Ο Χοακίν Τουρίνα και η "Προσευχή του Ταυρομάχου"...

 

"H προσευχή του ταυρομάχου"

Στις 9 Δεκεμβρίου 1882, στη Σεβίλλη, μια πόλη λουσμένη στο φως, με πλατείες και σοκάκια γεμάτα αρώματα, χρώματα και ζωντάνια, όπου οι ταυρομαχίες αποτελούσαν αναπόσπαστη τοπική παράδοση, καθρεφτίζοντας το πνεύμα και την ψυχή της Ανδαλουσίας, γεννήθηκε ένας σπουδαίος συνθέτης. Σ' αυτό το περιβάλλον, που σφυρηλατούσε το θάρρος αλλά και μια βαθιά λαϊκή ευαισθησία, ο νεαρός Χοακίν Τουρίνα αποκάλυψε από πολύ νωρίς το εξαιρετικό του χάρισμα στο πιάνο και παρουσίασε τις πρώτες του συνθέσεις, ήδη εμποτισμένες από τη μουσική ατμόσφαιρα της γενέτειράς του.

Η πορεία του τον οδήγησε στη Μαδρίτη και στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου μαθητεύοντας δίπλα στον Vincent d’Indy διαμόρφωσε τη δική του μοναδική μουσική γλώσσα, ένα κράμα ισπανικής λαϊκής παράδοσης και γαλλικού ιμπρεσιονισμού, πλούσιο σε χρώματα, ευαισθησία και ποιητική έκφραση. Η συνάντησή του με τον Aλμπένιθ και η βαθιά νοσταλγία για την πατρίδα τον ώθησαν να εξερευνήσει ακόμη πιο βαθιά τις ρίζες της ανδαλουσιανής μουσικής. Επιστρέφοντας στη Μαδρίτη το 1914, ανέπτυξε μια πολυδιάστατη καριέρα ως συνθέτης, πιανίστας, μαέστρος και μουσικοκριτικός, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην προώθηση της μουσικής παιδείας και στον πλουτισμό του ισπανικού πολιτισμού.

Στο αξιοσημείωτο συνθετικό του έργο, η "Oración del Torero - Προσευχή του Ταυρομάχου", γραμμένη το 1925, κατέχει ξεχωριστή θέση.

Ο Τουρίνα εμπνέεται από την ατμόσφαιρα της αρένας, τον παλμό της γιορτής, την αγωνία της αναμέτρησης, τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη ζωή και τη μοίρα. Παρά την ένταση των συναισθημάτων, η μουσική αποτυπώνει αυτές τις στιγμές με διακριτικότητα, μέσα από λεπτές, εναλλασσόμενες διαβαθμίσεις συναισθήματος. Στον πυρήνα του έργου βρίσκεται μια ήρεμη, εσωστρεφής μελωδία, η προσευχή του ταυρομάχου, γεμάτη καρτερικότητα και ταπεινότητα, που αναδύεται απαλά, για να διακοπεί από ήχους που θυμίζουν γεγονότα στην αρένα, στιγμιαίες εκρήξεις φόβου, θριαμβικές ιαχές, ανάσες προσμονής.

"H προσευχή του ταυρομάχου", Teodoro Delgado
mutualart

Το έργο γράφτηκε αρχικά για κουαρτέτο από laúdes της Ανδαλουσίας. Σύντομα ο Tουρίνα το επεξεργάστηκε για κουαρτέτο εγχόρδων και στη συνέχεια δημιούργησε διάφορες εκδοχές, με πιο διαδεδομένη εκείνη από ορχήστρα εγχόρδων.

