Καμίλ Κλοντέλ: μπρούντζος που χορεύει, μάρμαρο που κλαίει, πέτρα που αγαπάει...

"Η οικογένεια αποφάνθηκε πως είναι τρελή και την έκλεισε στο τρελοκομείο.

Η Καμίγ Κλοντέλ πέρασε έγκλειστη εκεί μέσα τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής της.

Για το καλό της, είπαν.

Στο τρελοκομείο, μια παγωμένη φυλακή, αρνήθηκε να ζωγραφίσει

και να καταπιαστεί με τη γλυπτική.

Η μητέρα και η αδερφή της δεν την επισκέφθηκαν ποτέ.

Καμιά φορά ερχόταν να τη δει ο αδερφός της Πολ, ο μουσικός.

Όταν η αμαρτωλή Καμίγ πέθανε, κανείς δεν πήγε να πάρει τη σορό της.

Ο κόσμος άργησε πολλά χρόνια μέχρι να ανακαλύψει ότι η Καμίγ

δεν ήταν μόνο η ταπεινωμένη ερωμένη του Ογκίστ Ροντέν.

Σχεδόν μισό αιώνα μετά τον θάνατό της, τα έργα της αναστήθηκαν, ταξίδεψαν κι άφησαν τον κόσμο άναυδο: μπρούντζος που χορεύει, μάρμαρο που κλαίει, πέτρα που αγαπάει.

Στο Τόκιο, οι τυφλοί ζήτησαν την άδεια να αγγίξουν τα γλυπτά της.

Τα ακούμπησαν. Είπαν πως τα αγάλματα ανέπνεαν".

(Eduardo Galeano: "Γυναίκες", εκδ. Πάπυρος, μτφ: Ισμήνη Κανσή, σελ. 142)

Σαν σήμερα, 19 Οκτωβρίου 1943 ταξιδεύει για το ουράνιο φως η ταλαντούχα Γαλλίδα γλύπτρια, Καμίλ Κλοντέλ.

H Kαμίλ(αριστερά) με την Τζέσι Λίπσκομπ(δεξιά)
στο εργαστήριο του Ροντέν

Γεννημένη στη νότια Γαλλία, έδειξε την κλίση της στη γλυπτική από πολύ νεαρή ηλικία, κάτι που αναγνωρίστηκε από τον  φίλο της οικογένειας, γλύπτη Alfred Boucher, με προτροπή του οποίου η Καμίλ μεταβαίνει στο  Παρίσι για σπουδές. Μαθητεύει στο εργαστήριο του Ωγκίστ Ροντέν, γίνεται μοντέλο και μούσα του και μεταξύ τους αναπτύσσεται μια παθιασμένη -πλην ταραχώδης- ερωτική σχέση.
Στο εργαστήριο του Ροντέν γνωρίζεται και με την αγγλίδα γλύπτρια, Jessie Lipscomb. Οι δυο τους ήταν οι πρώτες γυναίκες που εντάχθηκαν στο αποκλειστικά ανδρικό ατελιέ του Ροντέν ώστε να βοηθήσουν στη σμίλευση του έργου του: " The Burghers of Calais - Οι Αστοί του Καλαί".

Οι δυο γυναίκες έγιναν φίλες καθώς μοιράζονταν την αγάπη τους για τη γλυπτική και πέρασαν μαζί τις καλοκαιρινές διακοπές του 1886 στο Πετερμπόροου με την οικογένεια της Τζέσι. Ηταν η περίοδος που ο Ροντέν βομβάρδιζε ερωτικά την Καμίλ, παρότι παντρεμένος.  Επιστολές του γλύπτη προς την Λίπσκομπ το αποδεικνύουν. Η φιλία της Καμίλ με την Τζέσι διακόπτεται και οι δρόμοι τους αποκλίνουν λίγο αργότερα. 

Ωστόσο, η Λίπσκομπ  επισκέφτηκε την Κλωντέλ το 1929 στο Ψυχιατρείο όπου νοσηλευόταν με ταραγμένο τον ψυχικό της κόσμο.

 "Buste d'Auguste Rodin", Camille Claudel 

Τα έργα της Καμίλ Κλοντελ εντυπωσιάζουν και διεγείρουν έντονα συναισθήματα με την καινοτόμα και πρωτοποριακή τέχνη τους, που αναδύει την "ψυχή" της γλυπτικής,  απελευθερώνοντάς  τη από τα καθιερωμένα θεματικά και φορμαλιστικά πλαίσιά της. Σμιλεύει τα γλυπτά της απαλά, δίνοντας μορφές που αναδύονται θεϊκά μέσα από το τραχύ ακατέργαστο υλικό...Σμιλεύει "μπρούντζο που χορεύει, μάρμαρο που κλαίει, πέτρα που αγαπάει...", όπως χαρακτηριστικά γράφει παραπάνω ο Ουρουγουανός, Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του.

Η σχέση της Κλοντέλ με τον Ροντέν  τερματίζεται το 1898, ενώ είναι εμφανείς οι ψυχολογικές της διαταραχές . Καταστρέφει πολλά από τα έργα της και στρέφεται ενάντια στον πρώην αγαπημένο της κατηγορώντας τον για κλοπή δικών της ιδεών, που χρησιμοποίησε σε δημιουργίες του.

Αρχίζει να απομονώνεται και η ψυχική της υγεία παραμένει άστατη. Αγωνίστηκε να σταθεί στα πόδια της και να βρει αναγνώριση ως ανεξάρτητη καλλιτέχνις, όμως η εμμονή της με τον Ροντέν στάθηκε καθοριστική και η επίδρασή του καταστροφική.

Camille Claudel: "Shakuntala"

"Πιστεύω ότι είμαι στα πρόθυρα ενός κακού τέλους ...",

γράφει σε μια επιστολή της προς τον ξάδελφό της.
Τελικά δεν γλυτώνει τον εγκλεισμό σε ψυχιατρική κλινική, για τα νοσήλεια της οποίας συμμετέχει οικονομικά ο Ροντέν, με πολλούς να κατηγορούν την οικογένειά της για το χαμό μιας διάνοιας της τέχνης.

Παρατημένη από όλους, δέχεται επισκέψεις μόνο από τον αδελφό της. Ακόμα και η μητέρα της αρνήθηκε την έκκληση της Καμίλ να την επισκεφτεί, με τη δικαιολογία πως η κόρη της είχε προκαλέσει τεράστιο κακό στην οικογένεια. 

Η ταλαντούχα γλύπτρια πέρασε τριάντα χρόνια εγκλεισμού στο Ψυχιατρείο, μέχρι το θάνατό της στις 19 Οκτωβρίου του 1943...

Μια από τις τελευταίες της φωτογραφίες είναι εκείνη με την παλιά φίλη και συμμαθήτριά της, Τζέσι Λίπσκομπ , όταν η δεύτερη -όπως αναφέραμε- επισκέφτηκε την Κλοντέλ το 1929 στο Άσυλο...

Η απόφαση της οικογένειάς της να την κλείσει σε ψυχιατρικό άσυλο σκότωσε αυτό το σπουδαίο ταλέντο, ένα ανήσυχο, πρωτοπόρο πνεύμα, μια ασυμβίβαστη καλλιτεχνική ιδιοφυΐα, που το έργο της εμπνέει μέχρι σήμερα, παρόλο που ποτέ δεν κατάφερε να ξεφύγει από την σκιά του Ροντέν...

Camille Claudel: "La petite châtelaine"

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ:

O Jake Heggie, είναι από τους πλέον καταξιωμένους αμερικανούς δημιουργούς σύγχρονης-κλασικής μουσικής παγκοσμίως. Πολυβραβευμένος συνθέτης και πιανίστας, σπούδασε σύνθεση με τον Ernst Bacon, με τους μουσικοκριτικούς να τον χαρακτηρίζουν: "Πουλένκ του 20ού αιώνα. Η μουσική προσέγγισή του, ο τρόπος με τον οποίο οι επιλογές του ξεκλειδώνουν και αποκωδικοποιούν την ποίηση, την ένταση των λέξεων και ζωγραφίζουν τις μορφές, είναι εντυπωσιακά και γεμάτα εκπλήξεις".

Το 2012, ο Jake Heggie συνέθεσε έναν Κύκλο τραγουδιών για μέτζο-σοπράνο και κουαρτέτο εγχόρδων  βασισμένα στη ζωή και το έργο της Γαλλίδας γλύπτριας, Καμίλ Κλοντέλ. Η σύνθεση που τιτλοφορείται "Camille Claudel: Into the fire" έγινε κατόπιν παραγγελίας από την San Francisco Performances για τα 30 χρόνια του  Alexander String Quartet, με τη "φωνή των 24 καρατίων", όπως έχει χαρακτηριστεί η διάσημη μεσόφωνος, Joyce DiDonato να αναλαμβάνει το απαιτητικότατο σολιστικό μέρος.

Camille Claudel: " The Gossips"
(pinterest)

Ο τραγουδιστικός κύκλος προσδοκά να αποτυπώσει μουσικά τη δημιουργική ιδιοφυΐα της Κλοντέλ, μιας προσωπικότητας που -ως γυναίκα- η εποχή της σπάνια έπαιρνε στα σοβαρά, παρά μόνο σε σχέση με έναν άντρα. Για την Καμίλ, ο άνδρας ήταν ο Ροντέν, δάσκαλος, μέντορας και εραστής της. Το θυελλώδες ειδύλλιό τους, οι αντιμαχόμενοι εγωισμοί, η σύγκρουση της ιδιοφυΐας τους, οι τολμηρές επιλογές της ζωής της, οι αθετημένες υποσχέσεις του και η ψυχική ασθένεια που θα την οδηγούσε στον 30χρονο εγκλεισμό της σε ένα απομακρυσμένο άσυλο - όλα αυτά είναι μέρος της τραγικής ιστορίας της...

Ο κύκλος λαμβάνει χώρα την ημέρα που η Καμίλ πρόκειται να μεταφερθεί στο άσυλο.
Στο εναρκτήριο ατμοσφαιρικό πρελούδιο δηλώνεται το χάραμα της μέρας. 

Camille Claudel: "L'age mûr"

Ξημερώνει, και η γλύπτρια ξυπνά και κείνη. Απευθύνεται σε μερικά από τα γλυπτά-ορόσημά της. Καθένα γίνεται μέρος της αφήγησης... "Rodin", "La Valse", "Shakuntala", "La petite châtelaine", "The Gossips", όπως και το αυτοβιογραφικής διάστασης "L'age mûr", καθώς  η καλλιτέχνιδα πραγματεύεται το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου, τα γηρατειά και το θάνατο...

Ο επίλογος βασίζεται στην ξεθωριασμένη φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1929 στο Montdevergues Asylum,  όταν την Καμίλ επισκέφτηκε η φίλη, συμμαθήτρια και συγκάτοικός της, Τζέσι Λίπσκομπ...

 Καμίλ Κλοντέλ και Τζέσι Λίπσκομπ το 1929
στο Montdevergues Asylum
(pinterest)

Το ποιητικό κείμενο είναι του Gene Scheer, βασισμένο σε εφημερίδες και επιστολές της Κλοντέλ.

Ο συνθέτης προσεγγίζει με σεβασμό και τοποθετεί το έργο της Κλοντέλ σε επίπεδο αντάξιό της, αποτίοντας φόρο τιμής στη μοναδική ιδιοφυία της. Ο κύκλος μουσικά ακολουθεί έντονη, ρυθμική χορευτική αίσθηση καθ' όλη τη διάρκεια των τραγουδιών.
O συνθέτης επιδέξια μετακινείται από τον ακραίο λυρισμό στο έντονο δράμα, κοσμώντας το κείμενο με σπαρακτικά μελίσματα, απ' όπου ξεπηδούν πρωτόγονοι θρήνοι, πλάνες κι αλλόκοτες ψευδαισθήσεις. Ακρόαμα μυστηριακό και άκρως ποιητικό με μοτίβα που μετουσιώνουν στη δίνη τους το πάθος της τέχνης της Καμίλ. 
Εμφανής είναι κι η επιρροή από τον Ντεμπισί και το "Κουαρτέτο Εγχόρδων σε σολ ελ" του Κλωντ Ντεμπισί...

Camille Claudel: "La Valse"

Μην ξεχνάμε ότι ο γάλλος συνθέτης υπήρξε στενός φίλος της γλύπτριας, είχε συχνά εκφράσει το θαυμασμό του για τα έργα της, η Καμίλ άκουγε εκστασιασμένη τον Κλωντ να παίζει πιάνο για κείνη, ενώ ο συνθέτης κρατούσε αντίγραφο του γλυπτού της "La Valse", τοποθετημένο πάνω στο πιάνο του... (Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά σε παλαιότερο άρθρο μου, εδώ).

Τα μέρη:

Πρελούδιο: Awakening

1. Rodin

2. La Valse

3. Shakuntala

4. La petite châtelaine

5. The Gossips

6. L'age mûr

7. Επίλογος: "Η επίσκεψη της Jessie Lipscomb στο Montdevergues Asylum"

Jake Heggie: "Camille Claudel: Into the fire"

(Joyce DiDonato - Alexander String Quartet) 

Για τη σπουδαία γλύπτρια, Καμίλ Κλοντέλ υπάρχουν πολλά άρθρα στο μπλογκ. Περιηγηθείτε!

Ο Μπερνίνι, ο Μασκάνι και η "Έκσταση της Αγίας Τερέζας"...

Gian Lorenzo Bernini: "Ecstasy of Saint Theresa"

Από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι η Τερέζα Ντι Σέπεδα και Άουμαδα, γνωστή ως Τερέζα της Άβιλα, καθώς η μοναχή και θρησκευτική συγγραφέας γεννήθηκε κι έζησε στην Άβιλα της Ισπανίας.

Η Τερέζα ίδρυσε πολλά μοναστήρια και είναι μία από τις ελάχιστες γυναίκες που απέκτησαν τον τίτλο του "Διδάκτορα της Εκκλησίας". Πρόκειται για σπουδαία πνευματική προσωπικότητα που ασχολήθηκε με το διαλογισμό μέσω του οποίου πιστευόταν ότι μεταφερόταν σε άλλους τόπους, ενώ συχνά αναφέρονται στο βίο της φαινόμενα έκστασης...
Αναπαύθηκε εν ειρήνη στις 15 Οκτωβρίου 1582, ημερομηνία που η Δυτική Εκκλησία καθιέρωσε τον εορτασμό της Αγίας.

"Είδα στα χέρια του Aρχαγγέλου ένα μακρύ χρυσό δόρυ, και στην άκρη του μια πυρωμένη αιχμή. Μ' αυτό με διαπέρασε ως τα σωθικά μου.
 Όταν το τράβηξε έξω με άφησε να φλέγομαι με μια μεγάλη αγάπη προς τον Θεό.
Ο πόνος ήταν τόσο δυνατός, που μ' έκανε να βογγώ, και η γλύκα του τόσο κατακλυσμική,
που δεν επιθυμούσα ν' απελευθερωθώ..."

Αυτά αναφέρει στο βιβλίο της "Η ζωή της Αγίας Τερέζα του Ιησού" (μια συλλογή αυτοβιογραφικών σημειώσεων και προσωπικών προβληματισμών για την πίστη και τα οράματά της), η Αγία Τερέζα της Άβιλα, περιγράφοντας το όραμα που βίωσε, μια μορφή εκστασιασμού μέσα σε θολό σύννεφο καθιστώντας τη μάρτυρα της θεϊκής εμφάνισης...

Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι

Από το όραμα αυτό εμπνεύστηκε ο σπουδαίος ιταλός γλύπτης, Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι ένα από τα αριστουργήματα της γλυπτικής του ύστερου μπαρόκ που τιτλοφορείται: "Η Έκσταση της Αγίας Τερέζας".

Ο γλύπτης με σχεδόν θεατρικά εφέ και με μοναδική μαεστρία φυσικότητας σμιλεύει πάνω σε λευκό μάρμαρο τον Αρχάγγελο που διαπερνά με το χρυσό βέλος του την Αγία Τερέζα.
Η γυναίκα απεικονίζεται σε κατάσταση λιποθυμίας , απορροφημένη από ισχυρή κατάπληξη... Μια απεικόνιση με προεκτάσεις μυστικιστικές, που την εμφανίζει να κυριαρχείται από πρωτόγνωρη έκσταση πνευματικής μεταρσίωσης, όπου το πνεύμα αποχωρισμένο πλήρως από τον κόσμο των αισθήσεων καταφέρνει να προσεγγίσει και ταυτιστεί με το θείο.

Το Άγιο Πνεύμα λούζει τη σκηνή με το Φως του, που αναβλύζει από τον ουρανό, με τον τρανό και ιδιοφυή Μπερνίνι να πετυχαίνει τη λεπτομέρεια με τις μπρούτζινες ακτίνες πάνω από τις δυο μορφές μέσα από τις οποίες περνά το φυσικό φως και διαθλάται σε όλο το γλυπτικό σύμπλεγμα.

*****

Η ΜΟΥΣΙΚΗ έμπνευση:

To 1923 o Πιέτρο Mασκάνι εντυπωσιασμένος στη θέα του γλυπτού του Μπερνίνι στο υπερυψωμένο αίθριο της εκκλησίας της Σάντα Μαρία ντε λα Βιτόρια στη Ρώμη εμπνέεται το σύντομης διάρκειας συμφωνικό του ποίημα: "Visione lyrica - Λυρικό όραμα", γνωστό και με τον υπότιτλο: "Guardando la Santa Teresa del Bernini - Κοιτάζοντας την Αγία Τερέζα του Μπερνίνι" και δομημένο σύμφωνα με τα αντίστοιχου μουσικού είδους έργα των Φραντς Λιστ και Ρίχαρντ Στράους.

Ο Μασκάνι στηριζόμενος στην άποψη πολλών που παραλλήλισαν την κατάσταση έκστασης της Τερέζας με την εμπειρία της ερωτικής πράξης, επιδιώκει μέσω των μοτίβων και του συνδυασμού οργάνων να συλλάβει όχι μόνο την πνευματική έκσταση αλλά και την αισθησιακή παρουσίαση της γυναίκας, καθώς τα μισόκλειστα μάτια, το προς τα πίσω γερμένο κεφάλι και το ανοιχτό στόμα της μαρτυρούν ότι οι σκέψεις της δεν είναι στα εγκόσμια.

