Ντιέγκο Ριβέρα: χορευτική συμφωνία με μεξικάνικα χρώματα...

Ο Ντιέγκο Ριβέρα επί τω έργω...

"Ως καλλιτέχνης προσπαθούσα πάντα να είμαι πιστός στο όραμά μου για τη ζωή,
 και συχνά ήρθα σε σύγκρουση με εκείνους που ήθελαν να ζωγραφίσω
όχι αυτό που έβλεπα, αλλά αυτό που ήθελαν να δω"

(Ντιέγκο Ριβέρα)

Ο σπουδαίος, Ντιέγκο Ριβέρα γεννήθηκε, 8 Δεκεμβρίου 1886 στο μικρό, πολύχρωμο Γκουαναχουάτο του Μεξικού. Έγινε γνωστός κυρίως για τις μεγάλες τοιχογραφίες του, σε δημόσια κτίρια, έργα εμβληματικά που αποτελούν εξιστόρηση των γεγονότων της χώρας του και εκφράζουν κοινωνικούς προβληματισμούς της εποχής του.

Όπως έλεγε ο ίδιος: "Ζωγραφίζω τόσο φυσικά όπως μιλώ, αναπνέω ή ιδρώνω..."

Παντρεύτηκε δυο φορές με τη Φρίντα Κάλο, με τη σχέση τους να είναι ταραχώδης, μα και  πολύ δυνατή, είτε στο ζενίθ είτε στο ναδίρ της...

Diego Rivera, Carlos Chavez και Frida Kahlo
(artsandculture)

Το 1926, ο τιμώμενος σήμερα Ντιέγκο Ριβέρα συνεργάστηκε με τον Μεξικανό συνθέτη Κάρλος Τσάβεζ στο μπαλέτο "Caballos de vapor-Ιπποδύναμη", γνωστό με τη συντομογραφία "HP" από τον αγγλικό τίτλο: "Horse-Power : Ballet Symphony".

Rivera: Μελέτη για σκηνικό του μπαλέτου "HP"

Εκείνη την εποχή, συνθέτης  και ζωγράφος έκαναν στενή παρέα, καθώς τους ένωναν οι ίδιες φιλοδοξίες, η ίδια επιθυμία να δοθεί νέα ώθηση στη Μεξικάνικη Τέχνη ώστε να εκφραστεί μέσα από τη μουσική και τη ζωγραφική ο προσωπικός τρόπος σκέψης και  αίσθησής τους για τη ζωή.  Από τις πολύωρες συνομιλίες τους προέκυψε η ιδέα του "H.P".

Το έργο ολοκληρώθηκε το 1932 κι έκανε πρεμιέρα αμέσως μετά, με την Συμφωνική Ορχήστρα της Φιλαδέλφεια υπό τη διεύθυνση του Λέοπολντ Στοκόφσκι.

Rivera, Κοστούμι: "The Man"

Πρόκειται για ένα αντιιμπεριαλιστικό μπαλέτο. Πραγματεύεται την καπιταλιστική εκμετάλλευση της Λατινικής Αμερικής από τις ΗΠΑ, την επακόλουθη εξέγερση  και θρίαμβο των εργατών.
Τα σχέδια για τα κοστούμια και τα σκηνικά έγιναν από τον Ντιέγκο Ριβέρα, ο οποίος ξεδίπλωσε όλο το ταλέντο του δίνοντας ευφάνταστες και εντυπωσιακές φορεσιές και σκηνογραφικά σκίτσα.

Ο Carlos Chávez εργάστηκε πάνω στη μουσική, αντίστροφα. Το 1926, παρουσίασε το 4ο μέρος για μικρή ορχήστρα. Ακολούθησαν οι κινήσεις 2 και 3, και τέλος η πρώτη κίνηση μετά από 3 χρόνια.

Rivera, Κοστούμια: "Χορός Βαμβακιού και Καπνού"

Στην πρεμιέρα της Νέας Υόρκης παραβρέθηκαν ο Ριβέρα με τη σύζυγό του, Φρίντα, όπως και οι Τζορτζ Γκέρσουιν και Άαρον Κόπλαντ. 

Οι δυο συνθέτες ενθουσιάστηκαν με την παράσταση και μάλιστα ο δεύτερος χαρακτήρισε τον Τσάβες ως τη "φωνή, εκείνου που απομακρύνθηκε από την ευρωπαϊκή μουσική και αναζητούσε την έμπνευση στη μουσική της πατρίδας του".

Ο συνθέτης χαρακτήρισε το μπαλέτο ως "Χορευτική συμφωνία" και στη δομή ακολουθήθηκε η παραδοσιακή τετραμερής φόρμα της συμφωνίας που περιλαμβάνει διαδοχικούς χορούς:

• Ξεκινά με τον "Danza del hombre-Χορός του ανθρώπου", που εκφράζει τον πολυάσχολο Βορρά. Όλα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση και δράση, ωστόσο είναι θολό το συναισθηματικό τοπίο από το οποίο δεν αναβλύζει χαρά και ευθυμία. Σύντομα, όμως, έρχονται μελωδίες αντιθετικής αίσθησης, που περιγράφουν τη ζωή του Μεξικού.
  
  
  Chavez: "HP - I. Danza del hombre"

• Το συνθετικό στυλ αλλάζει... Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κρουστά που σκιαγραφούν τον ανέμελο, εύθυμο Νότο. 
  Βρισκόμαστε στο 2ο μέρος που έχει τίτλο: "El barco hacia el trópico - Βάρκα στους Τροπικούς". Η μελωδία ρέει αρμονικά με έμφαση στα κρουστά, όπου ξεχωρίζει το Τάνγκο των Σειρήνων.
  
  
  Chavez: "HP - II. El barco hacia el trópico":
  
  
  
  

• Ένα Iντερλούδιο που έπεται, οδηγεί στην 3η κίνηση με τίτλο: "El trópico-Οι Τροπικοί".
  Μια σειρά τοπικών χορών διεγείρουν τις αισθήσεις: 
  Χουαπάνγκο που χαρακτηρίζεται από δυναμισμό και σφρίγος , αλλά και ο τριμερούς ρυθμού Ζαντούνγκα, το λεγόμενο "βαλς του Μεξικού", η έμπνευση του οποίου έρχεται από την ανδαλουσιανή χότα (jota) με στοιχεία από παραδοσιακά τραγούδια των ιθαγενών της Αμερικής. Η μελαγχολία των μοτίβων εκφράζει την ουσία της ετυμολογίας της λέξης που κάνει λόγο για χάρη, κομψότητα, γοητεία, αλλά και θρήνο...
  
  
  Chavez: "HP - III. El trópico":

• Στο 4ο μέρος άνθρωποι και μηχανές συμπράττουν χορευτικά. Είναι το "Danza de los hombres y las máquinas-Χορός ανθρώπων και μηχανών", όπου εντυπωσιάζουν τα φρούτα, τα φυτά, τα λαχανικά και τα ψάρια που στροβιλίζονται, υποκλίνονται και πάλι στριφογυρίζουν με ευθυμία, για τα οποία ο Ριβέρα παρείχε ευφάνταστων ιδεών εντυπωσιακότατα κοστούμια.
  
  
  Chavez: "HP - IV. Danza de los hombres y las máquinas":

Η μουσική του Τσάβες, ισχυρή και ευρηματική, αποτέλεσε εκ μέρους του συνθέτη ένα σχόλιο για τη διαμάχη μεταξύ της μουσικής της εποχής του και των φολκλορικών στοιχείων που γίνονταν όλο και πιο σημαντικά για τους σύγχρονους συνθέτες...

Τους Ντιέγκο Ριβέρα και Κάρλος Τσάβες απασχολούσε βαθιά ο μετασχηματισμός της κοινωνίας και η διαμόρφωση της ταυτότητάς της, έτσι με τη ριζοσπαστική σύνθεσή τους, "ΗΡ" προσκαλούν το κοινό να προβληματιστεί σχετικά με τις κοινές ιστορίες και προκλήσεις που μας συνδέουν, πέρα από τα πολιτικά σύνορα...

 moma.org/collection, interlude