Βιντσέντσο Μπελίνι: Τα πρώτα βήματα ενός μουσικού θαύματος...

"Ο Βιντσέντζο Μπελίνι ως παιδί"

(Μuseo Belliniano, Κατάνια - φωτο Ελπ. Νούσα)

Στη γενέτειρά του, την Κατάνια, οι συμπατριώτες του Βιντσέντσο Μπελίνι μιλούν μέχρι σήμερα για το αξεπέραστο ταλέντο και τη χαρισματική του φύση, που φάνηκαν από πολύ μικρή ηλικία. Υπάρχουν αρκετές ανώνυμες αφηγήσεις που περιγράφουν το θαυμαστό ταλέντο του: 

"Από τότε που ήταν μόλις ενός έτους, ο Βιντσέντσο έδειχνε πως ζούσε και ανέπνεε για τη μουσική. Τα παιχνίδια του είχαν πάντα σχέση μ’ αυτήν, και κάθε ήχος από κάποιο όργανο, τον μαγνήτιζε. Αν τύχαινε ν' ακούσει μουσική, έτρεχε αμέσως προς την πηγή του ήχου, αφήνοντας πίσω του ό,τι κι αν έκανε, το φαγητό, το παιχνίδι, τα πάντα. Μόνο όταν βρισκόταν κοντά στη μουσική φαινόταν αληθινά ευτυχισμένος".

Από δεκαοκτώ μόλις μηνών λέγεται ότι μπορούσε να τραγουδά μια άρια, ενώ σε ηλικία τριών ετών άρχισε να μελετά πιάνο. Στα έξι του συνέθεσε τα πρώτα του έργα και έναν χρόνο αργότερα ξεκίνησε επίσημα τη μελέτη της σύνθεσης υπό την καθοδήγηση του παππού του. Παρά τις υπερβολές που συχνά συνοδεύουν τις αφηγήσεις για τα παιδιά-θαύματα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η ιστορία αυτή αποτυπώνει τη διαδρομή ενός εξαιρετικά χαρισματικού νεαρού μουσικού.

 

Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στη Νάπολη, ο Μπελίνι συνέθεσε τα πρώτα του έργα, ανάμεσά τους την πρώτη του όπερα "Adelson e Salvini" το 1825, που παρουσιάστηκε από συμφοιτητές του στο Ωδείο. Ένα χρόνο νωρίτερα είχε εκδοθεί το πρώτο του τυπωμένο έργο, η αριέτα "Dolente imagine di Fille mia - Θλιμμένη μορφή της αγαπημένης μου", προαναγγέλλοντας το λυρισμό και τη μελωδικότητα που θα χαρακτήριζαν όλη του την καλλιτεχνική πορεία.

"Θλιμμένη μορφή της αγαπημένης μου,

γιατί ετσι ωχρή και σιωπηλή στέκεις μπροστά μου;

Τι άλλο ζητάς; Ήδη ποταμός από δάκρυα

πάνω στη στάχτη σου έχει κυλήσει.

Φοβάσαι μήπως λησμονήσω τους ιερούς όρκους

κι ανάψω στην ψυχή μου νέα φλόγα;

Ω σκιά της αγαπημένης μου, γαλήνια κοιμήσου

ποτέ δε θα σβήσει ο παλιός μου έρωτας"

Πορτραίτο του 19χρονου Μπελίνι

Η αριέτα "Dolente immagine di Fille mia - Θλιμμένη εικόνα της Αγαπημένης μου" είναι ένα από τα πιο γνωστά και χαρακτηριστικά πρώιμα έργα του Βιντσέντσο Μπελίνι, με έντονο λυρισμό και ρομαντική ευαισθησία.Συντέθηκε όταν ο Μπελίνι ήταν περίπου 19 ετών κι ανήκει στον κύκλο των "Sei ariette da camera - Έξι αριέτες δωματίου", μικρών συνθέσεων για φωνή και πιάνο, που ο Μπελίνι έγραψε για σπουδαστική χρήση και ιδιωτικές εκτελέσεις.

Στο ποίημα, ο αφηγητής μιλάει στην εικόνα της αγαπημένης του που δεν υπάρχει πια (πιθανώς έχει πεθάνει ή χαθεί) και την παρακαλεί να του επιστρέψει τη γαλήνη που του στέρησε η απουσία της. Το ύφος είναι λυρικό, ελεγειακό και νοσταλγικό, προαναγγέλλοντας τον συναισθηματικό κόσμο των οπερών του Μπελίνι.

Παρότι υπάρχουν μελετητές που υποστηρίζουν πως ο νεαρός Μπελίνι αναφέρεται στη δική του αγαπημένη, δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένες πηγές για κάτι τέτοιο. Πιο πιθανό είναι ότι στη "Dolente immagine di Fille mia" ο συνθέτης μελοποίησε ένα ποιμενικό, λογοτεχνικό κείμενο, όπως συνηθιζόταν στις ariettes της εποχής, όπου ο έρωτας δεν παρουσιαζόταν από πραγματικά πρόσωπα, αλλά μέσα από συμβολικές μορφές. Ωστόσο, η αριέτα αποπνέει τέτοια ευαισθησία και εσωτερική αλήθεια, ώστε πολλοί θεωρούν πως αντανακλά το πάθος και τη μελαγχολία του ίδιου του Μπελίνι, περισσότερο μια ψυχική διάθεση παρά μια συγκεκριμένη ιστορία αγάπης.
Απλή στη μορφή, αλλά βαθιά εκφραστική, αφήνει τη φωνή να κυριαρχήσει πάνω στη διακριτική συνοδεία του πιάνου, ενώ στη μελωδική της γραμμή διαφαίνεται ήδη το ύφος που θα χαρακτηρίσει τον ώριμο Μπελίνι...μακριές, ανάλαφρες φράσεις, καθαρότητα και μια λεπτή αίσθηση θλίψης. Η "Dolente immagine di Fille mia" αποτελεί έτσι ένα από τα πρώτα, γοητευτικά δείγματα του μπελκάντο, που ο συνθέτης θα οδηγήσει αργότερα στην τελειότητα με έργα όπως η Norma, η Sonnambula κ.α....

Bellini: "Dolente immagine di Fille mia" / Renata Tebaldi: