Henry Purcell: "Αμφιτρύων" και τα εύσημα ανήκουν στο συνθέτη και μόνο...

 

Το  σπουδαίο Άγγλο συνθέτη και οργανίστα της Μπαρόκ περιόδου, Χένρυ Πέρσελ, τιμάμε σήμερα, καθώς μια μέρα σαν τη σημερινή, 21 Νοεμβρίου 1695 πέρασε στην αιωνιότητα. 

Από πολλούς έχει χαρακτηριστεί "Βρετανός Ορφέας", επειδή ανέπτυξε ένα εξαιρετικά ιδιότυπο "Αγγλικό" ύφος, ενώ άλλοι του έδωσαν το προσωνύμιο:  "Βρετανός Μότσαρτ".

Ο Πέρσελ υπήρξε ο τελευταίος συνθέτης μιας μεγάλης γενιάς αξιόλογων μουσουργών της Αγγλικής Σχολής, που στην Αναγέννηση βρισκόταν σε μεγάλη άνθηση. 

Τα κουτσομπολιά κάνουν λόγο για έναν χαρακτήρα επιρρεπή στο αλκοόλ. Μάλιστα λέγεται ότι πιθανή αιτία του θανάτου του ήταν ένα γερό κρυολόγημα που άρπαξε μια νύχτα που άργησε να γυρίσει από το καπηλειό και η εξοργισμένη σύζυγός του τον κλείδωσε και τον άφησε μέχρι τα ξημερώματα έξω από το σπίτι! Ήταν 36 χρονών.

Στη σύντομη ζωή του, ο Πέρσελ έγραψε σημαντικό αριθμό έργων, ανάμεσά τους όπερες, καντάτες, λειτουργίες, τραγούδια, ύμνους, αλλά και έργα σκηνικής μουσικής.

John Dryden

Κυρίως τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του έγραψε μουσική υπόκρουση για αρκετά θεατρικά έργα, μουσική που ενίσχυσε τη δημοφιλία του, και στο σύνολό της περιλαμβάνει μερικές από τις καλύτερες μελωδικές εμπνεύσεις του συνθέτη. 

Στο είδος σκηνικής μουσικής ανήκει και η σύνθεσή του: "Amphitryon Z572" ή γνωστή και με τον υπότιτλο: "The Two Sosias".

Γράφτηκε για τη θεατρική κωμωδία του "ένδοξου Τζον", Τζον Ντράιντεν, "Αμφιτρύων", που βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Μολιέρου.

"Ο Δίας, με τη μορφή του Αμφιτρύωνα,
προσεγγίζει την Αλκμήνη"
Marcantonio Raimondi, Βρετανικό Μουσείο
(pinterest)

Αναφέρεται στην ιστορία του μυθολογικού ήρωα, Αμφιτρύωνα, με το λιμπρέτο να στρέφεται γύρω από  τον Δία που προκειμένου να χαρεί τον έρωτά του με την Αλκμήνη, παίρνει τη μορφή του άντρα της, Αμφιτρύωνα, που λείπει στον πόλεμο.

Με τη βοήθεια του Ερμή, που παίρνει τη θέση του Σωσία, υπηρέτη του Αμφιτρύωνα, το σχέδιο του βασιλιά των θεών στέφεται με επιτυχία. Όμως αυτή η διπλή μεταμόρφωση γεννά μια σειρά από τρομακτικές παρεξηγήσεις όταν ο Αμφιτρύωνας επιστρέφει από τη μάχη. Μεγάλο το μπέρδεμα, με τις ανεξήγητες καταστάσεις να βρίσκουν τη λύση τους μετά από  θεϊκή παρέμβαση.

Καθώς το θεατρικό θίγει θέματα σεξουαλικής ηθικής, ερωτικού πόθου, εξουσίας και εκμετάλλευσης του αδύνατου από τον δυνατό, ο Πέρσελ στη μουσική του  αξιοποιεί στο έπακρο κάθε μέσο ώστε να φωτίσει με μαεστρία τους ήρωες και τις καταστάσεις.

Πανηγυρικές εισαγωγές, χαρούμενα και λυπητερά τραγούδια, καθώς και απολαυστικοί χοροί, είτε ενσωματωμένοι στη δράση του έργου είτε ως  ιντερλούδια ενισχύουν το κωμικό ή δραματικό στοιχείο, προσδίδουν ένταση στις σκηνές της μεταμόρφωσης και ιλαρότητα σε κείνες της παρεξήγησης  χωρίς να υποβαθμίζονται οι δραματικές πτυχές που κρύβονται στον αρχαιοελληνικό μύθο.

Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Λονδίνο το 1690 με το κοινό να αποθεώνει λιμπρετίστα και μουσουργό. Για χρόνια υπήρξε από τα δημοφιλέστερα στην αγγλική σκηνή παρότι δέχτηκε επίθεση από ορισμένους μουσικοκριτικούς που έκαναν λόγο για υπονόμευση των κοινωνικών ηθών και τις πολιτικές αξίες της εποχής. 

"Η λογοτεχνία είναι ανώτερη από τη μουσική", είναι μια συχνά επαναλαμβανόμενη θέση του λιμπρετίστα, John Dryden.
Ωστόσο μετά την τεράστια επιτυχία του θεατρικού, αναγνώρισε τη σπουδαιότητα της μουσικής του Πέρσελ και το πόσο εκείνη συνέβαλε στο άψογο αποτέλεσμα, δηλώνοντας πως "τα εύσημα για την επιτυχία του έργου ανήκουν στο συνθέτη και μόνο...".

Henry Purcell: "Amphitryon Z572" ή "The Two Sosias":

Στη μνήμη του Πέρσελ μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερα κείμενα εδώ, εδώ και εδώ.