Ο Γκόγια, ο Χάυντν κι o φιλότεχνος Ισπανός Δούκας...

Πορτρέτο του Δούκα της Άλμπα , Φρανσίσκο ντε Γκόγια, 1795
Μουσείο Πράδο

Ένας από τους πλέον διαφωτισμένους Ισπανούς αριστοκράτες ήταν ο Χοσέ Αλβάρες ντε Τολέδο, Μαρκήσιος της Βιλαφράνκα και Δούκας της Άλμπα, τίτλος που απέκτησε όταν σε ηλικία 16 χρόνων νυμφεύτηκε την δεκάχρονη Μαρία Τερέζα Δούκισσα της Άλμπα. 

Υπήρξε πρότυπο φωτισμένου Ισπανού ευγενή, καθώς υπερασπίστηκε τα ιδεολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα της εποχής του, τις πολιτικές, στρατιωτικές και πολιτιστικές μεταρρυθμίσεις.

Francisco de Goya

Μας είναι γνωστός από ένα ολόσωμο πορτραίτο παραπάνω, που τού φιλοτέχνησε ο Φρανθίσκο Γκόγια, του οποίου υπήρξε πάτρονας. Ο ζωγράφος έγινε ο προσωπικός πορτρετίστας της Αυλής του και απεικόνισε όλα τα μέλη της οικογένειας.

Ο Δούκας λάτρευε την ιππασία και θεωρούνταν ένας από τους καλύτερους ιππείς στην ισπανική αυλή. Ήταν όμως και μεγάλος λάτρης της μουσικής, όπως και εξαιρετικά προικισμένος εκτελεστής βιόλας.

Joseph Haydn

Ως προστάτης, συνδέθηκε με τον Γιόζεφ Χάυντν, ο οποίος -κατόπιν παραγγελίας του- συνέθεσε αρκετά έργα. Ας θυμηθούμε πως η σχέση του Χάυντν με την Ισπανία ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1770 κι ο συνθέτης έστειλε πολλά χειρόγραφά του από το παλάτι του Εστερχάζυ ή το Λονδίνο στην αυλή της Μαδρίτης έπειτα από αίτημα των μελών της βασιλικής οικογένειας. Στο αρχείο των ισπανικών ανακτόρων βρίσκει κανείς χειρόγραφες  παρτιτούρες από την όπερα "L'isola disabitata-Το ακατοίκητο νησί", από τρίο με βαρύτονο, αλλά και πλήθος Συμφωνιών του Χάυντν, τα περισσότερα σταλμένα στο Δούκα της Άλμπα, με τον οποίο διατηρούσε συχνή αλληλογραφία...

Ας επιστρέψουμε στον Γκόγια και το πορτραίτο που φιλοτέχνησε για τον ισπανό αριστοκράτη. Ο ζωγράφος απεικονίζει με άφθαστη κομψότητα τον ευγενή, εστιάζοντας σε στοιχεία που αποδεικνύουν τις μεγάλες του αγάπες, την ιππασία και τη μουσική.

Ο Δούκας φορά ρούχα ιππασίας, ψηλές μπότες με σπιρούνια, ενώ έχει αφημένο το μαύρο καπέλο του ιππέα ακουμπισμένο πάνω στο περίτεχνο μαρκετερί γραφείο δίπλα του. Αέρα μεγαλοπρέπειας αποπνέει η σάλα της Δουκικής Αυλής μέσα στην οποία απεικονίζεται ο κομψός άνδρας, που κοιτάζει κατάματα το θεατή γεμάτος αυτοπεποίθηση μέσα στο βελούδινο μεσάτο σακάκι του.

Λεπτομέρεια του πίνακα με την παρτιτούρα

Πάνω στο γραφείο εκτός από το καπέλο διακρίνουμε και μέρος μιας βιόλας, στοιχείο που επισημαίνει την σχέση του Δούκα με το όργανο και την τέχνη της Μουσικής. Επίσης, στα χέρια του κρατά ανοικτό ένα βιβλίο μουσικής, που στο εξώφυλλό του αναφέρεται το όνομα του αγαπημένου του συνθέτη, Γιόζεφ Χάυντν.
Μέσα σε οβάλ διακοσμητικό πλαίσιο αναφέρεται και ο τίτλος της σύνθεσης: "Cuatro comp...con acomp de Fortep-Τέσσερις συνθέσεις με συνοδεία πιάνου".

Μετά από έρευνες των ειδικών διαπιστώθηκε πως εκείνη τη χρονιά, ο Χάυντν δεν είχε συνθέσει, ούτε εκδώσει σύνθεση με αυτόν τον τίτλο. Την προηγούμενη όμως χρονιά(1794) είχε γράψει -όπως ο ίδιος αναφέρει σε επιστολή του- τις "6 Original Canzonettas for voice and Fortepiano". Προφανώς στο ρωμαϊκό σύστημα αριθμών το VI μεταφέρθηκε από λάθος σε IV, κι έτσι ολογράφως κατέληξε σε quatro. 

Το εξώφυλλο του κύκλου τραγουδιών
(bonhams)

Πρόκειται για κύκλο τραγουδιών για φωνή, συνοδεία πιανοφόρτε, με την απεικόνιση της παρτιτούρας στα χέρια του ισπανού αριστοκράτη να υπογραμμίζει την άριστη ενημέρωση του Δούκα της Άλμπα για τις μουσικές εκδόσεις...

Στις καντσονέτες, που εκδόθηκαν σε δύο σετ των έξι τραγουδιών το καθένα, ο Χάυντν εκμεταλλεύεται πλήρως τις βελτιωμένες τεχνικές του πληκτροφόρου προσφέροντας στη φωνή μεγαλύτερη εκφραστική συνοδεία, θέτοντας έτσι ένα νέο πρότυπο για το μουσικό είδος.
Το πρώτο σετ των Έξι τραγουδιών βασίζεται σε ποίηση της αγγλίδας, Anne Hunter και το δεύτερο -αφιερωμένο στη Λαίδη Σάρλοτ Μπέρτι- σε ποίηση της Χάντερ επίσης, ένα του Σαίξπηρ, ένα του Μεταστάζιο και δύο ανωνύμων ποιητών. 

Γοητευτικές μελωδίες ντύνουν τους στίχους με τη σύνδεση του λόγου με την μουσική να είναι απαράμιλλη.
Τα σετ ξεκινούν με "τραγούδια της θάλασσας", και τα δυο σε στίχους της Αν Χάντερ.
Στο πρώτο, "Το τραγούδι της Γοργόνας" σε Ντο μείζονα, ηχούν σαν παφλασμός των κυμάτων τα τρίηχα της πιανιστικής συνοδείας, υποδηλώνοντας τη γάργαρη ροή του θαλασσινού νερού και
στο δεύτερο, "Τραγούδι του Ναύτη", σε Λα μείζονα, ο συνθέτης εκμεταλλευόμενος την ευρεία ηχητικότητα του φορτεπιάνο με χαρακτηριστική σφοδρότητα μιμείται τη ναυτική κλήση από τη σάλπιγγα ή τον ήχο από τα ιστία που πολεμούν με τη λύσσα της ανεμοθύελλας.

Ας τα απολαύσουμε:

Ι. Haydn: 6 Original Canzonettas, Βook 1, I: "The Mermaid's Song":

Τώρα πoυ χορεύoυν οι παιχνιδιάρικες ηλιαχτίδες 

στη γαλαζωπή, κρυστάλλινη θάλασσα,

Έλα, και θα σου δείξω το δρόμο

εκεί, που βρίσκονται οι μαργαριταρένιοι θησαυροί.

Έλα μαζί μου και θα σε πάω

εκεί που υψώνονται οι βράχοι των κοραλλιών.

Ακολούθησε, ακολουθησέ με

Ελα να δεις τους θησαυρούς που βρίσκονται

πολύ κάτω απ' των κυμάτων τον παφλασμό

έλα να δεις τον πλούτο, τον αόρατο στο μάτι του ανθρώπου... 

(απόδοση δική μου)

ΙΙ. Haydn: 6 Original Canzonettas, Βook 2, IΙ: " The Sailor' s song":

"Ψηλά στο κατάρτι που λυγίζει

ο ναυτικός από την έκρηξη ατρόμητος 

σφυρίζει στη θύελλα.

Δένοντας σχοινιά στην άγρια θάλασσα

ούτ' ο πόλεμος, ούτε κι ο θάνατος

μπορούν να τον φοβίσουν

Στον εχθρό που το πλοίο καταδιώκει,

ψηλά βάζει το κανόνι 

να διακηρύξει βροντερά

της Βρετανίας της δόξα!"

(απόδοση δική μου)

Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή τη γέννηση του σπουδαίου ισπανού ζωγράφου Φρανθίσκο Γκόγια(30  Μαρτίου 1746 στο Φουεντετόδος της Αραγωνίας), ενός από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών, τον σημαντικότερο της εποχής του, που εκτιμήθηκε από τους ζωγράφους του ρομαντισμού, ανάμεσά τους τον Ντελακρουά, ενώ κύριος θαυμαστής του υπήρξε και ο Πάμπλο Πικάσο.
31 Μαρτίου του 1732 είχε γεννηθεί στο Ρόραου της Αυστρίας ο Γιόζεφ Χάυντν, σπουδαία προσωπικότητα της κλασικής εποχής της μουσικής, μέλος της Πρώτης Σχολής της Βιέννης και ο επονομαζόμενος "πατέρας" της συμφωνίας και του κουαρτέτου εγχόρδων.

museodelprado
interlude.hk
bonhams

Ο Σιμανόφσκι, οι Γκουράλοι κι ένας θρύλος που' γινε μπαλέτο...