Η μουσική ξεκινά με μια ήσυχη, λυρικής διάθεσης εισαγωγή που εκφράζει την οργασμική γλυκύτητα, ώσπου την εμφάνιση των όμποε και κόρνου σε ένα ξετύλιγμα σχεδόν Βαγκνερικής φύσης, όπου η δυναμική διατηρεί τα πρωτεία προκειμένου να εναρμονισθεί με το ειδικό, τελετουργικό βάρος της σκηνής... Τα μοτίβα και οι αρμονίες καθίστανται οι μόνοι φορείς απόδοσης της σκηνής, εμβαθύνοντας σε νοήματα που οι ανθρώπινες ερμηνείες αδυνατούν να εκφράσουν.
Είναι η στιγμή όπου το θείο εισέρχεται στο γήινο σώμα. Τα πνευστά δηλώνουν τη συγχώνευση αισθησιακής και πνευματικής απόλαυσης. Το μουσικό θέμα της "έκστασης" υπογραμμίζει το σημείο επαφής μεταξύ γης και ουρανού, μεταξύ ύλης και πνεύματος.
Το έργο φτάνει στο αποκορύφωμά του με τα σόλι των τοξοτών και επαναλαμβανόμενες, βαριές συγχορδίες από τα κοντραμπάσα, που ολοκληρώνουν τη σύνθεση σε μιαν ατμόσφαιρα λυτρωτική.

Πιέτρο Μασκάνι

Ο Μασκάνι -όπως και ο Μπερνίνι- με εντυπωσιακή καλλιτεχνική φαντασία τολμά να αυξήσει σχεδόν παραβατικά την αισθησιακή φόρτιση του επεισοδίου. Με τον ήχο, τις αρμονίες και τα μελωδικά θέματα μεταμορφώνει την εμφάνιση του αγίου με το μουσικό αποτέλεσμα να πετυχαίνει την απόλυτη περιγραφή παθιασμένης και υπερβολικά φιλήδονης εικόνας.
Σε μια άλλη ανάγνωση, η τελική διαπίστωση περί της ευτυχίας της ψυχής που αγαπά και ανατάσσεται, οδηγεί στην καταληκτική, ήπια και σχεδόν εξαϋλωμένη συγχορδία...


Πρόκειται για ένα εξαίρετο δείγμα -αν και σύντομο- της μουσικής σκέψης του Πιέτρο Mασκάνι στην πορεία της συνθετικής του σταδιοδρομίας, μακριά από το βεριστικό ύφος με το οποίο είναι περισσότερο γνωστός στο μουσικόφιλο κοινό, και αξίζει την προσοχή μας.

Μascagni: "Visione lyrica - Guardando la Santa Teresa del Bernini":

Kαι η πιανιστική εκδοχή του έργου:

Ζαν Κοκτώ: "Η Ανθρώπινη Φωνή"

 

"Cocteau's portrait", Modigliani

 "Ένας διαβολικός ακροβάτης της τέχνης". Έτσι χαρακτήρισε ο Μάνος Χατζιδάκις τον Ζαν Κοκτώ, τη μνήμη του οποίου τιμάμε σήμερα.

Ο Γάλλος ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, ζωγράφος και σκηνοθέτης υπήρξε  πνεύμα σπινθηροβόλο, μια πολυσχιδής προσωπικότητα της γαλλικής πρωτοπορίας.
Τα έργα του πρωτότυπης σύλληψης, μεταφυσικών προεκτάσεων και  φιλοσοφικών αποχρώσεων συνομιλούν με τις αγωνίες, τα ερωτήματα του σύγχρονου ανθρώπου, τους φόβους και τη λαχτάρα λύτρωσης από τα πάθη και τους εθισμούς του.

pinterest

"Εμπρός, εμπρός, εμπρός.. Μα όχι κυρία μου, είμαστε πολλοί στη γραμμή, κλείστε...
Εμπρός... Εμπρός... Κλείστε εσείς... Εμπρός... Μα όχι, δεν είναι του γιατρού Σμιτ... Μηδέν 8, όχι μηδέν 7... εμπρός!..[...]
Α! επιτέλους... είσαι εσύ... ναι... ναι... πολύ καθαρά... εμπρός... ναι... Ήταν σωστό μαρτύριο να σ' ακούω μέσα απ' όλες αυτές τις φωνές... Ναι... ναι... όχι... Τι σύμπτωση!... Γύρισα πριν δέκα λεπτά,... Με είχες ξαναπάρει;... α... όχι... όχι..[..]
Εμπρός!... Εμπρός!... Τώρα;... Κι όμως, μιλάω πολύ δυνατά... Τώρα μ' ακούς;... Λέω: μ' ακούς;... είναι αστείο, γιατί εγώ σ' ακούω σαν να είσαι πλάι μου... Εμπρός!... εμπρός!... εμπρός!... Ωραία! τώρα δε σ' ακούω εγώ!... Ναι, αλλά πολύ μακρυά, πολύ μακριά... Εσύ μ' ακούς; Ο καθένας με τη σειρά του. Όχι, μην κλείσεις!... Εμπρός!... Α! Σ' ακούω. Σ' ακούω πολύ καλά. Ναι, ήταν πολύ δυσάρεστο. Νομίζεις πως πέθανες, ξαφνικά. Ακούς και δε σ' ακούνε...[...]
 Εμπρός. Εσύ είσαι, Ζοζέφ;... Εγώ είμαι, η κυρία... Μιλούσαμε με τον κύριο και μας διέκοψαν... Δεν είναι εκεί;... Ναι... ναι... Δεν θα γυρίσει απόψε;... Σωστά, είμαι ανόητη! Μου τηλεφωνούσε από ένα εστιατόριο, μας έκοψαν, κι εγώ πήρα τον αριθμό του...[...]
Αγάπη μου...αγάπη μου, είχες πει πως θα μου τηλεφωνούσες για τελευταία φορά, και φοβόμουνα πως δε θα μ' αφήσεις να σου μιλήσω...[...] Είχα ορκιστεί να μη σε τρομάξω, να σ' αφήσω να φύγεις ήσυχος, να σου πω καλή αντάμωση σαν νά' ταν να ξαναϊδωθούμε αύριο... Ναι, ναι! ανόητο!... Το πιο σκληρό είναι όταν πρέπει να κλείσεις το τηλέφωνο, να γίνει σκοτάδι... [...]
Γλυκειά μου αγάπη μου. Είμαι γενναία. Εμπρός! Κλείσε! Κλείσε γρήγορα! Κλείσε! Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ, σ' αγαπώ, σ' αγαπώ, σ' αγαπώ..."

(Ζαν Κοκτώ: "Η Ανθρώπινη Φωνή", πηγή: scribd)

"Cocteau's portrait", Federico de Madrazo y Ochoa

Το 1930 ο Ζαν Κοκτώ γράφει το εμβληματικό μονόπρακτό του: "Ανθρώπινη Φωνή". Πρωταγωνιστούν μια γυναίκα και ένα τηλέφωνο. Ο προφητικός Κοκτώ διερευνά την ανθρώπινη ανάγκη για επαφή. Συλλαμβάνει  τη σχέση μας με μια μηχανή... Η πρωταγωνίστρια μιλά στο τηλέφωνο στον πρώην αγαπημένο της που την έχει εγκαταλείψει και πρόκειται να παντρευτεί κάποια άλλη. Αυτό την έχει βυθίσει σε απελπισία και απόγνωση.   
Ο ευφυής και ευρηματικότατος Κοκτώ αξιοποιεί ως μέσο την τηλεφωνική συσκευή ώστε να εξερευνήσει συναισθήματα, απόψεις, αλλά και το μυστήριο που κρύβεται πίσω από την ανθρώπινη ανάγκη για επικοινωνία.  
Πιστεύοντας στην εκφραστικότητα του καλλιτέχνη, δίνει στην ερμηνεύτρια την ευκαιρία να ξεδιπλώσει το πλήρες φάσμα του ταλέντου της, καθώς ο ρόλος απαιτεί να μιλά ακατάπαυστα καθόλη τη διάρκεια του έργου, η σύλληψη του οποίου ενώ είναι παραπλανητικά απλή, έχει στιγμές υπέρτατης έντασης και συναισθηματικής φόρτισης. 

Η "Ανθρώπινη φωνή" του Ζαν Κοκτώ ενέπνευσαν τη σπουδαία ταινία του Ρομπέρτο Ροσελίνι με την καθηλωτική Άννα Μανιάνι στο ρόλο, αλλά και δυο εξίσου εξαιρετικά μουσικά έργα:

Ι. Την όπερα του Φρανσίς Πουλένκ: "La voix humaine"
και
ΙΙ. την όπερα μπούφα του Τζιαν Κάρλο Μενότι: "The telephone".

Ι. Φρανσίς Πουλένκ: "La voix humaine":

Πουλένκ και Κοκτώ
(pinterest)

Μετά από σαράντα χρόνια φιλίας με τον Ζαν Κοκτώ, ο Φρανσίς Πουλένκ συνέθεσε το 1958 τη μονόπρακτη αυτή "λυρική τραγωδία" πάνω στον ομώνυμο θεατρικό μονόλογο που έγραψε ο συγγραφέας το 1930. Κίνητρο και για τους δύο δημιουργούς υπήρξε το τέλος μιας επώδυνης ερωτικής σχέσης.

Αρχικά, ο εκδότης του είχε προτείνει στον Πουλένκ να συνθέσει τον μονόλογο για τη Μαρία Κάλλας, η οποία την εποχή εκείνη βρισκόταν στο απόγειο της δόξας της. Ωστόσο, ο συνθέτης επέλεξε να συνεργαστεί με τη Γαλλίδα υψίφωνο Ντενίζ Ντυβάλ, της οποίας τη θυελλώδη ερωτική ζωή γνώριζε και η οποία μόλις πρόσφατα είχε ερμηνεύσει την Μπλανς στην όπερά του "Διάλογοι Καρμηλιτισσών", που είχε παρουσιαστεί με επιτυχία στη Σκάλα του Μιλάνου το 1957.

