Ωγκίστ Ρενουάρ: η έμπνευση από την επίσκεψη στο Γκέρνσεϊ...

Renoir: "Marine à Guernsey"

Στη θάλασσα της Μάγχης, εκεί όπου η ομίχλη ακουμπά απαλά στα κύματα και το φως ταξιδεύει σαν λεπτός ασημένιος ψίθυρος, βρίσκεται το μικρό νησί Γκέρνσεϊ. Ένας κόκκος γης απέναντι από τις ακτές της Νορμανδίας, προικισμένος με ήπιους χειμώνες, ζεστά καλοκαίρια και μια φύση που μοιάζει να ανασαίνει βαθιά, ανέγγιχτη και γενναιόδωρη. Είναι ένας τόπος που δεν ζητά τίποτα και σου δίνει τα πάντα..., ήρεμο βλέμμα που καθρεφτίζει τα βάθη του νου, γλυκιά γαλήνη που φιλτράρει τις σκέψεις κι αναπλάθει τα συναισθήματα...

Εκεί, τον Σεπτέμβριο του 1883, ο Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ έφτασε σαν ένας προσκυνητής της ομορφιάς. Κουρασμένος από το βάρος της προσωπογραφίας και τις απαιτήσεις της ώριμης ιμπρεσιονιστικής του περιόδου, αναζητούσε έναν νέο δρόμο, έναν νέο παλμό στη ζωγραφική. Στο Γκέρνσεϊ βρήκε κάτι πολύ βαθύτερο, έναν άλλο εαυτό που ξυπνούσε μέσα του, μια ματιά πιο ελεύθερη, πιο τολμηρή.

Aυτοπροσωπογραφία του Ρενουάρ,
εποχής που επισκέφτηκε το Γκέρνσεϊ

Το τοπίο του κόλπου Moulin Huet τον αγκάλιασε με μια λάμψη πρωτόγνωρη. Τα απότομα βράχια, τα κρυστάλλινα νερά που έμοιαζαν να αναγεννώνται σε κάθε ηλιαχτίδα, η θαλασσινή αύρα που έσμιγε με τη βλάστηση σαν μυστική συμφωνία. Ο Ρενουάρ δεν παρατηρούσε, αφουγκραζόταν, άφηνε το βλέμμα του να διαλύεται μέσα στο φως.
Στο νησί αυτό ζωγράφισε δεκαπέντε από τα πιο σπουδαία έργα του, πίνακες-παράθυρα σε έναν κόσμο όπου η φύση και ο άνθρωπος σμίγουν σε μία ενιαία, χρυσωμένη κίνηση.

Κι έπειτα ήταν κι οι λουόμενοι...Ελεύθεροι, απροσποίητοι, αυθεντικοί, ανέμελοι. Σ’ έναν καιρό που στη Γαλλία οι άνθρωποι έμπαιναν στη θάλασσα ντυμένοι, ο Ρενουάρ ξαφνιάστηκε από την ανεπιτήδευτη ομορφιά όσων κείτονταν στα βράχια ημίγυμνοι, λουσμένοι στο φως. Η εικόνα τού θύμιζε πίνακες του Αντουάν Βαττώ, άντρες και γυναίκες, σαν ποιμένες και νύμφες μιας άλλης εποχής, μέρος ενός τοπίου όπου το πραγματικό έμοιαζε με όνειρο. Αυτή η εμπειρία φαίνεται πως τον οδήγησε προς τη νέα του κατεύθυνση, γυμνά μέσα στη φύση, ένα θέμα που θα κυριαρχούσε στα έργα των επόμενων χρόνων του.

Με απλές αλλά καίριες χρωματικές επιλογές, με πινελιές που τρεμοπαίζουν και με μια φωτεινότητα που πλημμυρίζει τον καμβά, ο Ρενουάρ απεικονίζει το σώμα ως κομμάτι του τοπίου, και το τοπίο ως προέκταση του σώματος. Το φως δεν αγγίζει, χαϊδεύει. Οι μορφές δεν στέκουν πάνω στη φύση, γεννιούνται μέσα απ' αυτήν. Κάθε πινελιά μοιάζει με σταγόνα θαλασσινού νερού, κάθε σκιά με ανάμνηση του βράχου.

