτια του στοχασμού... ο σύντροφος που μπορεί να ξεδιαλύνει τυχόν θαμπές σκέψεις ή διαθέσεις...
Είναι όμως και οι ανείπωτες σκέψεις μας για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη ζωη, φίλοι μου...Το πιστεύω...Έτσι, είναι συχνό να ταυτιζόμαστε με τους στίχους ενός τραγουδιού, ν'αντλούμε δύναμη από το λόγο και τη μελωδία του...

Στο απόσπασμα ο Μουρακάμι αναφέρεται στο περίφημο Δεύτερο κονσέρτο για πιάνο του Γιοχάνες Μπράμς. Ένα κονσέρτο που θεωρείται από τα σπουδαιότερα έργα του ρεπερτορίου.
Βασικό χαρακτηριστικό του η μεγάλη διάρκειά του και φυσικά -με την προσθήκη του σκέρτσο- η ασυνήθιστη για κείνη την εποχή τετραμερής δομή του.
Το μέρος του πιάνου είναι τρομερά δεξιοτεχνικό. Ο Μπραμς πετυχαίνει μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα συνομιλία με την πλήρη εξισορρόπηση ανάμεσα στο πιάνο και τα μέρη της ορχήστρας.

Όπως αναφέρει και ο ιάπωνας συγγραφέας, αίσθηση προκαλεί το σόλο τσέλο στο εισαγωγικό κομμάτι του τρίτου μέρους...Ένα τρυφερό, βελούδινο άγγιγμα από τις δοξαριές για το οποίο ο Φραντς Λιστ έγραψε πως "πετυχαίνει πλήρη αρμονία σκέψης και αισθήματος".

Να θυμίσουμε πως στο 3ο μέρος Andante - Più adagio, του κολλοσσιαίων διαστάσεων Δεύτερου Κονσέρτου και μετά την ολοκλήρωση της εισαγωγικής μελωδίας από το τσέλο, ακολουθεί ένας γλυκός διάλογος με το όμποε. Με αυτό τον τρόπο στρώνεται ένα εξαιρετικής μελωδικής υφής χαλί να πατήσει το πιάνο, που αρμονικά άστατα και με βίαιη εκρηκτικότητα επισημαίνει τα πάθη που σκιαγραφήθηκαν από το προηγούμενο τρυφερό θέμα. Μετά την ολοκλήρωσή του  ηχεί ένα αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα τελείωμα για τα δυο όργανα. Ενα μέρος απαράμιλλης ομορφιάς που προοιωνίζει την επερχόμενη λύτρωση από τα πάθη των προγούμενων μερών.

Από τις θρυλικές ηχογραφήσεις είναι φυσικά αυτή στην οποία αναφέρεται ο Χαρούκι Μουρακάμι, με τη Φιλαρμονική της Βιέννης υπό την μπαγκέτα του Karl Bohm. Σολίστας ο Wilhelm Backhaus. Πρόκειται για ηχογράφηση του 1967. Ο Backhaus σφριγηλός παρόλα τα 83 χρόνια του παίζει χωρίς ίχνος επίδειξης, αλλά με αδιάκοπη διορατικότητα, μαρτυρώντας την  ικανότητά του να φωτίζει τις εσωτερικές γραμμές της μουσικής του εκάστοτε συνθέτη.

Brahms: Piano Concerto No. 2, Op. 83 - Μov. III" / Backhaus-Bohm.
Στο τσέλο ο Emanuel Brabec:

