Ομάρ Καγιάμ, ο Πέρσης μαθηματικός με την Επικούρεια φιλοσοφία"

 

Επεξεργάστηκε πρώτος το αξίωμα των παραλλήλων του Ευκλείδη...
Υποστήριξε την άποψη πως τα αλγεβρικά είναι και γεωμετρικά προβλήματα...
Θέσπισε ένα από τα αρχαιότερα ημερολόγια στον κόσμο, καθώς και το ακριβέστερο ηλιακό ημερολόγιο σε χρήση σήμερα!

Πρόκειται για τον Πέρση μαθηματικό, αστρονόμο, γεωγράφο, φιλόσοφο, μηχανικό, Ομάρ Καγιάμ, που γεννήθηκε σαν σήμερα 18 Μαΐου του 1048.
Είναι επίσης ο εμπνευστής του πασίγνωστου συμβολισμού "χ" των εξισώσεων, που ο ίδιος αποκαλούσε "shiy - χι"= "κάτι" στα αραβικά, ο μετέπειτα "άγνωστος χ".

Εκτός όμως από αυτές τις εξαιρετικές επιστημονικές ιδιότητές του, ο Καγιάμ ήταν κι έξοχος ποιητής και μουσικός!

"Να είσαι ευτυχισμένος γι’ αυτή τη στιγμή. Αυτή η στιγμή είναι η ζωή σου!"

Έγραψε εκατοντάδες "ρουμπαγιάτ", (ποιητικά τετράστιχα, στα οποία ο τρίτος  στίχος είναι ελεύθερος και οι άλλοι με ρίμα), που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες.
Θεωρείται ο Πέρσης Επίκουρος, αφού σ'αυτά υμνεί τη ζωή και τις απολαύσεις της, τον οίνο, τη γυναίκα, το παρόν, το " ζην ηδέως"!

"Σα να 'τανε φτιαγμένος για το κέφι σου ο κόσμος ζήσε, 

λες και τον 'χουνε ξομπλιάσει για την αφεντιά σου μόνο. 

Μα μην το λησμονάς πώς δεν είσ' άλλο από μια χούφτα χιόνι 

στην αμμουδιά στρωμένο μια δύο μέρες, που θα λιώσει. 

Σύννεφο της κακοκεφιάς να μην αφήνεις να σε σκιάζει 

κι ας μη χαθούν οι μέρες σου σ' αναίτιας λύπης την ομίχλη. 

Μην απαρνιέσαι το λιβάδι, το φιλί, το ερωτικό τραγούδι 

μέχρι με τον πηλό να ζυμωθεί, μια μέρα, ο πηλός σου. 

Είναι φορές που ο άνθρωπος το ανάστημά του ορθώνει. 

Τα πλούτη του διαλαλεί, ''Εγώ είμαι αυτός!'' δηλώνει. 

Όσο ένα όνειρο τρελό η δόξα του κρατάει. 

Κι ευθύς ο Χάρος προχωρεί ''Εγώ είμαι'' ξεσπαθώνει

Αφού κανείς μας δεν μπορεί το Αύριο να τ' ορίζει 

Γλέντα τη δόλια σου καρδιά που αγάπη βασανίζει 

Με το φεγγάρι πιες κρασί, γιατί κι αυτό το αστέρι 

Αύριο θα ψάχνει να μας βρει, μ' άδικα θα γυρίζει..."

Η δημοτικότητα των Ρουμπαγιάτ  του Ομάρ Καγιάμ, τόσο στην περσική γλώσσα, όσο και σε μετάφραση, αντανακλάται σε μεγάλο αριθμό μουσικών  που έχουν εμπνευστεί από αυτά έργα σύγχρονης λαϊκής  καθώς και κλασικής μουσικής του 19ου και 20ου αι.

Από τις μεταφράσεις περισσότερο χρησιμοποιήθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, η αγγλική του Edward Fitzgerald.

Για σήμερα, επιλέγω να ακούσουμε την παλαιότερη γνωστή μουσική καταγραφή των Ρουμπαγιάτ του Καγιάμ και πολύ δημοφιλή στην εποχή της.

• Από τον κύκλο τραγουδιών για τέσσερις φωνές και πιάνο του 1896:

"Σ'ένα κήπο Περσικό" της αγγλίδας Liza Lehmann, γνωστής στον μουσικόκοσμο περισσότερο για τις φωνητικές της επιδόσεις ως σοπράνο, μαθήτριας του "Αηδονιού της Σουηδίας", Jenny Lind!
Υπήρξε όμως και εκπληκτική συνθέτις της εποχής της, με τρανή απόδειξη αυτό τον κύκλο μουσικών Ρουμπαγιάτ, απ'όπου ακούμε με τη φωνή του αγαπημένου ιρλανδού τενόρου  John McCormack το:

"Ah, Moon of my Delight"

"Ah, Moon of my Delight who know’st no wane, 

The Moon of Heav’n is rising once again:      

 How oft hereafter rising shall she look 

Through this same Garden after me — in vain!"

• Το 1912 ο αμερικανικός Arthur Foote συνέθεσε την  ορχηστρική σουίτα :

"Four Character Pieces after the Rubaiyat of Omar Khayyam":

Μερικά από τα σημαντικότερα ονόματα  σύγχρονων συνθετών βρίσκουμε μεταξύ εκείνων, που οι δημιουργοί τους έχουν χρησιμοποιήσει αποσπάσματα από Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ.

• Ανάμεσά τους ο Alan Hovhannes, που  το 1975 συνέθεσε το "Rubaiyat, Ένα μουσικό σκηνικό" για αφηγητή, ακορντεόν, μαρίμπα και ορχήστρα σε αγγλική μετάφραση από τα περσικά, του Edward Fitzgerald.

Alan Hovhaness: "The Rubaiyat of Omar Khayyam Op. 308"

Αν κυβερνούσα εγώ τον κόσμο

με αυθεντικές δημιουργού δυνάμεις,

εγώ, θα τον κατέστρεφαν

Στη θέση του θα έβαζα

έναν παράδεισο πλασμένον τρυφερά,

που δεν θα υπήρχαν μήτε δάκρυα, μήτε μίση, μήτε πόλεμοι.

Κι όπου δεν θα βασίλευε η υποκρισία.

Αν είχα εγώ δημιουργού δυνάμεις

— πόσο θα 'ταν ο κόσμος αλλιώτικος!

Στον κόσμο εκείνο ελεύθερα θα σμίγαν όλοι οι άνθρωποι

για να καλλιεργούνε χωρίς μόχθο

της Αγάπης το μέγα ιδανικό.

(Μτφ: Π. Δήμας-epoxi.gr)

• Eπίσης από  τον Καγιάμ είναι και η χορωδιακή σύνθεση του βρετανού, Sir Granville Bantock ο οποίος είχε αδυναμία στους πολιτισμούς της Ανατολής. Η εξωτική αύρα τους ασκούσε γοητεία στον μουσουργό, τόσο που όταν διάβασε την αγγλική μετάφραση των Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ εμπνεύστηκε ένας μακράς διάρκειας έργο για τρεις σολίστες, χορωδία και ορχήστρα.

Ο Καγιάμ ήταν εκείνος που τον ώθησε -μαζί με τα Λατινικά και τα Ελληνικά- να θελήσει να μελετήσει Περσικά και Αραβικά. Ερωτεύτηκε την Ανατολή και προστέθηκε σε κείνους τους συνθέτες που πρωτοστάτησαν στο κίνημα του Οριενταλισμού.

Το  "Omar Khayyam" του βασίστηκε στη μετάφραση επίσης του Edward Fitzgerald και θεωρείται το μουσικό έπος του.
Δομείται σε τρία μέρη που γράφτηκαν από το 1906 ως το 1908 και πρωτοπαρουσιάστηκαν στα Φεστιβάλ του Μπέρμιγχαμ και του Κάρντιφ.

Οι 3 σολίστες υποδύονται τους ρόλους: του Προφήτη, του Φιλοσόφου και του Ποιητή.

Ο συνθέτης συμπορεύεται με το βαθύ σκεπτικισμό του Καγιάμ, την αγωνία κι ίσως την απέραντη θλίψη για τα "ανθρώπινα"...Ο θάνατος παραμονεύει... αυτή εδώ η ζωή, είναι ο Παράδεισος. Άδραξε λοιπόν τη μέρα...