Η "Ανθρώπινη φωνή" έκανε πρεμιέρα στο Παρίσι το 1959, υπό τη διεύθυνση του Ζωρζ Πρετρ. Ο Ζαν Κοκτώ εκτός από το λιμπρέτο υπέγραψε τη σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης.

Francis Poulenc: "La voix humaine":

Gian Carlo Menotti

ΙΙ. Στο είδος της κωμικής όπερας αναθέτει την υλοποίηση της μουσικής του έμπνευσης ο ιταλός Gian Carlo Menotti(συμμαθητής των Λ. Μπερνστάιν και Σ. Μπάρμπερ). Πρόκειται για μονόπρακτο σε αγγλικό λιμπρέτο που έγραψε ο ίδιος ο συνθέτης και παρουσιάστηκε το 1947 στη Νέα Υόρκη.

Πραγματεύεται τον όλεθρο στην ανθρώπινη επικοινωνία που κυριαρχεί στη σύγχρονη εποχή. Το τηλέφωνο συχνά απαιτεί τόσο πολύ την προσοχή μας που μπορεί να καταλήξουμε να αγνοούμε γι'αυτό τους αγαπημένους μας…
Δυο είναι οι πρωταγωνιστές. Ο άντρας αποφασίζει να κάνει πρόταση γάμου στη γυναίκα πριν αναχωρήσει για επαγγελματικό ταξίδι. Όμως εκείνη είναι για ώρες απασχολημένη μιλώντας στο τηλέφωνο. Αποφασίζει να φύγει χωρίς να ζητήσει το χέρι της. Τελικά και μετά από αρκετά ευτράπελα επεισόδια η πρόταση γίνεται μέσω του μέσου που εμπόδιζε την πρόταση, το τηλέφωνο. Μετά τη συναίνεση της γυναίκας, το ζευγάρι έχει ένα ρομαντικό διάλογο μέσω...τηλεφωνικής σύνδεσης .

Ο Μενότι δημιούργησε μια "ελαφριά" σύνθεση στην παράδοση της όπερας μπούφα, ο κεντρικός γυναικείος ρόλος της οποίας έγινε τεράστια επιτυχία με την πρώτη της ερμηνεύτρια, Marilyn Cotlow.

Για όσους δεν γνωρίζουν καλά το συνθέτη, ας τονίσουμε πως από πολλούς έχει χαρακτηριστεί "σύγχρονος Βάγκνερ", καθώς όπως και ο Ρίχαρντ -εκτός από τη μουσική- έγραφε και το λιμπρέτο για όλες τις όπερές του.

Η μουσική γλώσσα του Mενότι είναι εκλεκτική, συνδυασμός επιρροών από Πουτσίνι, Ντεμπισί και Στραβίνσκι με τα διαφορετικά στυλ να συνυπάρχουν ευχάριστα στην παρτιτούρα, που ξεδιπλώνεται εύγλωττη και με εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως είναι αναμενόμενο από έναν θεατράνθρωπο, μάστορα στο είδος της φωνής. Πολύχρωμη, πνευματώδης αξιοποιεί τις ιδεες από το κείμενο του Κοκτώ και με πικάντικο χιούμορ η σύνθεση υπενθυμίζει ότι οι ξεχασμένες χαρές βρίσκονται στον πραγματικό κόσμο γύρω μας κι όχι σε ένα "ακουστικό"...

Η όπερα φέρει συχνά και τον υπότιτλο: "L’amour à trois-Αγάπη στα τρία".

Gian Carlo Menotti:"The telephone"
(στο ρόλο της εθισμένης γυναίκας η Marilyn Cotlow)

Παλαιότερο κείμενο για τον Κοκτώ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Ο Φραγκίσκος, ο Μεσιάν και ο Άγγελος του Φρα Αντζέλικο...

 

"Ένας Άγγελος-μουσικός εμφανίζεται στον Άγιο Φραγκίσκο",  Francesco Ribalta
(Μουσείο Πράδο)

"Ο Φραγκίσκος είναι ένας από τούς πιο αγνούς μαθητές του Χριστού,
που έζησε καθαρά  χωρίς να ξεκλίνει καθόλου από το δρόμο, που  χάραξε ο Κύριος,
αποδεικνύοντας πως η χαρά του Θεού έρχεται με την απλότητα της διάνοιας", 

έγραψε χαρακτηριστικά ο Φώτης Κόντογλου για τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, που η Εκκλησία τιμά την 4η Οκτωβρίου.

Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης  έχει παιδική σε αγνότητα καρδιά, που πάλλεται και που δονείται από το πρότυπο του Χριστού, που φωτίζεται από το έκπαγλο φως του λόγου και της  στάσης του Κυρίου απέναντι στον άνθρωπο.

Η αλήθεια του Αγίου σμίγει με τη σοφία της παράδοσης και πλάθει πλήθος θρύλων που τον αφορούν. 

Ολιβιέ Μεσιάν

Από τους θρύλους, αλλά και τη ζωή και τις πράξεις του εμπνεύστηκαν καλλιτέχνες από κάθε χώρο, λογοτεχνικό, εικαστικό, μουσικό. 

Ανάμεσά τους και ο γάλλος συνθέτης, Ολιβιέ Μεσιάν, που στο διάστημα 1975-1983 συνέθεσε την τρίπρακτη  όπερά του: "Saint Francois D'Assise", στην οποία υπέγραψε και το λιμπρέτο.

Για την πλοκή και το κείμενο της όπερας, ο Μεσιάν συμβουλεύτηκε αποσπάσματα από τη Βίβλο, κείμενα Φραγκισκανών μοναχών, θεολόγων και φιλοσόφων, όπως και τα "Μικρά Άνθη", ένα μεσαιωνικό συναξάρι που ιστορεί το βίο του Αγίου και συγχρόνως ένα από τα πρώτα μνημεία της ιταλικής λογοτεχνίας.

Η όπερα θεωρείται το magnus opus του συνθέτη ο οποίος κινούμενος στην ιδέα του Βαγκνερικού λάιτ-μοτίφ αντικατοπτρίζει την ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση των χαρακτήρων μέσω της χρήσης μοτίβων, εμπνευσμένα από τα κελαηδίσματα των πουλιών .
Γι' αυτό, ταξίδεψε στην Ιταλία προκειμένου να καταγράψει το κελάηδισμά τους.

Εκτός από την Ασίζη, όπου στη Βασιλική του Αγίου Φραγκίσκου μελέτησε τις σχετικές τοιχογραφίες του Τζιότο, ταξίδεψε και στη Φλωρεντία όπου επισκέφτηκε το μοναστήρι του Αγίου Μάρκου.

Fra Angelico: "Ευαγγελισμός", San Marco, Φλωρεντία

Εκεί εντυπωσιάστηκε από το αριστουργηματικό εικαστικό του "Ευαγγελισμού της Θεοτόκου" του δομινικανού μοναχού και ζωγράφου της Αναγέννησης, Φρα Αντζέλικο, γνωστού ως "il Beato Angelico-ο Ευλογημένος Αντζέλικο", που βλέπετε στην παραπάνω εικόνα.

Εκστασιάστηκε από τον τρόπο που ο καλλιτέχνης παριστά και σκιαγραφεί τις φιγούρες της Θεοτόκου και του Αγγέλου. Ιδιαίτερα δε, από τη χρωματική παλέτα του μανδύα του Αρχάγγελου Γαβριήλ, εμπνεύστηκε τη φορεσιά του Αγγέλου στην όπερα του "Saint Francois D'Assise":

Εξώφυλλο του δίσκου με την σοπράνο Christiane Eda-Pierre στο ρόλο του Αγγέλου,
έμπνευση από το εικαστικό του Φρα Αντζέλικο

Έτσι, στην πρεμιέρα της το 1983, που έλαβε χώρα στην Όπερα του Παρισιού υπό την μπαγκέτα του Σέιτζι Οζάβα, η υψίφωνος Christiane Eda-Pierre που ερμήνευσε το ρόλο του Αγγέλου, ενδυματολογικά ακολούθησε τον ιδιαίτερο ροδοπορφυρό χρωματισμό του χιτώνα του Αγγέλου του Φρα Αντζέλικο, που μοιάζει με ώριμο ροδάκινο.

Όπως αναφέραμε, η αγάπη του Μεσιάν για τα πουλιά είναι εμφανής στην όπερα. Ηχογράφησε πολλές φωνές ειδών της περιοχής, μεταγράφοντάς τες αργότερα σε μελωδίες για χρήση ως μουσικά θέματα που συνδέονται με συγκεκριμένους χαρακτήρες.
Έτσι, για τον Άγγελο υιοθέτησε ένα γλυκόλαλο πτηνό(είδος μικρής τσίχλας) με το όνομα: "Gerygone=γεννημένο από ήχο".

Το απλό μοτίβο της σηματοδοτεί κάθε είσοδο και έξοδο του Αγγέλου. Ο συνθέτης αναθέτει το θέμα στο πίκολο που παίζει στακάτο, ενώ ηχητικές νύξεις από μεταλλόφωνο και ξυλόφωνο το συνοδεύουν.  