 

Η φωτογραφία που βλέπετε παραπάνω είναι δική μου. Τραβηγμένη στην κεντρική πλατεία της Κρακοβίας παρέα με ταλαντούχα "κορίτσια", πανέμορφα μέσα στην παραδοσιακή τους στολή με αφορμή ένα πολιτιστικό και λαογραφικό  φεστιβάλ που ελάμβανε χώρα τις μέρες που επισκέφθηκα την πόλη. Οι κοπέλες είχαν έρθει από το Ζακοπάνε μια πόλη στα νότια της χώρας, στα  Όρη Τάτρα. Oι κάτοικοι αυτής της περιοχής αποκαλούνται Γκουράλοι. Οι ορεσίβειοι έχουν τη δική τους διάλεκτο, σπουδαία μουσική, χορευτική και αρχιτεκτονική παράδοση.

Villa Atma, το σπίτι του Κάρολ Σιμανόφσκι

Atma στα σανσκριτικά σημαίνει ψυχή. Αυτό το όνομα είχε δώσει ο πρώτος ιδιοκτήτης σε έναν ξενώνα που χτίστηκε στο Ζακοπάνε.
Μια ιδιαίτερης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ξύλινη διώροφη κατασκευή με σοφίτα και εξέδρες,  πολύ γουστόζικη και γραφική.

"Ψυχή" σε εγχώριο ύφος που βασίζεται στα μοτίβα και τις παραδόσεις των Καρπαθίων, το "στυλ Ζακοπάνε".

Σε αυτό το σπίτι έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο σπουδαίος, Κάρολ Σιμανόφσκι, ο ιδρυτής της σύγχρονης πολωνικής σχολής και ο σημαντικότερος, μετά τον Σοπέν, Πολωνός συνθέτης. 

Ήταν στα τέλη του 1930 που διαγνώστηκε με φυματίωση. Για να βελτιώσει την κατάστασή του αποφάσισε να ζήσει κοντά στη φύση. Νοίκιασε το μικρό εξοχικό, το "σπίτι του ταπεινού ορειβάτη", όπως το χαρακτήριζε, στο Ζακοπάνε, ένα τόπο του οποίου η άγρια ομορφιά και η στοχαστική βουκολική του σιγαλιά, συγκινούσε το συνθέτη απ' όταν ήταν παιδί... 

Ερχόταν συχνά εδώ. Του άρεσε να πεζοπορεί στα βοσκοτόπια και τις λαγκαδιές των Τάτρα. Ήρθε σε επαφή με τους ντόπιους Γκουράλους*, αγάπησε τον πολιτισμό τους και ενδιαφέρθηκε για τη μουσική τους. 
Βυθίστηκε στην κουλτούρα τους, και αγκάλιασε την τονική τους γλώσσα, τους ρυθμούς και τις  μελωδίες τους, τις οποίες αφομοίωσε σε κάποιες από τις συνθέσεις του. Σε άρθρο του δε, με τίτλο: "About Goral Music" γράφει:

"Ο τύπος Γκοράλ, -σε όλες τις τέχνες, μουσική, αρχιτεκτονική και χορό-
είναι μοναδικής ομορφιάς.
Είναι απερίγραπτου κάλλους, που έχω κλείσει μέσα μου να ομορφαίνει την ψυχή μου.
Η μουσική δε, μέσα από τις ιδιότυπες αρμονίες και τις παράφωνες συνηχήσεις της,  
αποκτά μια "εξωτική" χροιά".  

Από τα χρόνια παραμονής του στο Ζακοπάνε και με επιδράσεις από τους Γκουράλους είναι το μπαλέτο του : "Harnasie , Op. 55", η ιστορία του οποίου διαδραματίζεται στα βουνά Τάτρα.
Η πλοκή περιστρέφεται γυρω από έναν θρύλο της περιοχής :  

Είναι άνοιξη και τα κοπάδια μεταφέρονται στα υψώματα των Τάτρα. Στη διαδρομή, μια βοσκοπούλα συναντά έναν ξένο από τα βουνά. Είναι ένας "harnas - ληστής".
Ο άνδρας τής εξομολογείται τον έρωτά του και κείνη ανταποκρίνεται. Όμως, σε λίγες μέρες πρόκειται να παντρευτεί έναν βοσκό που μεγάλωσαν μαζί.
Το δίλημμα μεγάλο: να συνεχίσει τιμώντας το λόγο που έχει δώσει στον παιδικό της φίλο για το γάμο τους ή ν'ακολουθήσει την καρδιά της;
Τελικά αποφασίζει να σεβαστεί τα ήθη και τις παραδόσεις του τόπου της και να συνεχίσει με το γάμο. Στο αποκορύφωμα της γαμήλιας διασκέδασης, οι ληστές των υψιπέδων εισβάλουν και ο Χαρνάς απαγάγει τη νύφη, που του έχει κλέψει την καρδιά.

Η παρτιτούρα του Σιμανόφσκι που ξετυλίγεται σε δυο πράξεις και επίλογο, σφύζει από λαϊκές μελωδίες και ρυθμούς των Τάτρα ενώ η ατμόσφαιρα των άγριων ορέων, του πρωτογονισμού της φύσης και των συναισθημάτων αποδίδεται ευφάνταστα με τη χρήση ιδιαίτερων εφέ από τη μικτή χορωδία και τον τενόρο σολίστα, που ερμηνευει άριες πάνω σε βουκολικά μοτίβα των ντόπιων ορεσίβιων.

Η μουσική δημιουργία του σπουδαίου Σιμανόφσκι μαρτυρά το μέγεθος της έλξης και γοητείας που άσκησε στο συνθέτη  η παράδοση των Γκουράλων και πώς αυτή εκφράστηκε μέσα απο τη μουσική του για το μπαλέτο.Με τα εκφραστικά μοτίβα του καταφέρνει να περιγράψει τις τραχιές, αιχμηρές μορφές των βουνών, τη λαξευμένη ανθεκτική πέτρα, αποκαλύπτοντας τον παράξενα "επικό" χαρακτήρα της κουλτούρας των Γκουράλων.

Το χρώμα της ορχήστρας, αλλά κυρίως η καινοτόμα προσέγγιση του συνθέτη στο λαογραφικό υλικό αποδεικνυει επιδράσεις από την "Ιεροτελεστία στην άνοιξη" του Ιγκόρ Στραβίνσκυ. Ωστόσο το ιμπρεσιονστικό ύφος των Ντεμπισί και Ραβέλ αναδύεται αβίαστα απο την παρτιτούρα που εμπλουτισμένο με τις παραδοσιακές μελωδίες της πατρίδας του συνθέτη καθιερώνεται ο προσωπικός του τρόπος έκφρασης, που όρισε το πλαίσιο εξέλιξης της πολωνικής μουσικής του 20ου αι.

*Γκουράλοι: οι κάτοικοι της περιοχής στα νότια της Πολωνίας, στα  Όρη Τάτρα. Ορεσίβειοι με δική τους διάλεκτο, σπουδαία μουσική, χορευτικη και αρχιτεκτονική παράδοση.

Πέντε χρόνια μετά την εγκατάσταση στη Βίλα Άτμα, ο πολωνός συνθέτης και πιανίστας πεθαίνει σαν σήμερα, 29 Μαρτίου 1937.

Karol Szymanowski: "Harnasie , Op. 55":

"Μια Σονάτα του Μπετόβεν" εις μνήμην του...

 

"A Sonata of Beethoven", Alfred Edward Emslie

"Μια Σονάτα του Μπετόβεν" τιτλοφορείται ένας πίνακας του Βρετανού καλλιτέχνη Alfred Edward Emslie, που φιλοτεχνήθηκε 75 χρόνια μετά το θάνατο του μεγαλοφυούς συνθέτη Λ.Β.Μπετόβεν στη Βιέννη στις 26 Μαρτίου 1827.

Ο ζωγράφος χρησιμοποιεί παστέλ χρώματα, τα οποία δημιουργούν μια αίσθηση γαλήνης, αλλά και μυστηρίου.

Μια γυναίκα παίζει στο πιάνο αφοσιωμένη στην ερμηνεία της, προσηλωμένη στον τρόπο που θα εκφραστεί και βυθισμένη πλήρως στην ατμόσφαιρα που δημιουργεί το άκουσμα.
Για το θεατή, έντονη είναι η αίσθηση ότι οι ήχοι της μουσικής ξεπηδούν από τον πίνακα. Εκτός από το μυστήριο και την ευδαιμονία που μεταφέρει η εικαστική δημιουργία, εμφανείς είναι επίσης ο λυρισμός και η ποιητική ατμόσφαιρα, που υπηρετούνται από απαλά χρώματα σχεδόν διάφανα, που ιριδίζουν, όπως το στιλπνού υφάσματος κομψότατο φόρεμα της πιανίστριας.

Ο Έμσλι που ανήκε σε οικογένεια σπουδαίων καλλιτεχνών, υπήρξε κυρίως ζωγράφος πορτρέτων και λάτρευε τη μουσική, ιδιαίτερα του Μπετόβεν.

Το εικαστικό δωρήθηκε μετά το θάνατό του στο Guildhall School of Music, από την σύζυγό του σε αναγνώριση της βαθειάς αγάπης του για την Μπετοβενική τέχνη.