Aπό το 1ο Μέρος ακούμε το πρώτο χορωδιακό:

"Wake! For the Sun who scatter'd into flight

The Stars before him from the Field of Night,

Drives Night along with them from Heav'n, and strikes

The Sultán's Turret with a Shaft of Light" 

Για τον Ομάρ Καγιάμ, το κρασί, αποτελεί πηγή ανεξάντλητης έμπνευσης και δημιουργίας όπως φαίνεται στα επόμενα  ρουμπαγιάτ :

"Ένα ποτήρι με κρασί, θρησκείες χιλιάδες κάνει,

και για της Κίνας τ’ αγαθά μια ρουφηξιά του φτάνει

όξω από σένα ρουμπινί κρασάκι μου δεν είναι

στον κόσμο αυτόν άλλο ξινό, τόσο γλυκά να πιάνει"

• Επίσης ο αφροαμερικανικής καταγωγής συνθέτης, Adolphus Hailstork αποτυπώνει τον βαθύ σκεπτικισμό του Καγιάμ σ' ένα χορωδιακό κύκλο επτά τραγουδιών για τετράφωνη μικτή χορωδία, που φέρει εμφανώς στοιχεία από σπιρίτσουαλς, είδος, που αγάπησε και ερμήνευσε ο συνθέτης ως παιδί-χορωδός. Για τη σύνθεση χρησιμοποίησε την αγγλική μετάφραση του Edward Fitzgerald.
  
  H σύνθεση ολοκληρώνεται με το έβδομο τραγούδι πάνω στο βαθυστόχαστο ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ: "I sent my soul into the invisible"
  
  
  
  " Έστειλα την ψυχή μου να ταξιδέψει στο αόρατο,
  για να μου ψιθυρίσει κάτι για τη μετέπειτα ζωή
  και σύντομα η ψυχή μου γύρισε σε μένα
  και απάντησε:
  Εγώ είμαι ο παράδεισος κι η κόλαση εγώ."
• 
  

 Adolphus Hailstork: "Seven Songs of the Rubaiyat" :

       

• Στίχους του Καγιάμ έχουν μελοποιήσει και  έλληνες συνθέτες.

"Τρία Ρουμπαγιάτ" είναι ο τίτλος  ενός τραγουδιού του Θανάση Παπακωνσταντίνου, που θα το ακούσουμε σε εκτέλεση από τον Γίωργο Μιχαήλ:

"Σήκω και δώσε μου κρασί τα λόγια είναι καμμένα

απόψε το χειλάκι σου είναι το παν για μένα.

Κι όσο για τα ταξίματα και για τα κρίματά μου

τα βλέπω σαν τα κατσαρά μαλλιά σου μπερδεμένα...

Όταν θελήσει η μοίρα μου τον κόσμο αυτό ν' αφήσω

και κάθε ελπίδα για ζωή απ' την καρδιά μου σβήσω

μια κούπα από τη στάχτη μου να φτιάξετε συντρόφοι

σαν θα γεμίζει με κρασί ίσως να ξαναζήσω".

Αν και η προσφορά του Καγιάμ στις θετικές επιστήμες είναι ανεκτίμητη και πραγματικά αδικείται που οι περισσότεροι στη Δύση τον γνωρίζουν μονάχα ως ποιητή, ευγνωμονούμε την όποια ανώτερη δύναμη έπλασε αυτόν τον πολυμαθή γίγαντα με τέτοια ιδανική φτιαξιά, ώστε η ανθρωπότητα να απολαμβάνει τους υπέροχους στίχους από τα ρουμπαγιάτ του, που ύμνησαν τη μεγαλοσύνη της στιγμής...
Η τέχνη του ξέχειλη από μουσικότητα, μοιάζει να συνδέεται μ'αυτή μ'ένα δίαυλο μυστικιστικό, μια σχεδόν ερωτική σχέση!

ERIK SATIE: "Πράγματα που βλέπουμε προς τα δεξιά και τ' αριστερά (χωρίς γυαλιά)"

"Je suis venu au monde très jeune... dans un temps très vieux

Ήρθα στον κόσμο πολύ νέος, σε καιρούς πολύ γερασμένους"...

Η φράση ανήκει στον γεννημένο σαν σήμερα, 17 Μαΐου 1866, Eρίκ Σατί.
Έναν συνθέτη εκκεντρικότατο και με πολλές ιδιορρυθμίες, όπως π.χ  επιθυμούσε να συστήνεται, όχι  ως "μουσικός", αλλά ως "phonometrican", δηλαδή εκείνος που μετρά τον ήχο...
Επίσης επέλεγε να φορά μονάχα γκριζόχρωμα κοστούμια ή επέμενε στην κατανάλωση αποκλειστικά λευκών τροφών ...

Γνωστός για την ελαφρότητά του και την αίσθηση του χιούμορ, ο Σατί, είναι ένας "αδέξιος αλλά ταλαντούχος εξερευνητής", όπως τον είχε χαρακτηρίσει ο Ραβέλ, επικυρώνοντας έτσι τη σημασία του "νεωτερισμού" στο έργο του.
Οι συνθέσεις του ήταν πρωτότυπες, μινιμαλιστικές και συχνά παράξενες, ενώ η μουσική του χαρακτηρίζεται από έντονο ρεαλισμό, μακριά από ρομαντικές εξάρσεις.

Η εκκεντρικότητά του τον οδηγεί να διαλέγει συχνά για τα έργα του διάφορους παράξενους και  χιουμοριστικούς τίτλους όπως:

"Choses vues à droite et à gauche(sans lunettes)"  

δηλαδή: 

"Πράγματα που βλέπουμε προς τα δεξιά και τ' αριστερά (χωρίς γυαλιά)"

Πρόκειται για έργο μουσικής δωματίου (χώρος που σπάνια κινήθηκε ο συνθέτης), ένα ντουέτο για βιολί και πιάνο στον τύπο της σουίτας, που έγραψε το 1914, και αποτελεί τη μοναδική σύνθεση του Σατί για αυτό το συνδυασμό οργάνων.

Πολλοί αναλυτές χαρακτηρίζουν τη σύνθεση  ένα μουσικό χλευασμό για την Schola Cantorum  του Παρισιού, της οποίας υπήρξε σπουδαστής, και γενικότερα  ως μουσική παρωδία της Ακαδημαϊκής μουσικής εκπαίδευσης του καιρού του.

Η σουίτα αναπτύσσεται σε τρεις επιμέρους συνθέσεις, όπου ο Σατί αναδημιουργεί παλιές μουσικές φόρμες της μπαρόκ περιόδου (χορικό, φούγκα) με σύγχρονους όρους, αρμονικά και δομικά και παρουσιάζει:



1. Στο "Choral hypocrite" μετατρέπει τις Μπαχικές υποδείξεις για ένα χορικό σε μελωδία. Σατιρίζει τη στείρα, επιτηδευμένη γνώση. Με εύστοχες παρεμβάσεις-υποδείξεις στην παρτιτούρα εκφράζει  την  ανία, τη μονοτονία και  δυσαρέσκειά του για τον τρόπο διδασκαλίας και έκφρασης.

2. Μια χαλαρή σε ρυθμό, φούγκα είναι η δεύτερη σύνθεση(1:11) με τίτλο: "Fugue à tâtons", όπου  η είσοδος γίνεται από το πιάνο μέσα από ένα παιχνιδιάρικο μοτίβο που διαρκώς μετασχηματίζεται.
Το πληκτροφόρο ξεκινά ένα τρυφερό διάλογο με το βιολί υποδηλώνοντας τον  τρόπο που θα πρέπει να διδάσκεται μια φούγκα έναντι της στεγνής, κατά γράμμα και ανούσιας απόδοσης, που συνηθίζεται.

3. Με ειρωνικότατη διάθεση η τρίτη σύνθεση(3:07): "Fantaisie musculaire", που βιρτουοζικές κινήσεις υπογραμμίζουν την απαιτούμενη δεξιοτεχνία του βιολονίστα, καθώς τεχνικές από τρίλιες, πιτσικάτι ή γκλισάντι μαρτυρούν τον ενθουσιασμό της έναρξης των μαθημάτων, που σιγά-σιγά ξεθωριάζει σε μια ψυχρή, διεκπεραιωτική απόδοση των φθόγγων.

Ο  Σατί, αυτός ο παράξενος, παιχνιδιάρης Νορμανδός συνθέτης, συνδυάζει και εναρμονίζει τη ρομαντική ηχώ του 19ου αι. με τον φορμαλισμό του 20ού.
Είναι ένας  πειραματιστής, που με δραστικό τρόπο, δημιουργεί ένα έργο  ιδιαίτερο σε βάθος και ποιότητα.