Πράξη ΙΙ. Σκηνή 5: "Ο Άγγελος-Μουσικός"

"Ένας Άγγελος-μουσικός εμφανίζεται στον Άγιο Φραγκίσκο",  Guercino
(Πινακοθήκη Δρέσδης)

Η πέμπτη σκηνή της Δεύτερης Πράξης ανοίγει με τον Άγιο Φραγκίσκο  να δοξάζει τον Κύριο για τα θαυμαστά του δημιουργήματα, τον ήλιο, το φεγγάρι και τ' αστέρια. Προσεύχεται για την ευδαιμονία του Παραδείσου, όταν εμφανίζεται ο Άγγελος εξ ουρανού κρατώντας ένα μουσικό όργανο. Ο Άγιος δεν αντιλαμβάνεται την παρουσία του και ένα πουλί είναι εκείνο που τού ανακοινώνει την άφιξή του. Ο Άγγελος με το ροδί χιτώνα αρχίζει να  εκτελεί μια αιθέρια, ανακουφιστική μελωδία  σε αργό ρυθμό για να δηλώσει τη δύναμη και την ιερότητα της μουσικής. Ακολουθούν μοτίβα με συνεχόμενα glissandi, ο ήχος των οποίων αντηχεί στο δάσος, καθώς πέφτει η νύχτα. Η κατανυκτική, αγαλλιαστική μουσική προκαλεί άπλετη ψυχική ευφορία στον Άγιο, πρόγευση της ευδαιμονίας στο Βασίλειο των Ουρανών...Τα συναισθήματα είναι τόσης έντασης που ο Φραγκίσκος λιποθυμά...Ο Άγγελος εξαφανίζεται και τον Φραγκίσκο βρίσκουν αναίσθητο οι μοναχοί. Όταν συνέρχεται, εκστασιασμένος τούς αφηγείται το όραμα με τον Άγγελο και την "ουράνια μουσική"...

Ο ρόλος του Αγγέλου είναι εξόχως δεξιοτεχνικός, απαιτεί από τον ερμηνευτή να "πετά στα άυλα ύψη του καθαρού ήχου, ώστε να επιτύχει την αγνότητα του τραγουδιού του", επεσήμανε ο Μεσιάν... 
Όλο γλυκύτητα η μελωδία, αντικατοπτρίζει πλήρως το κείμενο... Ο χρωματισμός οργάνων και φωνής σύμφωνα με την ένδειξη της παρτιτούρας και η δυναμική σκίασης οδηγούν στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

 

Messiaen: "Saint Francois D'Assise, Act II"

Μπορείτε να απολαύσετε τη σκηνή με τον Άγγελο από το 34:43: 

.

Κλεμάν Μαρό, ένας σπουδαίος ποιητής της Αναγέννησης...

O γάλλος ποιητής, Cleman Marot

Υπήρξε ιστοριογράφος του γάλλου βασιλιά Φραγκίσκου Α΄ και ο πλέον αντιπροσωπευτικός ποιητής της εποχής του στη Γαλλία.
Ο Κλεμάν Μαρό πέρασε στην αιωνιότητα στις 12 Σεπτεμβρίου 1544 σε ηλικία 48 χρονών και διακρίθηκε για το γλαφυρό, προσωπικό στυλ της ποίησής του την εποχή της Μεγάλης Ρητορικής (La Grande Rhetorique). Τα ποιήματα του μεγάλου αναγεννησιακού ποιητή χαρακτηρίζονται από έντονο λυρισμό και θρησκευτικότητα, εκλεπτυσμένο ύφος και ανάλαφρο πνεύμα. 

Η ποιητική του έκφραση ξεχωρίζει για τη χάρη και την κομψότητα, ενώ συχνά αντλεί θέματα από τη μυθολογία, τον έρωτα και τη μεσαιωνική κοινωνία. Έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να καυτηριάζει τα τεκταινόμενα, τόσο που κατηγορήθηκε ως αιρετικός για τη σάτιρα που άσκησε στον κλήρο, πράγμα που τον οδήγησε επανειλημμένως στη φυλακή. Προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις, κατέφυγε στην Ιταλία και κάτω από την ιταλική επίδραση έγραψε τα περίφημα "Epigrammes" του.


Oι περισσότεροι μουσικόφιλοι τον γνωρίζουμε από τον γάλλο Μωρίς Ραβέλ που η αγάπη του για τους δημιουργούς της αναγέννησης και του μπαρόκ τον έφερε κοντά στο έργο του Κλεμάν Μαρό και τα Επιγράμματά του, από τα οποία επέλεξε να μελοποιήσει δύο: "Deux Épigrammes de Clément Marot". 

Λάτρης της παλαιάς μουσικής, αλλά και της ποίησης ο Ραβέλ, ανήσυχος και ευαίσθητος αρχιτέκτονας της καθαρής φόρμας, καταπιάστηκε με θαυμαστή επιτυχία και με τη φωνητική μουσική δωματίου, ανάμεσά τους και τα δυο ποιήματα του Μαρό με τίτλο:

Ι: "Στην Άννα, που μου πέταξε χιόνι-D’Anne qui me jeta de la neige"

"Η Άννα -καθώς παίζαμε- μου πέταξε χιόνι,

κι ευθύς σκέφτηκα την ψυχρότητά του

όμως αυτό που ένιωσα ήταν φωτιά,

γιατί φούντωσα ξαφνικά.

Αφού η φωτιά κρύβεται στο χιόνι,

πού θα βρω θέση

που δεν θα καώ; "

ΙΙ: "Στην Άννα καθώς παίζει σπινέτο-D’Anne jouant de l’espinette"

"Κοιτάζοντας τη μελαχρινή μου δεσποσύνη,

-νέα, όμορφη, απ' τους θεούς σταλμένη-

όταν η φωνή της, τα δάχτυλά της με το σπινέτο

βγάζουν το γλυκό μελωδικό τους ήχο,

τ' αυτιά και τα μάτια μου γνωρίζουν μεγαλύτερη ευδαιμονία

κι απ' τους αγίους στην αθάνατη δόξα τους!

Και γίνομαι όσο εκείνοι ένδοξος,

τη στιγμή που νιώθω ότι έστω και λίγο μ' αγαπάει"

Vermeer: "Νεαρή γυναίκα παίζει σπινέτο"

Οι κριτικοί αποφάνθηκαν ότι οι δύο μελωδίες χαρακτηρίζονται από "ελαφρώς ξεθωριασμένη επισημότητα και ρομαντισμό παλαιάς εποχής και σκιαγραφούν το πομπώδες μεγαλείο της αναγεννησιακής αυλής".


Εντυπωσιάζει το γεγονός πως η δεύτερη σύνθεση "Στην Άννα καθώς παίζει σπινέτο" παραλληλίστηκε με το θαυμάσιο εικαστικό του Βερμέερ: "Γυναίκα που παίζει σπινέτο", καθώς εικαστική και μουσική έκφραση σχεδόν ταυτίζονται όταν με το γεμάτο μυστήριο βλέμμα της η "νέα, όμορφη, απ' τους θεούς σταλμένη γυναίκα" κοιτάζει κατάματα τον θεατή που παρατηρεί εκστασιασμένος τα ευλύγιστα δάχτυλά της να κινούνται στο κλαβιέ, "ακούγοντας" τον απαλό, γλυκό, μελωδικό ήχο που προξενεί...

Ψυχή και πάθος, πολυποίκιλα χρώματα, πλούσιες αρμονίες ακριβώς όπως αποτυπώνονται στην εκστατική τέχνη του φλαμανδού ζωγράφου.

Πρόκειται για θελκτικότατη πιανιστική σύνθεση με φωνή, αφιερωμένη στον τραγουδιστή που την πρωτοερμήνευσε Lucien Hardy-Thé. Η παρουσίαση έγινε το 1900 στη Salle Erard του Παρισιού με τον συνθέτη να συνοδεύει στο πιάνο.

Ravel: "Deux Épigrammes de Clément Marot"
Eρμηνεύει ο Gérard Souzay

Ως ο δημοφιλέστερος ποιητής του 16ου αι., φυσικό ήταν τα ποιήματα του Κλεμάν Μαρό να μελοποιηθούν κι από συγχρόνους του μουσουργούς, ανάμεσά τους και ο σπουδαίος γάλλος Claudin de Sermisy, που μαζί με τον Κλεμάν Ζανεκέν αποτέλεσαν το κορυφαίο δίδυμο των γαλλικών σανσόνς της εποχής τους.

"Συναυλία Γυναικών",
Master of the Female Half-Lengths, 16ος αι.

Σε ένα εξαίσιο εικαστικό που εκτίθεται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, (έργο της γνωστής ομάδας καλλιτεχνών που κατά τη διάρκεια του 16ου αι. φιλοτέχνησαν γυναικείες μορφές, γνωστή ως Master of the Female Half-Lengths) απεικονίζεται ένα μουσικό τρίο γυναικών που εκτελούν η μια λαούτο, η άλλη φλάουτο και η τρίτη προφανώς τραγουδά. Στην παρτιτούρα που διαβάζουν, διακρίνουμε τη σύνθεση "Jouissance vous donneray" του αναγεννησιακού δημιουργού, Claudin de Sermisy σε ποίηση του Κλεμάν Μαρό.

"Χαρά θα σας δώσω, φίλε μου

και θα σάς οδηγήσω

όπου η καρδιά σας προσδοκά.

Ακόμα κι όταν πεθάνω

η ψυχή μου θα' χει κρατήσει

την ανάμνησή σας"

Αυτό το τραγούδι ήταν εξαιρετικά δημοφιλές τόσο ως τραγούδι όσο και ως χορός και μια παράδοση θέλει να γράφτηκε από τον Ερρίκο τον VIII  ως απόκριση στην Άννα Μπολέυν. 