Αναλυτές έργων υποστηρίζουν πως η αντρική φιγούρα που κρατά σημειώσεις στο βάθος, είναι το πνεύμα του τιτάνα Μπετόβεν που εμφανίστηκε ακούγοντας την ερμηνεία της σύνθεσής του.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό εικαστικό, που απο τον τίτλο και μόνο προσφέρει την ελευθερία στο θεατή να στοχαστεί γύρω από τη μουσική του Μπετόβεν, η συνολική δημιουργική πορεία του οποίου αποκαλύπτει μια θαυμαστή, ουσιαστική διαδικασία με την οποία προκύπτει το αισθητικά νέο στη μουσική και συνολικότερα στην τέχνη...

***

Ο Μπετόβεν έγραψε 32 σονάτες για πιάνο(επιπλέον 3 νεανικές και μία ημιτελή σονάτα) που αποτελούν μια από τις σπουδαιότερες συλλογές έργων στην ιστορία της μουσικής .

Ο συνθέτης και μαέστρος Hans von Bulow τις ονόμασε "η Καινή Διαθήκη του πιανιστικού ρεπερτορίου" έναντι της "Παλαιάς Διαθήκης" του "Καλώς Συγκερασμένου Κλειδοκύμβαλου" του Μπαχ.

Ο Μπύλοβ ήταν ο πρώτος που ερμήνευσε τις Σονάτες ως ενιαίο πιανιστικό κύκλο, καθώς από πολλούς μουσικολόγους οι 32 συνθέσεις αποτελούν "γέφυρα ανάμεσα στα έργα για μουσικό σαλόνι και κείνα για αίθουσα συναυλιών".

Beethoven: "Complete Piano Sonatas":

Ερμηνεύει ο Artur Schnabel, ένας μοναδικός δεξιοτέχνης στο πιάνο, ανυπέρβλητης εκφραστικότητας ερμηνευτής, ένας "σοφός διερμηνέας του συνθέτη με άφθαστες προσεγγίσεις πιστές στην παρτιτούρα", όπως λέγεται...

Ο Μπετόβεν υπήρξε η μεγαλύτερη μουσική ιδιοφυία της Παγκόσμιας Μουσικής! Πέρασε στην ουράνια αιωνιότητα, αφού σφράγισε με το απαράμιλλης ομορφιάς έργο του αυτή τη γη. Η μουσική του αποτελεί δώρο σε όλους μας, η αξία του έργου του θεωρείται αξεπέραστη, όπως και ο τεράστιος ρόλος του στην πνευματική ζωή της ανθρωπότητας. Επαναστατικός , καινοτόμος, πρωτοπόρος, με πάθος ορμητικότατο, επαναπροσδιόρισε τις μουσικές φόρμες αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα με τους "αιώνιους, αρχετυπικούς" ήχους του να δονούν τις ψυχές όλων των ανθρώπων, να ενώνουν τα αισθήματα όλων των λαών του κόσμου!

Ο Κοντάι, ο φαντασιόπληκτος ουσάρος και το φτάρνισμα...

 

Δεν ξέρω αν το έχετε ακούσει ή όχι, όμως οι Ούγγροι υποστηρίζουν  την πεποίθηση ότι ένα φτάρνισμα πριν την αφήγηση μιας ιστορίας δεικνύει την απόλυτη αλήθεια της ιστορίας, που θα ξετυλιχτεί, ανεξάρτητα με τυχόν υπερβολές και εξωπραγματικά επεισόδια που θα περιλαμβάνει η ιστορία.

Ένα ορχηστρικό "φτάρνισμα" περιλαμβάνεται και στην περίφημη λαϊκή όπερα "Háry János", του ούγγρου συνθέτη, εθνομουσικολόγου και μουσικοπαιδαγωγού, Ζόλταν Κοντάι.

Το λιμπρέτο της όπερας βασίζεται στο επικό ποίημα του János Garay: "Az obsitos - Ο Βετεράνος" κι έχει πρωταγωνιστή τον Χάρι Γιάνος, έναν απόστρατο αξιωματικό, που κάθε βράδυ αφηγείται ιστορίες με τα κατορθώματα και τους έρωτές του, ψυχαγωγώντας με αυτόν τον τρόπο, μικρούς και μεγάλους θαμώνες του πανδοχείου του χωριού του... 

"...σηκώνοντας στο χέρι το ποτήρι...

 περιπέτειες απ' τη θάλασσα αφηγείται

και κατορθώματα ιστορεί από τη μάχη.

Πού και τι κατάφερε και άκουσε

και όλοι σιωπηλοί 

από τα χείλη του κρεμώνται"

(János Garay: "Ο Βετεράνος")

Σε μια δεύτερη ανάγνωση, ο κοινωνικοϊστορικός ιστός του θέματος, παραπέμπει στο Ουγγρικό έθνος, τον καταπιεσμένο λαό και το όνειρό του για ελευθερία.  

Λέγεται πως ο πρωταγωνιστής του επικού ποιήματος του János Garay ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Ένας ουσάρος(ιππέας) ονόματι, László Skultéty(1738-1831), που πολέμησε ενάντια σε Γάλλους, Τούρκους, Πρώσους, Ιταλούς, Ρώσους και πήρε μέρος σε δεκάδες εκστρατείες. Τραυματίστηκε πολλές φορές, επέδειξε όμως γενναιότητα και αξιοθαύμαστο ηρωισμό, τόσο που ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ τον έχρισε ιππότη, χωρίς όμως εκείνος να δεχτεί τον τίτλο. Πέθανε στα βαθιά γεράματα στο χωριό του, σε ηλικία 93 ετών.

Ο φαντασιόπληκτος και αφελής Γιάνος της όπερας του Κοντάι, πλάθει μοναδικά περιστατικά:

Η σύζυγος του Ναπολέοντα, Μαρία Λουίζα, έχει ερωτευτεί παράφορα τον αξιωματικό κι έτσι, τον μεταθέτει στη Βιέννη. Όμως, ερωτευμένος με την αυτοκράτειρα είναι και ο υπουργός του Ναπολέοντα, που γι' αυτό το λόγο κηρύττει τον πόλεμο στην Αυστρία. Ο γενναίος Γιάνος νικά το στρατό του Ναπολέοντα και η Μαρία Λουίζα παραμένει δίπλα του, εκούσια σκλαβωμένη στα δίχτυα του έρωτά του.  Ωστόσο, όταν ο Χάρι Γιάνος βλέπει την παλιά αγαπημένη του, Όρτσε, που έρχεται από το χωριό μόνο και μόνο για να τον συναντήσει, συνειδητοποιεί ότι μόνο μαζί της θα είναι πραγματικά ευτυχισμένος και "σχολά" την αυτοκράτειρα...

"Τα καλύτερα έρχονται!" κι ακούνε όλοι

με τ'αυτιά ορθάνοιχτα!

-παλικάρια δεν θα το ξέρετε

όμως ο "θείος" τα'βαλε κάποτε

με το Μεγάλο Ναπολέοντα..

"Αχαμ!" - είπε ο ήρωας. Ο Ναπολέων, αστείο πράμα!

Είναι "υπέροχος" με τους Γάλλους

και μ' άλλους σαν αυτούς.

Αλλά με τους Μαγυάρους, ένας Θεός ξέρει,

ότι είναι διαφορετικά πολύ

Δεν είναι τίποτα ο Ναπολέων
για έναν ουσάρο των Μαγυάρων!

Ο παραγιός εδώ φτάρνισε ένα μεγάλο φτάρνισμα,

κι ο Γιάνος συνέχισε να ιστορεί... "

(János Garay: "Ο Βετεράνος", babel)

Το "φτάρνισμα" (εκτελεσμένο από  σύσσωμη την ομάδα των τοξοτών συνεπικουρούμενη από κύμβαλα και τύμπανα), απότομο, εκρηκτικό και σπασμωδικό,  ακούγεται στο Πρελούδιο της όπερας, που έχει τον υπότιτλο: "Το παραμύθι αρχίζει".
Τα όργανα μιμούνται το φτάρνισμα, ακολουθώντας μια γραμμή που διογκώνεται αργά, στο τέλος εκρήγνυται και συνεχίζει με την κατιούσα κλίμακα στο πιάνο.

Στην ορχηστρική σουίτα "Háry János", που έκανε πρεμιέρα στη Βαρκελώνη λίγους μήνες μετά την όπερα στο Gran Teatro del Liceo της Βαρκελώνης, ​​στις 24 Μαρτίου του 1927, ακολουθούν τα μέρη:

2. Βιεννέζικο Μουσικό Ρολόι.

3. Τραγούδι
4. Η Μάχη και η Ήττα του Ναπολέοντα.
5. Ιντερμέδιο
6. Είσοδος του Αυτοκράτορα και της Αυλής του

Μοτίβα, που πολλά απ' αυτά πατούν σε λαϊκές ουγγρικές μελωδίες, σκιαγραφούν τον μεγαλόστομο, χαριτωμένο  παραμυθά, που με χιούμορ, θυμοσοφία αλλά και σαρκασμό δεν αφηγείται μόνο, αλλά συγχρόνως γελοιοποιεί τον πόλεμο και καταγγέλλει την εκμετάλλευση της ιδέας της πατρίδας...

Γλυπτό του Hary Janos
σε πλατεία στο Szekszárd

Ακούμε το Πρελούδιο από την Ορχήστρα του Σικάγο υπό την μπαγκέτα του Sir Georg Solti. Είναι μια βαθιά φλογερή επίκληση.
Μετά το σκεπτικιστικό φτάρνισμα με το τσιριχτό glissando, το θέμα του πρελούδιου εξελίσσεται θριαμβευτικά. Αυτή η ηρωική μουσική ιδέα πετάει σε δυσθεώρητα μουσικά ύψη, πάνω στα φτερά των παραλλαγών, για να φτάσει στο τέλος, ημιτελής.
Ο Κοντάι με τη μουσική του ζωγραφίζει ευφάνταστα τη ζωή στη Βιεννέζικη Αυλή, όμως όπως την αντιλαμβανόταν ένας Ούγγρος αγρότης.