Ο ίδιος ο συνθέτης περιγράφει την έμπνευση πίσω από το έργο του:

"Η ατμόσφαιρα ενός απογεύματος ταυρομαχιών με συνεπήρε...το φως που έπεφτε πάνω στην πλατεία, η μουσική των pasodobles, οι κραυγές του πλήθους. Πολλές φορές είχα νιώσει την ανάγκη να μεταφράσω σε μουσική όλη αυτήν την πολυφωνία της γιορτής. Με συγκινούσε το μυστήριο του ανδαλουσιανού θρησκευτικού συναισθήματος. Εκείνη τη μέρα, στην παλιά, γοητευτική αρένα της Μαδρίτης, ενώ βρισκόμουν στην αυλή με τα άλογα, είδα καθαρά το έργο μου να παίρνει μορφή. Πίσω από μια μικρή πόρτα υπήρχε το παρεκκλήσι, όπου οι ταυρομάχοι προσεύχονταν για λίγα λεπτά πριν αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο και τον θάνατο. Εκεί αποκαλύφθηκε σε όλη του την πληρότητα το παιχνίδι αντίθεσης που ήθελα να αποδώσω μουσικά, από τον παλμό και τη φασαρία της πλατείας, ως τη σιωπηλή προσευχή αυτών που ζητούσαν προστασία για τη ζωή τους, την ψυχή τους, για την ελπίδα και το φόβο τους..."

Η σύνθεση αναπτύσσεται σε τέσσερα διακριτά μέρη, χαρίζοντας στον ακροατή μια πλούσια παλέτα εξαίσιων ηχοχρωμάτων. Ο Τουρίνα μεταβάλλει κατά τόπους το μέτρο από δυαδικό σε τριαδικό και αντίστροφα, δημιουργώντας μια αίσθηση συνεχούς ρευστότητας και εσωτερικής κίνησης. Η σύντομη εισαγωγή σε 6/8 θέτει από την αρχή το δραματικό πλαίσιο του έργου, σαν μια αμυδρή απεικόνιση όσων θα ακολουθήσουν. Απ' αυτή την ατμόσφαιρα αναδύεται το πασοντόμπλε, ένα allegro moderato σε ρυθμό 2/4, το οποίο σταδιακά υποχωρεί μέσα σ’ ένα λυρικό Andante βαθιάς συγκίνησης.

"H προσευχή του ταυρομάχου"
saatchiart

Η μουσική στη συνέχεια ταράζεται από μια ορμητική, δυναμική κορύφωση που θυμίζει την ένταση και τον κίνδυνο της αρένας, ένα αιφνίδιο ξέσπασμα, σαν να αναπαριστά τη δραματική στιγμή της αντιπαράθεσης. Ακολουθεί ένα ακόμη λυρικό επεισόδιο εξαιρετικής εκφραστικότητας όπου η σύνθεση φτάνει στην εσωτερική της κορύφωση. Το πασοντόμπλε επιστρέφει στο τέλος, αυτή τη φορά ελαφρά μεταμορφωμένο, σαν ανάμνηση που ξεθωριάζει. Έτσι το έργο κλείνει μέσα σε μια ατμόσφαιρα στοχασμού και γλυκιάς νοσταλγίας, αφήνοντας την εντύπωση μιας προσευχής που εισακούστηκε.

Οι κριτικές έως σήμερα υπογραμμίζουν τη μοναδικότητα της "Προσευχής του Ταυρομάχου", που παραμένει ένα από τα πιο τρυφερά και ποιητικά έργα του Χοακίν Τουρίνα. Πολλοί υποστηρίζουν πως στο σύντομο αυτό αριστούργημα συνυπάρχουν η ζωντάνια και ο παλμός της ανδαλουσιανής αρένας με την ανθρώπινη ευαισθησία και τη βαθιά πνευματικότητα, μια μουσική παλέτα όπου ταπεινότητα, φόβος και ελπίδα μπλέκονται σε μια συγκινητική ενότητα. Οι κριτικοί τονίζουν πως η φρενίτιδα και ο ενθουσιασμός του πλήθους, που τόσο συχνά αποθέωνε το είδωλο των ταυρομαχιών, μεταμορφώνονται εδώ σε μια γνήσια στιγμή ευσεβούς περισυλλογής: ο ταυρομάχος αποσύρεται για λίγα λεπτά στο λιτό παρεκκλήσι, συγκεντρώνει ξανά την ψυχή του και ψιθυρίζει τις πιο ειλικρινείς προσευχές του, ζητώντας προστασία για το επικίνδυνο μονοπάτι που πρόκειται να βαδίσει.

Joaquin Turina: "Oración del Torero - Προσευχή του Ταυρομάχου":

Παλαιότερο κείμενο για τον Χοακίν Τουρίνα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

.