Claudin de Sermisy / Cleman Marot: "Jouissance vous donneray":

Ντβόρζακ - Στράους: "Η Ζωή ενός Ήρωα"...

Η 8η του Σεπτέμβρη είναι μέρα που μοιράζονται δυο αγαπημένοι εκπρόσωποι της κλασικής μουσικής.

Αυτή τη φθινοπωρινή μέρα του 1841 είδε το φως της ζωής ο γιος ενός φτωχού Βοημού ξενοδόχου, ο κορυφαίος τσέχος συνθέτης, Αντονίν Ντβόρζακ.
Το έργο του, που συνδυάζει στοιχεία ρομαντισμού με το σλαβικό φολκλόρ, διαπνέεται από γνήσιο πατριωτισμό.


Την 8η Σεπτεμβρίου του 1949, επίσης, διάλεξε η μοίρα να περάσει στην αιωνιότητα ο κορυφαίος του ύστερου ρομαντισμού, Ρίχαρντ Στράους.
Μια πολυτάλαντη καλλιτεχνική προσωπικότητα, που παράλληλα με τις μουσικές σπουδές, μελέτησε Φιλοσοφία και Ιστορία Τέχνης, διακρίθηκε για την τολμηρή ενορχήστρωση και στη διεύθυνση ορχήστρας, με τους ειδικούς να αποδίδουν στον Στράους το χαρακτηρισμό: "ο μουσουργός με τη μαγική μπαγκέτα"...


Γενέθλια σήμερα για τον Αντονίν Ντβόρζακ και μνημόσυνο για τον Ρίχαρντ Στράους. 

Έτσι, τους αποτίουμε φόρο τιμής, ενώνοντάς τους σε μια πορεία με ομότιτλα συμφωνικά τους ποιήματα, γραμμένα την ίδια περίοδο και με κοινή -σε συναίσθημα- την έμπνευση.

Ο τίτλος: "Η Ζωή ενός ήρωα"

Ι. Το τελευταίο από τα πέντε συμφωνικά ποιήματα που συνέθεσε ο Ντβόρζακ αρχές φθινοπώρου του 1897 είναι το "Hero’s Song, op.111", ο αρχικός τίτλος του οποίου, όπως σημειώνει ο συνθέτης στη χειρόγραφη παρτιτούρα του ήταν: "A Hero's Life - Η Ζωή ενός ήρωα". 

Συμπτωματικά την ίδια ακριβώς περίοδο και ο Ρ. Στράους δούλευε μια σύνθεση παρόμοιου μουσικού είδους (συμφωνικό ποίημα) με τον ίδιο τίτλο: "Ein Heldenleben - Η Ζωή ενός ήρωα".

Ο Ντβόρζακ συνέθεσε το συμφωνικό ποίημα μέσα σε 3 μήνες κατά τη διάρκεια των διακοπών του στη γενέτειρά του, στο Πρίμπραμ. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα συμφωνικά ποιήματά του, ο τσέχος δημιουργός δεν βασίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο κείμενο ή ποίημα, γι'αυτό χρησιμοποιεί μια απλούστερη σε σύνθεση ορχήστρα με όργανα μέσω των οποίων επιθυμεί να απεικονίσει τα δύο αντίθετα συναισθήματα, που τον κατακλύζουν: απελπισία και ψυχική ανάταση.

Πολλοί εικάζουν ότι το έργο είναι αυτοβιογραφικό και το περιγράφουν ως "εκτόνωση απόγνωσης μα και ξέσπασμα χαράς και ενεργητικότητας". 

Η απελπισία ζωγραφίζεται στο μέρος του "Lacrimosa", όπου ξεχειλίζει θλιμμένα  και νοσταλγικά μοτίβα σε μορφή παραλλαγής σε Μπετοβενικό ύφος. Το δε "Πένθιμο εμβατήριο" παρουσιάζει επιρροές από Μάλερ. Το αρχικό, όλο ορμή "Αllegro con fuoco" και η θριαμβευτική coda, που εκφράζει τη λαχτάρα, τη νικηφόρα διάθεση και το θρίαμβο του ήρωα, από πολλούς παραλληλίστηκε με την πατριωτική μουσική του Έλγκαρ.

Οι αναλυτές εμμένουν στον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα της σύνθεσης, μετά τη δήλωση του ίδιου του Ντβόρζακ ότι αναφέρεται στον πνευματικό ήρωα, στον πολύπαθο καλλιτέχνη κάθε εποχής, με τις αγωνίες, τον πόνο, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, την παρηγοριά και την ελπίδα που τού παρέχεται μέσω της δημιουργίας ως την τελική νίκη της καλλιτεχνικής ιδέας! 
Ο τίτλος του έργου, δίνεται στα τσέχικα: "Píseň bohatýrská",  σλαβική έκφραση για τον καλλιτέχνη, τραγουδιστή-αφηγητή των ηρωικών επών, κάτι αντίστοιχο με τους δικούς μας μεθομηρικούς ραψωδούς.

 Dvorak: "Hero’s Song, op.111":

ΙΙ. Και το συμφωνικό ποίημα του Ρ. Στράους: "Η Ζωή ενός ήρωα, op.40", είναι επίσης έργο αυτοβιογραφικό στο οποίο πίσω από την ανωνυμία του πρωταγωνιστή του, ο συνθέτης αντιμάχεται τους κριτικούς της εποχής του, που τον βομβάρδιζαν με τις κακίες τους, μη μπορώντας να κατανοήσουν τη νεωτεριστική, μουσική του γλώσσα.

(genius.com)

Ο ήρωας του Στράους -όπως και στον Ντβόρζακ- είναι ο καλλιτέχνης, είναι ο πνευματικός άνθρωπος, ο αναζητητής της καλλιτεχνικής ιδέας, που μπορεί να δυσκολεύεται, όμως ελπίζει και πασχίζει…

Πρόκειται για μία κολοσσιαίας μουσικής αυτοπροσωπογραφία του συνθέτη και συνάμα ενός από τα πιο ενδιαφέροντα έργα του.

"Η ζωή ενός ήρωα"  αποτελείται από έξι μέρη, που εκτελούνται χωρίς διακοπή:

Τον "Ήρωα", τους "Αντιπάλους του Ήρωα", τη "Σύντροφο του ήρωα", τον "Ήρωα στο πεδίο της μάχης", "Τα έργα ειρήνης του ήρωα" και την "Τελείωση του ήρωα και την αναχώρησή του από τον κόσμο".

Πρόκειται για ευφάνταστο έργο, που χαρακτηρίζεται από έντονη θεατρικότητα και ευρηματική ενορχήστρωση... Γραμμένο την περίοδο 1897-8, σημείωσε από την πρώτη παρουσίασή του στη Φραγκφούρτη θριαμβευτική επιτυχία, ενθουσιάζοντας το κοινό παρά τις επιφυλάξεις των κριτικών.

R. Strauss: "Ein Heldenleben, op.40 - A hero's life"

(Karl Böhm)

Η Γέννηση της Οpera buffa με την "Υπηρέτρια κυρά"...

Ήταν 5 Σεπτεμβρίου 1733 στη Νάπολη, στο θέατρο του Αγίου Βαρθολομαίου όταν παρουσιάστηκε η δραματική όπερα του Τζοβάνι Μπατίστα Περγκολέζι: "Il prigioniero superbo-Ο υπέροχος αιχμάλωτος". Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων και με σκοπό την ψυχαγωγία των θεατών παίχτηκε το κωμικό του ιντερμέδιο: "Υπηρέτρια κυρά", που σε αντίθεση με την όπερα γνώρισε τεράστια επιτυχία και φήμη, ώστε από τότε ανεπίσημα η ημερομηνία παρουσίασής του να θεωρείται "Ημέρα γέννησης του είδους της κωμικής όπερας". Ένα έργο που γεφύρωσε το μπαρόκ με τον κλασικισμό.

 

Τζιοβάνι Μπατίστα Περγκολέζι

Θέμα της είναι οι προσπάθειες μιας νεαρής πονηρής υπηρέτριας να γίνει κυρία του αρχοντικού στο οποίο εργάζεται.

Είναι η γνωστότερη λυρική δημιουργία του ιταλού συνθέτη, πρότυπο της ιταλικής όπερα μπούφα, που πάντα ξεσηκώνει του θεατές με το απολαυστικό της σενάριο...

Mια δημιουργία σε δύο μέρη χωρίς ουβερτούρα, και τρεις ρόλους: ο κύριος του σπιτιού, η υπηρέτρια κι ένας (μη ομιλών ρόλος) υπηρέτης. Το έργο χαρακτηρίζεται για το μπρίο των χαρακτήρων του, την ανάλαφρη φρεσκάδα των μελωδιών του, τη γοητεία και τον αυθορμητισμό στην έκφραση.

Ο Περγκολέζι κατόρθωσε να εντυπωσιάσει, καθώς απεικόνισε μουσικά τον κόσμο της κατώτερης κοινωνικής τάξης με τον αυθορμητισμό και την απλότητά του, κάτι που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε παρουσιαστεί επί σκηνής, αφού συνηθιζόταν στις όπερες να πρωταγωνιστούν εκπρόσωποι της αριστοκρατίας, ήρωες και θεοί της μυθολογίας, ιστορικοί χαρακτήρες και ιππότες.

