Ο Βίλχελμ και η Φάννυ, που αγαπούσε το πράσινο...

 

Fanny and Wilhelm Hensel

Ο ζωγράφος, Wilhelm Hensel είναι γνωστός μας κυρίως ως σύζυγος της ταλαντούχου πιανίστα και συνθέτιδας, Φάννυ Μέντελσον.
Διετέλεσε ζωγράφος της βασιλικής αυλής, καθηγητής και μέλος της Ακαδημαϊκής Γερουσίας, ενώ φιλοτέχνησε πάνω από 1000 σχέδια γνωστών προσωπικοτήτων της γερμανικής ρομαντικής περιόδου.
Πάνω απ' όλα όμως ο Βίλχελμ Χένσελ ήταν ευρύνους, χωρίς βαρίδια και στερεότυπα περί της θέσης της γυναίκας, αντιλήψεις που κυριαρχούσαν στην εποχή του. Έτσι, ήταν εκείνος που ενθάρρυνε τη Φάννυ στην εξέλιξη του συνθετικού της ταλέντου.

Η Φάννυ ήταν μια γυναίκα πανέμορφη, με υπέροχα χαρακτηριστικά και ευγενικό, κομψό παρουσιαστικό. Είχε όψη ηρωίδας βγαλμένης από Βιβλικά επεισόδια, μια μορφή εύθραυστη, λουσμένη το υπέρλαμπρο φως της αθωότητας.

Όταν ο Βίλχελμ διάβασε το χωρίο από το Βιβλίο της Εξόδου, αναφορά στο αγγελικό τραγούδι της Μαριάμ, αμέσως παραλλήλισε στη φαντασία του την προφήτισσα με το τύμπανο ανά χείρας, με τη γυναίκα του...

"Tότε η προφήτισσα Μαριάμ, αδερφή του Ααρών, πήρε στο χέρι της το τύμπανο κι όλες οι γυναίκες την ακολούθησαν με τύμπανα στο χορό.
Η Μαριάμ τραγουδούσε πρώτη και οι άλλες επαναλάμβαναν:

"Ψάλτε στον Κύριο, γιατί κέρδισε νίκη λαμπρή και ένδοξη,

άλογα και καβαλάρηδες στη θάλασσα τους έριξε".

(EΞΟΔΟΣ 15:20-21)

"Miriam' s song", Wilhelm Hensel
(rct.uk)

Ο πίνακας του Χένσελ όπου απεικονίζει την αδερφή του Μωυσή να πρωτοστατεί στο χορό-εγκώμιο στον Κύριο μετά τη νίκη των Ιουδαίων στο Νείλο πήρε τον τίτλο:  "Miriam' s song". Για μοντέλο της Μαριάμ πόζαρε η καλλίστη Φάννυ, που μοιάζει με αγνή θεά μέσα στο στιλπνό, κατακόκκινο φόρεμά της με το χρυσό, γυαλιστερό κορσάζ...

Το βασιλικό και τόσο φιλότεχνο ζεύγος των Αλβέρτου και Βικτώριας επαίνεσαν το εικαστικό, ιδίως την απαράμιλλη ομορφιά της Μαριάμ-Φάννυ κι έδωσαν στο ζωγράφο για την εργασία του ένα διαμαντένιο δακτυλίδι, που φυσικά εκείνος με τη σειρά του το φόρεσε στα λεπτά, κατάλευκα δάχτυλα της αγαπημένης του.

Πορτραίτο της Φάννυ  φιλοτεχνημένο
από το σύζυγό της, Χένσελ

Ανοιχτόμυαλος ο Χένσελ, χάρη σ' αυτόν -όπως είπαμε-  έχουμε δείγματα της συνθετικής γραφής της Φάννυ Μέντελσον, καθώς την παρότρυνε να καταγράφει τα έργα της και να τα εκτελεί στο Βερολινέζικο σαλόνι της.

Η μουσική της αντικατοπτρίζει τη βαθιά της ευλάβεια για τον Μπαχ και τον Μπετόβεν, αλλά παρουσιάζει επίσης τον εξαιρετικό λυρισμό που χαρακτηρίζει το μετακλασικό στιλ του αδερφού της, Φέλιξ και τη δική της πειραματική, εφευρετική προσέγγιση στη φόρμα και το περιεχόμενο.

Η Φάννυ πολύ γρήγορα "βρήκε την προσωπική της φωνή" στη φόρμα του ληντ.

Τα τρία τέταρτα των 100 και πλέον έργων της που ακολούθησαν είναι λήντερ. Ως νεαρή γυναίκα της ανώτερης τάξης ενθαρρύνθηκε να γράψει τραγούδια, καθώς ως μινιατούρες θεωρούνταν καταλληλότερες για το φύλο και την τάξη της. Ο πατέρας της δε, ενίσχυε αυτή την άποψη για λόγους κοινωνικής ευπρέπειας. 

Wilhelm Hensel, αυτοπροσωπογραφία

Πριν ακόμη ο Χένσελ και η Φάννυ παντρευτούν, ο Βίλχελμ έδωσε στην ταλαντούχα κοπέλα που τού είχε κλέψει την καρδιά ένα αντίγραφο του φίλου του ποιητή, Βίλχελμ Μύλλερ από τη συλλογή: "Η Ωραία Μυλωνού". Συλλογή γεμάτη ποιητικά χρώματα, που φωτίζει την ευγενική προσωπικότητα του δημιουργού της, καθώς ο Μύλλερ ως ταξιδευτής, ονειροβάτης, ρομαντικός αναλαμβάνει να εξιστορήσει τις ερωτικές του περιπέτειες...

Η Φάννυ διαβάζοντας τα κείμενα ενθουσιάστηκε κι επέλεξε πρώτα να μελοποιήσει το: "Die liebe Farbe - Το αγαπημένο χρώμα".
Το ποίημα μεταφέρει την απογοήτευση ενός νέου ερωτευμένου με τη μυλωνού, επειδή δηλώνει πως το πράσινο είναι το αγαπημένο χρώμα της, που σημαίνει ότι προτιμά τον κυνηγό από εκείνον.
Ωστόσο, στο μυαλό της Φάννυ στήνεται ένα διαφορετικό σενάριο με την επιλογή του κειμένου να μαρτυρά  ξεκάθαρα την προτίμησή της στον κατά 11 χρόνια μεγαλύτερό της, Βίλχελμ, ο οποίος είχε υποδυθεί το ρόλο του κυνηγού όταν συμμετείχε σε ιδιωτική παράσταση προς τιμήν γαμήλιας επετείου των γονέων Μέντελσον πριν κάποια χρόνια... 

Τα πράσινα θα βάλω, στα πράσινα κι αν κλάψω,

η αγάπη μου ποθεί το πράσινο πολύ.

Θα βγω σε κυπαρίσσια, σε δεντρολίβανα πυκνά,

η αγάπη μου ποθεί το  πράσινο πολύ.

Εμπρός κυνήγι ας πάω, σέ δάση ας προχωράω,

η αγάπη μου πολύ κυνήγι θέλει να δει.

Τ' αγρίμι που ψάχνω και κυνηγώ

ο έρωτας είναι κι ο θάνατος,

ή αγάπη μου πολύ κυνήγι θέλει, ας δει.

Τόν τάφο μου ετοιμάστε, με πράσινα σκεπάστε,

η αγάπη μου ποθεί το πράσινο πολύ.

Ουτ' άνθη μα ούτε και σταυρό, μα  όλα γύρω πράσινα,

η αγάπη μου ποθεί το πράσινο πολύ.
(μτφ.Β. Φρατζίσκος)

Το ληντ αυτό γράφτηκε αρκετούς μήνες πριν ο Φραντς Σούμπερτ το συμπεριλάβει στον διάσημο ομότιτλο κύκλο τραγουδιών του. 

Fanny Menelssohn: "Η Ωραία Μυλωνού-Die liebe Farbe":

Ωστόσο, η πιο διάσημη σύνθεση της Φάννυ, που συνδέεται άμεσα με τον Βίλχελμ Χένσελ είναι το "Das Jahr-Tο έτος". 

"Das Jahr", εικονογράφηση Β. Χένσελ

Ένας κύκλος από κομμάτια που απεικονίζουν τους μήνες του χρόνου, κάτι σαν μουσικό ημερολόγιο, το οποίο εικονογράφησε το "στήριγμά" της, ο αγαπημένος της σύζυγος. Πρόκειται για έργο υψηλής αισθητικής, όπου μουσική και ζωγραφικά σχέδια σε χαρτί πολυτελείας συνυπάρχουν αρμονικά με μοναδική έμπνευση! 

Η πιανιστική σουίτα, που απαρτίζεται από 13 μέρη (ένα για κάθε μήνα, μαζί με έναν επίλογο) και θυμίζει Λιστ ή Σούμαν γράφτηκε το 1841 μετά το ταξίδι του ζεύγους στη Ιταλία.

Ο ζωγράφος Χένσελ πέθανε σαν σήμερα, 26 Νοεμβρίου 1865, μήνα που είχε γεννηθεί η Φάννυ. Έτσι, επιλέγω από τη συλλογή "Das Jahr" να ακούσουμε το "Νοέμβριο". 

Ο μήνας αποτυπώνεται μουσικά με μια σύνθεση που δομείται σε δυο αντιθετικά θέματα. Ένα αργό αρχικά "Mesto – μελαγχολικά", που υποδηλώνει τη γκρίζα, φθινοπωρινή διάθεση του καιρού, κι ένα χαρούμενο "Allegro", αρκετά ενεργητικό που μαρτυρά τη χαρά και την αισιόδοξη διάθεση της γιορτής…Μια σύνθεση που συγκινεί απεριόριστα, με την κομψή, ντελικάτη υφή της ρομαντικής γυναικείας ψυχής που τη δημιούργησε.

Fanny Mendelssohn: "Das Jahr, November":