Στην επιστολή που έστειλε στον έμπορο τέχνης Paul Durand-Ruel, έγραψε με ενθουσιασμό:

"Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο όμορφα φαίνονται όλα, με γυναίκες και άνδρες ξαπλωμένους μαζί στα βράχια. Νιώθεις πως είσαι μέρος ενός εικαστικού του Βαττώ, παρά της πραγματικής ζωής… Τίποτα δεν είναι πιο ελκυστικό".

Έτσι, ο Ρενουάρ έφυγε από το Γκέρνσεϊ μ' ένα βλέμμα φωτεινότερο, ριζωμένο στη χαρά της ζωής. Και οι πίνακες εκείνης της περιόδου μένουν σαν μικρές θάλασσες που συνεχίζουν να αναβλύζουν φως, απαλό και ακαταμάχητο...

Renoir: "Baie du Moulin Huet à travers les arbres"

Δύο από τους δεκαπέντε πίνακες που φιλοτέχνησε ο Ρενουάρ στο Γκέρνσεϊ έγιναν η αφετηρία για μια σπάνια μεταφορά της ζωγραφικής του μέσω των ήχων.
Η σύνθεση του Andrew March, μια συλλογή συμφωνικών εικόνων με τίτλο: "Marine - à travers les arbres - Θαλασσινό τοπίο - μέσα από τα δέντρα", είναι εμπνευσμένη από την εκθαμβωτική ομορφιά του κόλπου Moulin Huet και συγκεκριμένα τα δύο έργα του ζωγράφου: "Baie du Moulin Huet à travers les arbres(ο κόλπος του Moulin Huet μέσα από τα δέντρα)" και "Marine à Guernsey(θαλασσινό τοπίο στο Γκέρνσεϊ)".

Ο March επιχειρεί να μεταφράσει σε ήχο ό,τι ο Ρενουάρ συλλαμβάνει με χρώμα..Τον κυματισμό του φωτός, την κρυστάλλινη ανάσα της θάλασσας, το τοπίο που συνεχώς αλλάζει. Το έργο λειτουργεί σαν ένα "γρήγορο σκίτσο" της θάλασσας, όπου οι τραχιές πινελιές μετουσιώνονται σε μουσικές γραμμές. Τα έγχορδα και τα ξύλινα πνευστά μιμούνται το σπάσιμο των πρασινογάλαζων κυμάτων στα βράχια, δημιουργώντας έναν ηχητικό καμβά που πάλλεται, αγριεύει και ηρεμεί, όπως η ίδια η θάλασσα του Moulin Huet.
Στο κεντρικό μέρος το έργο αποκτά έναν πιο αφηρημένο χαρακτήρα, σαν να κοιτάζει κανείς τη θάλασσα μέσα από το φίλτρο των δέντρων. Το φως θρυμματίζεται, οι μελωδίες γίνονται κινητικές, πολυεπίπεδες, σαν μικρά μουσικά θραύσματα που παρασύρονται από τον άνεμο, μια πιστή ηχητική αναλογία της ιμπρεσιονιστικής ματιάς του Ρενουάρ.
Προς το τέλος, το συμπαγές σώμα της ορχήστρας ξεθωριάζει, όπως το χρώμα στο δειλινό. Από αυτό το υπόστρωμα αναδύεται η άρπα, απαλά συνοδευόμενη από το διάφανο άγγιγμα του βιμπράφωνου. Είναι σαν να ξανακούς τον ψίθυρο των κυμάτων ανάμεσα στα δέντρα. Η μουσική επιστρέφει στο θαλασσινό κόσμο που την γέννησε.

Ο Andrew March, μέσα απ' αυτό το έργο κατορθώνει να εμπνευστεί από τον Ρενουάρ, αλλά και να συνομιλήσει μαζί του, να δημιουργήσει μια γέφυρα όπου η ζωγραφική γίνεται ήχος και η μουσική γίνεται εικόνα...Ένα συμφωνικό ποίημα "ονείρου", όπου χρώμα, φως και ήχος γίνονται αχώριστοι σύντροφοι στο πανηγύρι της φύσης...