ΥΠΟΘΕΣΗ:

Ο Ουμπέρτο είναι ένα γεροντοπαλίκαρο εξοργισμένος με την ατίθαση και ανυπάκουη νεαρή υπηρέτριά του, Σερπίνα. Η δεσποινίδα έχει διαμορφώσει έναν αλαζονικό χαρακτήρα, καθώς ο Ουμπέρτο φρόντιζε τη μικρή υπηρέτρια, απ' όταν ήταν κοριτσάκι. Την αγκάλιασε σαν να ήταν κόρη του, την ανάθρεψε προσφέροντάς της στοργή και χάδι. Η έπαρσή της την έχει φέρει σε σημείο να ξεχνά τη θέση της και να θεωρεί πως εκείνη έχει το γενικό πρόσταγμα μέσα στο σπίτι. Στοχεύει δε, με τα νάζια και την πονηριά της να γίνει από υπηρέτρια, κυρία του αρχοντικού. 

Στο πρώτο μέρος του ιντερμέτζο ο Ουμπέρτο βρίσκεται στην κάμαρά του και περιμένει την υπηρέτρια να του φέρει το πρωινό του. Όμως, εις μάτην.

Σκίτσα κοστουμιών για την "Υπηρέτρια Κυρά"
libreriamarini

Εξοργισμένος ερμηνεύει μια δεξιοτεχνικότατη άρια με πολλά μελωδικά, σπινθηροβόλα σκαμπανεβάσματα, που προσδίδουν χαριτωμένη αύρα στο άκουσμα:

"Aspettare e non venire ... Sempre in contrasti"

"Περιμένοντας κάτι που δεν φτάνει ποτέ,

ξαπλωμένος στο κρεβάτι χωρίς να κοιμάσαι,

να κάνεις καλές πράξεις χωρίς ποτέ ν' ακούς ευχαριστώ,

Αυτά τα τρία, είναι σαν τον θάνατο!

Πόσο είναι για μένα, ντροπή να περιμένω τρεις ώρες

να μου φέρει τη σοκολάτα μου, ματαίως...

Ω ευλογημένη υπομονή! Τώρα όντως,

βλέπω ότι η ευγένειά μου προς αυτή τη γυναίκα

είναι η αιτία όλων των προβλημάτων μου...

Aπό την τηλεοπτική μεταφορά της κωμικής όπερας με τον βαρύτονο Furio Zanasi στο ρόλο του Ουμπέρτο.
Δίπλα του ως Σερπίνα η Sonya Yoncheva.

Διευθύνει ο Diego Fasolis:

 Serpina, Ντμίτρι Λεβίτζκι , 1773

Όμως η χαριτωμένη και γεμάτη αυτοπεποίθηση Σερπίνα δεν πτοείται με όσα τής καταλογίζει το αφεντικό της.
Τού επιτίθεται δηλώνοντάς του πως δεν ανέχεται επειδή ανήκει στο υπηρετικό προσωπικό ούτε να την προσβάλλουν, ούτε να την κακομεταχειρίζονται. Απαιτεί σεβασμό γιατί δεν έχει καμμιά διαφορά ως ύπαρξη με οποιαδήποτε κυρία του κόσμου του...

Με εμφανή την υψηλή αυτοεκτίμησή της, την τόλμη, το θράσος, αλλά και την τσαχπινιά της γυρίζει στον κύριό της και...

"Stizzoso, mio stizzoso"

"Θυμωμένο ανθρωπάκι μου!

Κάνεις τόση φασαρία για το τίποτα!

Και δεν σου κάνει, μα την αλήθεια,

καλό να εκνευρίζεσαι!

Σε προστάζω: Σςςς...

Σώπα και μη μιλάς. Σσσς...

επειδή η Σερπίνα έτσι το θέλει.

Νομίζω ότι καταλαβαίνεις,

γιατί με γνωρίζεις καλά...

Σςςς... Σώπα και μη μιλάς..."

Ακούμε την άρια της Σερπίνας από την Anna Moffo:

Μη μπορώντας να τα βγάλει πέρα μαζί της, ο μεσήλικας Ουμπέρτο σκαρφίζεται ένα σατανικό σχέδιο για να απαλλαγεί από την παρουσία της κοπέλας... Διατάζει τον υπηρέτη του, Βεσπόνε, να του βρει μία σύζυγο, προκειμένου η Σερπίνα να αναγκαστεί να εγκαταλείψει το σπίτι. Όμως, του κάκου...Η πανέξυπνη κοπέλα αντιλαμβάνεται το σχέδιο και πείθει τον Βεσπόνε να συνεργαστεί μαζί της, να ξεγελάσει τον κύριό της ώστε να παντρευτεί εκείνη.
Ανακοινώνει στον ανυποψίαστο Ουμπέρτο πως παντρεύεται και ως γαμπρός παρουσιάζει τον Βεσπόνε μεταμφιεσμένο. Ο Ουμπέρτο νιώθει τη ζήλεια να τού τρώει τα σωθικά, συνειδητοποιώντας το ερωτικό ενδιαφέρον του για τη Σερπίνα. Και καθώς ο γαμπρός απαιτεί υψηλή προίκα βρίσκει πρόφαση και τής ανακοινώνει πως θα την παντρευτεί ο ίδιος. πραγματοποιώντας έτσι το μεγάλο της όνειρο να γίνει η πραγματική κυρία του σπιτιού, που τόσα χρόνια υπηρετούσε...

Η σύντομη όπερα μπούφα ολοκληρώνεται με δυο εξαιρετικά σε μελωδική χάρη και εκφραστικότητα ντουέτα ανάμεσα στο ζευγάρι.

1. Το "Per te io ho nel core" ακούγεται όταν οι μάσκες πέφτουν. Παρατηρείστε πόσο ευρηματικά ο Περγκολέζι στήνει τη μελωδία πάνω σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα που προσομοιάζουν τους χτύπους της καρδιάς:

Σερπίνα:

Για σένα, έχω στην καρδιά μου να χτυπά

ένα μικρό σφυράκι αγάπης...

Αχ, νιώθεις το τι-πι-τι;

Ουμπέρτο:

Το νιώθω, είναι αλήθεια, ναι!

Εσύ, νιώθεις το τα-πα-τα;

Σερπίνα:

Αλήθεια, το νιώθω ήδη.

Ουμπέρτο:

Αλλά πώς έγινε αυτό;

Σερπίνα:

Δεν ξέρω.

Ουμπέρτο:

Ούτε εγώ.

"Per te io ho nel core", Anna Moffo - Paolo Montarsolo

2. Η όπερα μπούφα κλείνει με το "Contento tu sarai!". Eνα ντουέτο ιδιαίτερης χάρης, με τους δυο ήρωες να ομολογούν την αγάπη τους και τη λαχταρισμένη καρδιά τους που φτεροκοπά από ευτυχία. Μια σκηνή που διατυμπανίζει την ακτινοβόλα διάθεσή τους...

Σερπίνα: Θα είσαι ευτυχισμένος, να μ'αγαπάς; 

Ουμπέρτο: Ξέρω πως η καρδιά μου χαίρεται και σ'αγαπώ!

Σερπίνα: Πες μόνο την αλήθεια.

Ουμπέρτο: Μα, αυτή είν' η αλήθεια.

Σερπίνα: Θεέ μου, δεν το πιστεύω!

Ουμπέρτο: Μην με αμφισβητείς, διάολε!

Σερπίνα: Ω, ευγενικέ μου σύζυγε!

Ουμπέρτο: Γλυκιά μου, γυναικούλα!

Μαζί : Μόνο εσύ μου δίνεις χαρά...

"Contento tu sarai"

Furio Zanasi και Sonya Yoncheva στους ρόλους των Ουμπέρτο και Σερπίνα. αντίστοιχα.

Διευθύνει ο Diego Fasolis:

J. Haydn: ένα "Te Deum" για την Μαρία Τερέζα των δύο Σικελιών...

 

Μεγάλωσε στην αυλή της Νάπολης και εκπαιδεύτηκε από μικρή ώστε  να γίνει μια μέρα σύζυγος ενός βασιλιά. Λέγεται ότι η μέρα της ξεκινούσε στις 7 το πρωί και περιλάμβανε μαθήματα γαλλικών, θρησκευτικών, μαθηματικών, γεωγραφίας, μουσικής, ζωγραφικής και χορού, με ιδιαίτερη κλίση στη μουσική, το πιάνο, το τραγούδι και το χορό.  

H Μαρία Τερέζα της Νάπολης και της Σικελίας(1772 - 1807) πήρε το όνομά της από τη γιαγιά της Μαρία Θηρεσία, και όταν παντρεύτηκε τον Φραγκίσκο Β΄ έγινε η τελευταία αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η πρώτη Αυτοκράτειρα της Αυστρίας. 

Οι ιστορικοί την χαρακτήρισαν συμπαθητική, ευγενική φυσιογνωμία με  γαλανά μάτια και ξανθά μαλλιά, ισχυρή προσωπικότητα και αισθησιακό χαρακτήρα.
Ήταν άτομο που αγαπούσε τη διασκέδαση και συμμετείχε με ενθουσιασμό στη ζωή της Αυλής. Όπως προαναφέραμε λάτρευε τη μουσική, ενώ τής άρεσε ιδιαίτερα το Βαλς, που στην εποχή της πρωτοέκανε την εμφάνισή του στην κοσμική ζωή της πόλης.  Υπήρξε προστάτιδα της βιεννέζικης μουσικής, και αγαπημένοι της συνθέτες ήταν οι αρχιμουσικοί της Αυλής, Paul Wranitzky και ο μαθητής και φίλος του Μότσαρτ, Joseph Leopold Eybler. 