Για τον Χαρούκι Μουρακάμι μπορείτε να διαβάσετε και εδώ

Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)12 January 2021 at 12:59

Έχω διαβάσει το Νορβηγικό Δάσος, Ελπίδα μου! Ένα βιβλίο με περίπλοκες ανθρώπινες σχέσεις, κάπως ακραίες ίσως μερικές φορές, με αρκετά ψυχολογικά ή ψυχοπαθολογικά θέματα. Όμως, η ζωή τα έχει όλα αυτά, απλά είναι συγκεντρωμένα σ' ένα βιβλίο. Δεν συζητώ για τον Μπραμς και το Δεύτερο κοντσέρτο για πιάνο! Δεν υπάρχει έργο του Μπραμς που να μην μου αρέσει. Kαι το κοντσέρτο αυτό περιέχει εσωτερικότητα, αναζήτηση, έκρηξη... όλα όσα υποφέρουν οι χαρακτήρες του Μουρακάμι.
Ευχαριστούμε για την εξαίρετη αναφορά σου στην γενέθλια μέρα του συγγραφέα! Καλό ξημέρωμα! ❤ReplyDelete
Replies
ELPIDA NOUSA12 January 2021 at 22:31

Καλημερα Αζη μου!Ναι, ο Μουρακαμι εχει αυτη τη συγγραφικη δυνατοτητα να αποτυπωνει υπαρξιακα θεματα, συχνα στην υπερβολικη τους διασταση, και να τα συσχετιζει με την ενταση των συναισθηματων που παρομοια εκφραζονται και μεσα από συνθεσεις στο εκτεταμενο μουσικο ρεπερτοριο, που φαινεται να γνωριζει ο συγγραφεας σε βαθος και με πολλέςλεπτομέρειες.
Εγω ευχαριστω πολύ, φιλη μου για την ανταπόκριση!Καλη μας μερα , με ελπιδά και αισιοδοξια! ❤Delete

Πρόσκληση για χορό στο σαλόνι της Νταϊάν ντε Πουατιέ...

 

[από: wikimedia]

Μια από τις δημοφιλέστερες ερωμένες βασιλέων και μάλιστα με τεράστια δύναμη στην βασιλική Αυλή ήταν η  ευγενικής καταγωγής, Νταϊάν ντε Πουατιέ. 

Κυρία επί των Τιμών υπήρξε η Νταιάν, αλλά και επίσημη σύντροφος του Ερρίκου του Β΄της Γαλλίας, που δεν τής χαλούσε χατίρι. Είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στο κοφτερό της μυαλό και την οξυδέρκειά της, γι' αυτό και τής είχε ανατεθεί η ευθύνη της επίσημης αλληλογραφίας του βασιλιά. Μάλιστα συνήθιζαν να υπογράφουν τις επιστολές προς τους συμμάχους του θρόνου πλέκοντας τα ονομάτά τους: "HenriDiane-ΕρρίκοςΝταϊάν".


Πολύ μορφωμένη η Νταϊάν, διδάχτηκε εκτός από το savoir vivre και την τέχνη της συζήτησης, ξένες γλώσσες, ελληνικά και λατινικά, μουσική και χορό. Αθλούνταν συστηματικά και αγαπούσε το κυνήγι, όπως και η αρχαία θεά της οποίας έφερε το όνομα...Γι' αυτό συνήθιζε να φορά μικρή τιάρα με το μισοφέγγαρο, σύμβολο της ρωμαϊκής Ντιάνας που ταυτιζόταν με την Άρτεμη.

Προσλήφθηκε στο παλάτι ως δασκάλα του πρίγκιπα Ερρίκου απ'τον οποίο ήταν μια 20ετία μεγαλύτερη, όμως αυτό δεν τούς εμπόδισε να γίνουν εραστές.

Όλοι γνώριζαν την αδυναμία του Ερρίκου "στα όμορφα γαλανά μάτια της και το αλαβάστρινο δέρμα της" και θρυλείται πως όταν ο Πάπας Παύλος ο 3ος έστειλε ως δώρο στη σύζυγο του βασιλιά, Κατερίνα των Μεδίκων, το τιμητικό "χρυσό τριαντάφυλλο", δεν παρέλειψε φυσικά να στείλει κι ένα μαργαριταρένιο περιδέραιο στην Πουατιέ...