Πριν αφεθούμε στην απόλαυση της ακρόασης του έργου, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Κοντάι ποτέ δεν θεώρησε τον ήρωά του ψεύτη. Αντίθετα, πίστευε πως αποτελεί την ενσάρκωση της ουγγρικής φαντασίας:

"Ο Γιάνος δεν λέει ψέματα, δημιουργεί ένα παραμύθι, είναι ποιητής. Κάθε Ούγγρος είναι ονειροπόλος. Έτσι, μεταφέρεται από τη θλιβερή πραγματικότητα των αιώνων στον κόσμο των ψευδαισθήσεων. Ο Γιάνος εμφανίζεται χαρούμενος μέσα στη φτώχεια του, ένας βασιλιάς στο βασίλειο των ονείρων του. Αυτό που αφηγείται δεν συνέβη ποτέ, αλλά το έχει ζήσει, και έτσι είναι πιο αληθινό από την πραγματικότητα".

Zoltán Kodály: "Háry János Suite, Prelude- Τhe Fairy Tale Begins"

Διευθύνει ο Sir Georg Solti

Γκαίτε: "...Αχ, το τριαντάφυλλο, το τριανταφυλλάκι..."

"Heidenröslein(Το Τριανταφυλλάκι) - Goethe", εικονογράφηση του  Josef Kränzle 

Σαν σήμερα, 22 Μαρτίου 1832 ένας από τους γίγαντες του  παγκόσμιου πνεύματος, ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, πέρασε στην αιωνιότητα.

"Πορτρέτο του νεαρού Γκαίτε", Angelica Kauffman

Ο Γκαίτε διακρίθηκε ως ποιητής, συγγραφέας, δραματουργός, ζωγράφος, μουσικοκριτικός και πολιτικός. Υπήρξε επίσης φιλόσοφος, ενώ έγραψε και για τη θεολογία και τον ανθρωπισμό.
H μητέρα του Γκαίτε ήταν πιανίστα, είχε ωραία φωνή κι ο πατέρας του έπαιζε φλάουτο. Έτσι, ο Γκαίτε μεγάλωσε σ' ένα σπίτι όπου κυριαρχούσε η απόλαυση της μουσικής ακρόασης και εκτέλεσης. Ως παιδί διέκρινε και αναπαρήγαγε τους ρυθμούς, όπως επίσης απομνημόνευε τις μελωδίες με ευκολία.


Ξεκίνησε νωρίς μαθήματα τσέλου, πιάνου και τραγουδιού, μελετώντας άριες από ιταλικές και γαλλικές όπερες.
Προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι παρόλες τις μουσικές σπουδές του, η μουσική αρχικά δεν ενδιέφερε συστηματικά τον Γκαίτε. Την αντιμετώπιζε κυρίως ως επιστήμη..."επιστήμη των ήχων", όπως έλεγε...

Θαύμαζε τη μουσική ιδιοφυία του Μπετόβεν παρόλες τις πολιτικές αντιπαραθέσεις τους -όπως είδαμε- ενώ επίσης είχε εντυπωσιαστεί με τη δεινότητα του Φέλιξ και της Φάννυ Μέντελσον...

πηγή: goethezeitportal

"Τριαντάφυλλο κλειστὸ εἶδ’ ἕνα παιδάκι.

Ἦταν τόσο γελαστό,

χαρωπὸ καὶ μυριστό,

τὸ τριανταφυλλάκι!

νέο τριαντάφυλλο, τριανταφυλλάκι!

Ἄχ! λουλούδι προφαντό! εἶπε τὸ παιδάκι.

Θὰ σὲ κόψω, δὲν βαστῶ!

- Ἄν μὲ κόψῃς, σοῦ κεντῶ

τὸ μικρὸ χεράκι!

εἶπε τὸ τριαντάφυλλο, τὸ τριανταφυλλάκι.

Ξεκαρδίζεται, γελᾷ τὸ τρελὸ παιδάκι,

τὸ τραβᾶ, τὸ ξεκολλᾶ...

Τί ἀγκάθια! τί πολλὰ

στὸ μικρὸ χεράκι!

Ἄχ! κακὸ τριαντάφυλλο, ἄχ, τριανταφυλλάκι!"

(Ποίηση Γκαίτε, Μτφ: Αγγελου Βλάχου-Αναγνωστικό Β' Δημοτικού 1963 issuu.com)

Το ποίημα έγραψε ο νεαρός εικοσάχρονος Γκαίτε κατά τη διάρκεια της παραμονής στο Στρασβούργο. Εκεί, σ'ένα κοντινό χωριό και με τη δροσιά της νιότης γνώρισε τη Friederike, κόρη του εφημέριου και μεταξύ τους αναπτύχθηκε μια τρυφερή σχέση... Η κοπέλα δόθηκε ολόψυχα στον φλογερό έρωτα, που της ενέπνεσε ο ευαίσθητος ποιητής.. Ετσι, όταν εκείνος την επισκέφτηκε για να την αποχαιρετίσει, καθώς θα επέστρεφε στη Φραγκφούρτη, το κορίτσι σπάραξε από βαθύ πόνο και απογοήτεση... Οδύνη όμως αποχωρισμού ένιωσε και ο Γκαίτε που με λεκτική απλότητα αποτύπωσε στο παραπάνω πασίγνωστο ποίημα...
Το "Heidenröslein" λέει για έναν νεαρό άνδρα που βλέπει ένα μικρό τριαντάφυλλο στο λιβάδι και αποφασίζει να το μαδήσει, παρά την προειδοποίηση του τριαντάφυλλου πως αν την πονέσει, θα ανταποδώσει και κείνο παρόμοιο πόνο...


Το ποίημα εχει μελοποιηθεί πάμπολλες φορές... Θα ακούσουμε τις εκδοχές των Μπετόβεν, Σούμπερτ, Σούμαν και Μπραμς.

• 
  Η απλότητα και η αθωότητα της μουσικής του Σούμπερτ δεν γεννιέται από απειρία, αλλά από βαθιά εξοικείωση με τις ιδέες και τα ιδανικά του Γκαίτε. Ο Σούμπερτ έστειλε την παρτιτούρα στον ποιητή τον Απρίλιο του 1816, αλλά ο Γκαίτε το αγνόησε εντελώς.
  Ο ρομαντικός συνθέτης γράφει μια μελωδία, με την οποία μεταφέρει τον ακροατή ευθύς στην ύπαιθρο.
  Ανάλαφρη η αίσθηση που αποδίδεται, με τα μοτίβα να  "υποδηλώνουν την ανεμελιά του νεαρού που περιφέρεται στους αγρούς. Ωστόσο, η φύση των συγχορδιών υπογραμμίζει την ταπεινή αθωότητα του τριαντάφυλλου και η καμπυλωτή μελωδία την ευγενική, σαγηνευτική ομορφιά του". 

Schubert: Heidenröslein, Op. 3, No. 3, D. 257 :

• 
  Eίχε προηγηθεί το 1796 η μελοποίηση του ποιήματος από τον Λ.B.Μπετόβεν. Aν και τα λήντερ του τιτάνα είναι σχετικά παραμελημένα (καθώς αγνοούνται από εκτελεστές, όταν βρίσκονται ανάμεσα στις μεγαλοπρεπείς συμφωνίες, τα ορχηστρικά και χορωδιακά του έργα), θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Μπετόβεν είχε μελετήσει τη φόρμα του ληντ διεξοδικά κι ήταν ο Κερουμπίνι που όταν δυσαρεστημένος με την πρώτη εκδοχή του "Φιντέλιο", του είχε στείλει ένα γαλλικό εγχειρίδιο φωνητικής σύνθεσης για να το μελετήσει και να διδαχθεί τον χειρισμό της ανθρώπινης φωνής.
  Η ποίηση του Γκαίτε με το συναίσθημα, τη φωτισμένη σκέψη και την ευαισθησία αναδεικνύονται στη μελωδία του Μπετόβεν, όπου ο ακροατής με τα μάτια του μυαλού και της ψυχής του παρακολουθεί ένα πανόραμα εικόνων που ζωντανεύει τον κλασικό και πρώιμο-ρομαντικό κόσμο των ιδεών που υπηρέτησε ο συνθέτης.
  
  
  Beethoven: "Heidenröslein Lied":
  
  
  
  
  
  
• 

  Ο Ρόμπερτ Σούμαν δίνει μια εξαιρετική χορωδιακή δημιουργία για μικτή χορωδία πάνω στο νεανικό ποίημα του Γκαίτε, μέρος των "Romanzen und Balladen".
  
  

  Παρότι δεν αποτελεί έκπληξη η στροφική φύση της σύνθεσης, ωστόσο εντυπωσιακός είναι ο χρωματισμός της μελωδίας.
  Ο σπουδαίος ρομαντικός συνθέτης όχι μόνο τονίζει την ανησυχία και θλίψη του νεαρού άνδρα, αλλά αναδύει μέσω των μοτίβων του με ενσυναίσθηση τη θλιβερή μοίρα του ίδιου του τριαντάφυλλου.
  
