Η "Ρίζα του Ιεσσαί" σε μια αριστουργηματική παρτιτούρα του Μπρούκνερ...

 

"Ρίζα του Ιεσσαί"
(religiousnet)

"Δέντρο του Ιεσσαί", ύστερος Μεσαίωνας

"Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί και άνθος εξ αυτής Χριστέ εκ της Παρθένου ανεβλάστησας..."

δηλαδή:

"Βλαστάρι βγήκε από την ρίζα του Ιεσσαί και από αυτό, δηλαδή από την Παρθένο βλάστησες σαν άνθος Χριστέ..."

 "Ρίζα του Ιεσσαί" αποκαλείται η συμβολική αγιογραφική παράσταση του γενεαλογικού δένδρου του Χριστού.

Η παράσταση συνήθως παρουσιάζει στο κάτω μέρος τον Ιεσσαί(ήταν ένας από τους κατά σάρκα προγόνους του Χριστού, πατέρας του Δαυίδ)ξαπλωμένο, κι από το σώμα του φύεται κορμός δένδρου. Στα κλαδιά του δέντρου είναι οι Προφήτες κι οι Κριτές και στην κορυφή του η Παναγία Βρεφοκρατούσα.

Πολλοί συνδέουν το δέντρο του Ιεσσαί με το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, που το Άστρο της κορυφής του συμβολίζει τον Θεάνθρωπο Χριστό.

Το "Virga Jesse floruit -Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί" είναι ένα μοτέτο του Άντον Μπρούκνερ για a capella μικτή χορωδία, η έμπνευση του οποίου ήρθε από το Βιβλίο του Ησαΐα: 11:
"Η ράβδος του Ιεσσαί βλάστησε. Η παρθένος γέννησε Θεό και άνθρωπο. Ο Θεός θα φέρει την ειρήνη συμφιλιώνοντας το κατώτερο με το υψηλότερο".

Οι αναλυτές χαρακτήρισαν τη σύνθεση "αριστούργημα" του είδους, ενώ ο βιογράφος του Μπρούκνερ την αποκάλεσε "το πιο ολοκληρωμένο δομικά και ωραιότερο μοτέτο του συνθέτη".

Θα υπενθυμίσουμε πως ο Μπρούκνερ εκτός από εξαιρετικός συμφωνιστής, υπήρξε και μέγας συνθέτης εκκλησιαστικής μουσικής (μεγαλειώδης ήταν κι η  φήμη του ως οργανίστας) με τη θρησκεία στη ζωή του να παίζει σημαντικότατο ρόλο!

Μαέστροι και ερμηνευτές περιγράφουν τη μουσική του  ως "μεγαλόπρεπη, ανεπιτήδευτη και αμετακίνητη"! 

Χαρακτηριστικά, που εντοπίζουμε στην παρτιτούρα του μοτέτου αυτού, που ο αυστριακός συνθέτης συνέθεσε το 1885 για τον εορτασμό της εκατονταετίας από την ίδρυση της Επισκοπικής Εκκλησίας του Λιντς.
Τελικά, το μοτέτο πρωτοπαρουσιάστηκε στο παρεκκλήσι της αυτοκρατορικής Αυλής στη Βιέννη το Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς, την ημέρα της γιορτής της Αμώμου Σύλληψης (μια μεγάλη γιορτή για τους καθολικούς, αφιερωμένη στην Παναγία. Σύμφωνα με το καθολικό δόγμα, η Μαρία διατηρήθηκε άμωμη-αμόλυντη από την κηλίδα του προπατορικού αμαρτήματος κατά την σύλληψή της).

"Το Δέντρο του Ιεσσαί με του 12 Προφήτες και την Παναγία"
Βρετανική Βιβλιοθήκη
es.aleteia

Ο Μπρούκνερ χτίζει τη θρησκευτική του σύνθεση πάνω σε μιμητικές ακολουθίες-απόηχους της συμφωνικής φύσης του.
Όπως και σε άλλα μοτέτα και συμφωνίες του χρησιμοποίησε το Λουθηρανικό μοτίβο "Dresden Amen", ενώ το δοξαστικό "Αλληλούια" έλκει την έμπνευσή του από το "Μεσσία" του Χαίντελ. Mια ευφρόσυνη ακολουθία από τους υψίφωνους με φαλτσέτι, πιθανώς να αποτελεί προσπάθεια του συνθέτη ιδιαίτερης αποτύπωσης της συμφιλίωσης του "άυλου-πνευματικού" με το "γήινο-σαρκικό", σύμφωνα με το κείμενο:

"Ήρθες Συ ο άυλος Θεός, που απ’ όλους δοξάζεσαι και σαρκώθηκες από την κόρη που δεν είχε έρθει σε σαρκική συνάφεια, σαν από βουνό με βαθύσκιωτο αδιαπέραστο δάσος. Δόξα γι’ αυτό στη δύναμή Σου, Κύριε..."

To "Virga Jesse" είναι από τα τελευταία χορωδιακά έργα του Μπρούκνερ, ένα διαμάντι στο ρεπερτόριο της χορωδιακής μουσικής, που  εκφράζει το μήνυμα της Έλευσης: την υπόσχεση του Θεού για λύτρωση μέσω της ενσάρκωσης του Υιού Του.

"Η ράβδος του Ιεσσαί βλάστησε.

Η παρθένος γέννησε Θεό και άνθρωπο.

Ο Θεός θα φέρει την ειρήνη

συμφιλιώνοντας το κατώτερο με το υψηλότερο.

Αλληλούια"

Anton Bruckner: "Virga Jesse"

Eρμηνεύoυν οι Tenebrae, υπό τη διεύθυνση του Nigel Short, ένα από τα κορυφαία φωνητικά σύνολα παγκοσμίως, γνωστά για το πάθος και την αγνότητα της έκφρασης.