Έμπνευση απο την προσωπικότητα της Δουκίσσης Νταιάν παίρνει το 1934 ο Jacques Ibert για να συνθέσει ένα μπαλέτο για την Ίντα Ρουμπινστάιν.
Στόχος του χορογράφου, Μισέλ Φoκίν, της χορεύτριας και του συνθέτη δεν ήταν η απεικόνιση της ιστορικής προσωπικότητας όσο η αποτύπωση της ατμόσφαιρας της Αυλής με τις λαμπρές γιορτές και μεγαλοπρεπείς χορούς την περίοδο του Ερρίκου.
Έτσι, ο Ιμπέρ στις τρεις σκηνές, που δομεί το μπαλέτο και για να πετύχει την ηχητική "ζωγραφική" του γαλλικού παλατιού, χρησιμοποιεί μοτίβα από έργα Γάλλων συνθετών του 16ου αι., ενώ καθώς το λιμπρέτο εμφανίζει επίσημους προσκεκλημένους από χώρες όπως Ρωσία, Ιταλία ή  Iσπανία,  και υπηρέτες αυτόχθονες της Αμερικής, ενσωματώνει επίσης λαϊκές μελωδίες αυτών των λαών, π.χ τον "Χορό των Βογυάρων".

Απολαυστικές οι μελωδίες που επιλέγει ο Ιμπέρ, διαθέτουν έναν ανάλαφρο τόνο, ευρηματικότατες αρμονικά , πολυποίκιλες στα χορευτικά στυλ, πλούσιο ηχόχρωμα οργάνων, όπου κυριαρχούν τα πνευστά και τα ιδιόφωνα κρουστά, με έμφαση στο ντέφι και  τα κουδουνάκια.
Με τη δυναμική τους και τις μουσικές τους αντιπαραθέσεις ενώνονται άρτια, δημιουργώντας μια  εντυπωσιακότατη ηχητική παλέτα. Μια ορχήστρα όπου τα μέλη της "χορεύουν" με γνήσια γαλλική φινέτσα.


Αποσπάσματα του μπαλέτου συγκεντρώθηκαν σε δύο σουίτες:

Jacques Ibert : Diane de Poitiers, Suite N.1:

Jacques Ibert : Diane de Poitiers, Suite N. 2:

"Κρήνη της Ντιάνας", Λούβρο.

Γλυπτό αγνώστου καλλιτέχνη προς τιμήν της Νταιάνας, που παριστά τη θεά Άρτεμη, τη Diana των Ρωμαίων. Απεικονίζεται γυμνή με τόξο στο χέρι, ενώ δίπλα της έχει τα δύο σκυλιά της και ένα ελάφι. Eμφανείς οι καλλιτεχνικές επιρροές με τη "Νύμφη του Φοντενεμπλό", του Μπενβετούτο Τσελίνι, που εκτίθεται επίσης στο Λούβρο.

Με δεδομένη τη διευκρίνιση του Τσελίνι πως το αρσενικό ελάφι εκπροσωπούσε τον Φραγκίσκο Ι', οδηγούμαστε στη σκέψη πως ο άγνωστος γλύπτης υπονοούσε τον βασιλιά Ερρίκο.

"Κρήνη της Ντιάνας", Λούβρο

[Πηγές αναφέρουν ως πιθανή ημερομηνία γέννησης της  Νταϊάν ντε Πουατιέ την 9η Ιανουαρίου 1500, ενώ άλλες την 3η Σεπτεμβρίου 1499]

 

Ο θαυματουργός Αη - Σπυρίδων κι ο Βιβάλντι...

Χρόνια Πολλά και στο πανέμορφο νησί της Κέρκυρας, που σήμερα φορά τα γιορτινά του!
Ο Αγιος Σπυρίδων, πολιούχος του Ιόνιου νησιού, γιορτάζεται 4 φορές το χρόνο.
Εκτός από σήμερα, 12 του Δεκέμβρη, ημερομηνία που κοιμήθηκε ο Άγιος το 350 μ. Χ., γιορτάζεται άλλες 3 φορές σε ανάμνηση των θαυμάτων για το νησί.

