Ντιέγκο Ριβέρα: Οι Τοιχογραφίες του Ντιτρόιτ...Η Βιομηχανία ως Τέχνη...

Diego Rivera: "Detroit Industry Murals", Βόρειος τοίχος

"Ως καλλιτέχνης προσπαθούσα πάντα να είμαι πιστός στο όραμά μου για τη ζωή·

και συχνά ήρθα σε σύγκρουση με εκείνους που ήθελαν να ζωγραφίσω όχι αυτό που έβλεπα, αλλά αυτό που ήθελαν εκείνοι να δω."

 Ντιέγκο Ριβέρα

Ο σπουδαίος Μεξικανός τοιχογράφος Ντιέγκο Ριβέρα γεννήθηκε σαν σήμερα, 8 Δεκεμβρίου 1886 στο πολύχρωμο Γκουαναχουάτο και από πολύ νωρίς διαμόρφωσε μια έντονη ανάγκη να αφηγείται τον κόσμο μέσα από την τέχνη του. Οι μνημειακές τοιχογραφίες του, που κοσμούν δημόσια κτίρια, αποτελούν οπτικές αφηγήσεις της ιστορίας, της πολιτικής και των κοινωνικών αγώνων του Μεξικού. Δεν ήταν απλώς ένας καλλιτέχνης της εικόνας, αλλά ένας ποιητής του τοίχου, που χρησιμοποιούσε την τέχνη ως μέσο παιδείας και κοινωνικού σχολιασμού. 

Χαρακτηριστική είναι η δήλωσή του: "Ζωγραφίζω τόσο φυσικά όπως μιλώ, αναπνέω ή ιδρώνω…", αποκαλύπτοντας πόσο ενστικτωδώς και αβίαστα ένιωθε τη δημιουργία.

Η προσωπική του ζωή υπήρξε εξίσου παθιασμένη με το έργο του. Ο διπλός γάμος του με τη Φρίντα Κάλο, μια σχέση θυελλώδης, γεμάτη συγκρούσεις αλλά και βαθιά αλληλεπίδραση, διαμόρφωσε καθοριστικά την καλλιτεχνική πορεία και των δύο.

Ανάμεσα στα σπουδαιότερα έργα του ξεχωρίζουν οι "Detroit Industry Murals", μια μνημειώδης ενότητα 27 τοιχογραφιών που καλύπτουν ολόκληρη την αίθουσα του Rivera Court στο Detroit Institute of Arts.

Πρόκειται για μία από τις κορυφαίες στιγμές του παγκόσμιου τοιχογραφικού κινήματος. Σε αυτές τις τοιχογραφίες, ο Ριβέρα αποτυπώνει τη βιομηχανική παραγωγή του Ντιτρόιτ, τις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής, την εργασία στα εργοστάσια της Ford Motor Company και τη σύνθετη σχέση ανθρώπου και μηχανής. Η βιομηχανία παρουσιάζεται σαν ένας οργανισμός που ζει, κινείται, αναπνέει και τρέφεται από την ανθρώπινη εργασία.

Η αισθητική τους ενώνει ρεαλισμό και συμβολισμό. Ο Ριβέρα επισκέφθηκε κατ’ επανάληψη το εργοστάσιο της Ford, παρατηρώντας προσεκτικά κάθε στάδιο παραγωγής, και μετέφερε αυτή τη γνώση σε τοιχογραφίες όπου σώμα και μηχανή γίνονται ένα. 

Ο Ριβέρα δεν εξυμνεί απλώς την τεχνολογική πρόοδο, την εξετάζει με κριτική ματιά, αποκαλύπτοντας την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, τη διττή φύση της τεχνολογίας -ωφέλιμη αλλά και απειλητική- και τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες της καπιταλιστικής Αμερικής. Για τον Ριβέρα, οι πραγματικοί δημιουργοί της προόδου δεν είναι οι βιομήχανοι, αλλά οι εργάτες και αυτό το μήνυμα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Οι τοιχογραφίες χαρακτηρίστηκαν από συντηρητικούς κύκλους  "προπαγάνδα", ενώ ορισμένες σκηνές θεωρήθηκαν "βλάσφημες" λόγω της χρήσης θρησκευτικών συμβολισμών. Ακούστηκαν ακόμη και φωνές που ζητούσαν την καταστροφή τους. Ωστόσο, το Μουσείο υπερασπίστηκε το έργο και το διατήρησε. 

