Ο Όσκαρ Ουάιλντ πέρασε στο αιώνιο φως στις 30 του Νοέμβρη 1900.
Άδικο το τέλος του, για μια προσωπικότητα του βεληνεκούς του Ουάιλντ...Και δεν αναφέρομαι μόνο στην εξορία και το θάνατο, αλλά κυρίως στην ταπείνωση που δέχτηκε για σοδομισμό και τις σεξουαλικές προτιμήσεις του...
Μια λιγότερο γνωστή, αλλά εξίσου σημαντική, δραστηριότητα στην οποία επιδόθηκε o Όσκαρ Ουάιλντ ήταν η κριτική. Πρόκειται για κείμενα μείζονος σημασίας, ενίοτε ανατρεπτικά για το νόημα της τέχνης.
Στο διαλογικής μορφής, δοκίμιό του: "Ο κριτικός ως δημιουργός" καταθέτει τις θέσεις του περί της αισθητικής του φιλοσοφίας.
Ο συγγραφέας "στήνει" μια συζήτηση ανάμεσα σε δυο φίλους, τους Gilbert και Ernest...
Ο δεύτερος θέτει ερωτήματα στον πρώτο.
Έτσι, ο Gilbert εκπροσωπεί τον Ουάιλντ και τις απόψεις του για φιλοσοφία της κριτικής.
Oι δυο τους βρίσκονται στη βιβλιοθήκη ενός σπιτιού στο Piccadilly. Ο Γκίλμπερτ παίζει στο πιάνο κι ο Έρνεστ διαβάζει κάποια από τα βιβλία που πήρε από τα ράφια...:
"ΓΚΙΛΜΠΕΡΤ: "Θα ήθελα να ονομάσω την Κριτική, δημιουργία μέσα σε δημιουργία. Γιατί, όπως οι μεγάλοι καλλιτέχνες από την εποχή του Ομήρου και του Αισχύλου ίσαμε τον Σαίξπηρ και τον Kητς δεν πήγαν να γυρέψουν το θέμα τους απευθείας στη ζωή, αλλά το ζήτησαν στο θρύλο και στο μύθο και την παράδοση, το ίδιο κι ο κριτικός παίρνει και δουλεύει θέματα που άλλοι τα ξεκαθάρισαν γι' αυτόν, και στα οποία η φανταστική μορφή και το χρώμα είχαν κιόλας προστεθεί.
Κι ακόμα θα έλεγα πως η υψηλή Κριτική με το να είναι η αγνότερη μορφή της προσωπικής εντυπώσεως είναι στο είδος της πιο δημιουργική κι από τη δημιουργία...[...]
Ο τραγουδιστής ή ο παίκτης κιθάρας και βιόλας είναι ο κριτικός της μουσικής.[...]...είναι φανερό πως η ατομικότης είναι απόλυτο στοιχείο αληθινής ερμηνείας.
Όταν ο Ρουμπινστάιν μας παίζει τη Sonata Appasionata του Μπετόβεν, δεν μας ξαναδίνει μόνο τον Μπετόβεν, μα και τον εαυτό του, κι έτσι μας ξαναδίνει τον Μπετόβεν απόλυτα, τον Μπετόβεν ξαναερμηνευόμενον μέσω μιας πλούσιας αρτιστικής ιδιοσυγκρασίας και ζωντανευόμενον θαυμαστά από μια νέα και γερή ατομικότητα..."
Η "Σονάτα για Πιάνο, αρ. 23", κατά κόσμον "Απασιονάτα", που τιτλοφορήθηκε έτσι μετά το θάνατο του συνθέτη από κάποιον εκδότη, αποτελεί κορυφαίο δείγμα της πιανιστικής φιλολογίας.
Ο βιογράφος του Μπετόβεν, Άντον Σίντλερ, αναφέρει πως όταν ρώτησε τον συνθέτη για το περιεχόμενο και την πηγή έμπνευσής του, αυτός απάντησε: "Δεν έχεις παρά να διαβάσεις την "Τρικυμία" του Σαίξπηρ!"