Γίνεται διακριτικά λυρικός, ανεπαίσθητα ειρωνικός, με ήχο χιουμοριστικό, και ύφος που το διακρίνει μια λεπτή μελαγχολία, που αναδύεται ενίοτε μέσα από μικρές, κρυστάλλινες ατμόσφαιρες.
Κι άλλοτε με μουσικές νύξεις εκνευρισμού ή αύρες ενθουσιασμού, που δημιουργούνται από τα εμπνευσμένα μοτίβα και  τους ιδιόμορφους μελωδικούς σχηματισμούς  των δυο οργάνων.

Erik Satie: "Choses Vues à Droite et à Gauche (Sans Lunettes)"/ Rogé-Juillet

Ελπίζω να σάς άρεσε το ιδιαίτερο, αυτό έργο του Σατί, στο οποίο επιθυμεί να υψώσει ανάστημα, αρθρώνοντας μουσικό λόγο έναντι στο συντηρητικό, οστέινο σύστημα εκπαίδευσης στη Γαλλία της εποχής του. 

Μην ξεχνάμε πως ο Σατί υπήρξε  απείθαρχος και ατίθασος σπουδαστής, ένας ανεξάρτητος και πρωτοπόρος, που η μουσική αισθητική του αποτέλεσε πρόκληση!
Ταπεινή μου άποψη όμως, είναι πως  το θαυμαστό στο Σατί είναι πως  προσεγγίζει μουσικά τα θέματά του από μια διαφορετική οπτική, με μια εκκεντρικότητα μεν, που πολλοί είπαν παράνοια, εγώ την ονομάζω ανάγκη απομόνωσης, προσωπικής ενδοσκόπησης, μουσικού φιλτραρίσματος που μεταβάλλεται όταν ωριμάσει σε εκτόνωση και έκφραση μέσα από μια καινοτόμα, αρμονική γλώσσα.

"A Quiet Corner Where We Can Talk", Jeffrey Perry
Tandfonline
Καθημερινή, Ηλίας Μαγκλίνης
webtheatre.fr/Satie
nytimes

"Ηλιογάβαλος, με αφορμή τη στέψη ενός έκλυτου αυτοκράτορα"

 

"The Roses of Heliogabalus", Alma-Tadema

Σήμερα ταξιδεύoυμε στη Χομς , τη Συριακή πόλη, που μας είναι γνωστή περισσότερο ως γενέτειρα του μεγάλου υμνογράφου, του αποκαλούμενου και ως "Πίνδαρος της Ρυθμικής Ποίησης", Ρωμανού του Μελωδού.

Εμείς, όμως αυτό το ανοιξιάτικο απόγευμα φτάνουμε νοερά ως εκεί για άλλο λόγο...

Ήταν 16 Μαΐου του 218, όταν οι Ρωμαίοι στη Χομς, την αρχαία Έμεσα, ανακηρύσσουν αυτοκράτορα τον δεκαπεντάχρονο Βάριο Άβιτο Βασσιανό.
Η αρχαία Έμεσα ήταν πόλη ξακουστή για το ναό του θεού ήλιου της Συρίας, του λεγόμενου "Ελ Γκαμπάλ", (από το Ilah="θεός" και gabal="βουνό", δηλαδή "ο Θεός του Βουνού").
Iερείς του θεού ήταν ύπατοι από την Έμεσα, λειτούργημα που μεταφερόταν κληρονομικά και με αυτό τον τρόπο κατείχε και ο Βάριος Άβιτος Βασσιανός.
Για το λόγο αυτό έμεινε γνωστός ως "Ηλιογάβαλος", εκλατινισμένη μορφή της Συριακής λέξης "Ελ Γκαμπάλ".

"The Roses of Heliogabalus", Leo Reiffenstein

Ο αυτοκράτορας αυτός, που η στέψη του έγινε σαν σήμερα, έμεινε στην Ιστορία για την επιβολή στον ρωμαϊκό κόσμο της λατρείας του Θεού Βαλ, αλλά κυρίως για τον ακόλαστο τρόπο ζωής του, την εκκεντρική και προκλητική συμπεριφορά του.
Συνήθιζε να φορά γυναικεία ρούχα, να βάφεται, ενώ διασκέδαζε αφάνταστα να εμφανίζεται ως ιερόδουλη!
Έκλυτα ήθη, προσβλητικές συμπεριφορές, ακραίες πράξεις...με τις οποίες η Ανατολή ήθελε να επιβάλλει εκτός από τ'αρώματα,...το μυστήριο και τα όργιά της.
Σε συνδυασμό δε, με την ανικανότητα του Ηλιογάβαλου στη Διοίκηση, τον κατέστησαν αντιπαθή στους πολίτες, κάτι που γρήγορα έφερε και το τραγικό του τέλος. Δολοφονήθηκε μαζί με τη μητέρα του τέσσερα χρόνια μετά τη στέψη του και το σώμα του πετάχτηκε στον Τίβερη ποταμό...


Είναι γνωστή η συνήθειά του, που μνημονεύει ο Λαμπρίδιος, πως ο Ηλιογάβαλος έπνιγε τους συνδαιτυμόνες των συμποσίων του μέσα στα ρόδα:

"Γέμιζε με τριαντάφυλλα τις τραπεζαρίες του, τα ανάκλιντρά του και τις στοές 

και περπατούσε πάνω σε λουλούδια όλων των ειδών, 

κρίνα, βιολέτες, υάκινθους και νάρκισσους"  

(Aelius Lampridius)

Μάλιστα ο Ιωάννης  Γρυπάρης άντλησε από αυτή ένα όμορφο σονέτο του:

"Σούγραφε ροδοθάνατο η τριμερούσα η Mοίρα!

πέ το στερνό τραγούδι σου, αγλύκαντη καρδιά,

κι όλο ανεβαίνει ακράτητα η μυστικιά η πλημμύρα,

που αφρίζει με ροδόφυλλα και πνίγει μ' ευωδιά.

Ποιός σε είπε νεκροθάλασσα ατάραγη και στείρα,

κύμα, που σώνεται κουφό στην άκαρπη αμμουδιά;

και σύ 'σαι ― στρώμα ενός φτωχού μιανής νυχτιάς πορφύρα,

για τη ζωή μου ολάκερη μια ερωτική βραδιά.

Ήρθε η αράθυμη ψυχή σ' ακρογιαλιά κ' εστάθη,

όπου φεγγάρι απόκρυφο τραβάει φυρονεριά

και τη ξεσέρνει ανίδεη στης θάλασσας τα βάθη.

Mα δεν σου βαρυγνώμησεν, Aγάπη, ουδ' εκεί κάτου,

κι αν την καρδιά της σκόρπησες με τόση απλοχεριά

τα ρόδα του Hλιογάβαλου, τα ρόδα του Θανάτου!"

Από την ίδια συνήθεια είναι εμπνευσμένος και ο πίνακας του αγαπημένου της βικτωριανής Αγγλίας, Λώρενς Άλμα-Τάντεμα:

"Τα ρόδα του Ηλιογάβαλου", 

που αρεσκόταν να απεικονίζει σκηνές της καθημερινής ζωής από τη ρωμαϊκή ιστορία.
Eίναι έργο του 1888 και απεικονίζει συμπόσιο του περιβόητου Ηλιογάβαλου, όπου μια παρέα συνδαιτημόνων κατακλύζεται από βροχή ροδοπετάλων που πέφτουν από την οροφή!
Ο ρωμαίος αυτοκράτορας παρακολουθεί εκστασιασμένος, ξαπλωμένος μπρούμυτα πάνω στο μαρμάρινο βάθρο του, ενώ πίσω του ως άλλη μαινάδα στέκεται αυλητρίδα που διασκεδάζει τον ίδιο και τους κόλακές του εκτελώντας δίαυλο υπό το άψυχο βλέμμα του θεού Διόνυσου που παρακολουθεί το επεισόδιο πάνω σε στήλη ως μπρούτζινος θεός, ακούνητος, αγέλαστος, ανήμπορος να αντιδράσει...

• Βασισμένη στην  έκλυτη ζωή του ρωμαίου αυτοκράτορα είναι η όπερα του Francesco Cavalli : "Eliogabalo", που γράφτηκε για το Βενετσιάνικο Καρναβάλι του 1668.
  
  O διάσημος κοντρατενόρος Franco Fagioli πρωταγωνίστησε σε μια ιδιαίτερη παραγωγή (στη σύγχρονη εποχή της όπερας), αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις. Κι έχει μεγάλη σημασία καθώς απέφευγαν τα συντηρητικά λυρικά θέατρα να παρουσιάσουν την όπερα λόγω των σκηνών με όργια, τα σεξουαλικά υπονοούμενα, αλλά και την παρουσίαση της δολοφονίας ενός ηγέτη.
  