Andrew March: "Marine - à travers les arbres"

Διευθύνει ο Βλαντίμιρ Ασκενάζυ:

Το κείμενο γράφτηκε στη μνήμη του Ωγκίστ Ρενουάρ, του ζωγράφου που διακρίθηκε για τον πλούσιο χρωματικό λυρισμό του, για το σπινθηροβόλημα στο φως, που λούζουν τις ανάλαφρες πινελιές του...Πέρασε στην αιωνιότητα στις 3 Δεκέμβρη 1919 μετά από πνευμονία.

"Norma": κάθε ερμηνεία της ξεκινά αναπόφευκτα από το "σημείο Κάλλας"...

M. Callas "Norma" La Scala 1955

Υπάρχουν φωνές που δεν τραγουδούν απλά, αλλά ανασαίνουν το ίδιο το πνεύμα της τέχνης. Φωνές που δεν γεμίζουν μια αίθουσα, αλλά καταλαμβάνουν εποχές. Μια τέτοια φωνή ήταν η Μαρία Κάλλας. Μια φωνή-δύναμη που γεννήθηκε για να μεταμορφώσει την όπερα σε μύθο.

Σε κάθε ρόλο που τόλμησε, η Κάλλας υπήρξε φαινόμενο. Μια καλλιτεχνική οντότητα που έμοιαζε να ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα και να αγγίζει κάτι ιερό. Το κοινό τη λάτρεψε γιατί κάθε εμφάνισή της ήταν εμπειρία που σε άφηνε άναυδο. Η φωνή των τριών οκτάβων γινόταν όργανο συγκίνησης, ενώ η υποκριτική της δύναμη μετέφερε στην όπερα μια νέα διάσταση αλήθειας. Η ίδια παραδεχόταν πως "το τραγούδι ήταν φάρμακο" για τις πληγές της, ένας τρόπος να μετατρέπει τις ανασφάλειες και τις απορρίψεις της νεότητας σε καλλιτεχνική φωτιά. Και εκείνη τη φωτιά τη δούλεψε, την πειθάρχησε, την εξευγένισε, μέχρι που έγινε φως εκτυφλωτικό.

Οι περιγραφές που απέδωσαν στη φωνή της μοιάζουν "θρησκευτικές".  Τη συνέκριναν με την Πιετά του Μικελάντζελο, με την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα, με ένα ουράνιο δημιούργημα που συγκλονίζει όπως το τσέλο του Καζάλς. Ο Jacques Bourgeois την αποθέωσε λέγοντας πως, "όπως η Ακρόπολη ομορφαίνει μέσα στον χρόνο, έτσι και η φωνή της Κάλλας γινόταν πιο συγκλονιστική ακόμη και όταν φθειρόταν". Μια καλλιτέχνις που δεν περιοριζόταν στη φωνή, αλλά δημιουργούσε με το σώμα, το βλέμμα, την ψυχή της.

Ανάμεσα σε όλα τα θαύματα που προσέφερε, υπάρχει μία στιγμή που δεσπόζει ως κορύφωση, η Νόρμα στη Σκάλα του Μιλάνου, το 1955. Δεν υπήρξε απλώς μια επιτυχία, ήταν μεταμόρφωση της ίδιας της όπερας. Για να προσεγγίσει την ηρωίδα της, η Κάλλας βυθίστηκε σε μια σχολαστική έρευνα...διάβασε για την αρχαία Ρώμη, μελέτησε την δομή της τραγωδίας, ερεύνησε τα ψυχικά βάθη της ιέρειας που σπαράζει ανάμεσα στο καθήκον και στο πάθος. Με πειθαρχία ηθοποιού του θεάτρου, δούλεψε το βλέμμα, το βήμα, την σιωπηλή εξουσία που έπρεπε να αποπνέει. Έλεγε πως "η Νόρμα δεν είναι ένας ρόλος...είναι μια ζωή ολόκληρη".
Και στη σκηνή της Σκάλας, αυτή η ζωή ξεδιπλώθηκε με τρόπο που κανείς δεν είχε ξαναδεί. Το "Casta Diva" αναδύθηκε σαν ιερή επίκληση, με φράσεις που έρεαν σαν ενιαία ανάσα. Στις σκηνές οργής, η φωνή της έπαιρνε ένα πυρακτωμένο χρώμα, χωρίς ποτέ να χάνει τον έλεγχο. Στα ντουέτα, οι σκοτεινές αποχρώσεις της αποκάλυπταν τη ραγισμένη καρδιά της ηρωίδας. Ήταν ένα χρώμα φωνής που δεν υπήρχε πριν και δεν ξανακούστηκε μετά. Ήταν η τέχνη στην πιο καθαρή και μεγαλειώδη μορφή της.