Είναι η εποχή που ο Μπετόβεν ερωτευμένος με τις δυο αδερφές Τερέζα και Ζοζεφίν, θέλει με την "τρικυμιώδη", σχεδόν μαχητική διάθεση της σονάτας του να απεικονίσει το συναίσθημα που τον τυραννά, έναν έρωτα για δυο αδερφές! Γι' αυτό απαντά αλληγορικά και με υπονοούμενα...
Χρειάστηκε αποκρυπτογράφηση μεταγενέστερα για να καταλάβουμε το νόημα της φράσης.
Η Σονάτα αποτελείται από τρία μέρη: Allegro assai-Andante con moto-Allegro ma non troppo, με τη Σαιξπηρική "Τρικυμία" να βρίσκει την απόλυτη μουσική έκφραση στη μνημειώδη σύνθεση!
Καταιγίδα από νότες, ένταση και συναισθηματικό βάρος σε μια εξαιρετική εκτέλεση από τον Ρουμπινστάιν, που όπως γράφει ο Ουάιλντ "παρουσιάζει εκ νέου" το συνθέτη με την θαυμαστή ερμηνεία του!
O Ουάιλντ αναφέρεται στον ρώσο Άντον Ρουμπινστάιν, έναν από τους μεγαλύτερους βιρτουόζους του 19ου αι, που έγινε διάσημος από περιοδείες που πραγματοποίησε στην Ευρώπη και την Αμερική. Εξαιρετικά χαρισματική προσωπικότητα με πηγαίο χιούμορ, ευλυγισία, εκφραστικότητα, ευαισθησία, αν και χαρακτήρας δύσκολος...
Ο συγγραφέας "στήνει" μια συζήτηση ανάμεσα σε δυο φίλους, τους Gilbert και Ernest...
Ο δεύτερος θέτει ερωτήματα στον πρώτο.
Έτσι, ο Gilbert εκπροσωπεί τον Ουάιλντ και τις απόψεις του για φιλοσοφία της κριτικής.
 |
| evripidis.gr |
"ΓΚΙΛΜΠΕΡΤ: "Θα ήθελα να ονομάσω την Κριτική, δημιουργία μέσα σε δημιουργία. Γιατί, όπως οι μεγάλοι καλλιτέχνες από την εποχή του Ομήρου και του Αισχύλου ίσαμε τον Σαίξπηρ και τον Kητς δεν πήγαν να γυρέψουν το θέμα τους απευθείας στη ζωή, αλλά το ζήτησαν στο θρύλο και στο μύθο και την παράδοση, το ίδιο κι ο κριτικός παίρνει και δουλεύει θέματα που άλλοι τα ξεκαθάρισαν γι' αυτόν, και στα οποία η φανταστική μορφή και το χρώμα είχαν κιόλας προστεθεί.
Κι ακόμα θα έλεγα πως η υψηλή Κριτική με το να είναι η αγνότερη μορφή της προσωπικής εντυπώσεως είναι στο είδος της πιο δημιουργική κι από τη δημιουργία...[...]
Ο τραγουδιστής ή ο παίκτης κιθάρας και βιόλας είναι ο κριτικός της μουσικής.[...]...είναι φανερό πως η ατομικότης είναι απόλυτο στοιχείο αληθινής ερμηνείας.
Όταν ο Ρουμπινστάιν μας παίζει τη Sonata Appasionata του Μπετόβεν, δεν μας ξαναδίνει μόνο τον Μπετόβεν, μα και τον εαυτό του, κι έτσι μας ξαναδίνει τον Μπετόβεν απόλυτα, τον Μπετόβεν ξαναερμηνευόμενον μέσω μιας πλούσιας αρτιστικής ιδιοσυγκρασίας και ζωντανευόμενον θαυμαστά από μια νέα και γερή ατομικότητα..."
(Όσκαρ Ουάιλντ: "Ο κριτικός ως δημιουργός", εκδ. Στιγμή)
Η "Σονάτα για Πιάνο, αρ. 23", κατά κόσμον "Απασιονάτα", που τιτλοφορήθηκε έτσι μετά το θάνατο του συνθέτη από κάποιον εκδότη, αποτελεί κορυφαίο δείγμα της πιανιστικής φιλολογίας.
Είναι η εποχή που ο Μπετόβεν ερωτευμένος με τις δυο αδερφές Τερέζα και Ζοζεφίν, θέλει με την "τρικυμιώδη", σχεδόν μαχητική διάθεση της σονάτας του να απεικονίσει το συναίσθημα που τον τυραννά, έναν έρωτα για δυο αδερφές! Γι' αυτό απαντά αλληγορικά και με υπονοούμενα...
Χρειάστηκε αποκρυπτογράφηση μεταγενέστερα για να καταλάβουμε το νόημα της φράσης.
Η Σονάτα αποτελείται από τρία μέρη: Allegro assai-Andante con moto-Allegro ma non troppo, με τη Σαιξπηρική "Τρικυμία" να βρίσκει την απόλυτη μουσική έκφραση στη μνημειώδη σύνθεση!
Καταιγίδα από νότες, ένταση και συναισθηματικό βάρος σε μια εξαιρετική εκτέλεση από τον Ρουμπινστάιν, που όπως γράφει ο Ουάιλντ "παρουσιάζει εκ νέου" το συνθέτη με την θαυμαστή ερμηνεία του!
O Ουάιλντ αναφέρεται στον ρώσο Άντον Ρουμπινστάιν, έναν από τους μεγαλύτερους βιρτουόζους του 19ου αι, που έγινε διάσημος από περιοδείες που πραγματοποίησε στην Ευρώπη και την Αμερική. Εξαιρετικά χαρισματική προσωπικότητα με πηγαίο χιούμορ, ευλυγισία, εκφραστικότητα, ευαισθησία, αν και χαρακτήρας δύσκολος...
Θα ακούσουμε το τρίτο μέρος της Μπετοβενικής Σονάτας από τον συνονόματό του, επίσης προικισμένο πιανίστα, Άρθουρ Ρουμπινστάιν:
Beethoven: "Sonata Appassionata" Mov. III:
Επανερχόμαστε όμως στο δοκίμιο του τιμώμενου σήμερα δημιουργού. Παρατηρούμε πως ο Όσκαρ Ουάιλντ μέσω του Γκίλμπερτ χρησιμοποιεί τη μαιευτική μέθοδο για να πείσει τον Έρνεστ ότι η κριτική είναι μια δημιουργία μέσα στη δημιουργία, η οποία κρίνει πρώτα και κύρια την ίδια την ομορφιά και δευτερευόντως το κρινόμενο έργο καθαυτό. Μια ερμηνεία που διευρύνει την εμβέλεια του έργου πέρα από κάθε προσδοκία του δημιουργού του.
Υποστηρίζει ότι ο κριτικός οφείλει να βλέπει πέρα από την πρόθεση του καλλιτέχνη και ότι το νόημα της ομορφιάς του έργου δεν βρίσκεται τόσο στο βλέμμα του δημιουργού όσο στο βλέμμα εκείνου που το κοιτάζει.
Και συνεχίζει παρακάτω στο δοκίμιό του παίρνοντας αφορμή αυτή τη φορά από τον Φρειδερίκο Σοπέν:
"Παίζοντας Σοπέν, αισθάνομαι σαν να έκλαψα για αμαρτίες που δεν διέπραξα και σαν να θρήνησα για τραγωδίες που δεν έζησα. Μου φαίνεται πώς πάντα η μουσική έτσι επιδρά πάνω μας. Σου δημιουργεί ένα παρελθόν για το οποίο δεν έχεις την παραμικρή ιδέα και σε γεμίζει με μία αίσθηση θλίψης που κρυβόταν από τα δάκρυά σου. Μπορώ να φανταστώ έναν άνθρωπο που έζησε μια εντελώς κοινότοπη ζωή να ακούει κατά τύχη ένα παράξενο μουσικό κομμάτι και να ανακαλύπτει ξαφνικά πώς η ψυχή του, χωρίς ο ίδιος να το ξέρει, έζησε τρομακτικές εμπειρίες, φρικώδεις χαρές, άγριες ρομαντικές αγάπες, σπαρακτικές εγκαταλείψεις... [...]