  
  Επιλέγω όμως να σας την προτείνω με τον "πολύ" Rene Jacobs, επειδή επαινέθηκε απ' όλους γιατί αποδίδει σπινθηροβόλα την προσωπικότητα του Ηλιογάβαλου, κυρίως με τον τρόπο που αναδύει τα ηχοχρώματα των τυμπάνων , αλλά και των υπολοίπων δυναμικών ιδιοφώνων  εκμεταλλευόμενος και την θαυμαστή σύνθεση των ειδικευμένων στην πρώιμη μουσική "Concerto Vocale", συνόλου που ίδρυσε ο ίδιος...

Francesco Cavalli : Eliogabalo

• Επίσης το θέμα εμπλουτίζει το ρεπερτόριο της σύγχρονη-κλασικής μουσικής και με το συμφωνικό ποίημα: "Heliogabalus Imperator" του γερμανού Hans Werner Henze.
  
  Το ορχηστρικό έργο βασίζεται όχι τόσο στον Ηλιογάβαλο ως πρόσωπο ιστορικό, όσο ως φιγούρα όπως σκιαγραφεί η λογοτεχνία και συγκεκριμένα ο Στέφαν Γκεόργκε στην ποιητική συλλογή του: "Αλγκαμπάλ", γι' αυτό και ο Henze προλογίζει τη σύνθεση με ένα απόσπασμα από το ποίημα:
  
  
  "Δες!Είμαι τρυφερός σαν το άνθος της μηλιάς

  και πιο άκακος από αρνί.

  Ωστόσο, βρίσκονται σιδερένια πέτρα και πύρινοι δαυλοί

  επικίνδυνοι, σ' ένα τρελαμένο πνεύμα"

  (Stefan George, Algabal)
  
  Το Συμφωνικό ποίημα είναι θορυβώδους και επεισοδιακού χαρακτήρα, όπως και η ζωή του Ηλιογάβαλου.
  Η εισαγωγή απεικονίζει την  "εξωφρενική" είσοδο του αυτοκράτορα στη Ρώμη.
  Θορυβώδεις ήχοι, διάφωνες αρμονίες, δυναμικά μουσικά περάσματα, με υπεροχή των χάλκινων πνευστών κι ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα  κρουστών, ο Henze επιθυμεί να εκφράσει την ανατροπή της παραδοσιακής ηθικής, τη χυδαιότητα, την ακολασία...

Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1972 από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Σικάγου υπό την μπαγκέτα του Georg Solti, απ'όπου και το βίντεο:

Hans Werner Henze: "Heliogabalus Imperator"

Chicago Symphony Orchestra - Georg Solti

"Δίδυμο", εικαστικό φλάουτο!

 

"Still Life on a Table" ή "Duo pour Flute"
(Μητροπολιτικό Μουσείο Ν.Υόρκης)

"The only valid thing in art is that which cannot be explained"

"Tο μοναδικό που αξίζει στην Τέχνη, είν' αυτό που δεν μπορεί να εξηγηθεί"

(Ζωρζ Μπρακ)

Αποτελεί το απόλυτο δίδυμο του κυβισμού μαζί με τον Πάμπλο Πικάσο.

Ο Ζωρζ Μπρακ, που γεννήθηκε σαν σήμερα 13 Μαΐου του 1882, για τη συνεργασία τους έχει πει:

"Είμαστε σαν δύο ορειβάτες δεμένοι από το ίδιο σχοινί"

Καλημέρα, φίλοι μου εκλεκτοί με ένα μουσικο-εικαστικό ντουέτο!

Το φάσμα της εικαστικής  δημιουργίας  του Ζωρζ Μπρακ περιλαμβάνει πλήθος έργων, με τα μουσικά στοιχεία και σύμβολα να είναι εμφανέστατα σ'αυτά (μουσικά όργανα...βιολιά, μάντορες κι άλλα είδη λαούτου, κιθάρες, πιάνα, παρτιτούρες, νότες...) σ'ένα πνευματώδη διάλογο με άλλα αντικείμενα του χώρου.
Πολλές φορές ο Μπρακ ενσωματώνει, αριθμούς και γράμματα στη ζωγραφική του (στοιχείο που συνδέεται άμεσα με τη μποέμικη ζωή των καλλιτεχνών) όπως στη Νεκρή φύση, που παρουσιάζουμε σήμερα.

"Still Life on a Table" ή "Duo pour Flute"

Ένα  ξύλινο τραπέζι με το συρτάρι του.
Διαγραμμισμένες πινελιές σε πλούσιες, γήινες  αποχρώσεις, που η ροή τους διασπάται από γκρι και ασημιές υπόνοιες.
Kωδικοποιημένα αντικείμενα δοσμένα γεωμετρικά, που παρότι είναι κομμένα σε πολλαπλές όψεις και συγχωνευμένα στον περιβάλλοντα χώρο, είναι  αναγνωρίσιμα.
Σχηματοποίηση των μορφών, πάντα μέσα σε κλίμα αρμονίας και νηφαλιότητας.Οι θεμελιώδεις κανόνες του κυβισμού εφαρμόζονται κάνοντας τα αντικείμενα να "ξεπετιούνται" από τον πίνακα.

Εμείς, όντες μουσικόφιλοι, επικεντρωνόμαστε στ΄ αριστερά του εικαστικού έργου.
Είναι το εξώφυλλο μιας παρτιτούρας που αναγράφει: "Duo pour Flute".

Πολλοί, αποδίδουν  το "δίδυμο", αλλά και τη λέξη "flute" του τίτλου, (που συχνά χρησιμοποιείται ως γαμήλιος όρος, π.χ στα γαμήλια ποτήρια σαμπάνιας...) στο  γάμο του Μπρακ με τη Mαρσέλ, κι άλλοι στην καλλιτεχνική συνεργασία του με τον Πικάσο, που ο ίδιος αποκαλούσε "γάμο".

Εμείς, δραττόμεθα της ευκαιρίας και στηριζόμενοι στην κυριολεξία του τίτλου, απολαμβάνουμε ένα υπέροχο "Duo for Flutes" του Μπετόβεν!

Συνδυάζονται μoυσικά στοιχεία και σύμβολα ενός κυβιστή με νεανικές Μπετοβενικές εμπνεύσεις;
Τι λέτε;...Η ακρόαση θα δώσει την απάντηση...

Ένα έργο της νεότητάς του Μπετόβεν, που έγραψε στη Βόννη λίγο πριν μετακομίσει μόνιμα στη Βιέννη. Το έγραψε και το αφιέρωσε σε κάποιο φίλο του, όπως αναφέρει η χειρόγραφη αφιέρωση, ως "γλυκό αναμνηστικό".
Όπως υποδηλώνει κι ένας δεύτερος  τίτλο του : "Allegro and Minuet for 2 Flutes", το έργο περιλαμβάνει δύο κινήσεις.
Το Allegro, σε μορφή σονάτας, ελαφρύ και μπριόζικο.
Το Minuetto, γλυκό, κεφάτο και παιχνιδιάρικο!
Ωραίες αρμονίες, ελκυστικά θέματα που αναπτύσσονται ευφυώς μεν, αλλά και με αρκετή ευαισθησία καθώς το ντούο αυτό για δυο φλάουτα ήταν υπόθεση προσωπική, αφού  δεν προοριζόταν για το κοινό αλλά για έναν καρδιακό φίλο του συνθέτη.

Beethoven : "Duo Flutes in G major" 

Σε εκτέλεση των βιρτουόζων: Jean-Pierre Rampal και Julius Baker

Άρθρο με περισσότερες λεπτομέρειες για τον Ζωρζ Μπρακ και τη φιλία του με τον Σατί μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Ath Samaras13 May 2016 at 16:10

Εξαιρετικό..!ReplyDelete
Replies


ELPIDA NOUSA20 May 2016 at 00:27

Σ'ευχαριστώ, φίλε Θανάση!Delete


Reply


Λινα13 May 2020 at 22:49

Υπεροχο❤����ReplyDelete

Η Ευλογημένη Δεσποινίδα της...απώλειας: Ροσσέτι-Ντεμπισί

 

Απώλεια...
Θάνατος και ζωή,  λέξεις αντίθετες...
Απώλεια...
Θρήνος, οδύνη...κι όμως δεν υπάρχει ζωή χωρίς απώλεια και θάνατο.
Κι ενώ οι ψυχολόγοι διαχωρίζουν τα στάδια του πένθους και αναφέρονται σε συγκεκριμένη συναισθηματική διαδικασία που ακολουθείται, μοναδικής έντασης και διάρκειας για τον καθένα, οι καλλιτέχνες βιώνουν το δικό τους "όραμα πένθους", αιωρούνται στο θολό σύννεφο της δική τους οδύνης, μιας μορφής άρνησης της πραγματικότητας...