  

Schumann: "Romanzen und Balladen, op 67 no 3, Heidenröslein":

• 
  Το ποίημα μελοποιήθηκε από τον Γιοχάνες Μπραμς και συμπεριλήφθηκε στον κύκλο τραγουδιών του: "14 Volks-Kinderlieder, WoO31".
  Καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Mπραμς καλλιέργησε τη φόρμα του ληντ σαν έναν ιδιωτικό κήπο που άνθιζε γύρω από τα μεγάλα συμφωνικά του έργα. Τα ποιητικά κείμενα τού δίνουν την ευκαιρία της ταύτισης, να εκφράσει τα προσωπικά του συναισθήματα. Ετσι, το "Τριανταφυλλάκι" του Γκαίτε είναι η δίοδος να εξωτερικευθούν ο πόνος της ανεκπλήρωτης αγάπης, η μοναξιά της ανθρώπινης ψυχής, η θλίψη του αποχωρισμού.
  Ο συνθέτης με μια σχεδόν οδυνηρά ευαίσθητη δημιουργία στήνει ένα σκηνικό όπου παιδικότητα αυθεντικών συναισθημάτων και ο αγνός ρομαντικός έρωτας πρωτοστατούν στη φύση της έμπνευσης. 

Brahms: "14 Volks-Kinderlieder,  6. Heidenröslein":

• 
  Τέλος, από το ερωτικό επεισόδιο του Γκαίτε με την Φρεντερίκα εμπνεύστηκε την ομώνυμη οπερέτα του "Friederike" ο Φραντς Λέχαρ. Είναι δημιουργία του 1928, ένα παράδειγμα της λεγόμενης βιογραφικής οπερέτας, ενός είδους δημοφιλούς στις αρχές του 20ού αιώνα, στο οποίο μια ιστορική προσωπικότητα πρωταγωνιστούσε σε μια γλυκόπικρη ερωτική σχέση. Η επιλογή του Γκαίτε ως θέματος για μια οπερέτα ήταν μια τολμηρή κίνηση και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Στην πλοκή η Φρεντερίκα αφηγείται την ιστορία της σχέσης της με τον νεαρό Γερμανό ποιητή και της καταδικασμένης αγάπης τους. Η κοπέλα αγωνιώντας να μην σταθεί εμπόδιο στην καριέρα του θυσιάζει τον έρωτά τους πριν καλά καλά ανθίσει και τον αποχωρίζεται.
  Ακουμε το ληντ από τη σκηνή αποχωρισμού τους:

Lehár: "Friederike"

Κείμενα για τον Γκαίτε υπάρχουν πολλά στο ιστολόγιο. Περιηγηθείτε!

Ίψεν: "Το βιβλίο μου για τον Πέερ Γκυντ είναι Ποίηση! Κι αν δεν είναι, θα γίνει!"

[Με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του Ερρίκου Ίψεν (20 Μαρτίου 1828)]

Ο Ίψεν θεωρείται ως ο μεγαλύτερος θεατρικός συγγραφέας του 19ου αι και από τους πλέον διακεκριμένους θεατρικούς συγγραφείς της ευρωπαϊκής παράδοσης, ενώ αναφέρεται ως ιδρυτής του μοντερνισμού στο θέατρο και πατέρας του ρεαλισμού.


Ο κατάλογος με τα σπουδαία έργα του, ανεξάντλητος, πολλά απ' αυτά θεωρήθηκαν αποκαλυπτικά και σκανδαλώδη, καθώς δεν ακολουθούσαν τα πρότυπα ηθικής και ευπρέπειας που στόχευε το θέατρο της εποχής του Νορβηγού συγγραφέα. Από τα σημαντικότερα έργα του ξεχωρίζουμε: "Το κουκλόσπιτο", "Η αγριόπαπια", "Βρικόλακες", "Έντα Γκάμπλερ" και το αριστούργημά του "Πέερ Γκυντ", το πρώτο έργο του Ιψεν με έντονα σουρεαλιστικά στοιχεία.

"Ωραία Γη, συγχώρεσέ με που δίχως όφελος κανένα
το δροσερό σου τσαλαπάτησα χορτάρι.

Ήλαμπρε τη φωτερή σου ασώτεψες βροχή σ'άδειο καλύβι.

Κανένας δεν καθότανε κει μέσα για να χαρεί τη ζεστασιά σου

Ο νοικοκύρης, καθώς λένε, δεν ήτανε ποτέ στο σπίτι.

Ωραία Γη, πανέμορφε Ήλιε! τι κουταμάρα αυτή

να'χετε δώσει στη μάνα μου εξουσία να με γεννήσει.

Είναι φιλάργυρο το πνεύμα, μ' ανοιχτοχέρα που'ναι η φύση!

Ωστόσο, ειναι βαρύ κανείς να ξεπληρώνει τη γέννησή του με το θάνατο!

Εγώ θέλω ψηλά ν'ανηφορίσω.Απάνω στ' απόκρημνα τα κορφοβούνια.

Ακόμα μια φορά θέλω εγώ να ιδώ τον ήλιο να προβαίνει

να κουραστώ καρφώνοντας τα μάτια στη Γη τούτη της Επαγγελίας.

Κατόπι να κοιτάξω να μαζέψω απάνω μου σωρό το χιόνι.

Μπορούν να γράψουνε εκεί πέρα "ενθάδε κείται ΟΥΔΕΙΣ"

(Ίψεν: "Πέερ Γκυντ" / Απόδοση: Όμηρου Μπεκέ)

Το απόσπασμα είναι από το αριστουργηματικό δραματικό ποίημα του Ίψεν εμπνευσμένο από ένα παλιό νορβηγικό παραμύθι : "Πέερ Γκυντ".
Ο ήρωας, ονειροπόλος και ιδεαλιστής, με όπλα την αστείρευτη φαντασία του και το όνειρό του για έναν ιδανικό κόσμο, μας ταξιδεύει σε έναν κόσμο ονειρικής περιπέτειας.
Ένα ταξίδι, μυητικό, στη σοφία της ζωής...
Η ζωή του αλλόκοτη αλλά με οράματα και περιπλανήσεις, ο Πεερ Γκυντ παλεύει με τα όνειρά του, τα αισθήματά του, με τους πειρασμούς, με το ψεύδος, με την αγάπη, με όλα τα στοιχεία της ανήσυχης φύσης του.
Αυτός ο φαινομενικά μισότρελος, δεν είναι παρά ένας πολύ γνωστικός άνθρωπος που παραδίνεται θέλοντας και μη στις δίνες των αντίθετων αναγκών και αγωνίζεται να τις ισορροπήσει μέσα του.

(Από εικονογράφηση του βιβλίου, "Peer Gynt", Peter Nicolai Arbo)

Ο Ίψεν πρόσθεσε στο λαϊκό νορβηγικό παραμύθι που δημοσιεύτηκε το 1867 σημαντικό υλικό, όπως το ταξίδι του Πέερ Γκυντ στην Αφρική, το πέρασμά του από την έρημο Σαχάρα, τη συνάντηση με την πριγκίπισσα των Βεδουίνων, στοιχεία πρωτότυπα που ανήγαγαν το παραμύθι σε υψηλό πνευματικό έργο, ένα από τα κλασικά του θεατρικού ρεπερτορίου, από τα πιο αντιπροσωπευτικά του Ίψεν και των προβληματισμών του.

"Το βιβλίο μου είναι Ποίηση! Κι αν δεν είναι, θα γίνει!
Η έννοια της Ποίησης θ' αλλάξει στην πατρίδα μας τη Νορβηγία,
ώστε να συμμορφωθεί με τούτο το βιβλίο...", 

θα γράψει ο Ερρίκος Ίψεν σε επιστολή του προς τον Νορβηγό συγγραφέα, Μπιέρνστιερνε Μπγιέρνσον. Πιστεύει σε αυτό το έργο του, το μεγαλειώδες ως προς την ποιητική-μυθοπλαστική σύλληψη του, καθώς συνθέτει μια καυστική κριτική αλληγορία, για τα χαρακτηριστικά και "κουσούρια" του νορβηγικού λαού και της κοινωνίας.

Το έργο εμφανίστηκε στη σκηνή μια δεκαετία μετά την πρώτη του δημοσίευση, συνοδευόμενο από σκηνική μουσική του Έντβαρντ Γκριγκ.

Η πρεμιέρα ήταν μια θριαμβευτική επιτυχία παρότι όταν ο Ίψεν ζήτησε από τον Γκριγκ να συνθέσει τη μουσική για το θεατρικό, εκείνος συμφώνησε απρόθυμα.

"Το "Peer Gynt" προχωρά πολύ αργά. Δεν υπάρχει πιθανότητα να τελειώσει μέχρι το φθινόπωρο. Είναι ένα τρομερά μη διαχειρίσιμο θέμα...", 

θα γράψει σε κάποιο φίλο του...

Ο Ίψεν εξερευνά και σατιρίζει τη νορβηγική νοοτροπία και κουλτούρα μέσα από τα κατορθώματα του γοητευτικού πλην αλαζονικού χαρακτήρα του τίτλου, ενός Νορβηγού χωρικού που απαγάγει παρορμητικά μια νύφη από το γάμο της και στη συνέχεια την εγκαταλείπει για να ταξιδέψει στον κόσμο και να βιώσει άλλες περιπέτειες. Γι'αυτό ο Γκριγκ, ιδρυτής της νορβηγικής εθνικιστικής μουσικής σχολής, είχε επιφυλάξεις για το "ασεβές" έργο του Ίψεν και αποδέχτηκε απρόθυμα την πρόσκληση του συγγραφέα για τη σύνθεση σκηνικής μουσικής. Ωστόσο, ο Γκριγκ δουλεύει σκληρά για να μεταφέρει την ατμόσφαιρα του Ιψενικού κειμένου.
Ο συνθέτης επιλέγει συγκεκριμένα όργανα προκειμένου να αντιπροσωπεύσει τα ταξίδια του Πέερ Γκυντ στις μακρινές χώρες του κόσμου. Κι όσο προχωρά η παρτιτούρα, τόσο πείθεται πως εκείνος ήταν τελικά ο καταλληλότερος για να συνοδεύσει με τη μουσική του το Ιψενικό αριστούργημα.