Οι συνάδελφοί της είχαν να θυμούνται μόνο δέος. Ο Μάριο ντελ Μόνακο έλεγε πως στην Νόρμα η Κάλλας "έκανε την τραγωδία να παίρνει σάρκα μπροστά σου". Η Φιορέντσα Κοσόττο ένιωθε πως στη σκηνή "σε ρουφούσε στον κόσμο της". Ο Βισκόντι παραδεχόταν πως "δεν χρειαζόταν να τη σκηνοθετήσει...Της έδινες το πλαίσιο και δημιουργούσε μεγαλείο". Οι κριτικοί έγραψαν ότι "άλλαξε για πάντα τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο", από βιρτουοζιτέ μπελκάντο σε αρχαϊκή τραγωδία με ανθρώπινα τραύματα. Από τότε, κάθε ερμηνεία της Νόρμα ξεκινά αναπόφευκτα από το "σημείο Κάλλας".

Το κοινό της Σκάλας, αυστηρό και απαιτητικό, βίωσε την παράσταση ως "αποκάλυψη". Έλεγαν πως πριν αρχίσει το Casta Diva επικρατούσε τέτοια σιωπή που ακούγες την ανάσα σου... Και στο τέλος, η αποθέωση κράτησε τόσο, που η ίδια η Κάλλας αναγκάστηκε να βγει ξανά και ξανά. Δεν ήταν απλώς θρίαμβος, ήταν καθιέρωση μιας νέας εποχής.

Σαν σήμερα, 2 Δεκεμβρίου 1923, γεννήθηκε η γυναίκα που θα γινόταν το σύμβολο μιας τέχνης ολόκληρης. Η Μαρία Κάλλας δεν υπήρξε μια σπουδαία υψίφωνος, δεν υπήρξε μια  ντίβα, μονο. Είναι η απόδειξη ότι η ανθρώπινη φωνή μπορεί να μεταμορφωθεί σε δραματικό όργανο, να αφηγηθεί ιστορίες, να σπάσει καρδιές, να αλλάξει για πάντα την αντίληψή μας για την ομορφιά...

Και όσο περνούν τα χρόνια, η μορφή της δεν ξεθωριάζει, γιγαντώνεται. Γιατί οι πραγματικές, μνημειώδεις φωνές δεν ανήκουν στο παρελθόν. Ανήκουν στην αιωνιότητα...

Maria Callas "Casta diva, Norma", La Scala 1955

"Ο Γενναιόδωρος Τούρκος": Η αρετή ως Μουσική...

Ο Γενναιόδωρος Τούρκος, παράσταση στο Burgtheater της Βιέννης
(πηγή:meisterdrucke)

[Η "GivingTuesday-Ημέρα Γενναιοδωρίας" γιορτάζεται κάθε Τρίτη μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών]


Η γενναιοδωρία δεν θορυβεί, δεν κραυγάζει. Σαν κρυμμένο ποτάμι κυλά στις ζωές των ανθρώπων, αφήνοντας ίχνη που μόνο ο χρόνος μπορεί να φωτίσει. Το 2012, σε μια εποχή όπου η παγκοσμιοποίηση έμοιαζε να καταβροχθίζει τα πάντα, γεννήθηκε η GivingTuesday, μια παγκόσμια πρωτοβουλία που ξεκίνησε από την απλή ιδέα να υπάρχει μία μέρα όπου όλοι, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, να θυμούνται τη δύναμη του καλού. Από τότε, εκατομμύρια άνθρωποι προσφέρουν, συνεργάζονται, στηρίζουν τις κοινότητές τους, χτίζοντας έναν κόσμο βασισμένο στην αξιοπρέπεια και την ισότητα.

Κάποιες φορές, η ιστορία ή η τέχνη, μας θυμίζουν ότι αυτή η δύναμη δεν είναι καινούργια.  Είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη ψυχή. Όπως τότε...