"Η Ευλογημένη Δεσποινίδα έσκυψε έξω 

απ' το χρυσό κάγκελο του Παραδείσου.

Τα μάτια της ήταν πιο βαθιά από το βυθό

Των νερών που ηρέμησαν το δειλινό.

Τρία κρίνα είχε στο χέρι της

Και τα άστρα στα μαλλιά της ήταν εφτά.

Το  φόρεμά της , λεύτερο απ΄τη μέση ως την άκρη,

Δεν το στόλιζαν κεντημένα στολίδια,

Παρά μονάχα ένα ρόδο λευκό, 

δώρο της Παναγίας ,

Για λατρεία ταπεινά φορούσε

Τα μαλλιά της που πέφταν στην πλάτη της

Ήταν χρυσά σαν ώριμο σιτάρι 

[...]

(G. D. Rossetti: "Η Ευλογημένη Δεσποινίδα και άλλα ποιήματα", εκδ. Ηριδανός, μτφ: Ζωή Νικολοπούλου, σελ. 11)

"Dante Gabriel Rossetti": G. F. Watts

Το παραπάνω ποίημα είναι το πιο γνωστό ίσως του Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, άγγλου ποιητή, ζωγράφου και μεταφραστή, του σημαντικότερου εκπροσώπου των προραφαηλιτών, που  γεννήθηκε σαν σήμερα, 12 Μαΐου 1828.

Ο Ροσέτι, γοητευμένος από τη ρομαντική λογοτεχνία, τις γοτθικές ιστορίες και το έργο του Πόε , ίδρυσε το 1848 μαζί με άλλους την Προραφαηλιτική Αδελφότητα στοχεύοντας να αποτυπώσει την αλήθεια για τα θεολογικά θέματα του Μεσαίωνα.


Το ποίημα "The Blessed Damozel",  (από την αρχαϊκή λέξη "damsel", που σημαίνει την άγαμη νεαρή γυναίκα, εδώ με την έννοια της καλοσύνης και αγιότητας) απεικονίζει τη γυναίκα που θρηνεί γιατί ο θάνατος την έχει απομακρύνει απ'τον αγαπημένο της.
Εμπνευσμένο από το "Κοράκι" του  Πόε όπου θρηνεί το θάνατο της απαστράπτουσας Lenore, αλλά και τη "Θεία Κωμωδία" του Δάντη και το θρήνο για τη Βεατρίκη.

Ο Ροσέτι, που είχε βιώσει το δράμα της απώλειας (έχασε τη νεαρή σύζυγό του Ελίζαμπεθ Σιντάλ, όταν εκείνη εν μέσω κατάθλιψης και μελαγχολίας που γέννησε νεκρό  το παιδί τους ήπιε  λαύδανο.
Ο Ροσέτι, την είχε θάψει μαζί με τα χειρόγραφα ποιήματά του).

Στο ποίημα "Ευλογημένη Δεσποσύνη", ο Ροσέτι επιλέγει να αποτυπώσει  την κατάσταση αντίστροφα.
Μια νεαρή κοπέλα λόγω θανάτου έχει αποχωριστεί τον εραστή της. Με προσηλωμένο το άψυχο βλέμμα της λαχταρά και ελπίζει την επανένωσή τους στον ουρανό.
Μια αιθέρια γυναικεία ύπαρξη, μια παρουσία μελαγχολική, λουσμένη στους αγνούς κρίνους, τα τριαντάφυλλα και τ' αστέρια αναπολεί σφιχτούς εναγκαλισμούς, τρυφερά φιλιά, όλα ομορφιές της σύντομης  ζωής τους...προσπαθώντας να εντοπίσει τη δυσδιάκριτη, λεπτή, διαχωριστική γραμμή μεταξύ θανάτου και ζωής...

Θέμα του ποιήματος η αθάνατη αγάπη!
Παρότι ο θάνατος  έχει διαχωρίσει τα σώματα των δυο εραστών, η αγάπη τους παραμένει ζωντανή, το ίδιο και η ελπίδα ότι μια μέρα θα ξανασμίξουν στον ουρανό.

Ο Ροσέτι με αφορμή το ποίημα φιλοτεχνεί και ένα έργο ζωγραφικής με τον ίδιο τίτλο, κάτι που έκανε συχνά συνδυάζοντας έτσι τις δυο αγαπημένες του τέχνες.

Στο συγκεκριμένο εικαστικό έργο του αναδεικνύει ένα νέο τύπο γυναικείας ομορφιάς.
Αγνή, αμόλυντη με κρυμμένα επιμελώς τα αισθησιακά στοιχεία που όμως αναβλύζουν αφειδώς αν κάποιος τα αναζητήσει με τα μάτια της ψυχής...
Η αγνή γυναίκα έχει πεθάνει...Βρίσκεται μεν στον Παράδεισο όμως θλιμμένη κοιτάζει προς τη γη, που ο αγαπημένος της , μελαγχολικός κι αυτός αναπολεί τις όμορφες , λιγοστές στιγμές τους... Κρατά στο  ένα χέρι τρεις κρίνους παραπέμποντας  στην Τριαδική φύση του Θεού και στα μαλλιά της τοποθετεί επτά αστέρια -σύμβολα των επτά Πλειάδων θυγατέρων του Άτλαντα στην ελληνική μυθολογία.

Εκτός από τη γυναίκα του Ελίζαμπεθ, ο Ροσέτι είχε πολλές μούσες-μοντέλα για τους πίνακές του.

Στο συγκεκριμένο έργο για το βασικό πρόσωπο της δεσποσύνης στον παράδεισο, που απαρηγόρητη θρηνεί για τον αποχωρισμό, πόζαρε η Alexa Wilding, ο Wilfred Hawtrey ήταν ο ιδανικός άγγελος με την παιδική όψη, ενώ για τον άγγελο στ'αριστερά επιλέχτηκε η μορφή της λεπτεπίλεπτης May Morris.


Όπως συνήθιζε ο Ροσέτι, οι τέσσερις πρώτες στροφές του ποιήματος χαράχτηκαν στο πλαίσιο του πίνακα.

Ποίημα και εικαστικό του μεγάλου καλλιτέχνη που τιμάμε σήμερα έδωσαν την έμπνευση στον Claude Debussy να συνθέσει το 1888 την καντάτα του "La damoiselle élue" για δύο σολίστ, γυναικεία χορωδία και ορχήστρα.
Μια εμπνευσμένη  καντάτα, που ο συνθέτης αφιέρωσε στον Paul Dukas κι αφθονεί σε λυρισμό και εκφραστικότητα μέσω της αρμονίας και της ενορχήστρωσής της, που αποδίδουν με άφθαστη πιστότητα το μαρτύριο της μνήμης της "ευλογημένης δεσποσύνης" και της οδυνηρής επιθυμίας για συνεύρεση με τον αγαπημένο της.


Το 1885, o Debussy, νικητής του  Prix de Rome, έπρεπε προκειμένου να δείξει την συνθετική του εξέλιξη να στείλει στην Ακαδημία 4 έργα, ένα κάθε χρόνο.

Το "La Demoiselle élue" ήταν το τρίτο έργο του και ο τίτλος προέρχεται από τη γαλλική μετάφραση του ποιήματος του Ροσέτι "La Damoiselle élue s'appuyait sur la Barrière d'or du Ciel".

Το έργο έχει περιγραφεί ως "ένα μικρό ορατόριο  με παγανιστικό πνεύμα".
Εξαιτίας του αποδόθηκε στον Ντεμπισί τιμητικά ο τίτλος "Φρα Αντζέλικο της μουσικής" και η σύνθεση αυτή: "συμφωνικό βιτρώ του Φρα Ατζέλικο-Ντεμπισί".

Το έργο του Ντεμπισί αριστοτεχνικά επεξεργασμένο δομικά με τη σοπράνο στο ρόλο της "δεσποσύνης", ενώ τα αφηγηματικά τμήματα του κειμένου αποδίδονται από το γυναικείο χορωδιακό σύνολο και την κοντράλτο σολίστ.

Ρομαντική αύρα, ατμόσφαιρα ονειρική,  συγκινησιακή δύναμη, ένα ηχητικό πέπλο υφασμένο από τον Ντεμπισί να εκφράσει τους μυστικιστικούς  συμβολισμούς του ζωγράφου και ποιητή, εύκολα συμπαρασύρουν  και τον πιο απαιτητικό ακροατή...

Claude Debussy : "La Damoiselle Elue" 

Unknown15 May 2016 at 11:41

Εξαιρετικό Ελπίδα! Εύγε!ReplyDelete





Λινα11 May 2020 at 23:52

Υπεροχο Ελπιδα μου..το κειμενο σου πολυ γλαφυρο φιλια❤ReplyDelete

"Κλοντ Ρουζέ ντε Λιλ : Συνθέτοντας τη Μασσαλιώτιδα"

 

"O Ρουζέ ντε Λιλ τραγουδάει τη Μασσαλιώτιδα στο δήμαρχο του Στρασβούργου"

Η καλημέρα σήμερα ντύνεται "τρικολόρ"!!...
Μπλε, άσπρο και κόκκινο τα χρώματά της από τη Γαλλική Σημαία, καθώς σαν σήμερα 10 Μάη του 1760 γεννήθηκε ο άνθρωπος, που έγραψε τους στίχους και τη μουσική του Εθνικού Ύμνου της Γαλλίας, της γνωστής "Μασσαλιώτιδας".

Ο Κλοντ Ζοζέφ Ρουζέ ντε Λιλ ήταν αξιωματικός του γαλλικού στρατού, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Στρασβούργο, το 1792 έγραψε το Εμβατήριο για το στρατό του Ρήνου, μετά από αίτημα του Δημάρχου.

Όταν  οι στρατιώτες του τάγματος των Μασσαλιωτών το τραγούδησαν στην πορεία τους προς το Παρίσι, το εμβατήριο μετονομάστηκε σε "Μασσαλιώτιδα".

"Ρουζέ ντε Λιλ : Συνθέτοντας τη Μασσαλιώτιδα",
Bartolomeo Pinelli

Στο διπλανό εικαστικό του Bartolomeo Pinelli  αποτυπώνεται εξαιρετικά η δημιουργική στιγμή, όπου ο Ρουζέ ντε Λιλ κρατώντας στο χέρι μια πένα κι οραματιζόμενος μια νικηφόρα Γαλλία εμπνέεται τους στίχους και τη μουσική του πατριωτικού Εμβατηρίου.

Στο κέντρο του πίνακα η γυναικεία μορφή της φτερωτής Νίκης  δείχνει τους στρατιώτες που μάχονται, σημάδι πως η πατρίδα κινδυνεύει.

Επαναστατικό τραγούδι, η Μασσαλιώτιδα παρέμεινε αρκετό χρονικό  διάστημα στο περιθώριο, ώσπου επανέκτησε τη δόξα της τον Ιούλιο του 1830, όταν στη Γαλλία ξεσπά η Ιουλιανή, λεγόμενη, επανάσταση, που αγκαλιάζεται απ'όλα τα  στρώματα της  προοδευτικής διανόησης, ανάμεσά τους και τον Έκτορα Μπερλιόζ, που την ενορχήστρωσε  για μεγάλη ορχήστρα, υψίφωνο, oξύφωνο και διπλή χορωδία και την αφιέρωσε στον δημιουργό της, που τιμάμε σήμερα, Ρουζέ Ντε Λιλ.

<<La Marseillaise>>, Hector Berlioz :

Mια μεταγραφή του ύμνου για σόλο πιάνο γράφτηκε το 1870-72 από τον Φραντς Λιστ.
Ο ειλικρινής ενθουσιασμός του συνθέτη εμφανέστατος εκφράζεται έντονα στο πιανιστικό έργο με την πατριωτική χροιά και τις τολμηρές αρμονίες.

<<La Marseillaise>>, F.Liszt :

Πολλοί μουσικοερευνητές εντοπίζουν το βασικό θέμα της μελωδίας της Μασσαλιώτιδας σε ένα από τα θέματα του "Κονσέρτου για Πιάνο No. 25"  του Μότσαρτ και συγκεκριμένα στο πρώτο μέρος του: Allegro maestoso, που μπορείτε να ακούσετε στο παρακάτω βίντεο.

Δώστε προσοχή στα 1:30 και 6:55:

Το 1919 ο Ιγκόρ Στραβίνσκυ μεταγράφει τη "Μασσαλιώτιδα" του ντε Λιλ για σόλο βιολί και εντυπωσιάζει με τη θαυμαστή εναρμόνιση της μελωδίας του Γαλλικού ύμνου:

Stravinsky: "La Marseillaise for violin  (after Rouget de Lisle):

Κάποιοι πάλι υποστηρίζουν πως νύξεις από τη "Μασσαλιώτιδα" βρίσκονται και στο "Imperial March" από την ταινία "Star Wars", τη μουσική της οποίας έκανε ο Τζων Ουίλιαμς..

Tέλος, ας ακούσουμε τη vocal εκδοχή ερμηνευμένη από τον μεγάλο ρώσο λυρικό τραγοσιστή, Φιοντόρ Σαλιάπιν:

Όταν ζητήθηκε από τους Μπητλς -για μια εκπομπή του BBC- να γράψουν ένα τραγούδι με μήνυμα την αγάπη των λαών, τα σκαθάρια είχαν την ευρηματική ιδέα να γράψουν μια εισαγωγή με τη μελωδία της Γαλλικής Μασσαλιώτιδας.

 "All you need is love" :

Υπόσχομαι να επανέλθω στο μέλλον με έργα και τραγούδια, όπου η Μασσαλιώτιδα εμπνέει καλλιτέχνες από τη σύγχρονη μουσική περίοδο.

"Με τον Πήτερ Παν...touch the stars for time will not flee!"

 

Μετά τις ολιγοήμερες διακοπές μας, να' μαστε πάλι στους ρυθμούς μας με τη φαντασία πάντα ελεύθερη να πλανιέται στους αιθέρες...
Έτσι για σήμερα και για το καλωσόρισμα στη νέα εβδομάδα λέω με τα φτερά της να πετάξουμε ψηλά!Κάπου προς το τρίτο-τέταρτο αστέρι δεξιά...

N'αναζητήσουμε έναν αγαπημένο παραμυθοήρωα των παιδιών μας να μας συντροφέψει σε νέες περιπέτειες...

Για χάρη του θα προσγειωθούμε σ'ένα πάρκο πανέμορφο, με πανδαισία χρωμάτων,  ένα παράδεισο της Βρετανικής πρωτεύουσας, που θυμίζει πως το Λονδίνο δεν είναι πάντα μουντό, βροχερό και νεφελώδες…


Ο σκανταλιάρης "Πήτερ Παν",  λοιπόν φίλοι μου, προσγειώνεται δίπλα στη Long Water, μας καλεί με τον αυλό του στη "Χώρα του Ποτέ" πλαισιωμένος από ποντικάκια, σκίουρους, κουνελάκια και φυσικά νεράιδες!


Ο Πήτερ Παν είναι χαρακτήρας, που έπλασε ο σκωτσέζος συγγραφέας Τζέιμς Μάθιου Μπάρι και τον θυμήθηκα όχι μόνο επειδή σαν σήμερα 9 Μάη του 1860 γεννήθηκε ο δημιουργός του, αλλά και γιατί τον συνάντησα πριν μερικές μέρες στη βόλτα μου στο πάρκο Κένσινγκτον του Λονδίνου.



Το Μνημείο του Πήτερ Παν στους κήπους του πάρκου είναι από τα πιο δημοφιλή γλυπτά στο Λονδίνο, και από τότε που ανηγέρθηκε, πλέον των εκατό χρόνων, εξακολουθεί να προσελκύει  πλήθος επισκεπτών!


Φτιάχτηκε κατόπιν παραγγελίας του συγγραφέα Τζέιμς Μπάρι, καθώς εκείνος έζησε κοντά στο Κένσινγκτον και δημοσίευσε την πρώτη ιστορία του Πήτερ Παν το 1902, χρησιμοποιώντας τους Κήπους για έμπνευση.



Μάλιστα στην πρώτη  ιστορία του με τίτλο "The Little White Bird", ο Πήτερ πετάει και προσγειώνεται δίπλα από τη Long Water, τη λίμνη και το ακριβές σημείο, που τοποθετήθηκε και βρίσκεται ως σήμερα το άγαλμα.

Η φιγούρα του Πήτερ Παν σχεδόν σε ύψος ενός μικρού αγοριού στέκει  πάνω στο μπρούτζινο  βάθρο εκτελώντας τον αγαπημένο του δίαυλο.

Το ψηλό βάθρο μάλλον απεικονίζει τον κορμό δέντρου περιτριγυρισμένου από φτερωτές νεράιδες, που συνομιλούν με χαριτωμένα σκιουράκια και κουνέλια που μόλις εμφανίζονται από την κουφάλα του δέντρου!