Σήμερα, οι Detroit Industry Murals θεωρούνται εθνικός θησαυρός των ΗΠΑ, αλλά και μία από τις σημαντικότερες καλλιτεχνικές καταγραφές της βιομηχανικής εποχής και της ανθρώπινης εργασίας στον 20ό αιώνα, αποδεικνύοντας την αξεπέραστη δύναμη της τέχνης του Ντιέγκο Ριβέρα.

Diego Rivera: "Detroit Industry Murals", Νότιος τοίχος

Η Μουσική Έμπνευση:

Η σύνθεση "Fire and Blood" είναι ένα κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα και ανήκει στα πιο αναγνωρισμένα έργα του Michael Daugherty, ενός Αμερικανού συνθέτη που αντλεί την έμπνευσή του από την καθημερινή ζωή, την πολιτισμική κληρονομιά και τις εικαστικές τέχνες.
Ο ίδιος ο Daugherty έχει δηλώσει ότι η αφετηρία αυτού του έργου υπήρξαν οι 27 μνημειακές Detroit Industry Murals του Ντιέγκο Ριβέρα. Ο συνθέτης περιγράφει πως μετά την επίσκεψή του στο εργοστάσιο της Ford, "άκουσε στο μυαλό του μια υπέροχη συμφωνία που περίμενε να πάρει μουσική μορφή".

Οι τοιχογραφίες απεικονίζουν με εντυπωσιακή δύναμη τα βιομηχανικά τοπία του Ντιτρόιτ, φούρνους που λιώνουν το μέταλλο, γραμμές συναρμολόγησης, εργάτες που κινούνται αρμονικά με τις μηχανές, αλλά και τη σκληρή πραγματικότητα της μεταλλουργίας. Μέσα από την πυκνή συνύπαρξη ανθρώπου και μηχανής, ο Ριβέρα -οπως αναφέραμε- σχολιάζει την πρόοδο, την τεχνολογία, αλλά και την κοινωνική ανισότητα, δημιουργώντας μια σύνθεση όπου η εργασία παρουσιάζεται ως ένας ζωντανός, σύνθετος οργανισμός.

Το Fire and Blood επιχειρεί να αποδώσει μουσικά αυτή την ένταση και την πολυπλοκότητα.

• Η πρώτη κίνηση με τίτλο "Volcano", αναφέρεται στους φούρνους και στις εκρήξεις του λιωμένου μετάλλου, σαν σύγχρονα ηφαίστεια παραγωγής, που απεικονίζονται στον Βόρειο τοίχο του Detroit Institute of Arts.
  
  
• Αντίστοιχα, η τελευταία κίνηση, "Assembly Line", μεταφράζει σε ήχο τη διαδικασία της συναρμολόγησης. Το βιολί λειτουργεί σαν εργάτης που κινείται με ευκινησία και επιμονή, εκφράζει τη μελαγχολική ψυχή του, αυτού που δημιουργεί, αλλά ταυτόχρονα φθείρεται μέσα στον ίδιο τον μηχανισμό που υπηρετεί, ενώ η ορχήστρα μιμείται τις μηχανές μέσα από επαναλαμβανόμενους, παλμικούς ρυθμούς, μεταλλικές υφές και αδιάκοπη κίνηση.Η έμπνευση προήλθε από το Νότιο τοίχο του Detroit Institute of Arts.

Ο Daugherty χαρακτηρίζει το έργο του ως "τοιχογραφία με ήχο". Έργο που αποδεικνύει με εντυπωσιακό τρόπο πώς μια εικαστική σύνθεση μπορεί να μεταφερθεί στη μουσική με ισχυρό κοινωνικό και αισθητικό αντίκτυπο. Ένα, ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα σύγχρονης κλασικής μουσικής που συνδυάζει δύναμη, ατμόσφαιρα και κοινωνικό προβληματισμό...

Michael Daugherty: "Fire and Blood Mov. I Volcano":

Michael Daugherty: "Fire and Blood Mov. III "Assembly Line":

Σημείωση: Το μεσαίο μέρος του κονσέρτου είναι εμπνευσμένο από το έργο της Φρίντα Κάλο: "Henry Ford Hospital"

Στο μπλογκ υπάρχουν και άλλα κείμενα για τον Ριβέρα. Περιηγηθείτε!