[Ο Γενναιόδωρος Τούρκος - Μια ιστορία όπου η μουσική αγγίζει τα όρια του θρύλου]

Σήμερα η μουσική πρόταση έρχεται με τον "Γενναιόδωρο Τούρκο"… 

Τον συναντάμε στην υπέροχη παρτιτούρα του Ζαν Φιλίπ Ραμώ, "Les Indes Galantes", μια όπερα-μπαλέτο του 1735. Το έργο περιλαμβάνει πρόλογο και τέσσερα εισαγωγικά μέρη, το καθένα διαδραματιζόμενο σε έναν εξωτικό τόπο, ενωμένα όλα γύρω από το θέμα του έρωτα.

Μετά τον πρόλογο, τα φώτα χαμηλώνουν, η αυλαία ανοίγει, και η ανέμη ξετυλίγει το παραμύθι της: "Le Turc Généreux - Ο Γενναιόδωρος Τούρκος".

Η ιστορία βασίζεται σε αληθινά και μυθιστορηματικά γεγονότα που αφορούν τον Μεγάλο Βεζίρη Τοπάλ Οσμάν Πασά. Στη νεότητά του, έπειτα από μάχη, αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε σκλάβος στη Μάλτα. Εκεί, τον έσωσε από τη δουλεία ένας Γάλλος έμπορος…
Μα ο καιρός έχει γυρίσματα. Έτσι, μια φορά κι έναν καιρό…

Μακριά από τους περίτεχνους κήπους των Βερσαλλιών και τα εξωραϊσμένα, πορσελάνινα πρόσωπα της γαλλικής αριστοκρατίας, ο Ραμώ γύρευε πάντα το αλλόκοτο, το παράξενο, το εξωτικό. Δεν το αναζητούσε ως τρόπαιο, αλλά ως καθρέφτη για να δει αλλιώς τον ίδιο τον άνθρωπο.

Έτσι γεννήθηκε το "Les Indes Galantes", ένα αμάλγαμα ερωτικών ιστοριών με φόντο χώρες της Ανατολής. Στο πρώτο μέρος, "Entrée I - Le Turc Généreux", έχουμε την Ανατολή και τη Δύση, δυο κόσμους ξένους και ταυτόχρονα όμοιους, ενωμένους από μια πράξη ανθρώπινης αρετής.

Η σκηνή τοποθετείται στο πλουμιστό σεράι του πασά. Μια νεαρή Χριστιανή, η Εμιλί, έχει αιχμαλωτιστεί από Οθωμανούς και πουλήθηκε εδώ ως σκλάβα. Ο αγαπημένος της, ο Γάλλος αξιωματικός Βαλέρ, φτάνει για να την ελευθερώσει.
Ο Οσμάν Πασάς είναι ερωτευμένος μαζί της, αλλά η Εμιλί τον απορρίπτει, δηλώνοντας πως θα παραμείνει πιστή στον αρραβωνιαστικό της. Όταν ξεσπά καταιγίδα, η κοπέλα τη βιώνει ως σύμβολο της απελπισίας της. Ξαφνικά, αναγνωρίζει ανάμεσα στους ναυαγούς αιχμαλώτους τον Βαλέρ. Η μοίρα ξανασμίγει τους δυο ερωτευμένους.

Ο Οσμάν εξοργίζεται. Όμως, όταν βλέπει τον Βαλέρ, αναγνωρίζει στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που πριν χρόνια τον είχε ελευθερώσει με μεγαλοψυχία.

Η αληθινή ιστορία λέει ότι ο Οσμάν Πασάς είχε κι εκείνος αιχμαλωτιστεί παλαιότερα. Σε μια επιδρομή στη Μεσόγειο, βρέθηκε αλυσοδεμένος στα υπόγεια της Μάλτας, όπως τόσοι άλλοι Οθωμανοί. Τότε, ένας έμπορος από τη Μασσαλία τον ελευθέρωσε. Χωρίς αντάλλαγμα. Απλώς, πράττοντας το ανθρώπινο.

Χρόνια αργότερα, όταν ο Οσμάν είχε ανελιχθεί σε Μεγάλο Βεζίρη, αναζήτησε τον ευεργέτη του. Τον τίμησε, τον προσκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη και τον γέμισε δώρα.