Ο Αη-Σπυρίδωνας τούς έσωσε από λοιμό κι από χολέρα δις, αλλά και το 1719 στην πολιορκία της Ενετοκρατούμενης Κέρκυρας από τους Τούρκους.
Η αναμέτρηση ήταν βάρβαρη, όπως αναφέρουν οι πηγές.
Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση, ο λαός της Κέρκυρας, δεν απελπίστηκε:

"Πάντες οι πιστοί με στεναγμούς και δάκρυα εν νυκτί και ημέρα, τον ιεράρχην ικέτευον",

και πράγματι, οι προσευχές και οι δεήσεις των κατοίκων του νησιού εισακούστηκαν. Ο Αγιος Σπυρίδωνας έκανε το θαύμα του και λύθηκε η πολιορκία.

Για να γιορταστεί και μουσικά η νίκη της Δημοκρατίας της Βενετίας κατά την πολιορκία της Κέρκυρας ανατέθηκε στον Βενετό Αντόνιο Βιβάλντι , ο οποίος συνέθεσε το ορατόριο του: "Ιουδήθ Θριαμβεύουσα".

Ένα έργο εμβληματικότατο, σε λιμπρέτο στη Λατινική γλώσσα, που αποτελεί μια αλληγορική περιγραφή της νίκης των Χριστιανών-Βενετών έναντι των αλλόθρησκων-Τούρκων...
Η παρτιτούρα, που συνέθεσε ο Βιβάλντι για την εορταστική περίσταση, είναι ιδιαίτερα πλούσια και περιλαμβάνει πολλές δεξιοτεχνικές άριες, που απαιτούν εκφραστικότητα, τεχνική, ευλυγισία και θεατρικότητα.

Περιστρέφεται γύρω από την Ιουδήθ, κεντρική ηρωΐδα του βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης, η οποία με το θάρρος και την πίστη της στο Θεό σώζει την πατρίδα της από την καταστροφή.
Κατάγεται από τη μικρή πόλη Βαιτυλούα, που πολιορκείται από τους Ασσυρίους, με αρχηγό τον στρατηγό του Ναβουχοδονόσωρα, Ολοφέρνη.
Εκείνη, γνωρίζοντας πως ο Ολοφέρνης ήταν ερωτευμένος μαζί της, τον σαγήνευσε σε στιγμή μέθης, του έκοψε το κεφάλι και έτσι απάλλαξε τη χώρα της από τον κίνδυνο των Βαβυλωνίων.

Όπως καταλαβαίνετε, είναι προφανείς οι παραλληλισμοί: η Ιουδήθ συμβολίζει τη Γαληνοτάτη και τον Χριστιανισμό, ενώ ο Ολοφέρνης τους Οθωμανούς. 

Ο Βιβάλντι προκειμένου να ενισχύσει σε περιγραφική δύναμη του ορατορίου κάνει χρήση πολλών και σπάνιων οργάνων, ανάμεσά τους θεόρβες, σαλιμώ και βιόλες ντ'αμόρε. Η συνθετική γραφή ακολουθεί τον χαρακτήρα των ηρώων. Έτσι, η Ιουδήθ και η πίστη της εκφράζεται με λυρικού ύφους μοτίβα, ενώ η έντονη πολεμική ατμόσφαιρα μέσω των μεγαλόπρεπων και δυναμικών χορωδιακών.  

Θα ακούσουμε από το πρώτο μέρος του ορατορίου το "Χορωδιακό των Ασσυρίων στρατιωτών", που πολεμούν υπό τον ήχο των τυμπάνων...

"Όπλα, μάχες, εκδίκηση, μανία,

βάσανα, φόβοι,

Προχώρα.