Η σύζυγος του συνθέτη, Νίνα θα γράψει στο ημερολόγιό της:

"Όσο περισσότερο εμβαθύνει στο απαράμιλλης δύναμης ποίημα, τόσο πιο καθαρά βλέπει
ότι εκείνος είναι ο ιδανικότερος δημιουργός για ένα έργο τέτοιας μαγείας
και τόσο διαποτισμένο από το νορβηγικό πνεύμα..."

Η μουσική του Γκριγκ εγκωμιάστηκε για τον λυρισμό της, για το ευρύ υφολογικό φάσμα και τα ορχηστρικά εφέ που χρησιμοποιούνται για να ταιριάζουν με την ποικιλία των ταξιδιών του πρωταγωνιστή.
Η αρχική παρτιτούρα ξετυλίγεται σε 5 πράξεις και 26 κινήσεις. Όμως, συνήθως ακούγεται με τη μορφή δύο ορχηστρικών σουιτών (Op. 46 και Op. 55), καθεμία με τέσσερις επιλεγμένες κινήσεις από το σύνολο.

Στην "Σουίτα Νο. 1, Op. 46" περιλαμβάνονται:

• 

  "Anitra's Dance",  Arthur Rackham
  από εικονογράφηση του βιβλίου

  το "Morning Mood", μια γαλήνια μελωδία που εκτελείται από φλάουτο και όμποε ζωγραφίζοντας την ήρεμη αυγή στην έρημο.
• το "The Death of Αse", όπου λεπτά, δραματικά στοιχεία αιωρούνται πάνω από την επαναλαμβανόμενη μελωδική γραμμή δίνοντας στον Γκριγκ τη δυνατότητα να μεταφέρει όλο το φάσμα των συναισθημάτων που βιώνει εκείνος που θρηνεί ένα αγαπημένο του πρόσωπο
• τον "Χορό της Anitra", μια ρυθμικά σαγηνευτική μελωδία από τα έγχορδα και 
• το "In the Hall of the Mountain King", στο οποίο ένα σύντομο, μυστηριώδες θέμα αποκτά ταχύτητα και όγκο καθώς επαναλαμβάνεται, οδηγούμενο προς μια φρενήρη κορύφωση.
  
  
  

Edvard Grieg: "Peer Gynt, Suite Νο. 1, Op. 46":

Στην "Σουίτα Νο. 2, Op. 55" περιλαμβάνονται:

• 

  "Η απαγωγή της νύφης"

  (Πάρκο Γλυπτικής Peer Gynt, Όσλο)
  
  

  η "Απαγωγή της νύφης. Θρήνος της Ίνγκριντ". Στο άνοιγμα η μουσική ηχεί τραχιά και βίαιη αποδίδοντας τον απόηχο του διαλυμένου γάμου. Τα έγχορδα "τσιρίζουν" διαπεραστικά καθώς οδηγούνται στην ελεγειακή, θρηνητική μελωδία σκιαγραφώντας τη ζοφερή διάθεση.
• ο "Αραβικός Χορός". Ένας ζωηρός χορός που συνοδεύουν "στροβιλιζόμενα" τα ξύλινα πνευστά και κρουστά. Με τολμηρές αρμονίες και επαναλήψεις θεμάτων, ο χορός ολοκληρώνεται μυστηριωδώς με επικεφαλής ηχητικά το τρίγωνο.
• την "Επιστροφή του Peer Gynt - Θυελλώδης βραδιά στη θάλασσα", ένα εξαιρετικά περιγραφικό μέρος με τα όργανα να ακούγονται μανιασμένα. Η τρικυμία στη θάλασσα απεικονίζεται με χρωματικές ανιούσες και κατιούσες κλίμακες στα ξύλινα και χάλκινα πνευστά. Καθώς τα κύματα υψώνονται τρομακτικά περικυκλώνοντας το σκάφος, ο Πέερ Γκυντ σκέφτεται όσα δεν κατάφερε να κάνει στη ζωή του. Ακούει τη φωνή της νεκρής μητέρας του, κάνοντας διάλογο με το θάνατο, σκηνή που ο Γκριγκ ζωγραφίζει μουσικά με τα ξύλινα πνευστά να "παλεύουν" με τα χάλκινα ενώ τα έγχορδα στροβιλίζονται μανιωδώς στο παρασκήνιο
• το "Solveig's Song", μελωδία απαλότητας και απαράμιλλης τρυφερότητας και αγάπης, ίσως η δημοφιλέστερη της σύνθεσης. Είναι το γλυκό νανούρισμα της Solveig, με το οποίο παρηγορεί τον Πέερ την ώρα ακριβώς, που το έχει ανάγκη. Οι πλούσιες υφές και τα λαϊκά στοιχεία είναι διάσπαρτα μέσα στη μελωδία, με την άρπα καθοριστική σε αυτό το κίνημα, προσφέροντας λάμψεις ελπίδας, προμηνύοντας τη λυτρωτική αφοσίωση της Solveig. Ανάμεσα σε ήσυχα, λεπτεπίλεπτα μοτίβα και άλλοτε περισσότερο ζωηρά η μελωδία επανέρχεται στο εναρκτήριο νανούρισμα για να ολοκληρώσει τη σουίτα με ευαισθησία και τρυφερότητα.
  
  
  Edvard Grieg: "Peer Gynt, Suite Νο. 2, Op. 55":
  
  
  
  
  

Aνεμώνη, πρώτο άνθος της άνοιξης: ο μύθος και το λυρικό τραγούδι του Σιμπέλιους...

 

Γεννήθηκε κάποτε ένας πολύ όμορφος νέος, γιός του Κινύρα και της Σμύρνας, ο Άδωνις.
Η ομορφιά του κατάφερε να μαγέψει την θεά Αφροδίτη, που δεν δίστασε να τον κρύψει σε μια λάρνακα και να τον δώσει στην θεά του κάτω κόσμου, Περσεφόνη, για να τον φυλάξει μακριά από τα βλέμματα των άλλων γυναικών. Όταν όμως κάποια στιγμή τον ζήτησε πίσω, η Περσεφόνη αρνήθηκε να τον παραδώσει θαμπωμένη και αυτή από το κάλλος του Άδωνη. Τότε η Αφροδίτη ζήτησε από τον Δία να παρέμβει. Ο Ζεύς, δίκαιος καθώς ήταν, χώρισε τον χρόνο του Άδωνη, έτσι ώστε έξι μήνες να βρίσκεται με την Αφροδίτη, και άλλους έξι με την Περσεφόνη.

Nicolas-Bernard Lépicié: "Adonis changé en anémone" 

Ως γνωστόν, η Αφροδίτη ήταν ζευγάρι με τον Άρη, το θεό του πολέμου. Η αγάπη και ο θαυμασμός της Αφροδίτης για τον Άδωνη προκάλεσε το φθόνο του θεού Άρη κι έτσι, μια μέρα, που ο Άδωνις είχε βγει για κυνήγι, ο θεός του πολέμου έστειλε έναν άγριο κάπρο να σκοτώσει τον όμορφο νέο. Ο Άδωνις λαβώθηκε θανάσιμα από τον κάπρο... Όταν η Αφροδίτη έμαθε το νέο, έκλαψε για πρώτη φορά και μόλις τα θεία της δάκρυα έβρεξαν το χώμα, αμέσως σε κείνο το σημείο ξεφύτρωσαν πανέμορφα άνθη.
Άνθη, που η ζωή τους κρατάει λίγο. Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα μπουμπούκια τους ν' ανθίσουν και ύστερα ένα άλλο ανεμοφύσημα παρασέρνει τα πέταλα μακριά. 
Έτσι το λουλούδι  ονομάστηκε ανεμώνη ή ανεμολούλουδο, επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του αλλά και την παρακμή του.

Ο ποιητής Βίωνας γράφοντας το μοιρολόι "ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΩΝΗ" αναφέρει για την γέννηση της ανεμώνης:

"….Κι η Αφροδίτη με τα μαλλιά της ξέπλεκα, στους λόγγους τριγυρνάει, μαυροντυμένη, ξέζωστη, ξυπόλητη ως διαβαίνει τη σκίζουνε και το θεϊκό της πίνουν αίμα οι βάτοι γοερά θρηνώντας λαγκαδιές περνάει, και τον Ασσύριον άντρα της κράζει, τ’ όνομά του λέει, και ξαναλέει….... Έτσι τον θρήνησε και κλαίν και οι Έρωτες μαζί της . "Μαύρη Κυθέρεια, χάθηκε, αχ, ο Άδωνς ο ωραίος". Όσο αίμα χύνει ο Άδωνης, τόσα η Παφία δάκρυα. Kι όπως στο χώμα πέφτουνε, λουλούδια γίνονται όλα. Απ’ το αίμα ρόδο φύτρωσε, απ’ τα δάκρυα η ανεμώνη…."