Και τώρα, στη σκηνή του Ραμώ, ο χαρακτήρας Οσμάν γίνεται η ανατροπή του στερεοτύπου. Ο Τούρκος που δεν εκδικείται, που ελευθερώνει, που ανταποδίδει μεγαλόψυχα, με γενναιόδωρη καρδιά.


Η μουσική του Ραμώ είναι λιτή, γεμάτη ευγένεια. Ξεκινά με μια πασακάλια, με ρυθμό που θυμίζει τελετουργικό βηματισμό. Ο Οσμάν δεν διεκδικεί, κινείται με μέτρο. Τα έγχορδα συνομιλούν με τα φλάουτα πάνω σε μια φωτεινή, καθαρή μελωδική γραμμή…

Ο Ραμώ δεν γράφει μια ανατολίτικη ιστορία. Γράφει για την εντιμότητα. Και επιλέγει τον εξωτικό Οθωμανό για να θυμίσει στο κοινό του πως ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου δεν καθορίζεται από τη φυλή, το θρήσκευμα ή την κοινωνική του θέση.

Ο Généreux Turc του Ραμώ είναι σύμβολο διαχρονικό. Βασίζεται μεν στον Τοπάλ Οσμάν Πασά και στον θρύλο του, χωρίς να γνωρίζουμε πού τελειώνει το ένα και πού αρχίζει το άλλο. Είναι η γενναιοδωρία του -είτε ως αληθινό περιστατικό είτε ως επινόηση- που συγκινεί, γιατί μιλά για τη σπάνια αρετή να ανταποδίδεις το καλό, χωρίς να ξεχνάς την ευεργεσία που κάποτε δέχτηκες, χωρίς να ζητάς αντάλλαγμα.

Ο Γενναιόδωρος Τούρκος του Ραμώ είναι σύμβολο. Όπως και η Giving Tuesday. Δεν ζητούν τίποτα. Μόνο να μας θυμίσουν ότι η δύναμη του καλού, της προσφοράς και της αλληλεγγύης υπάρχει. Είναι εκεί. Αρκεί να τη μοιραστούμε. Γιατί κάποιες πράξεις, όσο παλιές κι αν είναι, δεν γερνούν ποτέ.

Απολαμβάνουμε τη σκηνή όπου ο Οσμάν έχει ανακοινώσει πως θα απελευθερώσει το ζευγάρι, αφού αναγνώρισε στο πρόσωπο του Βαλέρ τον άνθρωπο που κάποτε του είχε φερθεί με μεγαλοψυχία. Ο Οσμάν φορτώνει τα πλοία με δώρα, ενώ το ζευγάρι υμνεί τη γενναιοδωρία του και καλεί τους ανέμους να τους οδηγήσουν με ασφάλεια πίσω στη Γαλλία..."Fuyez, fuyez, vents orageux !"

"Φύγετε, φύγετε, άνεμοι οργισμένοι

γλυκά ηρεμήστε, κύματα του πόθου.

Γέλια και χαρές, ξυπνήστε!

Τερπνή ηδονή, υφάδι της μοίρας μας γίνε

στο ταξίδι μας, όπως και στον ασφαλή γιαλό"

Rameau: Les Indes galantes, 1re Εntrée "Le Turc généreux": "Fuyez, fuyez, vents orageux ":

Χειμώνα, δεν είσαι τίποτ’ άλλο παρά ένας απατεώνας...

"Ο δρόμος προς το Ζιβερνί τον χειμώνα",  Κλωντ Μονέ

Η μοναδική σύνθεση του Κλωντ Ντεμπισί για χορωδία a cappella είναι ο κύκλος "Τρία Τραγούδια του Καρόλου της Ορλεάνης- Trois Chansons de Charles d’Orléans", βασισμένος σε ποιήματα του ομώνυμου Γάλλου δούκα, σημαντικής λογοτεχνικής μορφής του 15ου αι.
Οι ευχές μου για έναν καλό μήνα και έναν δημιουργικό χειμώνα συνοδεύονται από το πρώτο εκ των τριών ποιημάτων, με τον τίτλο "Χειμώνα, δεν είσαι τίποτ’ άλλο παρά ένας απατεώνας".