Στροβιλίσου, πολέμησε,

Ω μοίρα του πολέμου,

Άπειρες πληγές,

αμέτρητα θύματα..."

Vivaldi: "Juditha Triumphans - Arma, caedes, vindictae, furores":
Jordi Savall

Ακολουθεί το "Χορωδιακό των Παρθένων" που ικετεύουν για την σωτηρία και ευημερία του λαού: 

Κυβερνήτη του Σύμπαντος, από τον φωτεινό σου ουρανό
άκουσε τις προσευχές και δέξου τους όρκους μας

από  την καρδιά που μάχεται για Σένα

και την ευσεβή ψυχή, που Σου προσφέρεται.

Vivaldi: "Juditha Triumphans-Mundi Rector de Caelo micanti:

Jordi Savall

και το τελικό "Χορωδιακό των Παρθένων" προς την κυρίαρχη Χριστιανοσύνη: "Salve, invicta Juditha formosa", όπου ψάλλεται θριαμβευτικά:

"Χαίρε, ωραία, ανίκητη Ιουδήθ!

Δόξα του Έθνους κι ελπίδα της σωτηρίας μας

Ας είσαι δοξασμένη, απόλυτο πρότυπο της αληθινής αρετής

Ηττήθηκε ο βάρβαρος της Θράκης

θριάμβευσε η Βασίλισσα των Θαλασσών

Καταλάγιασε η Θεϊκή οργή

Ζήτω εν ειρήνη ο Αδρίας!"

Vivaldi: "Juditha Triumphans-Salve invicta Juditha formosa":

Jordi Savall

Mozart - Monet ή πώς η καλημέρα βάφεται χρώματα απροσμέτρητου κάλλους...

 

"Τίποτα, εκτός απ'την επιθυμία να ζωγραφίσει το θάνατό του.Τους τελευταίους μήνες της ζωής του, ο Μονέ ζωγράφισε "Νούφαρα", κάποια έμειναν ανολοκλήρωτα, όπως το "Ρέκβιεμ", η τελευταία σύνθεση του Μότσαρτ...Γρήγορες πινελιές με τη βούρτσα να κινείται άτσαλα, μια κούρσα ενάντια στο θανατο, την εξάντληση, τη χαμένη όραση..."

("Tρία μαύρα Νούφαρα", Μισέλ Μπισί, μτφ. Γούλα Κατερίνα, εκδ. Κέδρος)

***

Σαν σήμερα 5 Δεκέμβρη έφυγαν δυο μεγάλοι καλλιτέχνες.
Ένας μουσικός κι ένας ζωγράφος.
Το 1791 στη Βιέννη ο Βόλφγκαγκ.Α.Μότσαρτ και το 1926 ο ιμπρεσιονιστής, Κλωντ Μονέ.

Ο Μότσαρτ υπήρξε το "παιδί θαύμα", ένα φαινόμενο της μουσικής, βιρτουόζος εκτελεστής, συνθέτης από πολύ μικρή ηλικία, με άψογο μουσικό αυτί και μνήμη!Ένας γνήσιος εκφραστής του ευρωπαϊκού διαφωτισμού!
Ο άλλος, ο γάλλος Κλωντ Μονέ, ήταν από τους βασικούς εκπροσώπους του ιμπρεσιονισμού, κινήματος που ο τίτλος του πίνακα του: "Impression, soleil levant" ενέπνευσε την χρήση του όρου...

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Μονέ είχε αποτραβηχτεί στο ήρεμο Ζιβερνί, όπου ασχολείτο με την κηπουρική και την ζωγραφική. Φιλοτέχνησε μια σειρά με Νούφαρα, που ο ίδιος είχε προμηθευτεί τους σπόρους τους από την Αφρική και την Άπω Ανατολή. Η σειρά περιλαμβάνει 250 εικαστικά έργα.