Ένα ζευγάρι μικρών πουλιών ροκανίζει το ξύλο δίπλα σε μια παρέα ποντικών, ενώ μια άλλη νεράιδα στέκεται στις μύτες σαν μπαλαρίνα προσπαθώντας να φτάσει το μικρό Πήτερ και ν'ακούσει καλύτερα το μαγικό σκοπό που εκτελεί με τον αυλό του...



Όταν εκείνο το υπέροχο πρωινό της προηγούμενης εβδομάδος, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι αχτίδες του ήλιου, έκαναν Λονδρέζους και μη, να ξεχυθούν στο πάρκο να απολαύσουν τα υπέροχα δώρα της άνοιξης, βρέθηκα και γω κοντά στον Πήτερ Παν κι απ' τον αυλό του άκουσα μια γλυκιά μελωδία της Vanessa Carlton, που έγραψε στα δεκαεπτά της ποτισμένη με μια παιδική νοσταλγία...
Κι ενώ πουθενά στους στίχους δεν αναφέρεται το όνομα, εύκολα τα λόγια  δείχνουν τον Πήτερ Παν αφού  η Carlton τραγουδάει για  μια απλή "συνηθισμένη μέρα", που μάς γεννά την όρεξη για ΖΩΗ!

Διώχνουμε μακριά τις ανασφάλειές μας, διαλύουμε τυχόν σκοτάδια της ψυχής και με την άκρη του ματιού μας εντοπίζουμε τη λιακάδα που ετοιμάζει σε λίγο την έκρηξη της ΧΑΡΑΣ!
Πέρα από την ερημιά, ένα αγόρι λάμπει σαν αστέρι καθώς πετά στον ουρανό κι εμφανίζεται σε όνειρο καλώντας μας να ζήσουμε την "όμορφη περιπέτεια της ζωής"!!!

Όπως βλέπετε τα  πάντα μπορούν να συμβούν με λίγη φαντασία και μια δόση νεραϊδόσκονη, φίλοι μου!
Αφεθείτε κι ο μικρός ήρωας θα μας ταξιδέψει νοερά σ'ένα παραμύθι , ένα συνεχές ευχάριστο παιχνίδι, πάντα αστείρευτο σε χαρά, ανατροπές, δημιουργία, άτρωτο, τυλιγμένο σε χρωματιστό σελοφάν και γυαλιστερό όπως οι ιστορίες που δεν βαριόμαστε ποτέ, ούτε μαρτυράμε πουθενά το χιλιοειπωμένο τέλος της.
Οι αντιδράσεις ποικίλλουν. Άλλοι θα κλάψουμε ή θα γελάσουμε, θα θυμώσουμε, θα φοβηθούμε ή θα συγκινηθούμε.
Σίγουρα όμως όλοι θα νοιώσουμε κείνη την ακαθόριστη μαγεία, την αδιόρατη γοητεία  της ιστορίας γιατί, κι ας μεγαλώσαμε, τα παραμύθια τα λαχταράμε ακόμα!
Γιατί το παραμύθι είναι ταξίδι...με την αλήθεια κρυμμένη στα σπλάχνα του, μια αλήθεια οικουμενική και διαχρονική που δεν έχει να κάνει με τη χειροπιαστή πραγματικότητα, αλλά με την ίδια την ανθρώπινη ψυχή.

"Just a day, just an ordinary day

Just tryin' to get by

Just a boy, just an ordinary boy

But he was looking to the sky...

come with me

See what I see

<<Touch the stars for time will not flee>>!!!

Μπαχ - Καραβάτζιο για την Κυριακή του Θωμά...

 

Καραβάτζιο: "Ο Άπιστος Θωμάς", Πότσδαμ

"Κατά την ημέραν εκείνην, ενώ πλέον είχε βραδυάσει και οι θύρες του σπιτιού, όπου ευρίσκοντο συγκεντωμένοι οι μαθητές, ήσαν κλεισμέναι δια τον φόβον των Ιουδαίων, ήλθεν έξαφνα ο Ιησούς, εστάθη στο μέσον και τους λέγει: "ειρήνη υμιν"
[...]οι μαθηταί, όταν είδαν τον Κυριον αναστημένον, εχάρησαν.[...]
Ο Θωμάς όμως, ένας από τους δώδεκα, ο οποίος ελέγετο εις την ελληνικήν Δίδυμος, δεν ήτο μαζί τους, όταν ήλθε ο Ιησούς.
"εάν δεν ίδω εις τα χέρια του το σημάδι των καρφιών και δεν βάλω το δάκτυλό μου στο σημάδι των καρφιών, και αν δεν βάλω το χέρι μου εις την πλευράν, που την ετρύπησε η λόγχη, δεν θα πιστεύσω".
Ερχεται, λοιπόν, ο Ιησούς έξαφνα...Επειτα λέγει στον Θωμάν΅"φέρε το δάκτυλό σου εδώ, ιδέ και με τα μάτια σου, ψηλάφησε και μη γίνεσαι άπιστος, αλλά πιστός"
"Πιστεύω, Κύριε, ότι συ είσαι ο Κύριος μου και ο Θεός μου", είπε ο Θωμάς.
Λέγει εις αυτόν ο Ιησούς: "επίστευσες, διότι με είδες· μακάριοι θα είναι απ' εδώ και πέρα στους αιώνας των αιώνων, εκείνοι οι οποίοι καίτοι δεν με είδαν, επίστευσαν".
(Κατά Ιωάννην, κεφ 20, 19-30)



Το εικαστικό του Καραβάτζιο, "Άπιστος Θωμάς" προκάλεσε οργή και αγανάκτηση στους θρησκευόμενους της εποχής του γιατί θεωρήθηκε ασεβές.

Ο καλλιτέχνης επιθυμεί την αποτύπωση της αλήθειας, όπως την έβλεπε, εντελώς νατουραλιστικά και χωρίς κανέναν εξωραϊσμό τα πρόσωπα. Ετσι, απεικονίζει τους Αποστόλους ως απλούς ανθρώπους - εξάλλου ψαράδες ήταν στο επάγγελμα- με ταλαιπωρημένα πρόσωπα, βρώμικα χέρια και ρυτιδωμένα μέτωπα, μακριά από τις σεβάσμιες μορφές που οι άνθρωποι είχαν συνηθίσει να βλέπουν στα έργα τέχνης.
Τοποθετεί τον Χριστό στο κέντρο, λουσμένο μεν στο Φως, όμως με ταλαιπωρημένο σώμα κι αφρόντιστα μαλλιά, μορφή που  δεν παραπέμπει στην ιερότητα της στιγμής. Ακόμη και τα φωτοστέφανα απουσιάζουν. Δείχνει τις πληγές του σε 3 μαθητές, εκ των οποίων εκείνος που βάζει το δάκτυλό του στην πληγή είναι ο Θωμάς.
Με την γνωστή τεχνική του κιαροσκούρο, ο Καραβάτζιο απεικονίζει την πραγματικότητα, άρα δημιουργεί έντονα τα συναισθήματα.



H "Cantata 67, Halt im Gedächtnis"  του  Γ.Σ.Μπαχ είναι η πρώτη που γράφτηκε στα χρόνια της Λειψίας  κι είναι αφιερωμένη στην Κυριακή του Θωμά.

Βασίζεται στο παραπάνω απόσπασμα του Ευαγγελίου και ολοκληρώνει με το χορωδιακό: "Friede sei mit euch-Ειρήνη υμίν".

Ο σκοπός του Μπαχ ήταν να αποδώσει τα συναισθήματα των μαθητών, όπως τις ελπίδες τους που χάθηκαν  μετά τη Σταύρωση και  την ένταση αμφιβολίας  του Θωμά.
Ο κάντορας πετυχαίνει ένα άφθαστο παραλληλισμό μεταξύ πνευματικής έντασης των κειμένων και  μουσικής έντασης...Μην ξεχνάμε πως ο Μπαχ συχνά αναφέρεται ως ο "πέμπτος Ευαγγελιστής" για την αφοσιωμένη ερμηνεία των βιβλικών πηγών. Έτσι, το σημαντικό γι' αυτόν ως "μουσικός του Θεού" δεν είναι τόσο η έκφραση της απιστίας του Θωμά, όσο η ομολογία της πίστης του, δηλαδή η πραγματική συνειδητοποίηση για την Θεότητα του Χριστού!

Bach: "Halt im Gedächtnis" Cantata, BWV 67 / Karl Richter:

Ath Samaras26 April 2020 at 02:25

Karl Richter: ένας από τους σπουδαιότερους οργανίστες που πέρασαν, όμως και ως μαέστρος άφησε εποχή, ενώ έφυγε πολύ νέος...
Όσο για τη δημοσίευση, ετούτο το blog έχει πάντα κάτι καλό και χρήσιμο να προσφέρει...