(Μετάφραση: Θρ. Σταύρου)

Renoir: "Anémones"

Ανεμώνες στολίζουν τα λιβάδια αυτή την εποχή, λευκές, μαβιές, κοκκινωπές είναι τα πρώτα λουλούδια στους αγρούς της άνοιξης και λαμπυρίζουν χορεύοντας στο φύσημα του ανέμου.Γι' αυτό και σε ορισμένους πολιτισμούς, οι ανεμώνες συμβολίζουν την προσμονή, καθώς είναι από τα πρώτα λουλούδια που ανθίζουν την άνοιξη. 

Ο Βρετανός βοτανολόγος Sibthorp αντικρίζοντας αυτή την εικόνα στον Παρνασσό, απέδωσε το όνομα του λουλουδιού ως "ρόδο του ανέμου"(Wind Rose).
Οι σουηδοί ονομάζουν την ανεμώνη "Sippan" και ο σκανδιναυός ποιητής  Γιόχαν Λούντβιχ Ρούνεμπεργκ γράφει για το όμορφο και εύθραυστο αγριολούλουδο στα "Λυρικά του Ποιήματα":

"Ανεμώνη, πρώτο λουλούδι της άνοιξης,

σε διαλέγω για να σε δώσω

σ' αυτήν που αγαπώ, σ' αυτήν που κρυώνει!

Αν σε διάλεγα, θα σ' έδινα, λέγοντας:

"Κοντά στην άκρη του χιονιού, ω κορίτσι,

Το πρώτο λουλούδι της άνοιξης βλασταίνει,

όπως στον πάγο της καρδιάς σου δίπλα,

ανθίζει η πιστή μου αγάπη

Τρέμει στο κρύο του χειμώνα,
όμως ούτε δειλιάζει, ούτε εγκαταλείπει"

Πληθωρικός λόγος, με φαντασία και αισθαντικότητα το τρυφερό ποίημα του Ρούνεμπεργκ μελοποιήθηκε από τον Γιαν Σιμπέλιους το 1917 και συμπεριλήφθηκε στα "Six Songs" του, ένα σύνολο για φωνή και πιάνο, με ποιήματα που αναφέρονται σε λουλούδια.

Nα θυμίσουμε πως ο Σιμπέλιους αγαπούσε πολύ τη φύση και το φινλανδικό τοπίο συχνά χρησίμευε ως έμπνευση για τη μουσική του. Ο βιογράφος του, Tawaststjerna, αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Ο Σιμπέλιους ανταποκρίθηκε εξαιρετικά στις διαθέσεις της φύσης και στις αλλαγές των εποχών. "Σάρωνε" τους ουρανούς με τα κιάλια του να παρακολουθεί τις αγριόχηνες που πετούσαν πάνω από τη λίμνη, άκουγε το κράξιμο των γερανών και απολάμβανε τις κραυγές, που αντηχούσαν στην ελώδη έκταση στην Αϊνόλα. Κυριεύονταν από απέραντο θαυμασμό για τα φθινοπωρινά χρώματα, όμως κυρίως εκστασιαζόταν από τα χρωματικά πιτσιλίσματα που δημιουργούσαν τα αγριολούλουδα στο γήινο χαλί τις αρχές της άνοιξης..."

Σύντομο σε διάρκεια το ληντ του Σιμπέλιους με ήρεμη μελωδική κίνηση και ομαλή ρυθμική ροή ηχεί με απαλότητα, ενώ η λεπταίσθητη πιανιστική συνοδεία αποδίδεται ταιριαστά στη λεκτική περιγραφή της χρωματιστής φύσης και συναισθημάτων που δημιουργεί.

Sibelius: "Six Songs, Νo. 4: Sippan-Ανεμώνη"

Ερμηνεύει η Anne Sofie von Otter

Francesca Campana: μια "μαέστρα" στην τέχνη του μπαρόκ...

  Με αφορμή την "Ημέρα της Γυναίκας"

Η γυναίκα κάποτε...

Σύμφωνα με χαρακτηρισμό του φημισμένου ποιητή Fulvio Testi, η "Francesca Campana υπήρξε τραγουδίστρια που διακρίθηκε για τη λαμπρότητα της φωνής της, αλλά και περίφημη τσεμπαλίστρια και συνθέτις".

Ηταν το 1629 -και μόλις 20 χρονών- όταν η ταλαντούχα καλλιτέχνιδα δημοσίευσε ένα βιβλίο με δώδεκα "Άριες για μία, δύο και τρεις φωνές".
Με αφορμή τη δημοσίευση εμφανίστηκε ενώπιον του τοπικού άρχοντα δίνοντάς του το πρωτότυπο του βιβλίου της με την αφιέρωση:

"Το αφιερώνω στην Εξοχότητά σας γιατί, αν κατηγορηθώ -ως γυναίκα-
ότι είμαι πολύ τολμηρή που το κάνω,
τουλάχιστον πρέπει να επαινεθώ ως συνετή για την αφιέρωση,
αφού με την έγκριση ενός πρίγκηπα όπως εσείς,
αποκτώ μοναδική αξία για τις συνθέσεις μου". 

Μέσω του γάμου της η Καμπάνα συνδέθηκε με τον διάσημο συνθέτη Λουίτζι Ρόσι , αφού παντρεύτηκε τον αδερφό του και έτσι κινήθηκε στους υψηλότερους μουσικούς και πολιτιστικούς κύκλους της Ρώμης. 

Μια συστατική επιστολή για τον δούκα Ντ' Έστε αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα εικόνα για τη θέση της γυναίκας και δη της γυναίκας-μουσικού στην κοινωνία της εποχής: 

"Αν η Υψηλότης σας επιθυμεί γυναίκες καλλιτέχνιδες στην Αυλή σας, θα πρότεινα μερικές από τις καλύτερες στη Ρώμη, ανάμεσά τους και πρώτη στη σειρά την δεσποσύνη Campana. Πρόκειται για "μαέστρα"  στην τέχνη, γιατί συνθέτει μόνη της, τραγουδά σαν άγγελος και παίζει θεϊκά . Εχει το προσωπικό της στυλ κι επιθυμεί να βρεθεί στην υπηρεσία κάποιου ευγενούς. Είναι μια γυναίκα μετρημένη".

Η Συλλογή της με "Άριες για μία, δύο και τρεις φωνές" είναι γραμμένες σε στροφική μορφή, με την ευρηματική δημιουργό να αξιοποιεί δυναμική και ηχόχρωμα, όπως και άλλα δραματικά χαρακτηριστικά, προκειμένου να εκφράσει πλήρως το νόημα του κειμένου. Τολμηρή αρμονικά, δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει ακόμα και παραφωνία προκειμένου να αναδείξει λεπτομέρειες και περιγράψει εικόνες που διαμορφώνουν οι στίχοι. 

Με τη συλλογή αυτή, η Καμπάνα κατέχει την αξιοσημείωτη θέση της πρώτης δημοσιευμένης  μουσικής συλλογής αποκλειστικά γραμμένη από γυναίκα συνθέτη.

Γυναίκες ευλογημένες, όποιο ρόλο κι αν υπηρετούμε!
Μάνα, κόρη, σύζυγος, ερωμένη,γιαγιά, γυναίκα του περιθωρίου!
Γυναίκα βασανισμένη, ταλαίπωρη, άρρωστη, γυναίκα, που παλεύει σκληρά!
Γυναίκα της Τεχνης, του ονείρου, της ομορφιάς...
Γυναίκα του μόχθου, του αγώνα, αλλά και της ελπίδας!  

[Πρέπει να αναφέρουμε πως οι γυναίκες συνθέτριες ήταν σπάνιο φαινόμενο τον 16ο-17ο αιώνα, που έζησε η Campana. Υπήρχαν κάποιες, οι περισσότερες μοναχές, που έγραφαν μουσική για τις μοναστικές συναυλίες και τελετές. Στη δημόσια μουσική σκηνή όμως, οι γυναίκες ήταν ελάχιστες. Πιο γνωστές απ' αυτές είναι η Barbara Strozzi και η Francesca Caccini. (Και για τις δύο μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ)].

Χρόνια μας Πολλά με την άρια  για 3 φωνές "Fanciulla vezzosa-Γοητευτικό Κορίτσι" από τη συλλογή της χαρισματικής Francesca Campana, μιας γυναίκας που άνοιξε νέους δρόμους στην μουσική της εποχής της.
Πρόκειται για έξοχο δείγμα της μεγάλης εκφραστικής δύναμης της δημιουργού , η οποία ως "μαέστρα" του είδους χρωματίζει με τις κατάλληλες φιγούρες το συναισθηματικό κόσμο του "γοητευτικού κοριτσιού" των στίχων. Ο χαρακτήρας των θεμάτων είναι ανάλαφρος, ενώ εμφανής είναι επίσης η ρυθμική ζωντάνια της σύνθεσης με υφή, που διαπνέεται από εξωστρεφή και χαρμόσυνη διάθεση.

"Arie a una, due e tre voci - Fanciulla vezzosa":

3 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Ακοής...

Πάνω από 300 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο είναι κωφοί ή αντιμετωπίζουν προβλήματα ακοής. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχει καθιερώσει την "Ημέρα Ακοής" προκειμένου ο πληθυσμός να ευαισθητοποιηθεί σχετικά με την υγιεινή του αυτιού. Ως ημέρα επελέγη η 3η Μαρτίου ( 3/3 ), καθώς το σχήμα των συγκεκριμένων αριθμών προσομοιάζουν με κείνο των ανθρωπίνων αυτιών.

