Συμφωνική Εικόνα για τον Οραματιστή Τσε Γκεβάρα...

"Πυξίδα μέσα στον χρόνο κι ο μύθος να σου ανήκει

Είναι των ματιών σου οι κύκλοι που αγκαλιάσανε τον κόσμο

Εδώ θα μείνει για πάντα το ζεστό το πέρασμά σου

Φωτιά που ανάβει η ματιά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα..."

O Τσε Γκεβάρα δολοφονήθηκε εν ψυχρώ στη Βολιβία, στις 9 Οκτωβρίου 1967, και αναδείχθηκε σε διαχρονικό σύμβολο των επαναστατημένων όλου του κόσμου. 

Λέγεται πως πρόλαβε να φωνάξει στους εκτελεστές του: "Πυροβολήστε με, δειλοί. Θα σκοτώσετε έναν άνθρωπο, όχι τις ιδέες μου". 

Η σορός του πετάχτηκε σε ομαδικό τάφο, όμως το όραμά του για κοινωνική δικαιοσύνη και ελευθερία συνεχίζει να εμπνέει. Πολέμησε με αυταπάρνηση στην Κούβα, το Κονγκό και τη Βολιβία, αφοσιωμένος σε μια επανάσταση χωρίς σύνορα. Ο θάνατός του δεν έβαλε τέλος στην πορεία του, αλλά γέννησε έναν μύθο. Έναν άνθρωπο που έγινε παγκόσμιο σύμβολο αγώνα, αλληλεγγύης και αδιάλλακτης αντίστασης. Το άστρο του δεν έσβησε. Παραμένει φάρος για όσους αναζητούν έναν άλλο κόσμο. Συνεχίζει να εμπνέει συνειδήσεις, να κινεί τις διαδικασίες για ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Αυτόν τον απόηχο έχουν κρατήσει ζωντανό και οι ποιητές μας.

"Νεκρός κι αν έπεσες

σε τίποτε το φως σου δε λιγόστεψε.

Ένα πύρινο άτι ανακρατάει το παρτιζάνικο όραμά σου ψηλά.

Σταυραδελφέ, τώρα βρίσκεσαι όπου Γης..."

(Νικολάς Γκιγιέν, μτφ. Στ. Κανναβός)

Δεν είναι πολλές οι συνθέσεις από το χώρο της αμιγώς κλασικής μουσικής που έχουν εμπνευστεί από τον Τσε. Ωστόσο, σήμερα θα σταθούμε στο συμφωνικό έργο του Τσέχου συνθέτη Svatopluk Havelka, "Ernesto Che Guevara - Symphonic Picture for Orchestra", που επιχειρεί μέσα από τον ήχο να απεικονίσει το σύμβολο, την ιδεολογία και το πάθος μιας ολόκληρης επαναστατικής διαδρομής...

Ο Svatopluk Havelka συνέθεσε το έργο το 1969 για πλήρη συμφωνική ορχήστρα, αξιοποιώντας ένα ευρύ χρωματικό φάσμα που συνδυάζει το παραδοσιακό συμφωνικό σύνολο με στοιχεία ικανά να δημιουργήσουν εικονιστικά και ηχητικά εφέ. Η εποχή της σύνθεσης συμπίπτει με μια περίοδο έντονης μουσικής πρωτοπορίας στην Ευρώπη, γεγονός που αντανακλάται στην αισθητική του έργου.
Ο χαρακτηρισμός "Symphonic Picture - Συμφωνική Εικόνα" υποδηλώνει μια ελεύθερη, αφηγηματική δομή, περισσότερο προγραμματική, με στόχο την ηχητική απεικόνιση μιας ιδέας ή ενός συμβόλου. Στην προκειμένη περίπτωση, το ίδιο το όνομα του Τσε Γκεβάρα προσδίδει στο έργο έναν έντονα συμβολικό χαρακτήρα και το εντάσσει στον χώρο της συλλογικής μνήμης και της πολιτικής αναφοράς. Η μουσική εικόνα του Τσε δεν μπορεί παρά να προκαλεί συνειρμούς επανάστασης, αγώνα, πάθους, θυσίας.

Η χρήση έντονων αντιθέσεων στη δυναμική -από εκρήξεις έντασης έως στιγμές παύσης και ηρεμίας- αποτυπώνει τη φλόγα και το πάθος του Τσε Γκεβάρα για την επανάσταση.
Οι μουσικές κορυφώσεις, οι αιφνίδιες εκρήξεις κρουστών και οι δραματικές εντάσεις της ορχήστρας αντικατοπτρίζουν τις συγκρούσεις, τις μάχες και τον αδιάκοπο αγώνα του για κοινωνική δικαιοσύνη.
Η πολυεπίπεδη ορχηστρική σύνθεση, με ποικιλία πνευστών, εγχόρδων, πλήκτρων και κρουστών, ανάμεσά τους και λατινοαμερικάνικα τύμπανα όπως τα μπόνγκος, δημιουργεί έναν ηχητικό κόσμο που ενώνει το κλασικό, το λαϊκό και το πρωτοποριακό. Αυτή η ηχητική ποικιλία αντανακλά την πολύπλευρη προσωπικότητα του Τσε, τον διανοούμενο, τον μαχητή, τον οραματιστή και τον άνθρωπο του λαού.
Η έντονη ρυθμικότητα και τα αφρο-λατινοαμερικάνικα στοιχεία τονίζουν τη διαρκή κίνηση και δράση, μεταφέροντας στον ακροατή τον παλμό της επανάστασης και τη ζωντάνια της αγωνιστικής του πορείας. Τέλος, η εναλλαγή μουσικών εικόνων λειτουργεί ως ηχητική αφήγηση της ζωής του, από την αποφασιστικότητα και τη σύγκρουση, έως τη σιωπή της θυσίας και τη μεταμόρφωση του ανθρώπου σε σύμβολο...

Svatopluk Havelka.Ernesto Che Guevara (Symphony Picture for Orchestra):

Ο Hans Werner Henze, συνέθεσε ένα ορατόριο για τη δολοφονία του Τσε Γκεβάρα. Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά σε παλαιότερο κείμενο εδώ.