Άλμα Μάλερ: "Γκούσταβ Κλιμτ, η πρώτη μου μεγάλη αγάπη..."

Oικογενειακή φωτογραφία με την Άλμα ως παιδί στ' αριστερά
δίπλα στον Καρλο Μολ και δεξιά οι γονείς της
(πηγή: mahlerfoundation.org)

Η Άλμα Σίντλερ-Μάλερ υπήρξε φινετσάτη, καλλιτεχνική φύση. Ο πατέρας της, Emil Jakob Schindler, ήταν φημισμένος τοπιογράφος και συχνά του κρατούσε συντροφιά στο στούντιό του. Τον θαύμαζε απεριόριστα, σχεδόν τον είχε ειδωλοποιήσει, ενώ εκείνος προώθησε το ενδιαφέρον της για τη λογοτεχνία και το ταλέντο της για τη μουσική...

Ο Σίντλερ ως ζωγράφος έλαβε εντολή από τον διάδοχο του θρόνου της Αυστρίας, Ροδόλφο να απεικονίσει το παράκτιο τοπίο στη Δαλματία ως την Ελλάδα, ένα ταξίδι πολλών μηνών στο οποίο τον συνόδευσε η οικογένειά του.
Ετσι, η μικρή Άλμα βρέθηκε να απολαμβάνει τις ομορφιές της Κέρκυρας. Ενώ η οικογένεια διέμενε στο ελληνικό νησί, η Άλμα εξασκείτο στη μουσική παίζοντας στο πιάνο που ο πατέρας είχε φροντίσει να φέρει στο σπίτι. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα της Άλμα, στην Κέρκυρα το εννιάχρονο κορίτσι έκανε τις πρώτες της απόπειρες στη σύνθεση.

Μαθητής και βοηθός του πατέρα της Άλμα ήταν ο Καρλ Μολ, με τον οποίο η μητέρα της σύναψε σχέση και παντρεύτηκε μετά το θάνατο του συζύγου της. Η Άλμα τότε ήταν 13 ετών.

To 1897 o Kαρλ Μολ εξελέγη αντιπρόεδρος του Κινήματος της Απόσχισης στη Βιέννη, με πρόεδρο τον Γκούσταβ Κλιμτ και συχνά μαζί με άλλα μέλη του κινήματος συγκεντρώνονταν σε "βραδινά τέχνης" στο σπίτι του Μολ. Η Άλμα ήταν τότε μια δεκαεφτάχρονη καλλονή κι απολάμβανε για πρώτη φορά την προσοχή διάσημων ανδρών.

Σε αυτές τις συγκεντρώσεις τράβηξε την προσοχή του Kλιμτ.Όμως και η Άλμα δεν έμεινε ασυγκίνητη. Την έλκυε η φήμη του σπουδαίου, πρωτοποριακού δημιουργού, αυτός ο υπέρλαμπρος αστέρας του καλλιτεχνικού στερεώματος, γνωστού καρδιοκατακτητή... Στο ημερολόγιό της καταγράφει:

"Ο Γκούσταβ Κλιμτ μπήκε στη ζωή μου ως η πρώτη μου μεγάλη αγάπη, αλλά ήμουν ένα αθώο παιδί, απόλυτα απορροφημένο από τη μουσική μου και μακριά από τη ζωή στον πραγματικό κόσμο. Όσο περισσότερο υπέφερα απ’ αυτή την αγάπη, τόσο περισσότερο βυθιζόμουν στη μουσική μου και έτσι η δυστυχία μου έγινε πηγή της μεγαλύτερής μου ευτυχίας."

Ο Κλιμτ δεν μπορούσε να ξεκολλήσει από την πανέμορφη δεσποσύνη. Την ακολούθησε σε ένα ταξίδι της οικογένειας στην Ιταλία . Εκεί οι δυο τους συναντήθηκαν κρυφά και η Άλμα ήταν πρόθυμη να του ορκιστεί αιώνια πίστη και αφοσίωση. Σε αυτό το ταξίδι ο Κλιμτ έδωσε το πρώτο φιλί στην Άλμα, το πρώτο ερωτικό φιλί της κοπέλας, κάτι που όταν ανακάλυψε ο Καρλ Μολ τον εξόργισε τόσο που οδήγησε σε βαθειά ρήξη ανάμεσα στους δυο ζωγράφους και συνεργάτες. Ο Μολ ανάγκασε τον Κλιμτ να απομακρυνθεί από την Άλμα και να μην έχει πια καμμία επαφή μαζί της.