Ο Μότσαρτ ως παιδί ήταν φιλάσθενος.Τον τελευταίο χρόνο της ζωής του ήταν φανερά καταπονημένος, είχε χάσει βάρος, υπέφερε από πυρετούς, εμετούς, ωχρότητα και πρήξιμο των άκρων...
Τελευταίο έργο του το μεγαλειώδες Ρέκβιεμ, που έμεινε ανολοκλήρωτο , καθώς τον πρόλαβε ο θάνατος...




Θυμίζουμε πως την παραγγελία για το Ρέκβιεμ δεν ήθελε να την δεχτεί ο Μότσαρτ γιατί αυτό του γεννούσε άσχημα προαισθήματα για το δικό του θάνατο.Τελικά, όμως λόγω της οικτρής οικονομικής του κατάστασης πείστηκε και πολλοί έγραψαν πως ο συνθέτης καταπιάστηκε με το Ρέκβιεμ όπως ο Ραφαήλ με τη Μεταμόρφωση, δίνοντας τον καλύτερο εαυτό του, αφού έγραφε ένα έργο, συμβολικά μιλώντας, για το δικό του θάνατο, τη δική του μεταμόρφωση!

Ο Μότσαρτ έβαλε όλη τη μαεστρία του στο φερόμενο στο νου του ως κύκνειο άσμα του, κάτι το οποίο επαληθεύτηκε!

Το Ρέκβιεμ έμεινε ημιτελές, αφού πρόλαβε ο θάνατος. Με εντολή της Κωνστάντζας, γυναίκας του Μότσαρτ το ολοκλήρωσε ο Συσμάγερ, του οποίου η μορφή εκτελείται, συνήθως σήμερα.

Δένοντας αυτά τα στοιχεία η συγγραφική φαντασία του Μισέλ Μπισί δίνει το αστυνομικό μυθιστόρημά του : "Τρία μαύρα νούφαρα", όπου και η μικρή αναφορά μου παραπάνω.
Ο γάλλος συγγραφέας παντρεύει τις τελευταίες καλλιτεχνικές εκφράσεις των δυο δημιουργών, τα "Νούφαρα ή Νυμφαίες" και το "Ρέκβιεμ".

Το ίδιο και μεις, στη μνήμη τους...

Στις φωτο βλέπετε τέσσερα από τα ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ του Μονέ της σειράς με τα "Νούφαρα" και ως μουσικό σχόλιο το "Lacrimosa" από το Μοτσάρτιο "Ρέκβιεμ"...

Mozart: "Requiem-Lacrimosa", Karl Bohm: 

"Δεκεμβριανά ", η αγανάκτηση των παιδιών της γαλαρίας...

 

 "Αθήνα 1944", Ξυλογραφία της Βάσως Κατράκη
(amna.gr)

"Κι απέ Δεκέμβρη στην Αθήνα και Φωτιά.

Τούτο της Γης το θαλασσόδαρτο αγκωνάρι,

Λικνίζει κάτου από το Δρυ και την Ιτιά

το Διάκο, τον Κολοκοτρώνη και τον Άρη"

(Νίκος Καββαδίας)

Ο όρος "Δεκεμβριανά" αναφέρεται σε μία σειρά ένοπλων συγκρούσεων που έλαβαν χώρα στην Αθήνα το Δεκέμβριο 1944 έως τον Ιανουάριο 1945, ανάμεσα στις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τις Βρετανικές και Κυβερνητικές δυνάμεις. Η έναρξή τους, στις 3 Δεκεμβρίου, σηματοδοτείται από τους πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ.
Οι μάχες κράτησαν 33 μέρες. Τα Δεκεμβριανά, ήταν η μοναδική περίπτωση κατά την οποία σημειώθηκαν πολεμικές συγκρούσεις τέτοιας έκτασης στην ελληνική πρωτεύουσα από δημιουργίας του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.(Βικιπαίδεια)