Καθώς ήταν αυτοκράτειρα σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο πολέμων, προσπάθησε να διασκεδάσει και να δώσει στον σύζυγό της ανακούφιση από τις κυβερνητικές ανησυχίες με θεατρικά έργα, μουσική και χορούς. Ο σύζυγός της έπαιζε επίσης βιολί και εκείνη τον αποκαλούσε "το αγαπημένο της βιολί". 

Συχνά ανέθετε συνθέσεις προκειμένου να εκτελεστούν σε εορταστικές εκδηλώσεις δημόσια ή ιδιωτικά, όπως το 1800 που παρήγγειλε στον Γιόζεφ Χάυντν ένα "Te Deum" για χορωδία και ορχήστρα. Ήταν φανατική θαυμάστρια της μουσικής του. Ο Χάυντν που είχε συνθέσει στη νεότητά του και για τη γιαγιά της, ανταποκρίθηκε δίνοντας το δεύτερο από τα δυο "Te Deum", που συνέθεσε στη ζωή του, το οποίο παρουσιάστηκε το Σεπτέμβριο του 1800.  

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Χάυντν θεωρείται ένας από τους πυλώνες της Κλασικής περιόδου, ο πατέρας της συμφωνίας και του κουαρτέτου. Όμως, εξίσου αξιοσημείωτη είναι και η συνεισφορά του στη φωνητική μουσική.


Το "TE DEUM" του, ένα από τα τελευταία του έργα, είναι μια σύνθεση πολύπλευρη, ένα δοξαστικό χορωδιακό σε όλη του την έκταση, χωρίς να ακούγονται σολιστικά μέρη, όπως συνηθίζεται στις λειτουργίες και σε άλλα έργα ιερής μουσικής, γι' αυτό το έργο αποτελεί σπάνιο παράδειγμα σύνθεσης από την ύστερη περίοδο του Χάυντν..

Είναι γραμμένο στη Ντο μείζονα, όπως και το προγενέστερο, με εκτεταμένη χρήση τρομπετών και τυμπάνων που ανέκαθεν συνδέονταν με εορταστικές, θριαμβευτικές τελετές.

Σύμφωνα με τον Χάυντν, η Mαρία Τερέζα είχε μια "γλυκιά αλλά αδύναμη φωνή" και λέγεται πως συμμετείχε στις υψίφωνες της μικτής χορωδίας, που ερμήνευσε το Te Deum.  

Το "Te Deum laudamus -Σε δοξάζουμε, Κύριε"  για τη Μαρία Τερέζα παίζεται χωρίς διακοπή, αν και χωρίζεται σε τρεις ενότητες:

• Allegro
• Adagio
• Allegro

Πρόκειται για μεγαλοπρεπή σύνθεση όπου δύο μακροσκελή Allegro (σε Ντο Μείζονα) περιβάλλουν το κεντρικό Adagio(σε ντο ελ.), κάνοντας το έργο ουσιαστικά ένα λαμπρό κονσέρτο για χορωδία και ορχήστρα. Δημιουργία, που μαρτυρά πως ο Χάυντν βρισκόταν στο απόγειο των δυνάμεών του, καθώς αναδεικνύει το  δοξολογικό περιεχόμενο αυτών των Ύμνων που η Καθολική Εκκλησία αποδίδει τη συγγραφή τους στους αγίους, Αμβρόσιο ή Αυγουστίνο. 

Haydn: "Te Deum in C, N. 2, Maria Therese" / N. Harnoncourt:

Tέλος, να θυμηθούμε πως για τη γιαγιά Μαρία Θηρεσία, ο Γιόζεφ Χάυντν είχε συνθέσει το 1768 την "Συμφωνία Ν. 48" (που γι' αυτό το λόγο φέρει τον υπότιτλο "Maria Theresia") για την οποία μπορείτε να διαβάσετε σε παλαιότερο άρθρο, εδώ.

Θεόφιλος Γκωτιέ: η λουστραρισμένη ομορφιά της γλώσσας του...

 

Πορτραίτο του νεαρού Θεόφιλου Γκωτιέ,
(Auguste de Châtillon)

30 Αυγούστου του 1811 γεννήθηκε σε μια κωμόπολη της νοτιοδυτικής Γαλλίας ο ρομαντικός ποιητής, Θεόφιλος Γκωτιέ.

Υπήρξε μέγας χειριστής της γλώσσας και ασχολήθηκε -εκτός από την ποίηση-, με τη συγγραφή θεατρικών έργων, μυθιστορημάτων, όπως επίσης με τη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνική κριτική. Πέθανε εντελώς ξαφνικά στις 23 Οκτωβρίου του 1872 σε ηλικία 61 ετών μετά από μακροχρόνια καρδιακή νόσο. Ενταφιάστηκε με τιμές στο Κοιμητήριο της Μονμάρτης.

Εκτιμήθηκε ευρέως από ανθρώπους του πνεύματος(Μπωντλέρ, Μαλλαρμέ, Μπαλζάκ, Φλωμπέρ, Όσκαρ Ουάιλντ, Έλιοτ κ.α) οι οποίοι υπογράμμισαν τη τελειότητα της μορφής των έργων του, κάνοντας λόγο για "λουστραρισμένη ομορφιά της γλώσσας".

"Πεταλούδες στο χρώμα του χιονιού
σε σμήνη πετάξτε πάνω από τη θάλασσα. 

Όμορφες, λευκές πεταλούδες,

πότε θα μπορέσω να διαβώ παρόμοιο γαλάζιο μονοπάτι;

Ξέρεις, ωραία των ωραίων,

μπαγιαδέρα μου με τα μαύρα μάτια,

αν μπορούσες να μου δανείσεις τα φτερά σου

πες, ξέρεις πού θα πήγαινα;

Χωρίς να φιλήσω ούτε ένα ρόδο

μέσα από δάση και κοιλάδες,

στα μισόκλειστα -θα πετούσα- χείλη σου, 

λουλούδι της ψυχής μου, και θα πέθαινα εκεί"

(Théophile Gautier: "Les Papillons", μτφ. δική μου)

 Ο Γκωτιέ στο παραπάνω ποίημα της νεότητάς του μεταφράζει την αγάπη σε μια συναρπαστική, σχεδόν μεθυστικά ηδονική εμπειρία που τον εκτρέπει από τη πραγματικότητα και του δίνει φτερά να πετάξει...Το ποίημα αποτελεί μικρό δείγμα της άρνησής του να συμβαδίσει με τους σύγχρονους υλιστικούς καιρούς του.

Το ποίημα ξεχειλίζει από συναίσθημα και διακρίνεται για τη μουσικότητα και το λεκτικό του ρυθμό, στοιχείο που δικαιολογεί τον αυξημένο αριθμό μελοποιήσεων... 

O Ντεμπισί την εποχή μελοποίησης του ποιήματος

1. To 1881 ο δεκαεννιάχρονος Kλωντ Ντεμπισί εμπνέεται από την τρυφερή ποίηση του Γκωτιέ, κοινωνεί και μεταλαμπαδεύει πληθώρα συναισθημάτων αναδεικνύοντας τον τρυφερό και ρομαντικό χαρακτήρα της ποιητικής δημιουργίας. Στον τύπο ενός νυχτερινού με ιμπρεσιονιστικές πινελιές, ο νεαρός γάλλος συνθέτης καταφέρνει με τις νότες και τις αρμονίες του να μεταφέρει τον πλούσιο σε συναισθηματικές εικόνες ποιητικό λόγο του Γκωτιέ ο οποίος ξεχειλίζει τρυφερότητα και συναισθηματική ευγένεια... 

Ένα κομψοτέχνημα η δημιουργία του, μαρτυρά την έμφυτη ικανότητά του να συνθέτει σε μουσικές εικόνες σπάνιας γλαφυρότητας και λεπταίσθητης αμεσότητας, περιφέροντας τον ακροατή ως σιωπηλό μέτοχο στη συγκίνηση και τη σκέψη του ποιητή.

Το μελοποιημένο ποίημα ηχογραφήθηκε oκτώ δεκαετίες μετά την εποχή σύνθεσής του. Συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ "Mélodies De Jeunesse" σε ερμηνεία της Sandrine Piau. Eύρωστη η φωνή της γαλλίδας υψιφώνου, με εκλεπτυσμένη έκφραση και εκφραστική γλυκύτητα:

"Les Papillons", Claude Debussy - Sandrine Piau:

Ο Σωσόν την εποχή μελοποίησης του ποιήματος

2. Το 1883 ο Ernest Chausson δημοσιεύει τον κύκλο τραγουδιών "Sept mélodies, op. 2", ανάμεσά τους και το αριστοτεχνικό "Les Papillons", στο οποίο ξεχωρίζει η έντονη χρήση της αντίθεσης της δυναμικής προκειμένου να εκφραστεί το δυνατό συναίσθημα.

Το πιάνο συνεισφέρει σε υπερθετικό βαθμό στη δημιουργία της ατμόσφαιρας του ποιητικού κειμένου, με τον γοργό ρυθμό να αποτυπώνει το φτερούγισμα των πεταλούδων.
Το ακούμε από την σπουδαία Τζέσυ Νόρμαν. 
Υπέροχο ηχόχρωμα και ευαίσθητη ερμηνεία. Μέσω της υποδειγματικής μουσικής αφήγησής της υπογραμμίζει το νόημα των λέξεων, νιώθοντας βαθιά την κάθε μουσική φράση και την εσωτερικότητα της γραφής του τιμώμενου σήμερα, Θεόφιλου Γκωτιέ.

"Les Papillons", Ernest Chausson - Jessye Norman: