Το ΦΩΣ πάντα επιστρέφει...

Elihu Vedder: "Το Φως της Βηθλεέμ", 1879

Όταν η σκιά του χειμώνα καλύπτει ολάκερη την πλάση, μια φλόγα μικρή αλλά ανίκητη φαίνεται να αναδύεται από τις καρδιές των ανθρώπων. Τα Χριστούγεννα φέρνουν μαζί τους αυτή τη φλόγα, το φως που γεννιέται μέσα στο σκοτάδι. Κι ίσως δεν είναι μόνο ο Χριστός που ανατέλλει αυτή τη μέρα.

Sol Invictus

Αιώνες πριν, οι άνθρωποι κοιτούσαν τον Sol Invictus, τον Ανίκητο Ήλιο, να γεννιέται ξανά στο χειμερινό ηλιοστάσιο και ένιωθαν την ίδια ελπίδα, την ίδια νίκη του φωτός επί του σκότους. Οι ρωμαϊκές γιορτές, οι ύμνοι στους ήλιους και τα μυστήρια του Μίθρα, με τη σιωπηλή τους μεγαλοπρέπεια, γίνονται ψίθυροι που φτάνουν μέσα από τον χρόνο, ενώ οι ελληνικοί μύθοι, που μιλούν για τον Διόνυσο που αναγεννιέται, δεν είναι παρά αλλιώς ντυμένα σύμβολα της ίδιας αλήθειας. Κάθε σκοτεινή εποχή, κάθε νύχτα που μοιάζει ατέλειωτη, κρύβει μέσα της μια υπόσχεση φωτός.

Έτσι, τα Χριστούγεννα γίνονται η επανάληψη ενός αρχαίου μύθου, η ανατολή ενός φωτός που ποτέ δεν σβήνει και ξυπνά μέσα μας την ελπίδα, όπως έκανε πάντα από τους ήρωες και τους θεούς των παλιών χρόνων μέχρι τη φλόγα που φωτίζει την ψυχή μας σήμερα. Και αν ανοίξουμε τ' αυτιά και την καρδιά μας, μπορούμε ακόμα να αφουγκραστούμε τους αρχαίους ψιθύρους. Μέσα στις καμπάνες και τα κάλαντα που υμνούν την αγάπη, το ΦΩΣ πάντα επιστρέφει.

Το πνεύμα αυτό του φωτός και της αναγέννησης αποτυπώνεται μουσικά στο έργο "Lux Aurumque" του Eric Whitacre, ένα από τα πιο γνωστά χορωδιακά του κομμάτια. Η σύνθεση δημιουργεί Χριστουγεννιάτικη, πνευματική ατμόσφαιρα, ερμηνεύοντας ποιητικά την ιδέα του φωτός που επανέρχεται και αναγεννάται. Το κείμενο της σύνθεσης είναι στη λατινική γλώσσα:

"Lux, calida gravisque pura velut aurum

et canunt angeli molliter

modo natum.

Φως, ζεστό και βαρύ, καθαρό σαν χρυσάφι,

και οι άγγελοι τραγουδούν απαλά

για το παιδί που μόλις γεννήθηκε."

Το ποίημα αποδίδεται στον Edward Esch, τον οποίο ο Whitacre περιγράφει ως "έναν ερημίτη, γεννημένο στις αρχές της δεκαετίας του ’70, αλλά σπάνια εμφανιζόμενο δημόσια". Υπάρχει η άποψη ότι το όνομα Esch είναι ψευδώνυμο του ίδιου του Whitacre, καθώς ο γιος του φέρει το όνομα Esch Edward Whitacre.

Edward Burne-Jones: "Το Φως της Βηθλεέμ"

Το "Lux Aurumque" έχει χαρακτηριστεί ως η απόλυτα κατάλληλη σύνθεση για τα Χριστούγεννα, χάρη στη γλυκιά και εσωτερική της ατμόσφαιρα που δημιουργεί μια αίσθηση ηρεμίας και στοχασμού, ενώ ο συνθέτης σημειώνει στην έντυπη παρτιτούρα:
"…αν οι σφιχτές αρμονίες είναι προσεκτικά κουρδισμένες και ισορροπημένες, θα λαμπυρίζουν και θα ακτινοβολούν".

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Γουίτακερ αντλεί έμπνευση από το έργο του Άρβο Περτ "Passi", χρησιμοποιώντας για την τελική λέξη "natum - νεογέννητο" τις δύο αρχικές συγχορδίες του έργου αυτού. 
Με αυτόν τον τρόπο, η σύνθεση συνδέει τη γέννηση και τον θάνατο του Χριστού με την Ανάσταση, προσδίδοντας στο έργο μια βαθιά θεολογική και συμβολική διάσταση, ενώ ταυτόχρονα η μουσική του συνεχίζει να αναδεικνύει την πανανθρώπινη χαρά για το φως που πάντα επιστρέφει.

Eric Whitacre: "Lux Aurumque":