"Τα Δεκεμβριανά ήταν η αγανάκτηση των παιδιών της γαλαρίας, που βλέπαν τους συντρόφους τους και τα όνειρά τους στα φέρετρα από σφαίρες..[...]
Εκατομμύρια ελληνικά παιδιά που πίστεψαν στην απελευθέρωση, αλλά βρέθηκαν ευθύς αμέσως απέναντι στον ίδιο χωροφύλακα, στον ίδιο δικαστή, στα ίδια ανάλγητα πρόσωπα, που αντιμετώπιζαν πριν λίγο κιόλας χρόνο, όταν ακόμα υπήρχαν Γερμανοί.
 Ξανάρθαν τα φαντάσματα κι άρχισαν να πλαστογραφούν την Ελληνική Ιστορία.
Και τα παιδιά που πολέμησαν κι ονειρεύτηκαν, γίνανε παιδιά της γαλαρίας, όσα δεν διώχτηκαν και δεν εξαφανίστηκαν στις φυλακές και στα ξερονήσια του Αιγαίου.
Και θέλησαν πριν αποκλειστούν στην γαλαρία τους,
να διαμαρτυρηθούν κραυγάζοντας για τελευταία φορά.
Κι ύστερα να σωπάσουν. 

("Ο καθρέφτης και το μαχαίρι", Μάνος Χατζιδάκις)

Ο Ζακυνθινός συνθέτης, Αλέκος Ξένος, από το 1941 ενταγμένος στο ΕΑΜ σε όλη τη διάρκεια της κατοχής συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση. Συνελήφθη δυο φορές αλλά ξέφυγε. Έτσι, βγήκε στην παρανομία και στα βουνά οργάνωνε φιλαρμονικές και χορωδίες.

Η "Πρώτη" του Συμφωνία, γνωστή ως "Συμφωνία της Αντίστασης" γράφτηκε το 1945 συμπυκνώνοντας κατά τρόπο μνημειώδη την αγωνιστικότητα των Ελλήνων, απηχώντας και την τραγωδία  των Δεκεμβριανών.
Αφιερώθηκε από τον συνθέτη "στους αγαπημένους συντρόφους που έδωσαν τη ζωή τους για την χιλιάκριβη την λευτεριά" κι αποτελεί έναν ύμνο στην ελευθερία και στην πάλη για ανεξαρτησία.
Η παρτιτούρα της για πολλά χρόνια ήταν κρυμμένη στο συρτάρι του Ξένου, καθότι απαγορευμένη. Σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση του έργου έπαιξε ο Μάνος Χατζιδάκις,  διευθυντής τότε της ΚΟΑ, ο οποίος πρωτοστάτησε στην ηχογράφηση  του έργου.

Αλέκος Ξένος Συμφωνία Νο.1:

Όπως αναφέρει ο Σπύρος Μοσχονάς, "οι Έλληνες καλλιτέχνες κρατήσανε ψηλά το κεφάλι στα χρόνια της Κατοχής. Μέσα σε αυτό το κλίμα, δεν είναι τυχαία η ανάπτυξη της χαρακτικής τέχνης, εξηγεί. Αφενός ο παράγοντας της έλλειψης υλικών ζωγραφικής και αφετέρου η χρήση του πολλαπλού αντιτύπου ως μηνύματος που κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι, που αφισοκολλούνταν τη νύχτα στους τοίχους της πόλης, μεταφέροντας αλληγορικά μηνύματα ή πολιτικές θέσεις, έκαναν το χαρακτικό έργο απαραίτητο στο πλαίσιο της ισχυρής λαϊκής αντίστασης που αναπτύχθηκε, κυρίως, στην Αθήνα".

Η Βάσω Κατράκη από αυτή την περίοδο και για τα γεγονότα του Δεκέμβρη του '44 στην Αθήνα δίνει την παραπάνω ξυλογραφία, που τιτλοφορεί: "Αθήνα 1944".