ReplyDelete

Μητέρα, εσύ η έκστασή μου κι η ευτυχία μου!

 

Camille Corot: "Mother and Child"

Μάνα, μια παπαρούνα σήμερα είδα
έξω απ'τ' αμπρί και μ'αγγιξε η ελπίδα.
Σαν το πουλί, που πάει κλαδί-κλαδί,
παίρνω και γω στρατί το μονοπάτι,
στης μνήμης ακουμπώντας το ραβδί,
ν' αράξω στο χωριό ψυχή και μάτι.
[...]
Της Κυριακής τα βράδια, καθισμένοι
στης αυλής το πεζούλι ειρηνεμένοι,
αφουγκραζόμασταν εκστατικοί
του τριζονιού τις τρίλλιες απ'το φράχτη
και πλάι μου εσύ, σα Μοίρα φιλική,
της στοργής σου ξετύλιγες τ'αδράχτι.

Στον ουρανό ένα ένα άναβαν τ'αστρα  
κι άνθιζαν τ'αστρα στου νου μας τη γλάστρα
κι όλα ήταν γύρω αγνά, γλυκά, ιερά,
και μου ήταν η καρδιά τόσο καθάρια
που ήθελα να χαϊδεύω τρυφερά
τους ανθρώπους, τα ζώα και τα λιθάρια.

(Γιάννης Ρίτσος)

«ΜΗTEΡΑ»

Είναι ο οδηγός και ο συμπαραστάτης μας στα δύσκολα της ζωής. Η ιερή μορφή της παραμένει χαραγμένη στο νου και στην καρδιά μας για πάντα, ενώ η ευγνωμοσύνη μας στην υπέρτατη προσφορά της, απροσμέτρητη!!!


«Γιορτή της Μητέρας», σήμερα και η δημοσίευση είναι αφιερωμένη στην ιερή μας μητέρα...


Το 1830 ο Ρόμπερτ Σούμαν βασισμένος σε οκτώ ποιήματα του Adelbert von Chamisso, γράφει ένα κύκλο τραγουδιών, που περιγράφουν την εξελικτική πορεία της αγάπης στη ζωή μιας γυναίκας.
Έχει τίτλο «Frauenliebe und Leben -Ζωή κι Αγάπη μιας γυναίκας».

Λόγω ημέρας επιλέγουμε να ακούσουμε το ληντ:
«An meinem Herzen, an meiner Brust-Στην καρδιά μου, στο στήθος μου, εσύ η έκστασή μου κι η ευτυχία μου!», που αφορά στις χαρές της μητρότητας ειπωμένες από μια μητέρα προς το νεογέννητο που κρατά στην αγκαλιά της.

"Στην καρδιά μου, στο στήθος μου,
εσύ η έκστασή μου κι η ευτυχία μου!
[...]
γιατί μια μάνα μοναχά γνωρίζει

τι σημαίνει ν' αγαπάς και να' σαι ευτυχισμένος.

Αχ, πόσο λυπάμαι για τον άνδρα

που δεν μπορεί της μάνας τη χαρά να νιώσει!

Εσύ αγάπη μου, μικρέ μου άγγελε εσύ,

με κοιτάς και χαμογελάς!

Στην καρδιά μου, στο στήθος μου,

εσύ η έκστασή μου, εσύ η χαρά μου!

Τρυφερότατη και λεπτότατη η έκφραση αισθημάτων αγάπης και στοργής από τον ποιητή και το συνθέτη!
Ευφάνταστο, λυρικό και μελωδικότατο το γνωστό στυλ στα λήντερ του Σούμαν, το απολαμβάνουμε σε μια εκπληκτική ερμηνεία από τη θρυλική Jessye Norman, καθώς οι ερμηνείες της συνδέονται άμεσα με το λυρικό ρεπερτόριο, ενώ οι ηχογραφήσεις της στη μακρόχρονη καριέρα της, στον κόσμο των λήντερ θεωρούνται από τις καλύτερες που έχουν καταγραφεί ποτέ.

Tης ίδιας περιόδου περίπου με τη σύνθεση είναι και το εικαστικό του Camille Corot: "Mother and Child", που βλέπετε παραπάνω και εκτίθεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν.Υόρκης. Είναι από τα δημοφιλέστερα του ζωγράφου και θαυμάστηκε από τους φιλότεχνους της εποχής.

 « An meinem Herzen, an meiner Brust» /Jessye Norman

"ΜΑΝΑ, η στοργή σου πασίχαρη: K.Bαλερά - Κάνιε Γουέστ"

 

Κωνσταντίνα Βαλερά: «Μάνα αγκαλιά με το γιο της», Λάδι σε μουσαμά-2012

«ΜΗTEΡΑ»
Το αιώνιο σύμβολο, η προσωποποίηση του «ιδεατού», που σήμερα έχει την τιμητική της και κάθε άνθρωπος, μικρός ή μεγάλος, οφείλει να ξεχωρίζει από το πλήθος την δική του μητέρα, όχι μόνο σήμερα, για τους «τύπους», μα κάθε ώρα και στιγμή γιατί το αξίζει!
«ΜΗTEΡΑ»
Η ιερή μορφή της χαραγμένη στο νου και στην καρδιά μας για πάντα.
Οδηγός και συμπαραστάτης μας στα δύσκολα της ζωής.
Η ευγνωμοσύνη μας στην υπέρτατη προσφορά της, απροσμέτρητη!!!
Αγάπη, τρυφερότητα, απόλυτη στοργή και προσήλωση!

Η ενσάρκωση της «μητρικής στοργής» σε αυτή την ζεστή της μάνας, αγκαλιά, εικονοποιείται εξαιρετικά σε αυτό το εικαστικό έργο της αγαπημένης φίλης ταλαντούχας και καταξιωμένης ζωγράφου, Kωνσταντίνας Βαλερά.
Μπράβο στην Κων/να, της οποίας την τεχνική, όπως έχω αναφέρει πολλάκις, βρίσκω πολύ πρωτότυπη με τις διαφορετικές χρωματικές λωρίδες σε αλληλουχία να συνθέτουν κάθε φορά το οπτικό αποτέλεσμα...
Ιδιαίτερος ο χρωστήρας της, ακολουθεί σε αυτό το έργο το ρυθμό της μοναδικής ομορφιάς της μητρότητας, που συγκινεί γιατί υπερβαίνει το πνεύμα της αυταπάρνησης και της αυτοθυσίας για να αγκαλιάσει ολόπλευρα τη ζωτική σημασία της, που είναι η αδιαπραγμάτευτη προσφορά ΑΓΑΠΗΣ! Την ύπαρξη μιας μάνας που πιστεύει στην αξία του παιδιού της, που θρέφει τη σκέψη του, που καλλιεργεί τη δύναμή του!
Συγχαρητήρια!

Ο πίνακας της Κωνσταντίνας μού έφερε στο νου το αγαπημένο «Hey mama» του γνωστού ράπερ Κάνιε Γουέστ.
O σύζυγος της Κιμ Καρντάσιαν το 2000, έγραψε μια μπαλάντα αφιερωμένη στην μαμά του, Donda, τραγούδι που πρωτοπαρουσίασε στην εκπομπή της Όπρα με τη μητέρα του στο ακροατήριο, που ακούγοντάς το συγκινημένη ξέσπασε σε δάκρυα.
Το τραγούδι περιγράφει την αγάπη και την ευγνωμοσύνη του Κάνιε στη γυναίκα, που  τον μεγάλωσε μέσα σε προσωπικά ζόρια κι άπειρες δυσκολίες, όπως λέει…
Το «Hey Mama», αποτελεί τραγούδι-φόρο τιμής στη μητέρα του, που κάθε φορά που το εκτελεί στις συναυλίες του μετά το θάνατό της δύσκολα συγκρατεί τους λυγμούς και τα δάκρυά του…

«Hey Mama, I wanna scream so loud for you, 

cause I'm so proud of you

Let me tell you what I'm about to do…»

ΜΑΝΑ, ο άνθρωπος που μας σημαδεύει ανεξίτηλα, γιατί είναι εκείνος που αναγνωρίζει την αυθεντική φλόγα μας, ενθαρρύνει τα όνειρά μας, βοηθά να πατήσουμε στα πόδια μας και να βρούμε τη δική μας θέση στον ήλιο!

Γι'αυτό: Mama, I wanna scream so loud for you, cause I'm so proud of you!!!