Το σκίτσο είναι του Γκούσταβ Κλιμτ και περίπου
της ίδιας εποχής με κείνη που η Άλμα συνέθεσε το παραπάνω ληντ.
Απεικονίζει δύο γυναικεία γυμνά και σήμερα εκτίθενται στο
Μουσείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη.

“Μαζί σου είμαι καλά

Τα δειλά ρολόγια

Χτυπούν όπως παλιά

Έλα κι εκμυστηρρεύσου μου την αγάπη σου,

όχι όμως δυνατά, μα σιωπηλά.

 

Κάπου μια πόρτα ανοίγει

σε αγρούς με μπουμπουκιασμένα άνθη

Το σούρουπο αγγίζει τα τζάμια του παραθύρου

Ας μείνουμε σιωπηλοί,

Έτσι, κανείς δεν θα ξέρει για μας!”

(Ράινερ Μαρία Ρίλκε)

Η Άλμα μελοποίησε το ποίημα του Ρίλκε λίγο μετά την απομακρυνσή της από τον Κλιμτ...H μελωδία με λεπτές αποχρώσεις ηχεί σαν γλυκιά ανάμνηση της νιότης...

Η Aλμα Μάλερ συνέθεσε αρκετά λήντερ, ορχηστρικά κομμάτια και ένα ανολοκλήρωτο μέρος όπερας. Από τα έργα της σώζονται 17 λήντερ, ανάμεσά τους και κείνο σε ποίηση Ρίλκε που αναδύει θολές εικόνες από την πρώτη της αγάπη...
Η Άλμα προσεγγίζει το θέμα του πρώτου ερωτικού σκιρτήματος με αμόλυντο, αγνό τρόπο, αντίθετα με τις αρμονίες που χρησιμοποιεί που είναι αρκετά τολμηρές χωρίς ωστόσο να καλύπτεται η ευαισθησία της δημιουργού. Μια σύντομη σύνθεση για πιάνο και φωνή, δείγμα της ύστερης ρομαντικής περιόδου.

Ακούμε το ληντ στην εκδοχή του για φωνή και ορχήστρα. Την Royal Concertgebouw Orchestra διευθύνει ο Riccardo Chailly.

Alma Schindler -Mahler: “Bei dir ist es traut”:

Η ζωή της Άλμα Σίντλερ-Μάλερ και η σχέσης της με επιφανείς άνδρες της εποχής της είναι γνωστά. Έζησε στο έπακρο, γοητεύοντας πλήθος ανδρών.
Συχνά υπερηφανευόταν, όπως διαβάζουμε στα απομνημονεύματά της:
"...με τους άνδρες υπήρξα απρόσιτη και περήφανη. Δεν τους έλεγα παρά ελάχιστες ψυχρές λέξεις στον καθένα...Εκείνοι συνωστίζονταν γύρω μου σαν τα κουνούπια γύρω από τη λάμπα κι εγώ αισθανόμουν βασίλισσα..."

Σκέψεις που απέχουν από κείνες του 17χρονου κοριτσιού στη Βιέννη, άβγαλτου και συνεσταλμένου έτοιμου να παραδοθεί στα δίχτυα του πρώτου έρωτα με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της, Κλιμτ. Η απειρία της -τότε- στα ερωτικά θέματα ήταν εμφανής. Είχε -αδιαμφισβήτητα- κολακευτεί από την προσέγγιση του ερωτύλου ζωγράφου, όμως οι άμυνές της ήταν γερές. Εκτός από κείνο το παθιασμένο φιλί στην Ιταλία, η Άλμα δεν ενέδωσε. Αντέκρουε τις ερωτικές του πιέσεις μ' έναν στίχο από τον "Φάουστ" του Γκαίτε με φανερό τον υπαινιγμό: "Μην κάνεις χάρες χωρίς δαχτυλίδι στο δάχτυλό σου"...


[Η Άλμα Μάλερ πέθανε στις 11 Δεκεμβρίου 1964 στη Νέα Υόρκη. Λίγους μήνες πριν είχε υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο από το οποίο δεν ανάρρωσε ποτέ πλήρως και τελικά πέθανε από επιπλοκές που σχετίζονταν με αυτό].