Νίκος Μαμαγκάκης: "Εγκώμιο και Πένθημα στο Νίκο Καζαντζάκη"...

Ο Νίκος Καζαντζάκης έφυγε από τη ζωή στις 26 Οκτωβρίου 1957, στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, σε ηλικία 74 ετών, ύστερα από επιπλοκές μιας λοίμωξης που τον ταλαιπωρούσε. Μέχρι την τελευταία του πνοή, παρέμεινε ακούραστος οδοιπόρος του πνεύματος, με το βλέμμα στραμμένο στην υπέρβαση και την ελευθερία της ψυχής.

Η σορός του μεταφέρθηκε στην Κρήτη, όμως η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν επέτρεψε την ταφή του σε κοιμητήριο λόγω των ιδεών του. 

Στον τάφο του είναι χαραγμένα τα λόγια που συνοψίζουν ολόκληρη τη ζωή και τη φιλοσοφία του: 

"Δεν ελπίζω τίποτα. Δε φοβάμαι τίποτα. Είμαι λεύτερος".

Ένας θάνατος λιτός, αλλά βαθιά συμβολικός, όπως και η ζωή του...Μια πορεία ελευθερίας, αναζήτησης και πίστης στην ακατάβλητη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος.




Η σύνθεση του Νίκου Μαμαγκάκη "Εγκώμιο και Πένθημα στο Νίκο Καζαντζάκη" αποτελεί έναν βαθιά συγκινητικό μουσικό στοχασμό, έναν φόρο τιμής στη μνήμη και το πνεύμα του μεγάλου Έλληνα δημιουργού.
Γραμμένη για κιθάρα, μέρος του κύκλου "Ερωτική μουσική για σόλο κιθάρα", η σύνθεση  ξεπερνά τον στενό ορισμό του "ερωτικού", καθώς εδώ, ο έρωτας παίρνει την πιο πλατιά του σημασία. Είναι ο έρωτας για τη ζωή και τον άνθρωπο, για τον αγώνα και τη δημιουργία, ιδέες που διαπερνούν ολόκληρο το έργο του Καζαντζάκη.

Η κιθάρα, με τη γυμνή, εσωτερική φωνή της, αναλαμβάνει να ψιθυρίσει έναν ύμνο (Εγκώμιο) και έναν θρήνο (Πένθημα).

Στην πρώτη ενότητα, οι αρμονίες υψώνονται φωτεινές, σαν μια εσωτερική ανάσα δημιουργίας της ομορφιάς, μια μουσική αντιστοιχία με τη φράση του: "οι Έλληνες δε δούλεψαν την τέχνη για την τέχνη...πάντα η ομορφιά είχε σκοπό να υπηρετήσει τη ζωή".

Στο "Εγκώμιο" ο Μαμαγάκης υμνεί τη ζωή, τη δημιουργική φλόγα, την ακατάπαυστη προσπάθεια του ανθρώπου να υπερβεί τον εαυτό του.
Σταδιακά όμως, η μουσική βαθαίνει, γίνεται πιο στοχαστική, πιο πυκνή.

Το "Πένθημα" δεν  ξεδιπλώνεται σαν μοιρολόι, αλλά σαν εσωτερική κατάνυξη, ένας στοχασμός πάνω στον θάνατο και τη λύτρωση, που παραπέμπει στη φράση: "Ίσκιος ο θάνατος και κυνηγάει τον ίσκιο της ζωής μας..."
Ο ήχος της κιθάρας δεν πενθεί. Μεταμορφώνει το πένθος σε σιωπηλή δύναμη, όπως ο ίδιος ο Καζαντζάκης έβλεπε στον πόνο μια πηγή ανύψωσης: "Σα δεν φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει..."

Το έργο του Μαμαγκάκη αποτελεί Εγκώμιο για το φως που άναψε ο Καζαντζάκης στον ελληνικό λόγο και Πένθημα για τη σιωπή που αφήνει πίσω κάθε μεγάλος δημιουργός.
Μια μουσική πράξη ευγνωμοσύνης και αγάπης, ανθρώπινης, όσο και βαθιά φιλοσοφικής...

Νίκος Μαμαγκάκης: "Εγκώμιο και Πένθημα στο Νίκο Καζαντζάκη":