Στο ποίημα, ο ποιητής απευθύνεται στο Χειμώνα, τον χλευάζει και τον καταγγέλλει ως "απατεώνα", αντιπαραβάλλοντάς τον με την τρυφερότητα και τη γενναιοδωρία της άνοιξης και του καλοκαιριού:

"Χειμώνα, δεν είσαι παρά απατεώνας

το καλοκαίρι είναι γλυκό κι ευγενικό,

το μαρτυρούν ο Μάης κι ο Απρίλης

που το συντροφεύουν βράδυ και πρωί.

Το καλοκαίρι ντύνει κάμπους και δάση

με πράσινη χλόη και χίλιες αποχρώσεις,

όπως το ορίζει η φύση.

Μα εσύ, Χειμώνα, κουβαλάς χιόνι,

ανέμους, χαλάζι και βροχή

θα ’πρεπε να εξοριστείς…"

Η ειρωνική αυτή επίπληξη προς την εποχή του ψύχους λειτουργεί ως αφετηρία ενός λεπτού στοχασμού. Ο Χειμώνας -απατεώνας κατά τον αφηγητή- διαθέτει πράγματι μια αξιοσημείωτη ικανότητα να εμφανίζεται απρόσμενα, φορτωμένος χιόνι, καταιγίδες και ανέμους, διαψεύδοντας συστηματικά την επαναλαμβανόμενη ελπίδα ότι "φέτος θα είναι πιο ήπιος". Ένας εποχικός "ταχυδακτυλουργός" που μας ωθεί να ανασύρουμε βεβιασμένα παλτά, ομπρέλες, κασκόλ και γάντια από τα συρτάρια.
Ωστόσο, μέσα σε αυτήν τη φαινομενική "απάτη" κρύβεται μια ουσιώδης αλήθεια. Χωρίς τις παγωμένες μέρες του Χειμώνα, δεν θα αναγνωρίζαμε την αξία του Μάη και του Απρίλη, δεν θα αισθανόμασταν την αγαλλίαση του πρώτου φωτός, ούτε την εύφορη υπόσχεση της αναγέννησης της φύσης. Ο Χειμώνας μάς υποχρεώνει να στραφούμε προς τα ενδότερα, να επιβραδύνουμε, να εσωτερικεύσουμε. Μας θυμίζει ότι η προσωρινή "εξορία" μπορεί να γίνει πρόσφορο έδαφος αυτογνωσίας.
Ίσως λοιπόν, ο αποκαλούμενος "απατεώνας" χειμώνας να είναι τελικά φορέας της βαθύτερης σοφίας ότι η φωτεινότητα του κόσμου γίνεται ορατή μόνο επειδή προηγήθηκε το σκοτάδι...

Το επιλεγμένο εικαστικό έργο (Ο δρόμος προς το Ζιβερνί τον χειμώνα) ανήκει στον Κλωντ Μονέ, του οποίου η αισθητική συνάδει με τη μουσική του Ντεμπισί.
Και οι δύο δημιουργοί μοιράζονται κοινή ατμόσφαιρα φωτός, όπου η λεπτότητα κυριαρχεί. Στην τέχνη τους, η παρατήρηση της φύσης μετατρέπεται σε ποιητική εμπειρία, δημιουργώντας έναν κόσμο ονειρικό, όπου κάθε απόχρωση και κάθε ήχος συντονίζεται με μια διακριτική, εσωτερική αρμονία.

Κατ'εμέ ο πίνακας αφήνει μια μαγική εντύπωση, με τον τρόπο που ο ιμπρεσιονιστής ζωγράφος αποτύπωσε ένα ροδί ηλιοβασίλεμα, όπου ζεστές ανταύγειες ξεπροβάλλουν μέσα από το χειμωνιάτικο ψύχος. Παρατηρείστε τον τρόπο που ο Μονέ αποκαλύπτει τη "θαλπωρή", που κρύβεται ακόμη και στο πιο παγωμένο χειμωνιάτικο τοπίο.

Kαλό απόγευμα, καλή εβδομάδα, καλό κι ευλογημένο μήνα, εκλεκτοί φίλοι!
Ας χαμογελάσουμε στον απατεώνα Χειμώνα, φορώντας τα παλτά μας με στυλ και απολαμβάνοντας τις κρυφές ζεστασιές που μόνο εκείνος ξέρει να φανερώνει...

Debussy: "Yver, vous n'estes qu'un villain":