Κανείς δεν αμφισβητεί το πόσο οδυνηρό είναι για κάθε άνθρωπο να χάνει την ακοή του, πόσο μάλλον για έναν μουσικό δημιουργό, που η ακοή αποτελεί πολύτιμο εργαλείο της τέχνης του. Είναι η αίσθηση που τον κατευθύνει, ο οδηγός που τον βοηθά να ακολουθεί και να συντονίζεται αρμονικά με το σύνολο. Πόσο τρομερό για τον καλλιτέχνη -αλήθεια- που απαιτείται να νοιώθει τον ήχο σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, να έχει πλήρη αίσθηση του ύψους και του ηχοχρώματος...Ή μήπως...δεν απαιτείται;... και η αίσθηση της εσωτερικής ακοής είναι αρκετή για να δημιουργήσει;

pinterest

Ι. Χωρίς αμφιβολία, ο πιο διάσημος συνθέτης κλασικής μουσικής, που έμεινε κωφός ήταν ο Λ.Β.Μπετόβεν.
Τα πρώτα σημάδια απώλειας εμφανίστηκαν γύρω στα 20 χρόνια του. 'Ηταν περίπου στα 30 όταν η κατάσταση είχε επιδεινωθεί τόσο, που έφτασε στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. Σε μια επιστολή που έγραψε στα αδέρφια του, την περίφημη Διαθήκη του Χάιλιγκενσταντ, σημειώνει:

"Ω εσείς άνθρωποι, που με θεωρείτε εχθρικό, ισχυρογνώμονα ή μισάνθρωπο, πόσο πολύ με αδικείτε. Δεν γνωρίζετε τον κρυφό λόγο που με κάνει να δείχνω έτσι[...]
Σκεφθείτε όμως, ότι εδώ και έξι χρόνια, ταλαιπωρούμαι χωρίς ελπίδα[...] Μου ήταν αδύνατον να λέω στους ανθρώπους "Μιλήστε πιο δυνατά, φωνάξτε, γιατί είμαι κουφός".

Πώς θα μπορούσα να παραδεχτώ μια αναπηρία σε εκείνη την αίσθηση, που σε εμένα έπρεπε να είναι πιο τέλεια απ’ότι στους άλλους, μια αίσθηση που κάποτε διέθετα στο τελειότερο επίπεδο, μια τελειότητα που λίγοι στο επάγγελμά μου απολαμβάνουν ή απόλαυσαν ποτέ!"

Κι όμως κωφός ο Μπετόβεν συνέθεσε πολλά από τα αριστουργήματά του, μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρωπίνου πνεύματος. Και πόσο άδικη και ειρωνική στάθηκε η μοίρα απέναντί του, καθώς στέρησε από τον συνθέτη την δυνατότητα να ακούσει ο ίδιος αυτά τα αθάνατα έργα του...

Theater am Kärntnertor, Βιέννη

Ήταν εντελώς κωφός, όταν ο Μπετόβεν συνέθεσε τη μεγαλειώδη "Ενάτη Συμφωνία - της Χαράς", γνωστή και ως "Χορωδιακή".

Έκανε πρεμιέρα την άνοιξη του 1824, στο Theater am Kärntnertor της Βιέννης με το συνθέτη να αναλαμβάνει -τυπικά- τη δ/νση της ορχήστρας και χορωδίας γιατί λόγω της κώφωσής του πρακτικά οι εκτελεστές καθοδηγούνταν από τον Κάπελμάϊστερ, Μίχαελ Ούμλαουφ.

Κάποιοι είπαν πως ακόμα και μετά το πέρας της Συμφωνίας που το κοινό χειροκροτούσε ενθουσιασμένο, ο Μπετόβεν συνέχισε να διευθύνει...Ετσι, μία από τις σολίστ πήγε προς το μέρος του, και τον έστρεψε προς τους θεατές. 

Beethoven conducting the 9th Symphony

Ο τιτάνας βλέποντάς τους σηκωμένους να χειροκροτούν, ενώ στον αέρα πετούσαν τα καπέλα ή τα μαντήλια τους, υποκλίθηκε με δάκρυα στα μάτια. Δεν μπορούσε να ακούσει, όμως μπορούσε να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι τον ενθουσιασμό που είχε προκαλέσει η δημιουργία του.

Ο Μπετόβεν κλήθηκε πέντε φορές με μπιζαρίσματα, γεγονός που θεωρήθηκε απρεπές για ένα κοινό θνητό, καθώς οι ανάλογες τιμές προς τον βασιλιά δεν ξεπερνούσαν τα τρία μπιζαρίσματα.

Παρακολουθούμε τη συγκλονιαστική σκηνή από την ταινία "Αθάνατη Αγαπημένη" σε σκηνοθεσία και σενάριο του Μπέρναρντ Ρόουζ. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Μπετόβεν υποδύεται ο Γκάρι Όλντμαν:

ΙΙ. Αν και η αιτία αμφισβητείται, η κώφωση του Μπέντριχ Σμέτανα ήταν πιθανότατα αποτέλεσμα σύφιλης. Ο σπουδαίος τσέχος συνθέτης έχασε αρχικά την ακοή από το αριστερό του αυτί τον Σεπτέμβριο του 1874. Για μήνες τυρρανιόταν από έντονα βουητά. Ο ίδιος περιγράφει σε μια επιστολή του:

Ακουστικά βαρηκοΐας 18ου-19ου αι.

"Αυτό που ηχεί στο κεφάλι μου! Αυτός ο θόρυβος είναι το χειρότερο απ' όλα. Η κώφωση θα ήταν σχετικά υποφερτή, αν όλα ήταν ήσυχα μέσα στο κεφάλι μου. Όμως, το μεγαλύτερο μαρτύριό μου προκαλείται από το συνεχόμενο κουδούνισμα στο εσωτερικό, που συχνά καταλήγει σε βροντερά χτυπήματα. Νοιώθω ενοχλητικά σφυρίγματα, σαν κάποιος να ουρλιάζει δυνατά ή να κραυγάζει με φρίκη και μου δημιουργείται εσωτερική αναταραχή. Είναι σαν να πλήττομαι από μανιώδεις, εξοργισμένους δαίμονες".

Ένα μήνα αργότερα ακολούθησε απώλεια και απ' το δεξί αυτί του συνθέτη. Εντελώς ξαφνικά και απροσδόκητα, μετά από παρακολούθηση μιας όπερας το προηγούμενο βράδυ. Ήταν πενήντα χρονών και στο απόγειο της δημοτικότητάς του. Η απώλεια ακοής τον ανάγκασε να παραιτηθεί από διευθυντής του Θεάτρου της Πράγας, θέση την οποία αποχωρίστηκε με πόνο καρδιάς γιατί είχε αγωνιστεί σκληρά για να την αποκτήσει.
Μετά το πρώτο σοκ, αντιμετώπιζοντας με ψυχραιμία το γεγονός και αντιδρώντας με ωριμότητα αποδέχτηκε την κατάσταση και αποφάσισε πως η κώφωσή του δεν θα τον εμπόδιζε σε όποια δημιουργία του. Ετσι ο Σμέτανα συνέχισε να συνθέτει.

Αν και το πιο διάσημο έργο του, είναι ο "Μολδάβας" από τον κύκλο "Πατρίδα μου", σήμερα θα προτείνω να ακούσουμε το φινάλε από το "Κουαρτέτο Εγχόρδων του Ν.1", καθώς εδώ ευρηματικά ο συνθέτης αποτυπώνει το βούισμα στ'αυτιά του σε υψηλό τόνο που τον βασάνιζε... 

Το "String Quartet No. 1" είναι ένα ημιαυτοβιογραφικό έργο με εθνικιστικά στοιχεία, καθώς αποτελείται από σκίτσα περιόδων από τη ζωή του Σμέτανα, όπως υποδηλώνει ο υπότιτλός του "Από τη ζωή μου". 

Το αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του βουίσματος το εντοπίζουμε να ηχεί ως υψηλό Μι στο πρώτο βιολί στο τέταρτο μέρος του Κουαρτέτου(Vivace), που το απολαμβάνουμε από το διάσημο Guarneri Quartet...

Παρατηρείστε τη συνεχή ήχηση του υψηλού Μι, που συμβολίζει το βούισμα στ' αυτιά, στο 3:22.

Smetana: "String Quartet No. 1":

Στους δημοφιλείς συνθέτες που είχαν την ατυχία να απωλέσουν την ακοή τους συγκαταλέγονται οι Γκαμπριέλ Φωρέ και Ραλφ Βον Ουίλιαμς.

• Ο Φωρέ για χρόνια κρατούσε μυστικό από τους πάντες πως έχανε σταδιακά την ακοή του, όντας επικεφαλής του Ωδείου του Παρισιού και ένας από τους πιο σεβαστούς συνθέτες της Γαλλίας. Για αρκετά χρόνια άκουγε τις ψηλές και χαμηλές νότες μπερδεμένες, ενώ η μεσαία ηχητική περιοχή σταδιακά εξασθένιζε επίσης. Ήταν το 1920 που αποσύρθηκε πιθανότατα εντελώς κωφός και έστρεψε την προσοχή του στη σύνθεση.

• Η απώλεια της ακοής του Βον Ουίλιαμς οφείλεται στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ο συνθέτης πολέμησε ως υπολοχαγός στο Πυροβολικό και ήταν υπεύθυνος για τις οβίδες των πυροβόλων όπλων. Η παρατεταμένη έκθεσή του στις βοές αυτών των όπλων τραυμάτισε το σύστημα ακοής και τελικά προκάλεσε την ολοκληρωτική απώλεια. Παρά την κατάστασή του, ο Βον Ουίλιαμς συνέχισε να συνθέτει.

Για τη σύνταξη του άρθρου πάρθηκαν στοιχεία κι από classicalwcrb.