Μάλιστα, είμ' ένας ονειροπόλος. Γιατί ονειροπόλος είναι εκείνος που μονάχα στο φως του φεγγαριού μπορεί να βρει το δρόμο του κι η τιμωρία του είναι ότι βλέπει την αυγή πρωτύτερα απ' όλον τον άλλον κόσμο...Η τιμωρία του, κι η ανταμοιβή του".
(Όσκαρ Ουάιλντ: "Ο κριτικός ως δημιουργός", εκδ. Στιγμή)
Θα συνοδεύσω το απόσπασμα του Ουάιλντ που αναφέρεται στον Φρειδερίκο Σοπέν με το σύντομο Πρελούδιο του πολωνού, Op.28 No.19 σε Μι υφ. μείζονα, που ο Hans von Bulow τού είχε δώσει το παρατσούκλι "Ευτυχία"...
Ένα δεξιοτεχνικότατο πρελούδιο, με κίνηση συνεχή μέσα από τρίηχα ογδόων, εκτελεσμένο άψογα από τη χαρισματική βιρτουόζο Μάρτα Άργκεριχ, μια ανεπιτήδευτη ερμηνεύτρια με απίστευτη την τεχνική της σβελτάδα!
Αφοσιωμένη στο διάλογο που κάνει κάθε φορά με το συνθέτη που ερμηνεύει, κι όσον αφορά το Σοπέν, θέλει τρομερή προσπάθεια στην κατανόηση και έκφρασή του, όπως η ίδια έχει ομολογήσει...
πηγές:
dimitroulia.gr
e-didaskalia
evripidis.gr
Υποστηρίζει ότι ο κριτικός οφείλει να βλέπει πέρα από την πρόθεση του καλλιτέχνη και ότι το νόημα της ομορφιάς του έργου δεν βρίσκεται τόσο στο βλέμμα του δημιουργού όσο στο βλέμμα εκείνου που το κοιτάζει.
Και συνεχίζει παρακάτω στο δοκίμιό του παίρνοντας αφορμή αυτή τη φορά από τον Φρειδερίκο Σοπέν:
"Παίζοντας Σοπέν, αισθάνομαι σαν να έκλαψα για αμαρτίες που δεν διέπραξα και σαν να θρήνησα για τραγωδίες που δεν έζησα. Μου φαίνεται πώς πάντα η μουσική έτσι επιδρά πάνω μας. Σου δημιουργεί ένα παρελθόν για το οποίο δεν έχεις την παραμικρή ιδέα και σε γεμίζει με μία αίσθηση θλίψης που κρυβόταν από τα δάκρυά σου. Μπορώ να φανταστώ έναν άνθρωπο που έζησε μια εντελώς κοινότοπη ζωή να ακούει κατά τύχη ένα παράξενο μουσικό κομμάτι και να ανακαλύπτει ξαφνικά πώς η ψυχή του, χωρίς ο ίδιος να το ξέρει, έζησε τρομακτικές εμπειρίες, φρικώδεις χαρές, άγριες ρομαντικές αγάπες, σπαρακτικές εγκαταλείψεις... [...]
(Όσκαρ Ουάιλντ: "Ο κριτικός ως δημιουργός", εκδ. Στιγμή)
Θα συνοδεύσω το απόσπασμα του Ουάιλντ που αναφέρεται στον Φρειδερίκο Σοπέν με το σύντομο Πρελούδιο του πολωνού, Op.28 No.19 σε Μι υφ. μείζονα, που ο Hans von Bulow τού είχε δώσει το παρατσούκλι "Ευτυχία"...
Ένα δεξιοτεχνικότατο πρελούδιο, με κίνηση συνεχή μέσα από τρίηχα ογδόων, εκτελεσμένο άψογα από τη χαρισματική βιρτουόζο Μάρτα Άργκεριχ, μια ανεπιτήδευτη ερμηνεύτρια με απίστευτη την τεχνική της σβελτάδα!
Αφοσιωμένη στο διάλογο που κάνει κάθε φορά με το συνθέτη που ερμηνεύει, κι όσον αφορά το Σοπέν, θέλει τρομερή προσπάθεια στην κατανόηση και έκφρασή του, όπως η ίδια έχει ομολογήσει...
Chopin: "24 Preludi Op 28, Ν.19" / Martha Argerich:
dimitroulia.gr
e-didaskalia
evripidis.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου