Edvard Munch: ο ποιητής, ο αναζητητής του Ήλιου...

Edvard Munch: "The Sun"

Ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους είναι ο γεννημένος σαν σήμερα, 12 Δεκεμβρίου 1863, νορβηγός Έντβαρτ Μουνκ.
Όλοι έχουμε θαυμάσει το πιο γνωστό έργο του την "Kραυγή", από τους εμβληματικότερους πίνακες της παγκόσμιας τέχνης.

Edward Munch self portrait

Ο Μουνκ σαν προσωπικότητα χαρακτηρίστηκε από υπερβολική ανασφάλεια και το βάρος της συναισθηματικής του κατάστασης, που είναι ορατά στα έργα του. Μεγάλωσε σε μια οικογένεια, όπου βαριές ασθένειες σχετιζόμενες με την ψυχή και το μυαλό επισκίασαν τα παιδικά του χρόνια και ακολούθησαν την ενήλικη ζωή του. Ψυχικές νόσοι, εσωτερικοί φόβοι , πένθη διέτρεχαν το πέρασμά του.


Ο Μουνκ εκτός από ζωγράφος ασχολήθηκε με την ποίηση και συγγραφή. Όσοι μελετήσουν τη ζωή του θα ανακαλύψουν πως η λαχτάρα του να γίνει συγγραφέας είναι ισοδύναμη με κείνη της ενασχόλησής του με τους καμβάδες. Και τα δυο αποτελούσαν τη λυτρωτική, εκφραστική του διέξοδο από τα σκοτάδια που τον βασάνιζαν.

Ο Νορβηγός συγγραφέας, πιανίστας και συνθέτης Kέτιλ Μπγιόρνσταντ λάτρεψε τον συμπατριώτη του καλλιτέχνη απ' όταν ήταν φοιτητής στο Όσλο και καθημερινα θαύμαζε την τοιχογραφία του "Ο Ήλιος", που κρέμεται στο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου.

Όπως λέει ο συνθέτης, "στον "Ήλιο" του Μουνκ μπορεί κανείς να διακρίνει καθαρά τον βαθμό στον οποίο πάλεψε με τις σκοτεινές δυνάμεις της ζωής και πόσο βαθιά και ατελείωτα λαχταρούσε τη λύτρωση και το Φως".


Κοιτώντας το εικαστικό έργο, ο θεατής παρατηρεί πως ο ήλιος δεσπόζει πάνω από ένα "Νιτσεϊκό" βουνό... Οι αχτίδες του φτάνουν ως τα νερά του ωκεανού, τους γυμνούς βράχους, το πράσινο λιβάδι...Είναι κυρίαρχος, λάμπει από ψηλά σε στεριά και θάλασσα...Ο Μουνκ γίνεται τόσο ρομαντικός όσο και πρωτοποριακός σε αυτό το έργο, που δηλώνει την παντοδυναμία του Ήλιου-Θεού.



Ο Μπγιόρνσταντ είναι εκείνος που έγραψε και τη βιογραφία του Μουνκ σε μυθιστορηματική γραφή και ύφος, ένα βιβλίο που δυστυχώς ακόμα δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.
Επίσης είναι εκείνος που ερεύνησε και μελέτησε τα γραπτά του, ποιητικά και στοχαστικές του καταθέσεις...

"Ένα αρπακτικό πουλί είναι παγιδευμένο

βαθιά μέσα μου. Τα νύχια του

έχουν σκίσει την καρδιά μου

το ράμφος του έχει χωθεί στο στήθος μου

και το φτεροκόπημά του

μού σκοτεινιάζει το νου..."

Το χάος αυτό στην ψυχή του Έντβαρντ Μουνκ και την προσπάθειά του να φτάσει σε μια κατάσταση συμφιλίωσης μαζί του κι έτσι να βγει στο Φως, προσπαθεί να παρουσιάσει ο Μπγιόρνσταντ στη σύνθεσή του: "Sunrise: A Cantata On Texts By Edvard Munch".


Πρόκειται για χορωδιακό έργο πάνω σε κείμενα του Μουνκ, που σύμφωνα με το συνθέτη μπορούν να συγκριθούν με τους πίνακές του στη δύναμη και την έντασή τους...
Τα κείμενα του Μουνκ, που έχει επιλέξει ο Μπγιόρνσταντ για την Καντάτα του απεικονίζουν τα υπαρξιακά διλήμματά του, επιβίωση, αυτοκαταστροφή, πίστη ή αναζητηση...
Γράφτηκε το 2013 για την 150η επέτειο από τη γέννηση του Mουνκ και είχε μια θερμότατη υποδοχή.

(το εξώφυλλο από: soundcloud)

Στην καντάτα ο συνθέτης προσπαθεί να φωτίσει τις μεταβαλλόμενες διαθέσεις των γραπτών του ζωγράφου γι' αυτό και κινείται σε πολλά και διαφορετικά μουσικά περιβάλλοντα.


Η Καντάτα αναπτύσσεται σε 19 ενότητες, ανάμεσά τους και τρία ιντερμέδια.
Θα ακούσουμε το πρώτο μέρος που πατά στο κείμενο από το παραπάνω ποίημα του Μουνκ: "En Rovfugl Har Satt Seg Fast I Mitt Indre = Ένα αρπακτικό πουλί είναι παγιδευμένο βαθιά μέσα μου".


Μια μυστικιστική, απόκοσμη αίσθηση κατακλύζει τον ακροατή με τα λεπτά καμπανάκια και το γκονγκ να προηγούνται του μοτίβου από το καταθλιπτικό τσέλο.
Οι χορωδιακές φωνές στο 1:59 δίνουν με τη γλυκύτητά τους την υπόσχεση πως το Φως είναι κάπου κοντά... Υποβλητικής νοσηρότητας ατμόσφαιρα, σαν εκείνη που ο Μουνκ  αποτυπώνει στα έργα του, αποτέλεσμα των "κακουχιών", που βίωσε από μικρός...Από τις περιπτώσεις που τα τραύματα της ψυχής ερμηνεύονται μοναδικά στην τεχνη...

Θα το ακούσετε από την πλατφόρμα του Spotify,  καθώς δεν έχει ανέβει στο youtube, πατώντας στο παρακάτω λινκ:

Ketil Bjørnstad: "En rovfugl har satt seg fast i mitt indre"

Ή όσοι είστε μέλη στο Music Premium του youtube: